Implementatie en communicatie Kwaliteit brandweerpersoneel Evaluatie invoering kwaliteitstelsel voor vakbekwaam worden en vakbekwaam blijven Trendanalyse Status Opgesteld door: Project Implementatie en communicatie Kwaliteit brandweerpersoneel Jantine Trommelen Korte omschrijving: Het project Implementatie en communicatie Kbp heeft bij 18 regio s een 1- meting vakbekwaam worden en vakbekwaam blijven uitgevoerd. In deze rapportage vindt u de samenvattende resultaten. Op 31 december 2010 is het project geëindigd en is het landelijke begeleidingstraject voor de invoering van het kwaliteitstelsel afgerond. Versie 0.1 Eerste concept, 5 januari 2011 Versie 0.2 Eindconcept, 11 januari 2011
Titel: Evaluatie invoering kwaliteitstelsel voor vakbekwaam worden en vakbekwaam blijven Trendanalyse Datum: 11 januari, 2011 Opgesteld door: Disclaimer: projectorganisatie Implementatie en communicatie Kwaliteit brandweerpersoneel De informatie in deze rapportage is gebaseerd op kwalitatieve interviews afgenomen in de periode oktober tot december 2010 in 18 regio s. Het rapport heeft geen verdere status dan een samenvatting van de verschillende beelden die tijdens de interviews naar voren zijn gebracht. De samenvatting en adviezen zijn generiek van aard. Aan het rapport kunnen geen rechten worden ontleend. Implementatie en communicatie Kbp is een gezamenlijk project van NVBR en VNG. 2
Inhoudsopgave 1 Aanleiding en aanpak...4 1.1 Aanleiding...4 1.2 Werkwijze...4 1.3 Leeswijzer...6 2 Verschillen tussen regio s...7 3 Trendanalyse...9 3.1 Vakbekwaam worden...9 3.2 Vakbekwaam blijven...12 4 Kritische succesfactoren...14 5 Algemene aanbevelingen...15 Implementatie en communicatie Kbp is een gezamenlijk project van NVBR en VNG. 3
1 Aanleiding en aanpak 1.1 Aanleiding Het project Implementatie en communicatie Kwaliteit brandweerpersoneel (Kbp) is eind 2008 opgericht om landelijk sturing, ondersteuning en begeleiding te geven aan de invoering van een functiegericht en samenhangend kwaliteitstelsel binnen de brandweer in Nederland. Een onderdeel van de implementatiebegeleiding is het monitoren van de voortgang. Zo hebben in 2008 nulmetingen plaatsgevonden en is de implementatie van de leergangen manschap a en bevelvoerder in 2008 en 2010 geëvalueerd in de pilot- en startregio s. In het laatste kwartaal van 2010 heeft de projectorganisatie Implementatie en communicatie Kbp iedere regio in de gelegenheid gesteld een monitor vakbekwaam worden en blijven (1-meting) te laten afnemen. Op uitnodiging van de regio heeft de projectorganisatie in 18 regio s, gezamenlijk met een visiterende regio, de monitor afgenomen. Op basis van de monitor heeft iedere regio een individuele rapportage ontvangen, bestaande uit een analyse en een advies. De algemene trendanalyse, gepresenteerd in dit rapport, geeft het landelijk beeld van de implementatie van het nieuwe kwaliteitstelsel voor brandweerpersoneel (vakbekwaam worden en vakbekwaam blijven) weer. Het doel van de trendanalyse is tweeledig. Doel 1 trendanalyse: Beeld vormen van de landelijke stand van zaken van de implementatie van het kwaliteitstelsel (vakbekwaam worden en vakbekwaam blijven). Dit beeld wordt gedeeld met de verschillende overlegorganen. Doel 2 trendanalyse: Scheppen van een referentiekader voor regio s waar de monitor is afgenomen. Iedere individuele rapportage kan door de desbetreffende regio worden gespiegeld aan het landelijke beeld. 1.2 Werkwijze De monitorrapportages zijn in opdracht van de regionaal commandant en/of de portefeuillehouder vakbekwaamheid (opleiden en oefenen) opgesteld. De projectorganisatie heeft op basis van de 18 monitorrapportages een algemeen beeld en een aantal generieke trends kunnen signaleren. De resultaten van de individuele monitorrapportages zijn echter niet herleidbaar naar specifieke regio s Figuur 1 op pagina 5 presenteert de regio s die hebben deelgenomen aan de monitor. In 2009 hebben de regio s Gooi en Vechtstreek en Utrecht geparticipeerd in de pilot van de monitor. Implementatie en communicatie Kbp is een gezamenlijk project van NVBR en VNG. 4
