Opleiding: Product: Collegereeks Olympische Spelen in Nederland: droom of nachtmerrie? Eindessay Naam: Vera Dekkers Studentnummer: 10333193 HvA e-mail: Vera.Dekkers@hva.nl Naam docent: Marije Baart de la Faille Deutekom Datum: 7 mei 2012
Je ogen draaien in hun kassen, beelden flitsen voor je oogleden langs. Dikke kinderen. Vastgelopen verkeer. Ouderen opgestapeld in flats. Steden puilen uit. Volwassenen zitten stil. Maar Nederland haalt medailles. Badend in het zweet wordt je wakker. Een nachtmerrie. Maar de Olympische Spelen waren toch een mooie droom? Dat Nederland als klein land tot grote prestaties in staat is, bleek op de Olympische Spelen van 2000 in Sydney Zo ontstond heel voorzichtig de gedachte om de Olympische en Paralympische Spelen naar Nederland te halen Het Olympisch Plan 2028 is de ambitie om met sport in de volle breedte een bijdrage te leveren aan Nederland zodat de positieve effecten nu en in de toekomst zichtbaar zijn. Met de organisatie van de Olympische en Paralympische Spelen van 2028 in Nederland als inspirerend perspectief en mogelijke uitkomst. (NOC*NSF, 2009) Het Olympisch Plan 2028 omvat het plan om heel Nederland naar Olympisch niveau te brengen door middel van acht ambities die zijn teruggebracht tot drie doelstellingen: economische impact, excellente prestaties en een vitale samenleving. Olympisch Vuur staat voor een vitale samenleving. We willen Nederlanders stimuleren in beweging te komen én te blijven, zodat Nederland al voor 2028 een vitaal topland is en het daarna ook blijft. (Olympisch Vuur, 2009) Er zijn zes ambities die deze vitale samenleving omvatten te noemen: breedtesport, evenementen, media, ruimtelijk, sociaal-maatschappelijk en welzijn. Sport is het beste medicijn tegen obesitas, waarover onlangs weer alarmerende rapporten zijn verschenen. Uit het recente ENERGY-onderzoek werd duidelijk dat 22% van de Nederlandse schoolkinderen van 10 tot 12 jaar kampen met overgewicht of obesitas, en dat 6% kampt met ernstig overgewicht. (VUmc, 2012) Generatie 2028 is te dik. Om voor 2016 onder andere de welzijnsambitie; Nederland heeft in 2016 een gezonde bevolking: fitte werknemers, vitale ouderen en minder mensen (en vooral kinderen!) met overgewicht en de breedtesportambitie: Minimaal 75% van de Nederlanders uit alle lagen van de (multiculturele) samenleving doet in 2016 regelmatig aan sport uit het Olympisch Plan 2028 te verwezenlijken lijkt dan ook wel erg ambitieus. Het oorspronkelijke doel was: Nederland in 2016 sportland! Van het vergroten van de sportparticipatie tot de bestrijding van obesitas. Het is ondertussen 2012 en het lijkt of er voorbij gestreefd wordt aan het beoogde doel terwijl ondertussen alle ogen al gericht zijn op de Spelen van 2028. Als Nederland de prelegacy wil creëren waar ze over spreekt en heel Nederland op Olympisch niveau wil brengen door sport in de volle breedte te benutten (NOC*NSF, 2009) dan zal de 2
maatschappelijke kracht van sport meer en op een andere manier ingezet moeten worden. Gezien het niet bewezen is dat grote sportevenementen leiden tot meer breedtesport is de eerste misstap die hierin wordt gemaakt dat de Olympische Spelen, als evenement, grote invloed zou hebben op de sportparticipatie van de bevolking in de desbetreffende sporten. Er zijn zelfs meerdere onderzoeken gedaan waaruit blijkt dat het organiseren van deze sportevenementen geen invloed heeft op de sportdeelname. Een onderzoek dat de invloed van de Olympische Spelen in Sydney op de sportparticipatie in het land onderzocht leidde tot de conclusie dat er geen duidelijk verband getrokken kon worden tussen het organiseren van de Olympische Spelen en de sportparticipatie in Australië. Na zeven sporten met een kleine toename in participatie, maar een kleine daling in negen andere sporten spreekt hij van een gemengd beeld wat moeilijk aan de Olympische Spelen toegeschreven kan worden. (Veal, 2003) Een rapport over de impact van de Olympische gouden medaille van Schotland op het onderdeel curling leidde tot de conclusie dat het succes de grootste impact heeft op diegenen die al actief zijn binnen de sport. (Sportscotland, 2004) Op basis van deze gegevens lijkt het duidelijk dat het gebruik van de Olympische Spelen als katalysator die mensen van alle leeftijden in al hun talenten inspireert om een actiever leven te leiden geen garantie op succes biedt. (Coalter, 2007) De volgende vraag die rijst is, was het wel zo verstandig om de ambities en doelstellingen uit het Olympisch Plan te