Monitor dakloosheid en chronische verslavingsproblematiek Enschede 2011 METINGEN 2004 TOT EN MET 2010 A. Kruize S. Biesma B. Bieleman
1. Inleiding Hoe de twee centrumgemeenten Almelo en Enschede, de maatschappelijke opvang willen vormgeven, staat beschreven in het Twents Kompas. De aanpak richt zich op het voorkómen van dak- en thuisloosheid, het verminderen van het aantal daklozen, doorstroming naar een zo zelfstandig mogelijk bestaan, het verbeteren van de kwaliteit van leven van de gehele doelgroep en het verminderen van overlast. Het Twents Kompas is een uitwerking van de prestatievelden 7, 8 en 9 van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) die gezamenlijk het terrein van de maatschappelijke zorg vormen. De vrouwenopvang en huiselijk geweld, ook onderdeel van deze prestatievelden, worden niet meegenomen in het Twents Kompas. Centrumgemeente Enschede heeft in 2010 bureau INTRAVAL opdracht gegeven de doelgroepen uit de prestatievelden 7, 8 en 9 van de Wmo te monitoren. 1 Dit is een vervolg op de monitor dak- en thuislozen en verslaafden die INTRAVAL sinds 2002 voor de gemeente Enschede uitvoert. De nieuwe monitor moet inzicht geven in de ontwikkelingen van de verschillende doelgroepen uit het Twents Kompas. Naast gegevens over Enschede worden tevens gegevens verzameld over de (zeven) regiogemeenten van Enschede, te weten: Borne; Dinkelland; Haaksbergen; Hengelo; Hof van Twente; Losser; en Oldenzaal. De verzamelde gegevens worden gepresenteerd in verschillende factsheets. In deze factsheet wordt ingegaan op de dak- en thuisloosheid, inclusief zwerfjongerenproblematiek en verslavingszorg. In de factsheet Begeleid wonen en bemoeizorg wordt aandacht besteed aan cliënten die begeleiding bij het wonen en/of bemoeizorg ontvangen. Daarnaast zijn er nog twee andere factsheets, te weten de factsheet Veelplegers Twente waarin de ontwikkelingen van de Twentse veelplegers worden gevolgd en de factsheet Huiselijk geweld Twente waarin aandacht wordt besteed aan de verdachten en slachtoffers van huiselijk geweld. CIMOT Om de hiervoor genoemde doelstellingen te kunnen bereiken wordt gewerkt vanuit twee grondslagen: de sluitende ketenaanpak en een persoonsgerichte aanpak (individuele trajectplannen). Om meer grip te krijgen op het gebruik van en de in- en uitstroom binnen de maatschappelijke opvang wordt gewerkt met een centrale intake voor maatschappelijke opvang (CIMOT). Het gaat om een intake voor alle Twentse opvangvoorzieningen. De centrale intake moet bijdragen aan het doel om plaatsen in de maatschappelijke opvang toegankelijk te houden voor cliënten die deze opvang nodig hebben. Tegelijkertijd moet het de doorstroom naar meer structurele huisvesting en begeleiding vergroten. In 2010 staan in totaal 930 personen geregistreerd in het CIMOT, 783 (84%) mannen en 147 (16%) vrouwen. Van hen komen: 541 (58%) uit Enschede; 288 (31%) uit de regiogemeenten van Enschede; 81 (9%) uit overige delen van Twente; negen (1%) uit andere delen van Nederland; en van 11 (1%) is de herkomst onbekend. 1 Met uitzondering van de vrouwenopvang en huiselijk geweld. Gegevens over huiselijk geweld worden in het kader van de Monitor huiselijk geweld Twente verzameld. Deze monitor wordt eveneens door INTRAVAL in opdracht van de centrumgemeente Enschede uitgevoerd. Factsheet Dakloosheid en chronische verslavingsproblematiek Enschede 2011 1