Figuur 1: overzicht deelnemende regio s aan de monitor 2010 (1-meting) Elke regio is één dag bezocht door de projectorganisatie Implementatie en communicatie Kbp en een visiterende regio. Tijdens de dag zijn in parallelsessies gemiddeld 11 interviews afgenomen met sleutelfiguren uit de vakbekwaamheidorganisatie, leidinggevenden en onderwijsdeelnemers. In totaal zijn er 196 mensen geïnterviewd. De volgende thema s stonden tijdens iedere monitor centraal: vakbekwaam worden onderwijs leeromgeving o beroepscontext o onderwijsdeelnemer o instructeur o leerwerkplekbegeleiding o trajectbegeleiding faciliteiten opleidingsinstituut leermiddelen vakbekwaam blijven planvorming operationalisering inrichting organisatie Implementatie en communicatie Kbp is een gezamenlijk project van NVBR en VNG. 5
1.3 Leeswijzer In de onderliggende trendanalyse wordt het landelijke beeld geschetst van de implementatie van het functiegerichte kwaliteitstelsel voor brandweerpersoneel (vakbekwaam worden en vakbekwaam blijven). Wat is opgevallen tijdens de verschillende metingen, is dat geen enkele regio op een zelfde manier beschouwd kan worden. De aspecten waarin de regio s van elkaar verschillen worden geschetst in hoofdstuk 3. De voortgang wordt gepresenteerd aan de hand van de thema s die tijdens de monitor centraal stonden. De statische weergave van de metingen vormt de trendanalyse, die is gepresenteerd in hoofdstuk 4. Hoewel er op feitelijkheden is geëvalueerd, bieden interviews ook de mogelijkheid om tussen de regels door waarnemingen te doen. Wat, in de organisatorische context, zijn de kritische succesfactoren van de implementatie? Oftewel, zijn er naast de feitelijkheden ook zachtere factoren van belang tijdens het implementatieproces van vakbekwaam worden en vakbekwaam blijven? Hoofdstuk 5 geeft beknopt antwoord op deze vraag. De combinatie van de analyse die is geschetst in hoofdstuk 4 en de waarnemingen uit hoofdstuk 5 stellen de projectorganisatie in de gelegenheid enkele aanbevelingen te doen. Op de dag van de monitor zelf heeft iedere regio één of meerdere adviezen meegekregen. De rode lijn van deze adviezen is beschreven in hoofdstuk 6. Implementatie en communicatie Kbp is een gezamenlijk project van NVBR en VNG. 6
2 Verschillen tussen regio s Voor de implementatie van het nieuwe, functiegerichte kwaliteitstelsel acteert iedere kwartiermaker en iedere portefeuillehouder in een andere context. De volgende elementen duiden op verschillen tussen regio s en verklaren daarmee tevens de verschillen in de voortgang van de implementatie. Organisatievorm De organisatievorm van de veiligheidsregio of brandweerregio en vervolgens de organisatievorm waarbinnen de afdeling vakbekwaamheid acteert, is van invloed op de implementatie van het kwaliteitstelsel. In sommige regio s is er bijvoorbeeld geen afdeling vakbekwaamheid en moet(en) de afdeling(en) opleiden en oefenen actief de samenwerking opzoeken. Gebiedsomvang De gebiedsomvang van de regio (aantal inwoners, geografische ligging en strekking) zijn