Eindejaarsverrichtingen

Eindejaarsverrichtingen Jean Pierre Vincke Erebedrijfsrevisor Lesgever aan de Koninklijke Militaire School (KMS), aan de Hogere Opleiding Militaire Administrateurs Gastdocent aan de HUB-EHSAL Ragheno Business Park Motstraat 30, B-2800 Mechelen tel. 0800 40 300 fax 0800 17 529 www.kluwer.be info@kluwer.be

Verantwoordelijke uitgever: Hans Suijkerbuijk, Ragheno Business Park, Motstraat 30, B-2800 Mechelen 2012 Wolters Kluwer Belgium NV Behoudens de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande en schriftelijke toestemming van de uitgever. Wettelijk depot: D/2012/2664/194 ISBN: 978-90-4654-412-9 BP/EINDEJ-DO12021

INHOUD HOOFDSTUK 1 De inventaris 15 1. Inleiding 15 2. Voorraden 15 3. Permanente inventaris 16 4. Doelstellingen bij de inventarisatie 16 5. Volledige opneming van de voorraden 16 6. Waardering 19 7. Correcte boeking 19 8. Analyse van de resultaten 20 9. Scheiding van de boekjaren 20 10. Andere verrichtingen ter gelegenheid van de inventaris 20 HOOFDSTUK 2 Waarderingsregels, aanpassingen en discontinuïteit 23 1. Waarderingsregels 23 1.1. Wettelijke bepalingen 23 1.2. Actualisatie van de waarderingsregels 24 2. Discontinuïteit van de onderneming 24 2.1. Bepalingen van het Uitvoeringsbesluit Wetboek van Vennootschappen 24 2.2. Bepalingen van het Wetboek van Vennootschappen 25 2.3. Wet betreffende de continuïteit van de ondernemingen 26 HOOFDSTUK 3 Datum van boeking 27 Kluwer 3

Eindejaarsverrichtingen HOOFDSTUK 4 Afschrijvingen en waardeverminderingen 29 1. Algemeen 29 1.1. Jaarrekeningenrecht 29 1.2. Fiscaal recht 30 2. Afschrijvingsmethoden 33 3. Afschrijvingen van vaste activa verworven voor een variabele prijs 34 4. Waardeverminderingen 35 4.1. Beoordeling bij de jaarafsluiting 35 4.2. Bijkomende aankoopkosten van terreinen 36 HOOFDSTUK 5 De waardering van de voorraden en bestellingen in uitvoering 37 1. Wettelijke verwijzingen 37 2. Waarderingsprincipes 39 2.1. Waarde van de inkomende voorraden 39 2.2. Waarde van de uitgaande voorraden 40 2.3. Het beginsel van de afzonderlijke waardering 44 2.4. Cost recovery method 44 3. Waarderingsmethoden 45 3.1. Algemeen 45 3.2. Handelsgoederen 45 A. Aanschaffingswaarde 45 B. Begrip «marktwaarde» 46 C. Bijzonderheden : waardering van de aanschaffingsprijs van de goederenvoorraad met referte aan de verkoopprijs 46 3.3. Grondstoffen, verbruiksgoederen en hulpstoffen 47 A. Aanschaffingswaarde 47 B. Begrip «marktwaarde» 47 3.4. Gereed product (productie voor de voorraad) 48 A. Vervaardigingsprijs 48 B. Standaardvervaardigingsprijs 50 4 Kluwer