2. Daklozen Onder daklozen worden personen verstaan die in de bestanden van de Laagdrempelige/ Kortdurende Opvang 2 (nachtopvang van het Leger des Heils) en de politie (Tobias en BPS/BVH 3 ) voorkomen (figuur 1). Om een goede vergelijking met de voorgaande jaren te kunnen maken zijn hier alleen de Enschedese daklozen geselecteerd. Verderop in deze paragraaf wordt ingegaan op het aantal daklozen in de regiogemeenten van Enschede. Figuur 1 Minimum aantal daklozen in Enschede, 2004 2010 350 300 250 200 150 100 50 0 267 299 293 239 219 212 256 224 180 221 172 176 148 154 82 143 103 92 117 136 107 76 43 63 39 49 48 22 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Minimum Laagdrempelige Opvang/Kortdurende Opvang Politie Overlap In 2010 verbleven in totaal ten minste 221 daklozen in Enschede. Dit is het op één na laagste aantal sinds de start van de monitor. Het aantal daklozen dat gebruik maakt van de Laagdrempelige/Kortdurende Opvang is tussen 2004 en 2007 gedaald van 180 naar 148. Dit aantal is vanaf 2008 weer toegenomen naar respectievelijk 299 in 2008, 275 in 2009 en 221 in 2010. 4 Deze toename wordt veroorzaakt door een andere indeling van de afdelingen binnen het Leger des Heils. 2 Begin 2008 is de Laagdrempelige Opvang onderdeel geworden van de Kortdurende Opvang. Er zijn variaties in de Kortdurende Opvang mogelijk, waarbij de eerste en meest eenvoudige opvang plaatsvindt op tweepersoonskamers op de tweede verdieping van het gebouw waarin de opvang van het Leger des Heils is gevestigd. Voor het berekenen van het minimum aantal daklozen zijn in 2008, 2009 en 2010 uit het bestand van de Kortdurende Opvang degenen geselecteerd die hier 10 nachten of meer hebben doorgebracht. Voor 2008 was in eerste instantie voor het berekenen van het aantal daklozen alleen gebruik gemaakt van de gegevens van de tweede verdieping, het aantal lag toen op 191 (in plaats van 299 zoals in de figuur opgenomen). Vanaf 2009 zijn echter alle gegevens van de KDO meegenomen, voor de vergelijkbaarheid is dit met terugwerkende kracht ook voor 2008 gedaan. 3 In het kader van een landelijke uniformisering zijn alle politiekorpsen in de loop van 2009 overgestapt op de Basisvoorziening Handhaving (BVH). Deze overstap is niet geheel vlekkeloos verlopen, waardoor de gegevens na 23 juni 2009 (datum waarop politie Twente is overgestapt) niet volledig betrouwbaar zijn. De politie heeft daarom alleen gegevens tot en met 23 juni uit het BPS aangeleverd. De cijfers van de politie zijn geëxtrapoleerd naar jaarcijfers. 4 De 24 bedden op de slaapzalen van de nachtopvang zijn opgeheven en omgezet naar negen tweepersoonskamers. Bovendien worden cliënten actief gestimuleerd door te stromen naar vormen van opvang met meer begeleiding, op basis van individuele trajectplannen. Enerzijds betekent de verminderde capaciteit aanvankelijk een afname van het aantal cliënten, anderzijds heeft de verhoging van de doorstroom in een later stadium juist een toename van het aantal cliënten tot gevolg. 2 INTRAVAL