van invloed op de (on)mogelijkheden die een kwartiermaker ondervindt bij de implementatie van het nieuwe kwaliteitstelsel. Samenwerking met extern opleidingsinstituut Een aantal regio s heeft een verbinding met een (boven- of inter-)regionaal, extern gepositioneerd opleidingsinstituut, waarbij verschillende regio s in gezamenlijkheid door dit opleidingsinstituut worden gefaciliteerd. Dit heeft gevolgen voor de voortgang van de implementatie en de manier waarop de betreffende regio s het nieuwe kwaliteitstelsel hebben kunnen implementeren. In het geval van samenwerking met een boven- of interregionaal opleidingsinstituut is er gericht energie gestoken in de verbetering van het onderwijs. De samenwerking met een extern opleidingsinstituut betekent mogelijk ook een verhoging van de afhankelijkheid. Gevoelde urgentie In sommige regio s is een hoge mate van urgentie tot implementatie waarneembaar. Dit komt onder andere voort uit recente incidenten, naar aanleiding waarvan de kwaliteit van de opleidingen als verbeterpunt is meegenomen. Gevoelde urgentie is in een aantal regio s ook opgewekt door actief leiderschap, waarin aandacht voor het veiligheidsbewustzijn, een lerende organisatie en gezamenlijke verantwoordelijkheid voor kwaliteitsverbeteringen speerpunten zijn. Financiële situatie De financiële situatie en geldstromen zijn niet in iedere regio gelijk. Verschillende factoren bepalen of een kwartiermaker in staat is om een gedegen organisatie van vakbekwaam worden en vakbekwaam blijven op te tuigen en te onderhouden, zoals de voortgang in regionalisering en de eventuele aanspraak die het regiobureau (afdeling vakbekwaamheid) kan maken op gemeentelijke budgetten, BDUR- en ESF-gelden. Stadium van regionalisering Een aantal regio s is al volledig geregionaliseerd, andere gedeeltelijk en in weer andere regio s moet de regionalisering nog plaatsvinden. Naast het stadium van het regionaliseringproces waarin een regio zich bevindt, is de manier waarop men regionaliseert ook van invloed op de mogelijkheden om het vakbekwaam worden en vakbekwaam blijven te implementeren. Afhankelijk van wat er bij een regio past, kiest men voor een proces waarin de regionalisering van bovenaf, van onderaf of via bestaande districtstructuren wordt ingegeven. Implementatie en communicatie Kbp is een gezamenlijk project van NVBR en VNG. 7
Historie vakbekwaamheidorganisatie De historie van de vakbekwaamheidorganisatie (afdeling(en) opleiden en oefenen) is van invloed op de voortgang van de implementatie. Hier wordt met name geduid op relaties en contracten die in het verleden zijn aangegaan en ook het imago van de afdeling vakbekwaamheid of de wijze waarop klant en leverancier zich in het verleden tot elkaar hebben verhouden. Implementatie en communicatie Kbp is een gezamenlijk project van NVBR en VNG. 8
3 Trendanalyse Alle 18 regio s die de monitor hebben laten uitvoeren zijn bezig met het maken van een kwaliteitslag ten aanzien van de kwaliteit in het opleiden en oefenen van het brandweerpersoneel. Een aantal regio s richt zich met name op het vakbekwaam worden. Een aantal andere regio s heeft stappen gezet op het gebied van vakbekwaam blijven. De stappen die gezet worden, passen bij de fase waarin de regio zich bevindt. De verschillende stappen en opvallendheden worden in deze trendanalyse gepresenteerd. 