Pensioenkeuzestress voor de DGA

Artikel P.P.M. Lavrijssen RB FFP 1 Pensioenkeuzestress voor de DGA Directeuren-grootaandeelhouders moeten kiezen wat ze gaan doen met hun in eigen beheer opgebouwd pensioen 10 Door de Wet Uitfasering pensioen in eigen beheer en overige fiscale pensioenmaatregelen mogen DGA s nog tot uiterlijk 1 juli 2017 pensioen in eigen beheer opbouwen. Na die tijd moeten ze hun pensioen op een andere manier regelen. Tot eind 2019 kunnen DGA s kiezen wat ze gaan doen met de reeds in eigen beheer opgebouwde pensioenaanspraken. Inleiding Een grootaandeelhouder die tevens directeur 2 is van zijn BV (DGA) is een werknemer. De BV kan aan hem pensioen toezeggen. Anders dan bij gewone werknemers kan de BV het pensioen zelf uitvoeren. Dat noemen we pensioen in eigen beheer. Voor de pensioenverplichting moet de BV een voorziening opnemen op de balans. Voor de waardering op de fiscale balans zijn rekenregels opgenomen in de belastingwet. Deze fiscale rekenregels leiden tot een ander bedrag dan de commerciële tarieven die pensioenverzekeraars hanteren. Er zit de laatste jaren met name verschil in de rekenrente die gehanteerd moet worden voor de fiscale pensioenreserve (4%) ten opzichte van de rekenrente in de commerciële tarieven (momenteel ongeveer 1%). Vandaar dat de fiscale en de commerciële waarde van het pensioen op dit moment nogal uiteenlopen. De fiscale waarde is veel lager dan de commerciële waar- Noten 1. Paul Lavrijssen is werkzaam als Adviseur Aegon Adfis en gespecialiseerd in het pensioen van de DGA. 2. Het directeurschap is geen formele voorwaarde. Het gaat om de combinatie van 10% of meer van de stemgerechtigde aandelen in, en een arbeidsovereenkomst met, de BV. 3. Wet van 8 maart 2017 tot wijziging van enkele belastingwetten en enige andere wetten tot uitfasering van het pensioen in eigen beheer en het treffen van enkele fiscale maatregelen inzake oudedagsvoorzieningen (Wet uitfasering pensioen in eigen beheer en overige fiscale pensioenmaatregelen), Stb. 2017, 115. 4. Besluit Pensioenen; uitfasering pensioen in eigen beheer, 22 maart 2017, nr. 2017-7412, Stcrt. 2017, 18118. de. Daardoor kan de BV vaak geen dividend uitkeren (dividendklem). Want voor dividend moet het commerciële vermogen van de BV toereikend zijn. Het verschil tussen fiscale en commerciële waarde geeft ook knelpunten bij echtscheiding van de DGA, uitkering van het pensioen en overdracht van de BV. De staatssecretaris van Financiën heeft toegezegd deze knelpunten zo veel mogelijk weg te zullen nemen. Dit heeft hij gedaan door enerzijds opbouw van pensioen in eigen beheer voor de toekomst af te schaffen en anderzijds een ruime overgangsregeling te treffen voor reeds opgebouwde pensioenen in eigen beheer. Het overgangsrecht biedt de DGA een aantal keuzes. In dit artikel geef ik aan wat een bepaalde keuze inhoudt en wat de fiscale en financiële gevolgen van deze keuze zijn. Daarbij besteed ik ook aandacht aan de positie van de partner van de DGA. Ik ga ook in op het extern verzekerde pensioen van de DGA. En ik rond af met een samenvatting en conclusies. Wet uitfasering PEB Afschaffing pensioen in eigen beheer en overgangsrecht Op 1 april 2017 is de Wet uitfasering pensioen in eigen beheer en overige fiscale pensioenmaatregelen (hierna: Wet uitfasering PEB) 3 in werking getreden. DGA s die nog pensioen in eigen beheer opbouwen, hebben drie maanden de tijd om hun pensioenregeling aan te passen aan de wetgeving. 4 De wetswijziging houdt in dat DGA s vanaf 1 juli 2017 geen pensioen in eigen beheer meer kunnen opbouwen. Voor zover dat nog niet gebeurd is, moeten zij vóór deze datum hierover een besluit nemen in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA) in die zin dat uiter- 94