verbinden aan de ambitie om de Olympische Spelen van 2028 te organiseren? Zijn de acht ambities echt makkelijker te verwezenlijken als ze verbonden zijn aan Olympisch Plan 2028? Is het zo dat de Olympische Spelen worden gebruikt als middel om het doel, de ambities, te behalen of is het plan juist een middel om de Spelen te krijgen en geen doel op zich? Van oorsprong was het Olympisch Plan 2028 Een plan van aanpak op hoofdlijnen om heel Nederland naar Olympisch niveau te brengen. Want we zien niet alleen kansen voor de sport, maar voor de Nederlandse samenleving als geheel. De Olympische Spelen van 2028 zijn in dit Plan voor veel organisaties een inspirerend vergezicht. (Olympisch Plan 2028) De Olympische Spelen maken veel los bij de mensen, en zijn dus goed te gebruiken als paard voor de kar om andere dingen te verwezenlijken. De inhoud van het Olympisch Plan is in orde, maar de daaraan gekoppelde strategie is niet geheel juist gekozen. Uit recente draagvlakmeting blijkt dat 36% van de bevolking tegen de Spelen van 2028 is, 30% is voor de Spelen en het overige gedeelte is neutraal. (WJH Mulier instituut, 2011) Geen groot draagvlak 3
voor een evenement dat grote invloed heeft op het organiserende land. Het draagvlak voor sport als middel is daarentegen wel groot. Campagnes worden door de wetenschap aangemerkt als belangrijk, maar worden door minister Schippers de grond in gedrukt. De plannen voor de maatschappij, in de vorm van de acht ambities, zitten nu al vast aan de naam OP2028. Maar het zou toch veel bezet zijn geweest om de aandacht meer te vestigen op de ambities zelf en hier campagne voor te voeren? De Olympische ambitie zou dan eerder als inspiratiebron fungeren dan als uiteindelijk doel. Het Olympisch Plan doet de bevolking op dit moment namelijk alleen aan de Spelen denken, het plan zelf valt daardoor in het niet. Dat de nadruk niet op de ambities van het Olympisch Plan ligt, maar op het inspirerende vergezicht van de Olympische Spelen, is mede toe te schrijven aan de media. NOC*NSF directeur Gerard Dielessen was zo geërgerd en teleurgesteld over het verloop van de Olympische discussie in de Tweede Kamer in casu de eenzijdige nadruk op de kosten dat hij naderhand in een persbericht opriep de discussie over het Nederlandse bid maar te staken tot 2016. Het oorspronkelijke idee was om in 2016 de stand van zaken te analyseren en te constateren of we al dan niet zouden bieden op de Olympische Spelen. Deze beslissing is op de een of andere manier naar voren gekomen. Het kabinet regelde dat zeventien jaar voor de Spelen een Maatschappelijke Kosten Baten Analyse zou worden gedaan. Uit de conclusies van deze analyse bleek dat de kosten, maar vooral de baten, zo ver van tevoren moeilijk concreet te maken zijn. (Rebel en Arup, 2011) In het nieuws kwamen daardoor schrikbarende koppen voorbij als: Minister wilde kosten verzwijgen, (Volkskrant, 2012) Kabinet bewust vaag over kosten Olympische Spelen (RTL, 2012) en Organisatie Spelen kost bijna acht miljard euro. (NRC, 2012). De actuele discussie is volledig in de sfeer van kosten en baten getrokken. In het geval van de Olympische Spelen doen we een investering waarvan we hopen dat ze nieuwe impulsen geeft, zonder dat we de zekerheid hebben dat het vanzelf weer geld oplevert. (Schnabel, 2012) We moeten de Olympische Spelen ook niet willen voor het financiële gewin, maar voor de bijdrage die het levert aan de samenleving. Het plan van NOC*NSF was en is om eerst met de kracht van sport, Nederland sterker te maken en dan pas in 2016 te bezien of we de Spelen van 2028 zouden willen organiseren Toch zou het mooi en veel beter zijn als de in gang gezette prachtige beweging om Nederland met de kracht van sport op Olympisch niveau te krijgen stevig wordt voortgezet en niet wordt gestoord door discussies die nog even thuishoren in het bakje te vroeg. (Gerard Dielessen, 2011) 4