3.1 Vakbekwaam worden Onderwijs Trends Alle regio s hebben de invoering van functiegericht onderwijs voorbereid. Bijna alle regio s hebben al daadwerkelijk functiegericht onderwijs aangeboden aan nieuwe onderwijsdeelnemers. De werving en selectie van nieuwe onderwijsdeelnemers is in alle regio s een korpsaangelegenheid. In een aantal regio s wordt er centraal, op regioniveau sturing gegeven aan de werving en selectie. Dit varieert van een vergaande selectieprocedure (bestaande uit verschillende testen en gesprekken) tot regionale afspraken waarop tijdens de selectie moet worden gelet. Opvallendheden De nut en noodzaak van het functiegerichte brandweeronderwijs wordt door iedereen onderschreven. Het merendeel van de geïnterviewde deelnemers aan de monitor ondervindt de voordelen van het vernieuwde onderwijs, maar ervaart tegelijkertijd ook een toegenomen (studie)druk. Het duaal leren (afwisselend leren op het opleidingsinstituut en werkend leren in het eigen korps) is niet vanzelfsprekend op elkaar afgestemd. In de meeste regio s is het duaal leren volledig geïmplementeerd en sluiten leren op het opleidingsinstituut en leren op de werkplek naadloos op elkaar aan. In sommige regio s ontbreekt het nog aan goede onderlinge afstemming tussen beide elementen. Implementatie en communicatie Kbp is een gezamenlijk project van NVBR en VNG. 9
Leeromgeving Trends In bijna alle regio s is de leeromgeving zodanig ingericht dat er functiegericht opgeleid kan worden. In een groot deel van deze regio s is de organisatie voor het vakbekwaam worden redelijk op orde (immers instructeurs en leerwerkplekbegeleiders, etc. zijn actief), maar dient nog een aanvullende kwaliteitsslag plaats te vinden (de aansluiting met het Levenlang Leren cyclus). In de meeste regio s wordt het werkend leren door de korpsen ingevuld. Op regionaal niveau worden de richtlijnen voorgeschreven en worden de korpsen ondersteund bij de werving en selectie. Hierdoor is de invulling van de leerwerkplekbegeleiding in de meeste regio s korpsafhankelijk. Dit gaat op voor: capaciteit (aantal onderwijsdeelnemers dat de leerwerkplekbegeleider begeleidt), kwaliteit (nog maar weinig leerwerkplekbegeleiders hebben een vakinhoudelijke bijscholing gehad), tijd en aandacht. Er zijn wisselende ervaringen met de invulling van leerwerkplekbegeleiding. Zodra leerwerkplekbegeleiding is ingevuld volgens het landelijk profiel, is men in de regio volledig overtuigd van nut en noodzaak. De sturing op instructeurs is in de meeste regio s scherp. Er wordt in toenemende mate gemonitord op de kwaliteit van de instructeurs, zodat men hierop kan begeleiden en bijsturen. De samenwerking tussen de regionale opleidingscoördinatoren en lokale opleidings-/oefencoördinatoren krijgt in de meeste regio s vorm, maar vraagt nog wel de aandacht. De rol van trajectbegeleider is in de meeste regio s helder en stevig weggezet. De communicatielijnen om de voortgang van de onderwijsdeelnemer te bewaken vraagt in veel regio s nog aandacht. In een aantal regio s is hier specifiek op geïnvesteerd door middel van procesbeschrijvingen en onderliggende praktijkopleidingboeken (naar voorbeeld van de regio Brabant-Zuidoost). Opvallendheden Voor alle regio s geldt dat de eerste onderwijsdeelnemers die functiegericht onderwijs volgden, zijn begeleid door het beste middenkader (de beste docenten, de beste instructeurs, ) en medewerkers die niet afwijzend staan tegenover de vernieuwing van het onderwijs en de komst van een nieuw kwaliteitstelsel. In iedere regio is het verplicht om bij de aanmelding van een onderwijsdeelnemer ook een leerwerkplekbegeleider aan te melden. In een aantal regio s wordt de functie van trajectbegeleider ingevuld in combinatie met een andere functie, zoals bijvoorbeeld opleidingscoördinator, opleidingsmanager of docent. In sommige gevallen wordt hierdoor een hogere werkdruk ervaren, terwijl dit in andere gevallen weer niet het geval is. Implementatie en communicatie Kbp is een gezamenlijk project van NVBR en VNG. 10