Het aantal daklozen dat bekend is bij de politie is tussen 2003 en 2006 gestegen van 102 naar 154, waarna het vanaf 2007 is gedaald naar respectievelijk 103 in 2007, 101 in 2008, 117 in 2009 en 107 in 2010. In 2010 is (nog slechts) één op de tien daklozen zowel bekend bij de Kortdurende Opvang als bij de politie. In de jaren daarvoor varieert dit van één op de drie in 2005 tot één op de zes in 2008 en 2009. 3. Thuislozen Onder thuislozen worden personen verstaan die gebruik hebben gemaakt van de opvang van de intramurale afdeling en het sociaal pension van het Leger des Heils en de opvang van Humanitas Onder Dak Twente (HODT) (figuur 2). Door veranderingen bij het Leger des Heils begin 2008 zijn de cijfers van 2008, 2009 en 2010 niet goed vergelijkbaar met de jaren ervoor, daarom worden alleen de gegevens vanaf 2008 gepresenteerd. Figuur 2 Minimum aantal thuislozen in Enschede, 2008 2010 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 87 77 91 48 43 54 39 37 34 0 0 0 2008 2009 2010 Minimum Leger des Heils SHODT Overlap In 2010 verbleven in totaal ten minste 91 thuislozen in Enschede. In 2009 en 2008 lagen deze aantallen op respectievelijk 77 en 87. Het aantal thuislozen dat gebruik maakt van de opvang van HODT is tussen 2008 en 2010 gedaald van 48 naar 37. De capaciteit en de werkwijze zijn bij HODT in de afgelopen jaren niet veranderd, wel is de gemiddelde verblijfsduur gestegen van 161 dagen in 2008 naar 240 dagen in 2010. Dit is een verklaring voor de afname van het aantal cliënten. Het aantal personen dat gebruik heeft gemaakt van de 24-uursopvang van het Leger des Heils is tussen 2008 en 2010 toegenomen van 39 naar 54. In alle drie de jaren is ruim 80% (82%) van de thuislozen man (tabel 1). Factsheet Dakloosheid en chronische verslavingsproblematiek Enschede 2011 3
Tabel 1 Leeftijd en geslacht thuislozen, 2008, 2009 en 2010 2008 2009 2010 n % N % n % 12-19 jaar 2 2 4 5 1 1 20-29 jaar 14 16 12 16 9 10 30-39 jaar 21 24 27 35 27 30 40-59 jaar 39 45 26 34 38 42 60 jaar of ouder 10 11 8 10 16 18 Onbekend 1 1-0 - 0 Totaal 87 100 77 100 91 100 Geslacht Man 71 82 63 82 75 82 Vrouw 16 18 14 18 16 18 Totaal 87 100 77 100 91 100 Hengelo HODT heeft in Hengelo eveneens een sociaal pension. In 2010 hebben 36 personen gebruik gemaakt van deze opvangvoorziening, terwijl het in 2009 om 46 ging (tabel 2). Een mogelijke verklaring voor deze daling is de toename in het aantal verblijfsdagen van gemiddeld 135 in 2009 naar 168 in 2010. Tabel 2 Cliënten sociaal pension HODT Hengelo, 2009 en 2010 2009 2010 n % n % 12-19 jaar 7 15 8 22 20-29 jaar 11 24 15 42 30-39 jaar 17 37 7 19 40-59 jaar 9 20 5 14 60 jaar of ouder 1 2 1 3 Onbekend 1 2-0 Totaal 46 100 36 100 Geslacht Man 31 67 23 64 Vrouw 15 33 13 36 Totaal 46 100 36 100 In 2010 behoort ruim twee vijfde tot de leeftijdscategorie 20 tot 29 jaar, terwijl in 2009 een kwart tot deze leeftijdscategorie behoort. De gemiddelde leeftijd ligt in 2010 dan ook iets lager dan in 2009: 29 jaar in 2010 tegenover 32 jaar in 2009. In beide jaren is ongeveer twee derde van de gebruikers van het sociaal pension man (64% in 2010 en 67% in 2009). 4. Zwerfjongeren Zwerfjongeren zijn jongeren die dakloos of thuisloos zijn en meerdere problemen hebben. Daarbij hoort de kanttekening dat jongeren die met hun ouders in de opvang verblijven niet onder deze definitie vallen. 4 INTRAVAL