Pensioenkeuzestress voor de DGA Artikel lijk na 30 juni 2017 geen pensioen in eigen beheer meer wordt opgebouwd. De bestaande pensioenbrief moeten zij ook dienovereenkomstig aanpassen. Voor reeds in eigen beheer opgebouwde pensioenaanspraken biedt de Wet uitfasering PEB een aantal keuzes. 5 Dit komt erop neer dat de DGA kan kiezen om zijn pensioen in eigen beheer: af te kopen; om te zetten in een oudedagsverplichting; premievrij in eigen beheer te houden. Afstempelen Als een DGA besluit om zijn pensioen af te kopen of om te zetten in een oudedagsverplichting, mag hij de pensioenaanspraken eerst afstempelen. Dit betekent dat hij zijn pensioenaanspraken zodanig verlaagt dat de commerciële waarde van deze aanspraken gelijk is aan de fiscale balanswaarde ten tijde van de afkoop of omzetting van de aanspraken. 6 Omdat op dit moment de commerciële waarde vaak meer dan het dubbele is van de fiscale waarde zal door het afstempelen de hoogte van de pensioenaanspraken met meer dan helft verminderen. Het afstempelen van de pensioenaanspraken leidt volgens de wet niet tot enige fiscale winst of verlies in de BV. In de commerciële balans van de BV leidt de afstempeling tot een verhoging van het eigen vermogen. Daardoor stijgt de waarde van de aandelen van de BV. Deze waardestijging mag de DGA niet tot de verkrijgingsprijs van de aandelen rekenen. 7 Dus bij uitkering van dividend of verkoop van de aandelen moet de DGA rekening houden met heffing van aanmerkelijk belang (box 2 van de inkomstenbelasting) over deze waardestijging. Afkoop of omzetting van het pensioen geldt voor alle pensioenen die in eigen beheer worden gehouden. Het kan dus gaan om pensioen dat nog in opbouw is, pensioen dat reeds is ingegaan maar ook verevende pensioenrechten van de ex-echtgenoot die nog in eigen beheer worden gehouden. Ook deze aanspraken kan een DGA dus afstempelen, maar dan alleen met toestemming van die exechtgenoot. Voor het afstempelen gevolgd door afkoop of omzetting van het pensioen moet de DGA de Belastingdienst informeren. Dit moet hij doen binnen één maand na het afstempelen. Hij moet hierbij gebruik maken van een formulier dat op de site van de Belastingdienst staat. Afkoop Een DGA die zijn pensioen afkoopt, moet dit aangeven als inkomen uit arbeid in box 1 van de Wet inkomstenbelasting 2001. Maar als de DGA in het kader van de overgangsregeling het pensioen afkoopt, krijgt hij een korting op de belaste afkoopwaarde van het pensioen en hoeft hij geen revisierente te betalen. Deze korting is afhankelijk van het moment van afkoop en bedraagt in: 2017 34,5% 2018 25,0% 2019 19,5% De afkoopwaarde is de fiscale balanswaarde op de datum van afkoop. Maar de korting wordt slechts toegepast over de fiscale balanswaarde aan het einde van 2015 voor zover die lager is dan de waarde op de datum van afkoop. 