Inhoud C. Begrip «marktprijs» 51 D. Voorzieningen voor risico s en kosten 51 E. Composietproducten 51 F. Afvalstoffen 52 3.5. Goederen in bewerking (voorraadproductie) 52 A. Vervaardigingsprijs 52 B. Begrip «marktwaarde» 52 C. Voorzieningen voor risico s en kosten 53 3.6. Bestellingen in uitvoering 53 A. Wettelijke verwijzingen 53 B. Waarderingsmethoden 54 C. Nettovoorstelling van de rubrieken 37 en 46 58 3.7. Vooruitbetalingen in klasse 3 61 4. Verschillen tussen de aanschaffingswaarde en de markt- of realisatiewaarde 61 5. Goederenvoorraden in de kringloopcentra 65 HOOFDSTUK 6 Toerekening van de inkomsten van effecten 67 1. Inleiding 67 2. Benadering 1 : er wordt verwezen naar de boekhoudkundige verwerking door de vennootschap die de terugbetaling of uitkering verricht 67 3. Benadering 2 : in boekhoudkundig opzicht wordt uitgegaan van het standpunt van de aandeelhouder 68 4. Voor welke benadering moet worden gekozen? 70 HOOFDSTUK 7 De geldbeleggingen 73 1. Wettelijke verwijzingen 73 2. Actuarieel rendement 74 3. Zerobonds 77 4. Geldbeleggingen in vreemde valuta 78 Kluwer 5

Eindejaarsverrichtingen 5. Tax shelter 79 6. Goud en kunstwerken 80 HOOFDSTUK 8 Overlopende rekeningen 81 1. Wettelijke verwijzingen 81 2. Interesten betreffende bepaalde vorderingen en schulden op lange termijn 82 3. Fiscale bepalingen 83 3.1. Wetboek van de Inkomstenbelastingen 83 3.2. Het Cassatiearrest van 20 februari 1997 85 3.3. Het arrest van het Hof van Beroep te Luik van 19 maart 1998 85 4. Sale and lease back 86 4.1. Boekhoudkundige aspecten 86 4.2. Fiscaalrechtelijke aspecten 86 HOOFDSTUK 9 De herwaardering van de bezittingen en de schulden in deviezen 89 1. Inleiding 89 2. Wissel- en omrekeningsverschillen 89 3. Opmerkingen 91 3.1. Financiële rekeningen 91 3.2. Niet-monetaire activa 91 4. Vastrentende effecten in vreemde valuta 92 HOOFDSTUK 10 De subsidies in vennootschappen 93 HOOFDSTUK 11 Voorzieningen 97 1. Algemeen 97 1.1. Jaarrekeningenrecht 97 6 Kluwer

Inhoud 1.2. Fiscaal recht 98 2. Voorzieningen voor milieukosten 99 2.1. Boekhoudkundige verwerking van de afvalstoffen 99 A. Inleiding 99 B. De ondernemingen die afvalstoffen «produceren» 99 C. Afvaldienstenondernemingen 100 D. De ondernemingen waarvan de exploitatie een terrein aantast of vervuilt 102 3. Advies nr. 107/14 Voorzieningen voor bezoldigingen bij volledige of gedeeltelijke vrijstelling van te leveren arbeidsprestaties 105 4. Voorziening voor ontslagen 107 5. Voorzieningen voor pensioenen 108 5.1. Aanvullende pensioenen 108 A. Het systematisch georganiseerde pensioenstelsel 108 B. Interne individuele pensioentoezeggingen 108 C. De goedgunstige pensioenen 109 5.2. Advies CBN nr. 107/3bis Verplichtingen voortvloeiend uit brugpensioen 109 5.3. Advies CBN nr. 107/9 Vaststelling van het bedrag van een voorziening voor pensioenen of brugpensioenen 109 5.4. Advies CBN nr. 107/13 Voorzieningen voor pensioenen en brugpensioenen waarvan het bedrag geïndexeerd is 110 5.5. Advies CBN nr. 149/4 Aanpassing van het bedrag van de voorziening die nodig is om de rente te betalen in functie van een verandering van de sterftetafel en/of van de evolutie van de wisselkoers van de in vreemde munt uitgedrukte rente 110 A. In verband met de verlenging van de levensverwachting vastgesteld op grond van een meer recente sterftetafel 111 B. In verband met de evolutie van de wisselkoers van de in vreemde munt uitgedrukte rente 111 6. Voorzieningen voor garanties inzake leveringen en werken 112 7. Voorzieningen voor groot onderhoud 115 Kluwer 7