In Twente zijn drie voorzieningen voor thuisloze jongeren: Het Thuislozen Team (T-team Enschede en T-team Hengelo) van Jarabee; de Twentse Opvang Voorziening (TOV); en Kamers met Kansen. De laatste twee zijn van Humanitas Onder Dak Twente (HODT). Thuislozen Team Het T-team helpt jongeren tussen 12 en 25 jaar zonder vaste woon- of verblijfplaats. In tabel 3 zijn de gegevens van T-team Enschede opgenomen. Tabel 3 Cliënten T-team Jarabee in Enschede, 2004-2010 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 < 19 jaar 37 32 29 11 46 29 29 20-23 jaar 46 64 41 70 51 60 55 24-25 jaar 6 6 11 10 3 13 11 > 25 jaar 0 2 1 0 2 7 13 Onbekend 0 2 0 0 0 0 0 Totaal 89 106 82 91 102 109 108 Tussen 2004 en 2005 is het aantal jongeren dat contact heeft gehad met het T-team gestegen van 89 naar 106, waarna het in 2006 en 2007 weer is gedaald naar het niveau van 2004. Vanaf 2008 is er weer een sprake van een stijging naar 102 in 2008, 109 in 2009 en 108 in 2010. De capaciteit van het T-team is beperkt waardoor er snel wachtlijsten ontstaan. In alle jaren is de grootste groep jongeren tussen de 20 en 23 jaar oud. Hengelo Ook in Hengelo bestaat een T-team. In 2010 hebben 34 jongeren contact gehad met het T-team in Hengelo, in 2009 ging het om 47 jongeren (tabel 4). Tabel 4 Cliënten T-team Jarabee in Hengelo, 2009 en 2010 2009 2010 < 19 jaar 15 14 20-23 jaar 25 14 24-25 jaar 3 4 > 25 jaar 4 2 Onbekend 0 0 Totaal 47 34 Twentse Opvang Voorziening De Twentse opvang Voorziening (TOV) is een opvang (gevestigd in Enschede) voor Twentse thuisloze jongeren met een capaciteit van 13 plaatsen en maakt vanaf juni 2003 deel uit van HODT. De opzet is dat jongeren zo kort mogelijk, maar wel zo lang als noodzakelijk, in de TOV verblijven. De TOV biedt onderdak en 24-uurs ondersteuning aan jongeren tussen in principe 17 en 25 jaar, die geen vaste woon- of verblijfplaats hebben (tabel 5). Factsheet Dakloosheid en chronische verslavingsproblematiek Enschede 2011 5
Tabel 5 Cliënten TOV in Enschede, 2004-2010 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 < 19 jaar 35 29 33 23 24 25 29 20 23 jaar 19 34 35 40 39 44 36 24-25 jaar 3 2 5 3 6 6 5 > 25 jaar 0 1 2 1 2 2 0 Totaal 57 66 75 67 71 80 70 man 36 41 43-43 48 45 vrouw 21 25 32-28 32 25 Totaal 57 66 75 67 71 80 70 Het aantal jongeren dat gebruik maakt van de TOV varieert van 57 in 2004 tot 80 in 2009. In 2010 betreft het 70 jongeren. In 2004 behoort het grootste deel tot de leeftijdscategorie 19 jaar of jonger, terwijl in de overige jaren de grootste groep tot de leeftijdscategorie 20 tot 23 jaar behoort. Kamers met Kansen In 2007 is HODT in Enschede gestart met het project Kamers met Kansen. Het doel van het project is jongeren voor te bereiden op een zelfstandig bestaan met een diploma of met een baan. In totaal is er plek voor zeven jongeren. Tabel 6 Cliënten Kamer met Kansen in Enschede, 2007-2010 2007 2008 2009 2010 < 19 jaar 1 1-3 20 23 jaar 24 27 jaar 5-11 1 16-8 4 Totaal 6 13 16 15 man - 9 2 - vrouw - 4 14 15 Totaal 6 13 16 15 In 2010 hebben 15 jongeren gebruik gemaakt van het project, in de voorgaande jaren lagen deze