De wereld van het dak Waarvan liggen dakwerkers vandaag wakker? En welke wijzigingen zouden ze in hun sector aanbrengen als ze daar morgen vrij kunnen over beslissen? We brachten tien ondernemers zonder hoogtevrees samen om daarover van gedachten te wisselen. Het verslag van hun bevindingen. Activiteiten en organisatie: gedreven door de markt De activiteiten van onze gesprekspartners vertonen de nodige diversiteit. De bvba van Dirk De Both legt zich overwegend toe op dakconstructies voor hellende en platte daken in de nieuwbouwmarkt. Koen Vandebuerie van Geldhof-Vermeersch is vooral actief in industriële dak- en gevelbeplating, maar heeft ook een afdeling particuliere daken en gevels. De core business van Filip Geerts bestrijkt de isolatie van te renoveren hellende daken. Voor verdere werken slaat hij de handen in elkaar met andere dakwerkers. De andere firma s doen dakwerken in de brede betekenis van het woord: hellende en platte daken, nieuwbouw en renovatie, loodgieterij, plaatsing van isolatie, daktimmerwerk, dakvlakramen, tot de binnenafwerking toe. Want de verwachtingen en wensen van de klant dicteren de markt. Denk maar aan de befaamde ontzorging, een foeilelijk woord dat inhoudt dat je alle zorgen bij de klant moet wegnemen. Melissa Holemans: Het gebeurt wel eens dat wij een zolder moeten leegmaken. Jammer genoeg wordt dat zelden of nooit op voorhand besproken, zodat het dan onvermijdelijk een impact heeft op de planning en de timing. De wensen van de klant wegen ook op een andere manier op de organisatie. Steven Naessens: Bij ons legt een ploeg zich uitsluitend toe op isolatiewerken in de renovatiemarkt. In theorie zouden we dat werk kunnen laten uitvoeren door andere medewerkers tijdens hun weerverlet. Bedrijfseconomisch zou dat een veel interessantere oplossing betekenen. Maar vertel de klant in de zomermaanden maar eens dat hij tot de winter moet wachten voor we zijn zolder komen isoleren Johan De Vroe: Bovendien willen medewerkers zich meestal tot slechts één taak beperken. Onze schrijnwerkersploegen zijn 36 B O U W N I E U W S 8 F E B R U A R I 2 0 17
bijvoorbeeld opgesplitst in ploegen die alleen ramen, alleen binnenafwerking en alleen daktimmerwerk doen, met voor dat laatste nog eens een ploeg exclusief voor renovatie. Isolatie Ook de strenger wordende energieregelgeving en de ontwikkeling van nieuwe materialen en systemen hebben een invloed op de activiteiten en de organisatie. Johan De Vroe: Net zoals we stelselmatig opgeschoven zijn van eerst alleen het dak naar de situatie vandaag van dak tot en met binnenafwerking, zijn ook de isolatiemaatregelen voortdurend uitgedijd. Dat vergt heel wat bijscholing. Benny Holemans: Zeker als je moet isoleren langs de binnenzijde, geven de aansluiting van de isolatie en de plaatsing van het dampscherm gemakkelijk aanleiding tot problemen en koudebruggen. Johan De Vroe: Terwijl de klant, niet gehinderd door enige praktijkervaring, het dikwijls beter weet dan wij. Leg hem dan maar eens uit dat theorie en praktijk soms serieus kunnen conflicteren. Vooral in renovaties is dat een probleem. Steven Naessens: In renovatieprojecten is de perfectie dikwijls een illusie. Er bestaan altijd wel oplossingen, maar als je dan de investeringskost afzet tegen de terugverdientijd, haken de meeste klanten af. Het gaat ook om een relatief recent fenomeen. Pas de laatste tien jaar renoveren mensen om te isoleren, wat toch een compleet andere insteek is dan vroeger. Dirk De Both is er niet van overtuigd dat MELISSA HOLEMANS Sommige interimbedrijven spelen het spel niet correct. Ze