Opleiding Duurzaam Gebouw: Hergebruik van materialen en bouwelementen Leefmilieu Brussel Hergebruik in overheidsopdrachten: de praktijk 5 projecten tussen 2004 en 2015 Jean-Philippe Possoz aa-ar sprl Ulg
Doelstellingen van de presentatie Terreinervaring op het vlak van hergebruik in overheidsopdrachten delen; De specifieke onderzoeksmiddelen m.b.t. nuttige toepassing van materialen in situ herkennen; Nagaan welke rol het bestek hierin kan spelen; Hinderpalen en beperkingen voor hergebruik in situ herkennen. 2
Plan van de uiteenzetting Inleiding Project 1: L ESCALE in Esneux (2007) Project 2: CENTRE PME in Luik (2008) Project 3: ESPACE 16 ARTs in Anderlecht (2011) Project 4: A.R. RIVA BELLA in Eigenbrakel (2012) Project 5: A.R. LIEGE1 in Luik (in uitvoering) 3
s Morgens om 6 uur zijn we aangekomen. De zon was net op. Ze zijn de keet beginnen afbreken en zetten alles opzij om het vervolgens weer te kunnen monteren. Ze leggen spijkers apart, slaan staalplaten op. Ze doen dit zeer zorgvuldig. Het lijkt wel een les anatomie. Christophe Hutin L enseignement de Soweto 4
5
L ESCALE ESNEUX Verbouwing van een opslagplaats en een telefoonwinkel 6
7
8
9
BIJZONDER BESTEK 2.1 DEMONTAGE EN OPSLAG De volgende artikelen omvatten - de zorgvuldige demontage van alle beschreven onderdelen en degene die ermee verband houden, accessoires en bevestigingen; - de opslag van alle materialen en alle technische gereedschap dat mogelijk kan worden hergebruikt op de werf; - de terbeschikkingstelling aan de aanbestedende overheid van het herbruikbare materiaal en gereedschap, die niet werden hergebruikt tijdens de werken; - alle middelen die nodig zijn voor de uitvoering en de veiligheid; - de afvoer van puin van de werf; - alle bijkomende werkzaamheden voor de volledige uitvoering van de rest van de werken. De meeste elementen die moeten worden opgeslagen, staan op plannen 01 en 02. De opslag gebeurt in de grote hal, achter de zone waar de werken worden uitgevoerd. Het opgeslagen technisch gereedschap wordt gemerkt en door de aanbestedende overheid achter traliewerk opgeslagen in een hoek van de hal. Alle vermelde elementen moeten in één stuk worden gehouden. De technische elementen worden van hun dragers gehaald, geïnventariseerd en gesorteerd bij het opslaan. 10
11
12
13
Foto: Alain Janssens 14
Foto: Alain Janssens 15
16
ESPACE ENTREPRISE SPI+ LUIK - VIVEGNIS Bouw van een broedmachine voor ondernemingen met 10 kantoren en 4 werkplaatsen 17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
Foto: Alain Janssens 27
ESPACE 16 arts - ANDERLECHT Verbouwing van opslagplaatsen tot een sociaal-cultureel wijkcentrum 28
29
30
31
32
33
Foto: Alain Janssens 34
35
36
37
Foto: Alain Janssens 38
39
Foto: Alain Janssens 40
41
ATHENEE ROYAL RIVA BELLA EIGENBRAKEL Renovatie van een semi-prefabgebouw S.P.G. 42
N 43
44
45
46
De ambities van de architectuurwedstrijd Het is een echte uitdaging om een ambitieuze culturele en passionele houding te vinden die ons eindelijk uit het wegwerptijdperk kan halen, die ons helpt het tijdperk van het recycleerbare te overstijgen en die het tijdperk van het hernieuwbare inluidt: hernieuwen in de zin van nieuw maken door te transformeren. Door te vernieuwen, willen wij immers niet alleen de materialen van het SPG (semi-prefabgebouw) recycleren: we willen de architectuur ervan recycleren, m.a.w. de manier en de middelen waaruit het bestaat hergebruiken om een nieuwe ruimte te produceren. 47
VERBANDEN HERSTELLEN 48
Foto: Alain Janssens 49
De ambities op het vlak van duurzame ontwikkeling De campus en het SPG integreren in het stadsweefsel De energiebehoefte verminderen Het drinkwaterverbruik verminderen Hergebruiken wat herbruikbaar is, het werfafval nuttig toepassen en beheren Keuze van materialen en uitvoeringen De biodiversiteit op de site verhogen Een geïntegreerde benadering van het project als pedagogische tool voorstellen 50
Hergebruiken wat herbruikbaar is, de rest nuttig toepassen Metalen structuren (150 ton staal, of +/- 650.000 kwh) Vloeren Meubelen en uitrustingen Wanden Bekledingen 51
52
53
54
55
56
57
58
Foto: Nicolas Bomal 59
60
61
62
63
64
65
66
67 Foto: Nicolas Bomal
68 Foto: Nicolas Bomal
Foto: Nicolas Bomal 69
ATHENEE ROYAL LIEGE 1 Renovatie van het schoolgebouw terwijl het in gebruik blijft 70
71
72
Demontage van de gevels en koppeling naar het lesmateriaal over gevels 73
Demontage van de gevels en koppeling naar het lesmateriaal over gevels Destructieve boringen om de impact van de asbestverwijdering op de werf en het budget te beoordelen. Aanwezigheid van cementgebonden platen bevestigd door het BB uit die tijd (1960). 74
75
76
Verdeling van aluminium gevelelementen volgens hun gewicht in ton Draairamen Totaal Omega-profiel W-profiel Staalplaten 77
Verdeling van aluminium gevelelementen volgens hun gewicht in ton Recycleerbaar 28,8 T Herbruikbaar 9,8 T 78
Omega-profielen (dun) 79
Omega-profielen (dik) 80
W-profiel 81
Geribd plaatijzer 82
Dunne L-plaat 83
Dunne vlakke staalplaat 84
Te onthouden uit de uiteenzetting Bij herbestemming moeten programma en gebouw op elkaar afgestemd zijn. Dit houdt soms in dat het programma moet worden herschreven volgens de werkelijke mogelijkheden van het gebouw; De praktijk van het hergebruik in situ vereist nieuwe middelen voor onderzoek en studie; Door vooraf te experimenteren kunnen technische en economische hinderpalen (gedeeltelijk) worden weggewerkt; De vragen over verantwoordelijkheid en vergoeding blijven onbeantwoord. 85
Zeker doen De bouwheer en de toekomstige gebruikers betrekken bij de keuze voor hergebruik, van bij de aanvang van de studie; De eisen voldoende toelichten in het BB zodat de onderhandelingen op de werf op een strikt technische basis kunnen worden gevoerd; De aannemers uitnodigen om, tijdens de werken, aanvullende strategieën voor te stellen bij degene die het BB voorziet. 86
Zeker niet doen Kiezen voor hergebruik zonder dat de bouwheer hierbij betrokken is of dit ondersteunt; Kiezen voor hergebruik terwijl de voorbereidende studies aantonen dat dit duurder is en technisch minder goede resultaten oplevert. 87
Interessante tools, internetsites, : http://www.cifful.ulg.ac.be/index.php/reemploi-des-materiaux http://www.opalis.be/nl/materialen http://www.oogstkaart.nl/oogstkaart http://superuse-studios.com http://www.superuse.org http://www.aa-ar.be 88
Contact Jean-Philippe Possoz Architecte aa-ar sprl assistant ULg Gegevens : 0479 55 92 82 E-mail: jp.possoz@ulg.ac.be 89