aantallen nog op respectievelijk zes in 2007, 13 in 2008 en 16 in 2009 (tabel 6). In 2010 hebben naast de 15 jongeren (allemaal vrouwen) ook nog zes kinderen (in de leeftijd van nul tot acht jaar) enige tijd doorgebracht bij Kamers met Kansen. Acht van de 15 jongeren behoren in 2010 tot de leeftijdscategorie 20 tot en met 23 jaar, terwijl in de voorgaande jaren bijna alle jongeren tot deze leeftijdscategorie behoorden. In 2010 zijn twaalf jongeren afkomstig uit Enschede, één jongere komt uit Losser en eveneens één jongere is afkomstig van buiten Twente. Van de andere jongere is geen woonplaats bekend. In 2009 was van vijf jongeren de woonplaats niet bekend, terwijl de overige 11 jongeren uit Enschede kwamen. De deelname aan het project varieert van anderhalve week tot 14 maanden. Overlap In tabel 7 is de overlap tussen de verschillende registratiebestanden van de instellingen weergegeven. De overlap tussen T-team Enschede en de TOV is met 20 jongeren het grootst, voor de rest geldt dat de overlap gering is. Dit wil zeggen dat een beperkt deel van de jongeren in 2010 hulp heeft ontvangen van twee of meer verschillende instellingen. Wel blijkt uit de koppeling met de registratiebestanden van instellingen voor bemoeizorg dat 17 jongeren zowel bekend zijn bij het T- team Enschede als bij de afdeling bemoeizorg jeugd van Mediant. Dit geldt voor acht van de jongeren die bekend zijn bij het T-team Hengelo. 6 INTRAVAL
Tabel 7 Overlap tussen registratiebestanden van de instellingen voor zwerfjongeren, 2010 T-team Enschede T-team Hengelo TOV Kamers met Kansen T-team Enschede 108 2 20 1 T-team Hengelo 34 3 - TOV 70 3 Kamers met Kansen 15 Aantal zwerfjongeren Voor het berekenen van het minimum aantal zwerfjongeren in 2009 en 2010 zijn jongeren (tot 23 jaar) meegenomen die in die jaren gebruik hebben gemaakt van opvangvoorzieningen of hulpverleningstellingen gericht op dak- en thuisloze jongeren. Het gaat hierbij om de gegevens van de volgende voorzieningen: T-team (Enschede en Hengelo); Twentse Opvang Voorziening (TOV); Kamers met Kansen. Daarnaast zijn jongeren tussen de 14 en 23 jaar meegenomen die gebruik hebben gemaakt van opvangvoorzieningen voor volwassenen zoals de Kortdurende Opvang van het Leger des Heils. Tabel 8 Zwerfjongeren, 2009 en 2010 Enschede Hengelo Regiogemeenten Totaal 2009 156 52 6 214 2010 140 59 21 220 Het aantal zwerfjongeren in Enschede en haar regiogemeenten bedraagt in 2009 minimaal 214; 156 in Enschede, 52 in Hengelo en 6 in de regiogemeenten (tabel 8). In 2010 ligt het minimum aantal zwerfjongeren op 220; 140 in Enschede, 59 in Hengelo en 21 in de regiogemeenten. Het minimum aantal zwerfjongeren is in Enschede gedaald, terwijl het in Hengelo en de overige regiogemeenten is toegenomen. 5. Opiaatverslaafden Op basis van de gegevens van de politie (HKS 5 ) en de verslavingszorg (Tactus Verslavingszorg) is het minimum aantal (ofwel het geregistreerde aantal) opiaatverslaafden berekend (figuur 3). Opiaatverslaafden gebruiken (vrijwel) dagelijks heroïne en/of methadon. Methadon is een medicijn dat door artsen wordt voorgeschreven als vervanging van heroïne. 5 In het Herkenningssysteem (HKS) zijn de processen-verbaal opgenomen. Uit dit systeem zijn de verdachten met gevarenclassificatie harddrugsverslaafd geselecteerd. Factsheet Dakloosheid en chronische verslavingsproblematiek Enschede 2011 7