8 De korting wordt dus gegeven over de laagste van de volgende waarden: de fiscale waarde per ultimo boekjaar dat eindigt in 2015, dan wel de lagere waarde op afkoopdatum. Een voorbeeld Waarde ultimo 2015 Fiscaal: 200.000 Commercieel: 550.000 Waarde bij afkoop op 1 juli 2017 na oprenten en dotatie Fiscaal: 230.000 Commercieel: 600.000 Afkoop op 1 juli 2017 Belastbaar bedrag: (100% - 34,5%) x 200.000 = 131.000 100% x ( 230.000-200.000) = 30.000 Totaal 161.000 Loonheffing 52% 83.720 De netto uitkering bedraagt 146.280 Als deze afkoop zou plaatsvinden na 31 december 2019, is de fiscale faciliteit niet meer van toepassing. Alsdan wordt geheven over de commerciële waarde van het pensioen tegen progressief tarief. Bovendien wordt 20% revisierente geheven. Bij afkoop zet de DGA pensioen om in een vrij te besteden vermogen. Daarvoor moet hij wel eerst afrekenen met de Belastingdienst. De BV en/of de DGA moeten hier wel voldoende liquide vermogen voor hebben. De netto uitkering kan de DGA naar eigen bevinding aanwenden voor bijvoorbeeld consumptie. Maar dit biedt ook de mogelijkheid een (te) hoge rekening-courant met de BV (gedeeltelijk) af te lossen. Als de DGA de netto uitkering niet direct aanwendt voor consumptie of aflossing rekening-courant, kan hij het bedrag sparen of beleggen. In dat geval moet hij rekening houden met de forfaitaire belastingheffing in box 3 van de inkomstenbelasting. De DGA kan het bedrag ook ter beschikking stellen aan de BV, bijvoorbeeld als de BV niet voldoende midden heeft om het netto bedrag aan de DGA uit te keren. Als de DGA het bedrag terug leent aan de BV, 5. Art. 38n tot en met 38q Wet op de loonbelasting 1964. 6. Art. 38n, lid 2 e.v. Wet op de loonbelasting 1964. 7. Art. 10a.18, derde lid Wet inkomstenbelasting 2001. 8. Art. 38o Wet op de loonbelasting 1964. 95

Artikel Pensioenkeuzestress voor de DGA moet hij over de rente inkomstenbelasting betalen in box 1. Een wellicht voordeliger oplossing is het bedrag als agio op aandelen in te brengen als eigen vermogen. In dat geval leidt een eventuele opbrengst hierover tot heffing in box 2 van de inkomstenbelasting. Door het afstempelen gevolgd door afkoop is de BV verlost van de dividendklem. Aanvulling van het inkomen van de DGA door uitkering van dividend is weer mogelijk. Tegenhanger van de afkoop is dat het pensioen van de DGA daalt naar nul. Het is aan te raden bij afkoop ook te letten op de oudedags- en nabestaandenvoorziening na afkoop. Hoe wordt het verlies van pensioen opgevangen? Zijn hiervoor aanvullende maatregelen nodig? Of is het uit dit oogpunt beter om gebruik te maken van een van de andere alternatieven? Een planning van oudedags- en nabestaandenvoorzieningen is hier aan te bevelen. Ten slotte moet de echtgenoot van de DGA instemmen met het afstempelen en de afkoop. Hij of zij moet het hiervoor genoemde formulier aan de Belastingdienst mee ondertekenen. De instemming is ook nodig als een ex-echtgenoot nog rechten heeft op het pensioen in eigen beheer. In veel gevallen zal de DGA de echtgenoot ook moeten compenseren. Verderop ga ik daar nader op in. Omzetting in ODV De DGA kan er ook voor kiezen zijn pensioen fiscaal geruisloos om te zetten in een niet tot het loon behorende aanspraak ingevolge een oudedagsverplichting (ODV). 9 Na de hiervoor omschreven afstempeling heeft de BV de verplichting om een periodieke uitkering aan de DGA te doen. De aanvangswaarde van de ODV is gelijk aan de fiscale balanswaarde ten tijde van de omzetting. De BV moet deze verplichting jaarlijks oprenten met de marktrente. 10 Zolang de BV geen uitkering heeft gedaan, kan deze de verplichting ten behoeve van de DGA afstorten voor een lijfrente bij een professionele verzekeraar of bank. 11 In dat geval moet de lijfrente worden uitgevoerd conform de regels voor een lijfrente voor een pensioentekort. 