NOC*NSF doet er in dat geval goed aan alles weer in te zetten op het oorspronkelijke doel: Nederland in 2016 Sportland! Nederland sportief op de kaart zetten, de sportparticipatie verhogen, meer evenementen organiseren (Paul Schnabel, 2012) Nederland kán de Spelen organiseren, het is een hoog ontwikkeld land dat wordt gezien als modern en goed georganiseerd. Na Luxemburg hebben we in de EU het hoogste inkomen per hoofd van de bevolking, we willen tot de top vijf van kenniseconomieën horen en tot de top tien van sportlanden. Maar we moeten wel laten zíen dat we het kunnen. Om een geloofwaardige kandidaat te zijn voor de Spelen moet je een zekere sportieve basis hebben. Nederland moet aannemelijk kunnen maken dat het een sportief land is. Nederland Sportland. Daarvoor moet er sprake zijn van een hoge mate van participatie, grote (media-)aandacht voor sport en sport als katalysator bij maatschappelijke thema s. (Ton Nelissen, 2012) Laten we daarom beginnen in eigen land door de bevolking te laten zien en te laten voelen dat Nederland langzaam maar zeker een sportland aan het worden is. De deadline van 2016 halen we niet, en daarom moeten we ook niet de Olympische Spelen van 2028 ambiëren. Toch blijven de Spelen de stip aan de horizon waar we naartoe werken en in de loop der tijd meer en meer draagvlak voor creëren. Tot die tijd organiseren we grote evenement, zoals WK Wielrennen, WK Atletiek, en meer, die we koppelen aan breedtesportevenementen. We integreren sport op scholen en in de wijken en laten Nederland ervaren hoe leuk sport is. Pas als Nederland een vitale samenleving kent en de bijbehorende ambities in vervulling heeft gebracht, pas dan laten we de hele wereld zien dat Nederland een sportland bij uitstek is. Dat we met een aanstaande koning die lid is van het IOC, kennis van water, ons vermogen water tot bondgenoot te maken en onze bouw-, bagger- en sleepkunde, de rest van de wereld heel wat te bieden hebben. Dat we in de toekomst de Olympische Spelen kunnen en willen organiseren. Het huidige Olympisch Plan is in staat om de gestelde doelstellingen te halen, maar niet binnen het beoogde tijdspad. Het wenkende perspectief van de Spelen blijft, maar schuift verder naar achter. En grijpen we uiteindelijk toch naast de Spelen, dat zien we het zo: Het is the best battle we can loose, want ook al krijgen we de Spelen niet, het land houdt er een hogere sportparticipatie en een betere sportinfrastructuur aan over. (Antoinette Laan, 2012) En dat is hoe dromen van de Spelen breedtesport echt verder gaat brengen! 5
Literatuurlijst Artikelen - Antoinette Laan (2012) [Amsterdam vs. Rotterdam] in Sport & Strategie, jaargang 6 editie 4 - Coalter (2007) [The political process of constructing sustainable London Olympics sports development legacy] - NOC*NSF (2009) [Expertrapport Nederlandse sport naar Olympisch niveau] - NOC*NSF (2009) [Olympisch Plan 2028] Heel Nederland naar Olympisch niveau: plan van aanpak op hoofdlijnen. - Paul Schnabel (2012) [Interview Paul Schnabel over Olympische Spelen] in Sport & Strategie, jaargang 6 editie 4 - Rebel & Arup (2011) [Maatschappelijke Kosten Baten Analyse] - Sportscotland (2004) [Curling success and its impact on participation] - Veal, A.J. (2003) [The Olympic Games: A bibliography] - WJH Mulier instituut (2010) [Draagvlakmeting Olympische Spelen 2028: 0-meting 2010] - WJH Mulier instituut (2011) [Draagvlakmeting Olympische Spelen 2028: 1-meting 2011] 6
Websites - Gerard Dielessen (2012) [Over de Spelen van 2028 en het bakje te vroeg ] op: http://www.nocnsf.nl/over-de-spelen-van-2028-en-het-bakje-te-vroeg, geraadpleegd op 26 april 2012. - Gerard Dielessen (2012) [Weblog Gerard Dielessen: het wekende perspectief] op: http://www.nocnsf.nl/cms/showpage.aspx?id=9044, geraadpleegd op 26 april 2012. - NRC (2012) [Organiseren Spelen kost Nederland bijna acht miljard euro] op: http://zoeken.nrc.nl/?q=kosten+olympische+spelen, geraadpleegd op 28 april 2012. - Olympisch Vuur (2009) [Vitale samenleving] op: http://www.olympisch-vuur.nl/vitalesamenleving, geraadpleegd op 26 april 2012. - Rijksoverheid (2011) [Draagvlakmetingen Olympische Spelen 2028] op: http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en- publicaties/rapporten/2012/03/01/draagvlakmeting-olympische-spelen-2028-1-meting- 2011.html, geraadpleegd op 28 april 2012. - RTL (2012) [Kabinet bewust vaag over kosten Olympische Spelen] op: http://www.rtl.nl/%28/actueel/rtlnieuws/binnenland/%29/components/actueel/rtlnieuws/20 12/03_maart/19/binnenland/kabinet-bewust-vaag-over-olympische-spelen-2028.xml, geraadpleegd op 28 april 2012. - Volkskrant (2012) [Minister wilde kosten verzwijgen] op: http://www.volkskrant.nl/vk/article/search.do?language=nl&navigationitemid=2&searchval ue=olympische+spelen+kosten&date_1_dd=06&date_1_mm=11&date_1=2011&date_2_dd= 07&date_2_mm=05&date_2=2012&page=1&startSearchDate=06112011&endSearchDate=0 7052012#, geraadpleegd op 28 april 2012. - VU Medisch Centrum (2012) [Grootschalige Europese studie naar overgewicht bij schoolkinderen] op: http://www.vumc.nl/zorg/nieuws/6915279/, geraadpleegd op 28 april 2012. 7