Faciliteiten opleidingsinstituut Trends In bijna alle regio s is een vastgesteld beleidsplan voor het onderdeel vakbekwaam worden aanwezig. In het merendeel van de regio s heeft men nadrukkelijk geïnvesteerd in de randvoorwaarden van het onderwijssysteem. Zo zijn de meeste instructeurs en docenten didactisch en vakinhoudelijk bijgeschoold. Opvallendheden De tevredenheid over de selectie, bijscholingen en vakbekwaamheid van instructeurs verschilt. Leermiddelen Trends Alle regio s maken gebruik van de landelijke les- en leerstof die is ontwikkeld door het NIFV. In bijna alle regio s is er vanuit de landelijke les- en leerstof nog een vertaalslag gemaakt in praktische, concrete en/of regionale contextuele zin. De vrijheid waarin instructeurs lessen kunnen voorbereiden en geven, verschilt. Er zijn regio s waarin de lesplannen en ondersteunende middelen regionaal worden voorbereid en vastgelegd, maar er zijn ook regio s waarin de instructeurs veel vrijheid krijgen en relatief weinig sturing. Opleiden onder realistische omstandigheden wordt zeer gewaardeerd en als tastbaar ervaren. Er zijn enkele verbeterpunten bij het gebruik van de landelijke les- en leerstof opgemerkt (hoeveelheid lesstof, verouderd beeldmateriaal en examens die in de beleving niet aansluiten). Opvallendheden In de regio s waar men nog niet is gestart met het daadwerkelijk functiegericht opleiden van onderwijsdeelnemers, wordt er in de voorbereiding daarop al wel gebruik gemaakt van de landelijke les- en leerstof. Veel aandacht gaat uit naar de functies waarvoor nog geen landelijke lesen leerstof is ontwikkeld. Regio s maken zich zorgen over deze ontwikkeling. Instructeurs ervaren het niet als prettig als ze te vrij worden gelaten in de voorbereiding van lessen. Dit verhoogt namelijk de werkdruk en verlaagt de mogelijkheid tot afstemming. Men is in die gevallen op zoek naar richtinggevende kaders. Implementatie en communicatie Kbp is een gezamenlijk project van NVBR en VNG. 11
3.2 Vakbekwaam blijven Planvorming (beleidsplannen / jaarplannen / ) Trends De helft van de regio s heeft in een beleidsplan richting bepaald ten aanzien van blijvende vakbekwaamheid in de regio. De andere helft van de regio s heeft nog geen of deels richting bepaald. Uiteraard zijn in deze regio s wel (meerjaren) oefenbeleidsplannen vastgesteld, maar is de uitvoering ervan nog niet gekoppeld aan de levenlang leren cyclus zoals bedoeld in het nieuwe kwaliteitstelsel. De status van de (blijvende) vakbekwaamheid van het brandweerpersoneel is nog in geen enkele regio geïnventariseerd, met uitzondering van enkele functiegroepen zoals officieren van dienst of bevelvoerders. Hoe de norm uit de kwalificatiedossiers moet worden toegepast in het kader van vakbekwaam blijven is nog niet landelijk bepaald of afgestemd. In de voorbereiding op de implementatie van blijvende vakbekwaamheid in de regio wordt nog weinig de samenwerking gezocht met het regionale personeels- of HRM-beleid. Opvallendheden Opvallend is dat er hoewel er in de wet niets is vastgelegd over de wijze waarop de werkgever blijvende vakbekwaamheid van het personeel moet aantonen, in diverse regio s wordt nagedacht over de invoering van profchecks. Het draagvlak daarvoor lijkt groot. Operationalisering Trends In de helft van de regio s wordt er al bewust vorm