12 De BV kan ook een gedeelte van de ODV aanwenden voor een lijfrente ten behoeve van de DGA en de rest in eigen beheer houden. Dat kan bijvoorbeeld zinvol zijn als hij behoefte heeft aan een hogere tijdelijke oudedagslijfrente. Dat is namelijk met de ODV niet mogelijk. Als de BV de ODV in eigen beheer houdt, moet ze deze in de periode die aanvangt vijf jaar voor de AOW-leeftijd van de DGA en eindigt twee maanden na die datum, aanwenden voor een uitkering. Deze uitkering duurt 20 jaar vanaf de AOW-leeftijd van de DGA plus de jaren dat de uitkering eerder ingaat dan deze datum. De omvang van de uitkering 9. Art. 38n, tweede lid, onderdeel b, Wet op de loonbelasting 1964. 10. Art. 38p, eerste lid, Wet op de loonbelasting 1964. 11. Art. 38p, tweede lid Wet op de loonbelasting 1964. 12. Art. 3.125 en 3.126a, Wet inkomstenbelasting 2001. 13. Art. 38n, eerste lid, Wet op de loonbelasting 1964. wordt elk jaar bepaald door de ODV te delen door de nog resterende duur van de uitkering. Tijdens de uitkeringsduur moet de BV de ODV ook oprenten met het jaarlijks vast te stellen u-rendement. Na overlijden gaat de uitkering over op de erfgenamen van de DGA. Deze uitkering moet ingaan binnen 12 maanden na het overlijden van de DGA. Als de DGA overlijdt voor de ingangsdatum, bedraagt de duur 20 jaar. Als de DGA overlijdt nadat de termijnen al zijn ingegaan, is de duur gelijk aan de nog resterende termijnen. Een voorbeeld Omzetting in een ODV op 1 juli 2017 Waarde pensioen op 1 juli 2017: Fiscaal: 230.000 Commercieel: 550.000 Waarde ODV na omzetting pensioen op 1 juli 2017 230.000 Waarde ODV op 1 juli 2030 na oprenting met marktrente (1%) 289.148 Jaarlijkse uitkering gedurende 20 jaar 14.457 De uitkering stijgt nog met marktrente. Als de DGA zijn pensioen omzet in een ODV, wijzigt fiscaal en juridisch het etiket. Het pensioen wordt een recht op lijfrente of een periodieke uitkering. Door het afstempelen neemt de uitkering met meer dan de helft af. En er is ook geen toekomstige opbouw in de BV meer mogelijk. Ook in dit geval moet de DGA gewezen worden op de verlaging van zijn oudedagsinkomen en/of de nabestaandenvoorziening. Daarbij is ook de financiële positie van de BV van belang. Is de BV wel in staat om de ODV na te komen? Met andere woorden heeft de BV voldoende dekking om de verplichting van de ODV na te komen? De echtgenoot van de DGA moet ook instemmen met de omzetting van het pensioen in een ODV. Premievrij aanhouden Als de DGA niet kiest, of kan kiezen, voor afkoop of omzetting van zijn pensioenaanspraken in een ODV, kan hij zijn tot uiterlijk 30 juni 2017 opgebouwde rechten in eigen beheer aanhouden. Hij kan het pensioen in eigen beheer niet verder opbouwen. Op de waardering van de fiscale pensioenverplichting is de wetgeving die gold op 31 december 2016 van toepassing. 13 Dat houdt in dat de BV de fiscale waarde van de pensioenverplichting actuarieel (rente en sterfterisico) moet oprenten. Daarbij moet de BV ook rekening houden met de eventueel toegezegde indexatie van premievrije rechten. Het verschil tussen de fiscale en de commerciële waarde blijft bestaan. Dat houdt in dat de BV waarschijnlijk geen dividend kan uitkeren. Ook het knelpunt bij echtscheiding blijft bestaan. Bij dit alternatief blijft de opgebouwde aanspraak in 96