Eindejaarsverrichtingen 8. Voorzieningen in hoofde van de producent / invoerder van elektrische en elektronische apparaten 116 9. Beoordeling bij de jaarafsluiting 116 HOOFDSTUK 12 De uitgestelde belastingen 117 1. Wettelijke verwijzingen 117 2. Wijziging in de fiscale toestand 117 HOOFDSTUK 13 Te betalen vakantiegeld 119 1. Vakantiegeld te betalen op 31 december 119 2. Vakantiegeld te betalen in het volgend kalenderjaar 119 HOOFDSTUK 14 Eindejaarspremies 123 HOOFDSTUK 15 De niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen 125 1. Algemeen 125 2. De afgeleide financiële producten 127 2.1. Inleiding 127 2.2. De opties op aandelen afzonderlijk beschouwd 127 A. De onderneming heeft een koop- of verkoopoptie verworven (CALL of PUT) 127 B. De onderneming heeft een koop- of verkoopoptie verkocht (CALL of PUT) 128 2.3. De opties als dekkingsverrichtingen 129 A. Inleiding 129 B. Als dekking bestemde verrichtingen 129 C. Andere verrichtingen in tegengestelde zin betreffende eenzelfde onderliggend bestanddeel dan de dekkingsverrichtingen, bedoeld in punt B 137 D. Gevolgen van het ontbreken van een georganiseerde en liquide markt 138 E. Informatie betreffende de optieovereenkomsten die in de toelichting moet worden vermeld 138 8 Kluwer

Inhoud HOOFDSTUK 16 De overboekingen naar het actief 139 1. Algemeen 139 2. De geproduceerde vaste activa 139 3. De kosten voor onderzoek en ontwikkeling 139 4. Voorraden en bestellingen in uitvoering 140 4.1. Onderscheid tussen de rekeningen «Voorraadwijzigingen» 140 4.2. Grond- en hulpstoffen, verbruiksgoederen, goederen : boeking van de aankopen 140 4.3. Gereed product en goederen in bewerking : boeking van de voorraadwijzigingen bij voorraadinput 141 5. Intercalaire interesten 141 6. De herstructureringskosten 142 7. De kosten van oprichting en kapitaalverhoging 142 HOOFDSTUK 17 De overeenstemmingen die aan de belastingadministratie moeten worden bezorgd 143 1. Inleiding 143 2. Overeenstemming van de opgaven 325.10 143 3. Overeenstemming van de omzet met de btw-aangiften 145 HOOFDSTUK 18 De fiches 281.50 en de samenvattende opgaven 325.50 147 1. Wettelijke verwijzingen 147 2. Bespreking 148 2.1. Fiches 281.50 en opgaven 325.50 148 A. Commissies, makelaarslonen, handelsrestorno s 148 B. Erelonen of vacatiegelden 150 C. Voordelen van alle aard 150 D. Kosten gedaan voor rekening van de verkrijger 150 Kluwer 9

Eindejaarsverrichtingen E. Totaal 150 F. Vergoedingen aan zelfstandige sportbeoefenaars en/of aan zelfstandige opleiders, trainers en begeleiders uit activiteiten ten behoeve van sportbeoefenaars 151 2.2. Jaar van opstelling van de fiche 151 2.3. Geval waarin de bewijsstukken niet moeten worden opgemaakt 151 2.4. Verkrijgers/niet-inwoners 152 2.5. Diensten waar de fiches moeten worden ingediend 152 2.6. Termijn voor het indienen van de fiches 152 HOOFDSTUK 19 Resultaatverwerking in vennootschappen 155 1. Inleiding 155 2. Wettelijke reserve 156 3. Beperking van het uitkeerbare bedrag 157 4. Statutaire bepalingen inzake de uitkering van de winst 158 5. Te verwerken verlies 159 6. Interimdividenden die nadien niet worden bevestigd door de algemene vergadering 159 7. Vennootschapsrecht 160 HOOFDSTUK 20 De mutaties van het eigen vermogen 161 1. Gevolgen van de belastingcontroles 161 2. Boekhoudkundige verwerking van de mutaties binnen het eigen vermogen 162 2.1. Advies CBN 162 2.2. Toevoeging van reserves of van overgedragen winst aan het kapitaal en kapitaalvermindering tot aanzuivering van overgedragen verliezen 163 2.3. Eigen aandelen of winstbewijzen 164 10 Kluwer