bellen ex-klanten op die intussen een vaste job hebben, in de hoop ze elders als kandidaat te kunnen presenteren. het in nieuwbouw wel altijd van een leien dakje loopt: Ook daar klopt dat misschien in theorie, maar ziet de praktijk er dikwijls anders uit. In nogal wat gevallen plaatst men bijvoorbeeld geen isolatie op de binnenmuur, wat resulteert in een koudebrug. Er wordt ook geregeld gepraat over de mooie toekomst van prefab. Allemaal mooi en wel, maar dan moet een gebouw wel perfect gekalibreerd zijn. Wij hebben daarom een andere oplossing uitgedokterd. Wij De gesprekspartners Dirk De Both - schrijnwerkerij De Both, Berlare. Johan De Vroe - De Vroe Groep, Merelbeke. Filip Geerts - firma Geerts Filip, Mol. Johnny en Claudia Jondral - De Dakcentrale, Deurne. Benny, Melissa en Kristof Holemans - Dakwerken Holemans, Putte. Steven Naessens - Dakgroep Naessens, Zulte. Koen Vandebuerie - Geldhof-Vermeersch, Harelbeke. STEVEN NAESSENS Om nieuwe materialen en systemen te beoordelen, kijk je het best naar de fabrikant. Onbekende bedrijven met een exotische naam laten wij links liggen. zetten het dak uit, meten alles zorgvuldig op en bereiden de spanten dan voor in het atelier. Kristof Holemans: In feite is dat toch te gek en moet de aannemer gewoon zijn muren recht metselen. Partners die je kunt vertrouwen, zijn cruciaal. Het merendeel van onze opdrachten zijn renovatieprojecten, waarvoor wij samenwerken met een vaste groep van aannemers en architecten. Wij weten wat we van hen mogen verwachten. Johnny Jondral: Als je projecten doet voor verschillende architecten, blijft het altijd schipperen. Maar om terug te komen op de isolatie: de premies veranderen voor mij veel te snel. Daardoor beschik je ook niet altijd over oplossingen die voldoen aan de vereisten. Ik denk dan bijvoorbeeld aan koepels. Benny Holemans: De afschaffing van de belastingvermindering voor dakisolatie zal volgens mij alleen maar het zwartwerk in de hand werken. 37 B O U W N I E U W S 8 F E B R U A R I 2 0 17
JOHNNY JONDRAL Wat zal er gebeuren met de enorme berg afvalmateriaal van bestaande geïsoleerde daken, dat wij nu geregeld moeten verwijderen omdat het niet meer herbruikbaar is? FILIP GEERTS De niet aflatende wijzigingen aan de premies voor isolatie en hernieuwbare energie zorgen voor heel wat onduidelijkheid en stimuleren de renovatiemarkt niet echt. BENNY HOLEMANS Elk jaar volgen wij de nodige bijscholing inzake steigerbouw en asbestverwijdering. Als je dan werven passeert waar geen maatregelen zijn getroffen, wekt dat de nodige irritatie op. Melissa Holemans: Wij zijn wel blij met de overgangsmaatregel die Bouwunie uit de brand heeft gesleept. Hernieuwbare energie Een ander hot item blijft hernieuwbare energie. Filip Geerts: Bij ons maakt dat meestal deel uit van onze opdracht. Steven Naessens: Wij doen het uitsluitend in nieuwbouw, als een service voor de klant. De panelen worden op de werf geleverd. Wij plaatsen ze en voeren de kabel naar binnen. Voor de rest mijden we die markt. Vroeger waren er geregeld problemen van waterinsijpeling door een slechte plaatsing van de haken op daken met leien en tegelpannen, maar die cowboys zijn intussen wel uit de markt verdwenen. Hoewel zonnepanelen vandaag best een rendabele investering zijn, slabakt de markt momenteel. Koen Vandebuerie: De financiële ondersteuning was op zeker ogenblik zo riant dat het wegvallen daarvan een zware weerslag had op de beslissingen van de mensen. Hetzelfde gold voor de isolatiepremies. Steven Naessens: Ik zie zonnepanelen wel weer aantrekken. De meeste nieuwbouwbouwers