Pensioenkeuzestress voor de DGA Artikel stand. Maar ook hier moet de DGA letten op de financiële positie van de BV. Is deze wel in staat om de overeengekomen verplichting na te komen? En moeten er maatregelen genomen worden om het niet verder opbouwen van pensioen in de BV te compenseren? Een ander nadeel kan zijn dat de BV in de uitkeringsfase een fiscaal niet verrekenbaar verlies opbouwt. Immers de BV moet de pensioenverplichting fiscaal oprenten met 4% en een correctie van de sterftekans toepassen. Als de BV een dergelijk rendement niet haalt uit de beleggingen, ontstaat een fiscaal verlies dat de BV niet kan compenseren. Compensatie De echtgenoot van de DGA heeft een afgeleid recht met betrekking tot het in eigen beheer opgebouwd pensioen. Op grond van de Wet verevening pensioen bij scheiding heeft hij of zij bij echtscheiding recht op de helft van het, tijdens het huwelijk, in eigen beheer opgebouwde pensioen en het bijzondere partnerpensioen. Als de DGA zijn pensioen afkoopt of omzet in een ODV, verdwijnen deze afgeleide rechten. Om de positie van de echtgenoot van de DGA te beschermen heeft de staatssecretaris bepaald, dat de echtgenoot van de DGA moet instemmen met afkoop of omzetting van het pensioen. Maar het gaat verder. Het kan zijn dat door de huwelijkse voorwaarden door afkoop of omzetting alle rechten naar de DGA gaan. Daardoor wordt hij verrijkt. De staatssecretaris stelt dat de echtgenoot van de DGA voldoende gecompenseerd moet worden voor deze verschuiving van vermogen. Als dat niet gebeurt, is er sprake van een belaste schenking van de echtgenoot aan de DGA. Het gaat dan om de compensatie van de waardestijging van de aandelen door de afstempeling en de afkoopwaarde of omzettingswaarde van het pensioen. De DGA hoeft zijn echtgenoot niet te compenseren als hij: gehuwd is in algehele gemeenschap van goederen; huwelijkse voorwaarden heeft met finaal verrekenbeding; in de huwelijkse voorwaarden pensioenverrekening is uitgesloten. De compensatie bedraagt ongeveer de helft 14 van de afkoopwaarde of de omzettingswaarde. Daar komt nog bovenop de waardestijging van de aandelen door het afstempelen. Waarschijnlijk hoeft de DGA geen rekening te houden met de stijging van de aandelen die het negatieve commerciële vermogen van de BV opheft. Immers in de Memorie van toelichting wijst de staatssecretaris op een uitspraak van het Hof Den Haag. 15 Volgens het Hof moet in het kader van de postrelationele solidariteit tussen exechtgenoten het dekkingstekort gelijkelijk tussen de echtgenoten worden verdeeld. Onlangs heeft de Hoge Raad 16 bevestigd, dat in verband met de postrelationele solidariteit de DGA en diens ex-echtgenoot de onderdekking van het pensioen in eigen beheer delen. Met andere woorden: slechts voor het pensioen beschikbare vermogen van de BV hoeft bij echtscheiding verdeeld te worden en komt in gelijke delen aan hen toe. De DGA en zijn echtgenoot kunnen op verschillende manieren de eventuele compensatie regelen. De staatssecretaris heeft aangegeven dat hij ook instemt met een compensatie die bestaat uit een voorwaardelijk recht van de echtgenoot, bijvoorbeeld bij echtscheiding en bij overlijden van de DGA. Ondanks vele vragen over dit onderwerp heeft de staatssecretaris geweigerd modellen voor de compensatie van de echtgenoot van de DGA op te stellen. In de praktijk blijft het dan ook enigszins onduidelijk op welke wijze de compensatie moet worden bepaald en of deze fiscaal en juridisch houdbaar is. Er kunnen zich meerdere situaties voordoen waarbij de DGA de waardestijging van de aandelen moet compenseren. Dit doet zich met name voor als de aandelen van