gegeven aan de organisatie van vakbekwaam blijven. In de overige regio s zijn er wel instructeurs, oefencoördinatoren, etc. actief, maar de krachten hierin worden nog niet gebundeld. In een aantal regio s blijken overleggen tussen regionale en lokale oefencoördinatoren effectief, zolang er een duidelijk doel is gekoppeld aan het overleg. Er is geen doctrine voor oefenen en bijscholen vastgesteld waarvan in iedere regio wordt uitgegaan. Veel van de regio s volgen in meer of mindere mate de relevante leidraden, maar de filosofie van vakbekwaam blijven is in de meeste regio s niet volledig doorgedrongen. In de evaluatie is door een van de geïnterviewde kwartiermakers aanbevolen om in landelijke projecten meer aandacht te besteden aan zaken die wilbaar gemaakt moeten worden (zoals introductie van vakbekwaam blijven) dan aan zaken die toch vanuit wet- en regelgeving moeten (zoals verandering van onderwijs en examinering). Slechts in een enkele regio wordt daadwerkelijk de kwaliteit van het (oefenen van) brandweerpersoneel gemeten en geregistreerd. Het gros van de regio s registreert alleen de aanwezigheid. Er wordt een begin gemaakt met het waarnemen en feedback geven. Implementatie en communicatie Kbp is een gezamenlijk project van NVBR en VNG. 12
Operationalisering Opvallendheden In de praktijk blijkt dat als de regio richting wil geven aan de organisatie van vakbekwaam blijven er dan tegelijkertijd ook invulling wordt gegeven aan de inrichting ervan. Zodra de samenwerking wordt opgezocht met het lokale niveau en de werkvloer verhoogt dit de kwaliteit en het draagvlak van de ontwikkelde producten. Inrichting organisatie Trends In iedere regio wordt er geoefend, hetgeen bijdraagt aan de blijvende vakbekwaamheid van het personeel. In slechts een enkele regio maakt het onderdeel oefenen uit van de levenlang leren cyclus van de organisatie en de individuele brandweerfunctionaris. Implementatie en communicatie Kbp is een gezamenlijk project van NVBR en VNG. 13
4 Kritische succesfactoren Zoals uit de trendanalyse blijkt zijn er veel goede en structurele stappen ondernomen om de implementatie van het functiegerichte kwaliteitstelsel voor brandweerpersoneel in te zetten en te borgen. De brandweer is een veranderingstraject ingegaan onder de naam brandweer over morgen (strategische reis). In het licht van deze visie, kunnen aan de hand van de analyse van de 1- metingen een aantal thema s worden benoemd, die van invloed zijn gebleken voor, tijdens en na de implementatie. Leiderschap In een aantal regio s is er voorafgaand aan de implementatie geïnvesteerd in het leiderschap in de organisatie op het niveau van middenmanagement. Uit ervaring blijkt dat men hier de vruchten van plukt zodra er een veranderingstraject (zoals de implementatie van het nieuwe kwaliteitstelsel) moet worden ingezet. Motivatie De motivatie binnen de regio en binnen het korps verschilt. Voor de implementatie van het nieuwe kwaliteitstelsel zijn de meest gemotiveerde mensen ingezet om hier een bijdrage aan te leveren. Het is essentieel om ook de volgers blijvend te motiveren voor de verandering. Samenwerking Het blijkt dat het continu opzoeken van samenwerking tussen het regionale, district- en lokale niveau van wezenlijk belang is voor de inrichting en verrichting van het vakbekwaam worden en vakbekwaam blijven. Voor het onderdeel vakbekwaam blijven moeten er in veel regio s nog producten worden ontwikkeld die bij de regio passen. Aan de hand van de 1-metingen blijkt dat de samenwerking tussen verschillende niveaus bijdraagt aan