kiezen vandaag sowieso voor een basisinstallatie van pakweg 1500 kwh. Groendaken zijn voor alle gesprekspartners hoogstens een sporadisch gegeven gezien het delicate karakter van deze systemen, het reële risico op infiltratie en de vraag of het nodige onderhoud ook op termijn zal worden uitgevoerd. Johnny Jondral: In de stad heb je meestal ook geen geschikte dakvloer voor een dergelijk systeem. Opleiding en instroom Een brandende kwestie is de instroom van nieuwe dakwerkers. Net door het toegenomen aantal taken is de jobinhoud zo uitgebreid, dat je geen allround dakwerkers meer vindt, aldus de voorzet van Koen Vandebuerie en Benny Holemans. Volgens hen dringt een gespecialiseerde opleiding zich op. Kristof Holemans pikt daarop in: In renovatie heb je bovendien mensen met meer inzicht nodig, maar die vertrekken gegarandeerd zodra ze de stiel onder de knie hebben. Benny Holemans: Als ze al willen komen. Onze stagiairs volgen meestal nog een zevende jaar, zodat ze over een diploma beschikken waarmee ze zich als zelfstandig ondernemer kunnen vestigen. In plaats van een job in de daksector gaan ze dan bijvoorbeeld aan de slag als tuinaannemer. Johan De Vroe: Gezien de vereiste technische kennis zouden wij moeten rekruteren onder ASO-ers en hooggeschoolde TSO-ers, in plaats van onder BSO-ers of laaggeschoolde TSO-ers. Maar de zware job schrikt af, zodat de jongens uit de opleiding schrijnwerk niet naar de daktimmerwerken doorstromen. In feite gaat daar een breder maatschappelijk probleem achter schuil. Ouders en leerkrachten zijn veel te toegeeflijk. 38 B O U W N I E U W S 8 F E B R U A R I 2 0 17
DIRK DE BOTH In theorie vormt correct isoleren op nieuwbouwwerven geen probleem, maar de praktijk is soms anders. Je ziet nog altijd dat men niet isoleert bovenop de binnenmuur, wat leidt tot een koudebrug. Koen Vandebuerie: Vroeger waren mensen fier als hun zoon een stiel wou leren, maar vandaag wil iedereen dat zijn kinderen verder studeren, ook als ze daarmee geen uitzicht op een betere job krijgen. De JOHAN DE VROE Waarom zouden we de sociale lasten de eerste en laatste jaren van een carrière niet reduceren en tussenin hoger dan 100% laten stijgen? Zo heb je een compensatie voor de opleidingsperiode en kunnen ouderen als mentor aan de slag. kwaliteit van de instroom lag vroeger ook veel hoger, terwijl vandaag alles net veel moeilijker is. Filip Geerts: Wij werken uitsluitend met laaggeschoolden, omdat ik mijn medewerkers liever zelf opleid. Ik hou ook rekening met de werkomstandigheden. Zo isoleren wij uitsluitend met PIR-platen of cellulosevlokken, en niet met glas- of rotswol. Toch blijft het verloop groot. Zodra iemand uitzicht heeft op minder zwaar of vuil werk, is hij weg. Steven Naessens: Ook bij ons houden mensen het in de isolatieploegen niet langer dan twee of drie jaar vol. Gelukkig beschikken wij over de mogelijkheid om hen dan naar een andere job door te schuiven. Johnny Jondral: Wij zetten zoveel mogelijk in op teamwerk, zodat de gasten elkaar kunnen corrigeren. Jammer genoeg slorpt de administratie zoveel tijd op dat we zelf niet altijd op de werf aanwezig kunnen zijn. Werken de bedrijven met buitenlanders? Vast en zeker. Benny Holemans: Wij hebben een Portugese werknemer in dienst die dezelfde arbeidsvoorwaarden en voordelen heeft als onze andere gasten. De vraag is alleen of dat overal het geval is. Steven Naessens: Wij werken met een kleine 25 buitenlanders, vooral Polen en enkele Roemenen. Zij zijn allemaal ingeschreven zoals het hoort, wonen in België, spreken Nederlands en sommigen hebben hier al een woning gekocht. Recent is er 39 B O U W N I E U W S 8 F E B R U A R I 2 0 17