de BV die het eigen beheer uitvoert, in handen zijn van anderen. Bijvoorbeeld als de aandelen worden gehouden door de kinderen van de DGA. De staatssecretaris vindt dat ter voorkoming van een belaste schenking, compensatie ook geboden is als de overdracht van de aandelen aan de kinderen veel eerder plaatsvond dan de afstempeling. Ook als de aandelen gezamenlijk gehouden worden door de DGA en familieleden zal waarschijnlijk gecompenseerd moeten worden. Verzekerde pensioenaanspraken De Wet uitfasering PEB ziet niet op een extern verzekerd pensioen van de DGA. Een verzekerd pensioen kan de DGA dus niet met de hiervoor genoemde fiscale tegemoetkoming afkopen of omzetten in een ODV. Tot 1 juli 2017 was het wel mogelijk de waarde van een dergelijke verzekering over te dragen aan de BV. Als tegenwaarde van het overgedragen kapitaal belast de BV zich met de uitvoering van de pensioentoezegging aan de DGA. Tot 1 juli 2017 kon deze overdracht zonder heffing van belasting plaatsvinden. Ook als de BV voorheen nog geen pensioen in eigen beheer had. Verzoeken voor overdracht moest de BV vóór 1 juli doen aan de verzekeraar. Dat de afwikkeling daarvan door de verzekeraar na deze datum plaatsvindt, is daarbij niet relevant. Nadat het pensioenkapitaal is overgedragen, kan de DGA het pensioen in eigen beheer afkopen of omzetten in een ODV. Maar bij afkoop vindt er geen korting plaats op de afkoopwaarde. Want hiervoor was eind 2015 geen verplichting op de balans van de BV opgenomen. Een eventuele omzetting in een ODV kan gevolgd worden door afstorting in een lijfrente. Op die manier kan de DGA zijn 14. De helft is niet helemaal nauwkeurig, want aanspraak op bijzonder partnerpensioen en de helft van het voorwaardelijke ouderdomspensioen is samen meer dan de helft van de waarde van de aanspraken. 15. Hof Den Haag 17 september 2014, ECLI:NL:GHDHA:2014:3016. 16. Hoge Raad, 14 april 2017, ECLI:NL:HR:2017:693. 97

Artikel Pensioenkeuzestress voor de DGA verzekerde pensioen omzetten in een verzekerde of bancaire lijfrente. Of de omzetting financieel en fiscaal voordelig is voor de DGA hangt af van veel factoren. Een hiervan is de inhoud van de pensioenverzekering. Als een garantiekapitaal is verzekerd of een winstgarantie is afgegeven, kan dit voor de DGA onvoordelig uitpakken. Verder moeten partijen er op letten op welke wijze de BV de pensioenaanspraak aan de DGA vormgeeft. In sommige gevallen kan dit leiden tot een vrijval van de pensioenverplichting en als gevolg daarvan een fiscale winst, die belast is met vennootschapsbelasting. 17 Als de pensioenverzekering niet wordt afkocht, kan de DGA deze voortzetten. Maar daarbij moeten we wel onderscheid maken tussen volledig verzekerde en gedeeltelijk verzekerde regelingen. En bij het laatste ook tussen verzekeringen van een bepaald en van een onbepaald deel. Volledige verzekerde pensioenregelingen kunnen ongewijzigd worden voortgezet. Gedeeltelijk verzekerd pensioen bepaald Een gedeeltelijk verzekerd pensioen in combinatie met eigen beheer kan bepaald zijn. In dat geval is hiervoor een aparte pensioenbrief gemaakt waarin exact is aangegeven welk deel van het pensioen is verzekerd en welk deel in eigen beheer wordt gehouden. Volgens de Handreiking van het CAP 18 kan de DGA de pensioenverzekering ongewijzigd voortzetten. Voor zover dat nog niet gebeurd is, moet er vóór 1 juli 2017 een splitsing worden aangebracht tussen het eigen beheer en het elders verzekerde deel. In het elders