Inhoud 2.4. Bijzondere gevallen 165 2.5. Tijdelijke belastingvrijstellingen die definitief worden 166 3. Gebruik van de resultaatverwerking 166 4. Samenvatting van de mutaties binnen het eigen vermogen 167 4.1. Categorieën 167 4.2. Mutaties binnen het eigen vermogen met tegenboeking in een balanspost 167 4.3. Mutaties binnen het eigen vermogen met tegenboeking in een resultatenrekening 168 4.4. Mutaties binnen het eigen vermogen met tegenboeking in één of meerdere posten van de resultaatverwerking 168 HOOFDSTUK 21 De consolidatieverplichting 169 1. Groepen gehouden tot de consolidatieplicht 169 1.1. Basisregel 169 1.2. Afwijking 169 2. De verplichtingen 170 3. De vrijstelling van sub-consolidatie 170 4. De gevolgen van de Europese Verordening van 19 juli 2002 171 HOOFDSTUK 22 De oproeping van de algemene vergadering 173 1. Inleiding 173 2. De schriftelijke besluitvorming 173 3. Wie oproepen? 174 4. Wijze en termijn van oproeping 174 4.1. Per aangetekende brief 174 4.2. In de pers en per gewone brief 175 4.3. Regeling voor de genoteerde vennootschappen 176 Kluwer 11

Eindejaarsverrichtingen 5. Identificatie van de vennootschap 176 6. Plaats, dag en uur van de vergadering 177 7. De agenda 177 HOOFDSTUK 23 Het verslag aan de algemene vergadering 183 1. Verplichting verslag uit te brengen 183 2. Jaarverslag 183 3. Bij welke vennootschappen moet een jaarverslag worden opgesteld? 183 4. Informatieplicht in de vennootschappen die zijn vrijgesteld van het opstellen van een jaarverslag 184 5. Inhoud van het jaarverslag 184 6. Overzicht van het voorbije boekjaar en risico s en onzekerheden waarmee de vennootschap geconfronteerd is 194 7. Belangrijke gebeurtenissen die na het einde van het boekjaar hebben plaatsgevonden 195 8. De ontwikkeling van de vennootschap 196 9. Onderzoek en ontwikkeling 196 10. Financiële instrumenten 198 11. Vennootschappen in moeilijkheden 198 12. Auditcomité 199 13. Openbaarmaking 199 HOOFDSTUK 24 Wijziging van de jaarrekening door de algemene vergadering 201 HOOFDSTUK 25 Neerlegging van de jaarrekening van vennootschappen 203 1. Verplichting tot neerlegging 203 2. Vorm van de neerlegging 203 12 Kluwer

Inhoud 3. Taal 204 4. Ondertekening van de jaarrekening 204 5. Manier van neerleggen 204 6. Kosten van neerlegging 205 7. Verspreiding door de NBB 206 HOOFDSTUK 26 Sancties in geval van niet-neerlegging of van laattijdige neerlegging van de jaarrekening 207 1. Burgerrechtelijke sancties 207 2. Verhoogde neerleggingskosten 207 3. Fiscale boetes 208 4. Gerechtelijke ontbinding 208 HOOFDSTUK 27 Samenvatting van de boekhoudverrichtingen op het einde van het boekjaar 209 1. Periode die aan de afsluitingsdatum voorafgaat 209 2. Balansdatum 209 3. Opstelling van de balans en van de resultatenrekening 209 3.1. Actief 209 3.2. Passief 216 3.3. Resultatenrekening 219 4. De jaarrekening voorbereiden 221 5. Ondernemingsraad 222 Kluwer 13