de kwaliteit van de ontwikkelde producten en het gewonnen draagvlak op de werkvloer. Ambitie In veel regio s is het ambitieniveau van de vakbekwaamheidorganisatie hoog. De medewerkers die zich altijd al hebben ingezet voor de kwaliteit van opleiden en oefenen dragen nu ook de eerste steen bij aan de implementatie van het nieuwe kwaliteitstelsel. Het ambitieniveau sluit echter niet altijd aan op de cultuur op de werkvloer. Daarnaast is de cultuur tussen de verschillende generaties brandweerfunctionarissen verschillend. De jonge generatie is vaak al bekend met het functie en competentiegericht opleiden. Implementatie en communicatie Kbp is een gezamenlijk project van NVBR en VNG. 14
5 Algemene aanbevelingen Na afloop van elke monitor, heeft de projectorganisatie een aantal aanbevelingen gedaan aan de bezochte regio. De belangrijkste bevinding in elke meting is het enorme enthousiasme en de energie waarmee de sleutelfiguren (kwartiermakers, portefeuillehouder en medewerkers van de afdeling vakbekwaamheid) in iedere regio zijn gestart met de implementatie van het nieuwe kwaliteitstelsel. Het advies is om dit vast te houden en door te geven aan de rest van de organisatie. Een passende horizontale communicatie (afstemming in behoefte, wensen, verwachtingen en ontwikkelingen tussen verschillende afdelingen) en verticale communicatie (informatie en betrokkenheid richting werkvloer) is hierbij cruciaal. De meeste veranderingsprocessen worden langs de volgende stadia ingevuld: richten, inrichten en verrichten. Op elk niveau zijn er, zowel voor het onderdeel vakbekwaam worden als vakbekwaam blijven, een aantal generieke adviezen te geven. Vakbekwaam worden Richten Zorg voor een duidelijke visie op de vakbekwaamheid van het personeel. De (strategisch) elementen opleiden en oefenen worden hierin aan elkaar gekoppeld. Inrichten (tactisch) Zorg in de organisatie van vakbekwaam worden ook voor een juiste koppeling naar de organisatie van vakbekwaam blijven. Deze elementen kunnen integreren, zodat de kwaliteit en de persoonlijke ontwikkeling van een brandweerfunctionaris in bijvoorbeeld een volgsysteem bijgehouden kunnen worden. Zoek naar een goede balans tussen en haalbare uitvoering van het leren op het opleidingsinstituut en het werkend leren in het korps. Het eerste is afhankelijk van de instructeur of docent die de lessen verzorgt. Het laatste punt is vaak korpsafhankelijk hoe dit wordt ingevuld. Geef en communiceer structuur, kaders en richtlijnen aan de actoren (leerwerkplekbegeleider, docent, instructeur, onderwijsdeelnemer, coördinator, trajectbegeleider) in het proces van werkend leren. Zet het communicatiemodel (structuur leerwerkplekbegeleider, docent, instructeur, onderwijsdeelnemer) om de onderwijsdeelnemer heen helder weg en communiceer dit aan betrokkenen. Zorg voor een goede rolafbakening van de actoren uit de vakbekwaamheidorganisatie (docent, instructeur, oefencoördinator, onderwijsdeelnemer, waarnemer, etc.) en communiceer dit. Onderhoud de vakbekwaamheid van de functionarissen uit de vakbekwaamheidorganisatie, met name die van de instructeurs. Schenk hierin aandacht aan de verschillen in kwaliteit van de instructeurs. Faciliteer de begeleiding van leerwerkplekbegeleiders. Na selectie en bijscholing is het belangrijk dat leerwerkplekbegeleiders vakbekwaam blijven. Zij zijn immers de sleutelfiguren in het werkplekleren en kunnen het gedachtegoed van het nieuwe onderwijs en eventuele nieuwe procedures overbrengen aan het korps. Zorg voor een goede borging van de werkplekopdrachten in het korps. De leerwerkplekbegeleiding wordt vaak korpsafhankelijk ingevuld. Implementatie en communicatie Kbp is een gezamenlijk project van NVBR en VNG. 15
