Onrust in de nacht Samenvatting Hieronder hebben we de inhoud van de aflevering Onrust in de nacht samengevat. Gemakkelijk om er nog eens bij te pakken. Wat is onrustig gedrag in de nacht? Dementie kan ervoor zorgen dat mensen s nachts onrustig zijn. Ze worden wakker, en komen vervolgens niet meer in slaap. Ze gaan steeds in en uit bed. Lezen de krant, of gaan koffie zetten. Wat ook veel voorkomt is dat mensen midden in de nacht wakker worden en niet weten waar ze zijn. En dat maakt ze bang. En dat zorgt er weer voor dat ze moeilijk weer in slaap kunnen komen. Of als ze met een partner samenwonen, deze s nachts wakker maken omdat ze gerustgesteld willen worden. Jullie contact verandert Het is goed om je te realiseren dat je naaste dit gedrag niet altijd bewust vertoont. De persoon voor wie je zorgt is niet meer dezelfde als voor de ziekte. Veel mantelzorgers hebben het hier moeilijk mee. Onbewust gaan ze vaak nog lange tijd op dezelfde manier om met hun naaste als voor de ziekte. Om beter met het onrustige gedrag in de nacht van je naaste om te gaan, is het belangrijk dat je begrijpt waar het gedrag vandaan komt. Oorzaken en mogelijke oplossingen Zes verschillende factoren veroorzaken het onrustige gedrag in de nacht van mensen met dementie: de dementie zelf, hun levensloop, hun persoonlijkheid, de ruimte om hen heen, de mensen om hen heen en hun lichaam. Niet aan alle factoren kun je iets doen. Zo kun je niets veranderen aan de levensloop van mensen, hun persoonlijkheid of aan de ziekte zelf. Het is wel belangrijk om aandacht te hebben voor deze oorzaken, zodat je beter begrijpt waar het gedrag vandaan komt: Dementie De nachtelijke onrust kan worden veroorzaakt door de dementie zelf. Het is bekend dat bij dementie er een verstoring van het slaap-waakritme kan optreden. Dit komt doordat een bepaald deel van de hersenen is aangetast waar de biologische klok zit. Levensloop Wat mensen hebben meegemaakt in hun leven kan van invloed zijn op de manier waarop hun gedrag verandert. Wanneer iemand bijvoorbeeld altijd al slecht sliep, dan zal dit waarschijnlijk niet veranderen als iemand dementie krijgt. Wat wel verandert is de manier waarop iemand ermee omgaat. Door de dementie snapt hij of zij namelijk vaak niet meer dat het geen tijd is om op te staan. Persoonlijkheid Iemand die gauw onzeker of bang is, reageert wellicht heftiger op het gevoel van het niet weten waar je bent. We zien vaak dat deze mensen zich dan proberen vast te houden aan bekende personen of voorwerpen in hun omgeving.andere factoren zijn wel te beïnvloeden, met andere woorden: daar kun je mogelijk wel iets aan doen. Ruimte om iemand heen Iemand met dementie kan s nachts wakker worden en niet meer weten waar hij of zij is. Of niet de juiste prikkels krijgen uit de omgeving om weer te gaan slapen, zoals een donkere kamer of een klok die vertelt dat het nog nacht is. Ook kan hij of zij geluiden horen die niet (meer) te verklaren zijn voor diegene. Deze persoon kan hierdoor angstig worden. Maar de oorzaak van onrust in de nacht kan ook heel praktisch zijn: ligt je naaste wel lekker in bed? Over het algemeen valt men sneller in slaap als er zo min mogelijk licht is in de slaapkamer en wanneer er zo weinig mogelijk geluiden zijn. Er zullen
ook mensen zijn die juist wel behoefte aan licht (nachtlampje) of geluid hebben. Daarnaast kunnen alle inspanningen die men overdag doet ertoe bijdragen dat ze beter in slaap vallen. Mensen om iemand heen Jouw gedrag, of dat van iemand anders in de omgeving van je naaste, kan van invloed zijn op de onrust in de nacht. Zo kan het zijn dat iemand met dementie nog maar weinig sociaal contact heeft of weinig onderneemt overdag, waardoor hij of zij gedurende de dag minder vermoeid raakt. Een andere oorzaak kan liggen in het feit dat iemand alleen slaapt en het gevoel van veiligheid mist. Zeker wanneer iemand wel altijd gewend is aan het samen slapen. Je kunt proberen om een patroon te ontdekken in het onrustige gedrag in de nacht. Is het onrustige gedrag er alleen als je naaste een rustige dag heeft gehad? Of wordt iemand juist onrustig