verzekerde deel kan de DGA ook na 30 juni 2017 nog pensioenaanspraken opbouwen. Het is zelfs mogelijk om in de verzekerde pensioenregeling te bepalen dat de premiebetaling erin voorziet dat periodiek een deel van het PEB wordt overgeheveld naar de pensioenverzekering. In dat geval moeten partijen de premie van de kapitaalverzekering wel omrekenen (herleiden) naar een deel van de aanspraken in eigen beheer. Uiteraard moeten partijen dit goed vastleggen. Gedeeltelijk verzekerd pensioen onbepaald Bij een onbepaald verzekerd deel zegt de BV aan de DGA een pensioen toe op basis van een salarisdiensttijdregeling. Volgens de pensioenbrief houdt de BV de aanspraken in eigen beheer voor zover deze niet zijn verzekerd. Als in de pensioenbrief staat dat de BV de verzekerde aanspraak 17. Voor verdere informatie over afkoop van een verzekerd DGA-pensioen verwijs ik naar nieuwsberichten op de site van Aegon Adfis, www.aegonadfis.nl. Hier vindt u in de berichten van 14 en 18 oktober 2016 aandachtpunten bij de afkoop van het verzekerd pensioen. 18. Handreiking fiscale behandeling elders verzekerd pensioen (Versie 7 juli 2017); Centraal Aanspreekpunt Pensioen. 19. Beleidsbesluit van 20 januari 2017: Pensioenen: beschikbare premieregelingen en premie- en kapitaalovereenkomsten en nettopensioenregelingen. aanvult tot het toegezegde salarisdiensttijd-niveau, is sprake van een onbepaald verzekerd deel. Dit betekent onder meer dat de BV het risico loopt met betrekking tot de waardeontwikkeling van de verzekering en het aankooptarief voor het verzekerde pensioen. Als de DGA besluit om het pensioen in eigen beheer af te kopen of om te zetten in een ODV kan er geen sprake meer zijn van een onbepaald verzekerd deel. De verzekeringsmaatschappij kan de pensioenverzekering nog wel steeds op dezelfde wijze administreren maar er moet voor dit deel een nieuwe pensioenbrief komen. Deze moet enerzijds passen op de verzekering en anderzijds binnen het fiscale kader voor pensioenopbouw blijven. Omdat veel van deze pensioenverzekeringen een kapitaal bevatten, ligt het voor de hand dat in de pensioenbrief een beschikbare premie tegen gelijke premie of een kapitaalovereenkomst wordt overeengekomen. In het eerste geval moet worden aangesloten bij de staffels van het Besluit beschikbare premie, bijlagen 1, 4 of 5. In dit Besluit worden in bijlage 2 ook rekenregels gegeven voor de omvang van de premie bij kapitaalovereenkomsten. 19 Het kan ook zijn dat de DGA besluit om de opbouw van het pensioen te staken en de reserve in eigen beheer aan te houden. Wat moet er dan gebeuren met het onbepaalde verzekerde deel? De omvang van het verzekerde pensioen is onzeker en daarom is op 1 juli 2017 niet exact bekend wat de aanvulling door de BV inhoudt. Volgens de opvatting van het ministerie van Financiën kan na 30 juni 2017 geen aanvulling op het verzekerde pensioen meer plaatsvinden. Daarom moet volgens de hiervoor genoemde handreiking de BV uiterlijk op 30 juni 2017 de omvang van het PEB vaststellen. Dat kan op basis van de zogenaamde fiscale herleidingsmethode (fiscale waardering: 4% en geen leeftijdsterugstelling) of op basis van de actuele verzekeringstarieven. Gezien de huidige verzekeringstarieven leidt de laatste methode tot een lager pensioen en dus tot een hogere aanvulling door de BV. Als partijen de pensioenregeling niet aanpassen blijft er sprake van één regeling waarvan een onbepaald deel is verzekerd. De aanvulling door de BV mag in de