Vakbekwaam worden Verrichten Zorg voor een juiste balans tussen eigen verantwoordelijkheid van de (operationeel, onderwijsdeelnemer en het structureren, verzorgen en controleren van de uitvoerend) vakbekwaamheid van het personeel door de regio en/of het opleidingsinstituut. Evalueer de huidige resultaten en processen omtrent vakbekwaam worden, zodat structurele verbeteringen doorgevoerd kunnen worden. Vakbekwaam blijven Richten Vorm een regiobrede visie ten aanzien van de vakbekwaamheid van het (strategisch) personeel: Wat verstaan we onder kwaliteit? Wat is het minimum? En wat het maximum? Voor wie geldt het? Hoe gaan we dit in kaart brengen? Wat zijn de gevolgen? Betrek lokale korpsen bij de invoering van het vakbekwaam blijven in de regio en schenk aandacht aan de verantwoordelijkheidsdeling. De werkprocessen moeten concreet worden omschreven en (daar waar mogelijk) worden overgedragen aan het lokale niveau. Koppel bijvoorbeeld de lokale verantwoordelijkheid voor vakbekwaam blijven aan het regionale beleid (bij niet volledige geregionaliseerde regio s). Op regionaal niveau kan er prima regie worden gevoerd en worden geïnvesteerd in randvoorwaardelijke zaken. Denk naast veranderingen in de structuur, ook aan veranderingen in de cultuur. Schenk hier nadrukkelijk aandacht aan. Inrichten (tactisch) Voer het gesprek over de invulling van de blijvende vakbekwaamheid. Betrek hierin strategen, beleidsmakers en medewerkers uit het veld. Betrek de afdeling personeel en organisatie ook bij het ontwikkelingsproces. Vanuit hun verantwoordelijkheid hebben zij te maken met de vakbekwaamheid van het personeel op, onder andere, de volgende punten: instroom, doorstroom en uitstroom van het brandweerpersoneel en daarmee op het gehele personeelsbeleid. Zet de beschikbare tijd, capaciteit en middelen op regionaal niveau efficiënt in. Vervul hierin waar nodig voornamelijk de coördinerende en regisserende rol. Betrek kennis van de werkvloer (lokaal) bij de ontwikkeling van nieuwe producten. Dit verhoogt de kwaliteit van de producten en zet tevens de eerste stap richting gedragenheid voor de vernieuwing. Investeer tegelijkertijd in de lerende organisatie, door bijvoorbeeld het brandweerpersoneel op de hoogte te stellen van de laatste ontwikkelingen en uitwisseling van kennis en vaardigheden te stimuleren. Geef de betrokkenen uit de organisatie van vakbekwaam blijven inzicht in hun plaats in de organisatie, de verantwoordingslijnen, verwachtingen en prestatie-indicatoren (Wanneer doe ik het goed?). Implementatie en communicatie Kbp is een gezamenlijk project van NVBR en VNG. 16
Vakbekwaam blijven Verrichten Zorg voor een juiste fasering om de implementatie van vakbekwaam blijven te (operationeel, laten slagen in de regio. Een goede fasering geeft het personeel de uitvoerend) mogelijkheid te wennen aan het feit dat de kwaliteit van de medewerker gemeten wordt en zorgt ervoor dat men zich kan voorbereiden en bekwamen op bijvoorbeeld een meting of profcheck. De consequenties moeten dan vooraf duidelijk worden gemaakt en reëel zijn. Zorg voor een passende opvolging op de resultaten uit kwaliteitsmetingen, in termen van bijscholingen en gerichte oefeningen. Evalueer de huidige resultaten en processen omtrent vakbekwaam blijven, zodat structurele verbeteringen doorgevoerd kunnen worden. Implementatie en communicatie Kbp is een gezamenlijk project van NVBR en VNG. 17