als hij of zij s nachts naar het toilet moet? Wanneer iemand met dementie alleen woont en je vermoedt dat er onrust ontstaat doordat hij of zij zich onveilig voelt, dan kun je proberen om voorwerpen in de slaapkamer te plaatsen die zorgen voor een veilig gevoel. Zoals foto s van familieleden of voorwerpen die je naaste doen herinneren aan vroeger. Lichaam Je naaste kan last hebben van lichamelijke ongemakken, zoals benauwdheid of pijn. Hierdoor kan je naaste sneller of vaker wakker worden. Het kan ook een bijwerking zijn van medicatie of een verandering in de hormoonhuishouding. Ook het s avonds drinken van koffie is een mogelijke oorzaak voor het slechte slapen van je naaste. te vragen. Neem hiervoor ook de tijd. Raadpleeg de huisarts als je het gevoel hebt dat er ook een lichamelijke oorzaak is. En als je denkt dat het koffiegebruik van invloed is, denk dan bijvoorbeeld eens aan cafeïnevrije koffie. Zelf aan de slag We hopen dat we je een beetje op weg hebben kunnen helpen om beter om te gaan met het onrustige gedrag in de nacht van je naaste. Realiseer je goed dat niet alle oplossingen die je bedenkt (meteen) zullen werken. Gebruik de bijgevoegde vragen en het schema om bij jezelf na te gaan wat de mogelijke oorzaken van het onrustige gedrag in de nacht van jouw naaste zijn. Bedenk vervolgens manieren die jullie situatie kunnen verbeteren. Kom je er zelf niet uit? Je zou ook een familielid of goede vriend kunnen vragen je te helpen. Samen kom je vaak op meer en betere ideeën. Aflevering terugkijken Kijk gerust de video Onrust in de nacht nog eens terug. Hierin delen Anne-Margriet Pot (hoogleraar ouderenpsychologie), Maritza Allewijn (GZ-psycholoog) en verschillende mantelzorgers hun kennis en ervaringen met onrust in de nacht bij mensen met dementie. Op dementie.nl vind je meer tips en informatie rondom onrust in de nacht en hoe je hier als mantelzorger beter mee kunt omgaan. Wanneer je naaste een lichamelijke klacht ervaart, en er niet goed over kan vertellen, probeer dan toch zo gericht mogelijk naar de oorzaken
Omgaan met veranderend gedrag bij dementie Hulpvragen Vraag 1 Wat voor onrustig gedrag in de nacht merk je bij jouw naaste? Vraag 2 Wat kunnen de oorzaken hiervan zijn? Vraag 3 Hoe kun je met dit gedrag omgaan?
Omgaan met veranderend gedrag bij dementie Onrust in de nacht Het invullen van onderstaand schema kan je helpen om beter met het onrustige gedrag in de nacht om te gaan.we hebben een aantal mogelijke oorzaken van het gedrag én mogelijke manieren om met het gedrag om te gaan alvast voor je ingevuld. Gebruik deze informatie wanneer je over jullie situatie nadenkt. Wat zijn mogelijke oorzaken? Wat zijn mogelijke manieren om ermee om te gaan? Mogelijke oorzaken bij mijn naaste: Vul zelf in Mijn oplossingen: Vul zelf in Dementie Verstoring slaap- en waakritme door aantasting hersengebied waar dit wordt geregeld. Levensloop Iemand sliep altijd al slecht en weet nu niet meer wat te doen bij het wakker worden. Iemand heeft een traumatische ervaring gehad in de nacht en voelt zich onveilig.
Persoonlijkheid Iemand is gauw onzeker of bang en reageert heftig wanneer deze wakker wordt en niet weet waar hij/zij is. Ruimte om je heen Te weinig goede prikkels om weer te gaan slapen. Prikkels die zorgen voor moeilijker doorslapen. Te weinig inspanningen gedurende de dag. Zorg voor slaapprikkels (zoals een donkere slaapkamer en een goed zichtbare klok). Probeer vreemde geluiden te verklaren of weg te nemen. Probeer te zorgen voor voldoende activiteiten overdag, zodat iemand echt moe wordt. Mensen in je omgeving Te weinig sociaal contact of activiteiten met anderen gedurende de dag. Gevoel van veiligheid ontbreekt door het alleen slapen. Probeer te zorgen voor voldoende sociaal contact en activiteiten met anderen overdag. Probeer veilig gevoel te creëren door neerzetten van foto s van familieleden. Lichaam Benauwdheid, pijn, jeuk, koorts of aandrang om te plassen. Stel gerichte vragen naar de oorzaak. Neem de tijd. Bij twijfel, ga naar de huisarts. Denk eens aan cafeïnevrije koffie. Weg goed aangeven met herkenningspunten.