toekomst wel lager worden, bijvoorbeeld door een positief rendement op de pensioenverzekering. Maar de aanvulling uit eigen beheer mag niet hoger worden. Daarom moet de BV jaarlijks toetsen of het maximale niveau van het PEB is bereikt. Als blijkt dat door een ontwikkeling van de verzekering de totale aanspraak lager wordt, dient de BV uiterlijk op de pensioeningangsdatum een extra koopsom te storten in de pensioenverzekering. De BV en de DGA kunnen ook afspreken dat deze ontwikkelingen voor rekening van de DGA komen. In dat geval hoeft de BV geen extra storting te doen bij negatieve ontwikkelingen van de pensioenverzekering. Dit laatste moeten partijen wel vastleggen in de pensioenovereenkomst. Partijen kunnen de jaarlijkse toetsing en de aanvulling van de pensioenverzekering voorkomen door per 1 juli 2017 het onbepaalde verzekerde deel om te zetten in een be- 98

Pensioenkeuzestress voor de DGA Artikel paald verzekerd deel. In dat geval moeten zij wel een nieuwe pensioenbrief maken voor de verzekerde regeling. Hierin komen zij een kapitaal- of een premieovereenkomst overeen. Redelijke termijn Bij elders verzekerd pensioen in combinatie met eigen beheer moet partijen een splitsing maken in de aanspraken. Tevens moeten ze kiezen hoe ze het verzekerde pensioen zullen voortzetten. In beginsel moeten zij dat vóór 1 juli 2017 doen. Maar omdat de gegevens voor de splitsing en de keuze op die datum waarschijnlijk nog niet voorhanden waren staat de Belastingdienst een redelijke termijn toe. Deze redelijke termijn eindigt op 31 december 2017. Voor die datum moeten partijen de splitsing per 1 juli 2017 hebben bepaald en de keuzes hebben gemaakt. Dit moeten zij voor 31 december 2017 ook formeel vastleggen. Uiteraard eindigt de redelijke termijn eerder als het pensioen ingaat of wordt afgekocht dan wel wordt omgezet in een ODV. Samenvatting en conclusies Door de Wet Uitfasering PEB mogen DGA s nog tot uiterlijk 1 juli 2017 pensioen in eigen beheer opbouwen. Tot einde 2019 kunnen DGA s kiezen wat ze gaan doen met de reeds in eigen beheer opgebouwde pensioenaanspraken. Ze hebben hierbij de keuze uit: afkoop; omzetten in ODV; premievrij in eigen beheer te houden. Het is niet zonder meer te zeggen welke keuze het beste bij de DGA past. Dit is naast de financiële en fiscale consequenties van deze keuze ook afhankelijke van de persoonlijke omstandigheden van de DGA en de financiële positie van de BV. Daardoor hebben de DGA en zijn echtgenoot behoefte aan een professioneel pensioenadvies. Het is zaak dat bij dit advies ook de oudedags- en nabestaandenvoorzieningen van de DGA worden betrokken. Of nog beter, dat de keuze van de DGA wordt afgestemd op de verwachtingen en wensen die hij heeft met betrekking tot zijn oudedags- en nabestaandenvoorziening. Dit betekent dat er de komende periode werk aan de winkel is voor de pensioenadviseur. De DGA kan nog tot 1 juli 2017 het kapitaal van een verzekerd pensioen fiscaal geruisloos overdragen aan de BV. Daarna heeft hij dezelfde keuzes als bij de uitfasering van het eigen beheer. Maar bij afkoop mist hij de belastingkorting over het overgedragen pensioenkapitaal. Een gedeeltelijk verzekerde regeling kan (ongewijzigd) worden voortgezet. Maar dan moet er wel per 1 juli 2017 een splitsing tussen de aanspraken in eigen beheer en de verzekerde aanspraken worden gemaakt. In de meeste gevallen moet voor de voort te zetten pensioenverzekering een nieuwe pensioenbrief worden gemaakt. 99