KRISTOF HOLEMANS Een dakwerker moet vandaag heel wat techniek onder de knie hebben, zeker voor renovatieprojecten. KOEN VANDEBUERIE Het is hoogst frustrerend als je duizenden euro s uitgeeft aan veiligheidsnetten terwijl er naast jou mensen aan het werk zijn die geen enkele veiligheidsmaatregel treffen. CLAUDIA JONDRA Ik vraag me af welke consequenties de lageemissiezone in Antwerpen zal hebben voor ons bedrijf. zelfs eentje een zelfstandige activiteit opgestart, allemaal conform de regels. Koen Vandebuerlie: We hebben 2 teams met Poolse arbeiders. Ze hebben een zeer goede ingesteldheid en vormen prima werkkrachten. Waarom niet, zolang alles maar correct gebeurt? Trouwens, het is het gebrek aan Belgische gemotiveerde werkers dat ons er toe dwingt met buitenlandse mensen te werken. Johan De Vroe: Met het oog op de veiligheid en de vaktermen verplichten wij onze Polen om de eerste twee jaar Nederlands te leren. Wel zien we de laatste tijd een verschuiving naar het Engels als voertaal. Veiligheid en asbest Het woord veiligheid is net gevallen, dus het volgende gespreksonderwerp ligt voor de hand. Alle aanwezigen benadrukken dat wie netjes de regels volgt, af te rekenen krijgt met oneerlijke concurrentie van wie het minder nauw neemt met de wettelijke verplichtingen. Koen Vandebuerie merkt op dat er veel te weinig controleurs van welzijn op het werk zijn om iedereen een gelijkwaardige behandeling te garanderen. Hij voegt er wel aan toe dat de inspectiediensten door tijdsgebrek niet altijd kunnen reageren op klachten. De anderen noemen de zichtbaarheid van hun eigen werven en bedrijfswagens een nadeel, vergeleken met de anonieme camionetten op nogal wat werven. Ook wie in de stad werkt, krijgt sneller af te rekenen met controle, want daar kan een controleur in een beperkte straal natuurlijk veel meer werven bezoeken. Johan De Vroe: Eigenlijk zouden we de klant moeten sensibiliseren. Als die vijf offertes krijgt waarvan er twee een aanzienlijk lagere post aan beveiliging vertonen, zou hij die twee offertes automatisch verticaal moeten klasseren. Steven Naessens maakt zich momenteel vooral zorgen over de asbestregelgeving. Een tiental jaar geleden moest ik als voorbeelddossier voor de rechtbank verschijnen wegens het niet-naleven van de voorschriften met betrekking tot steigers, veiligheidsnetten en andere veiligheidsmaatregelen. Ik had toen geluk dat mijn belangrijkste opdrachtgever, de sleutel-op-de-deur sector, bereid was om zich mee achter meer veiligheid te scharen. Zo heb ik de rechter kunnen overtuigen van mijn goede wil in een werkmilieu waar veiligheid op dat ogenblik amper een thema was. Ik vrees dat nu hetzelfde gaat gebeuren met asbest. Omwille van een slechte ervaring die als een zwaard van Damocles boven ons hoofd hangt, doen wij automatisch een melding zodra wij vermoeden dat er op een werf asbest aanwezig kan zijn. Alleen krijgen we daardoor nog veel meer controle. Het probleem is dat de wetgeving onduidelijk is en de kloof tussen praktijk en theoretische verplichtingen momenteel heel diep is. Men praat over eenvoudige handelingen, maar wat houdt dat precies in? Hoe neem je geschilderde leien weg van een dak zonder ze te breken? Bij gebrek aan duidelijkheid krijg je al snel een waarschuwing. Maar na een aantal waarschuwingen wordt je meteen weggezet als een misdadiger mocht er ooit een probleem opduiken. Verslag: Staf Bellens, CD Media Productions Foto s: Studio Dann 40 B O U W N I E U W S 8 F E B R U A R I 2 0 17