Figuur 3 Minimum aantal opiaatverslaafden in Enschede, 2004-2010 350 300 320 315 331 284 303 297 299 250 200 150 100 50 213 201 211 213 194 211 165 170 162 134 125 135 58 48 50 44 49 35 39 226 112 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Minimum Tactus verslavingszorg Politie Overlap Het minimum aantal opiaatverslaafden varieert van 284 in 2007 tot 331 in 2006. In 2010 ligt het minimum aantal op 299. Sinds 2004 is het aantal opiaatverslaafden dat bekend is bij de drugshulpverlening redelijk stabiel. Van de 226 Enschedese cliënten van Tactus verslavingszorg in 2010 nemen 21 deel aan het programma heroïneverstrekking onder medisch toezicht. Het aantal opiaatverslaafden dat bekend is bij zowel de politie als bij Tactus verslavingszorg daalt tussen 2004 en 2010 van 58 naar 39. Jaarlijks komt (ruim) drie kwart van de opiaatverslaafden die bekend zijn bij Tactus verslavingszorg niet in de registratiegegevens van de politie voor. In 2010 zijn 73 personen wel bij de politie bekend als drugsverslaafd, terwijl ze (volgens de registraties) geen contact hebben met Tactus verslavingszorg of één van de overige instellingen. Naast deze opiaatverslaafden komen in 2010 in het registratiesysteem van de afdeling sociale verslavingszorg van Tactus verslavingszorg 109 personen voor waarbij cocaïne als eerste middel staat geregistreerd en 64 met cannabis als eerste middel. In 2009 lagen deze aantallen op respectievelijk 99 en 56. Medische heroïnevestrekking In tabel 9 wordt weergegeven hoeveel deelnemers aan de medische heroïneverstrekking (van Tactus Verslavingszorg) in 2006, 2007, 2008, 2009 en/of 2010 voorkomen in het HKS van de politie. Het gaat hierbij alleen om de cliënten uit Enschede. Tabel 9 Aantal deelnemers medische heroïneverstrekking dat voorkomt in HKS HKS 2006 HKS 2007 HKS 2008 HKS 2009 HKS 2010 Gestart in 2007 (n=22) 13 9 6 6 5 Gestart in 2008 (n=3) 2 1 3 1 1 Gestart in 2009 (n=6) 3 4 2 5 3 Gestart in 2009 (n=2) 0 0 0 0 0 Totaal (n=33) 18 15 10 12 9 Van de 33 cliënten die hebben deelgenomen aan de medische heroïneverstrekking komen 18 in 2006 als verdachte voor in het HKS, in 2010 is dit gehalveerd (negen). 8 INTRAVAL
Regiogemeenten Voor de jaren 2009 en 2010 is eveneens nagegaan wat het minimum aantal opiaatverslaafden in de regiogemeenten van Enschede is. In 2010 zijn in Hengelo minimaal 45 opiaatverslaafden, in de overige regiogemeenten ligt dit aantal op 27 (tabel 10). In 2009 liggen deze aantallen op respectievelijk 48 en 22. Tabel 10 Opiaatverslaafden, 2009 en 2010 Enschede Hengelo Regiogemeenten Totaal 2009 297 48 22 367 2010 299 45 27 371 Factsheet Dakloosheid en chronische verslavingsproblematiek Enschede 2011 9
BIJLAGE 1. Aantallen en kenmerken De door de instanties (politie, Tactus Verslavingszorg, Leger des Heils, Humanitas Onder Dak Twente en Jeugdzorg) verstrekte gegevens zijn gekoppeld en verwerkt in één geanonimiseerd databestand. In totaal hebben in 2010 886 unieke personen uit Enschede behorend tot de groep verslaafden en dak- en thuislozen contact gehad met deze instellingen (tabel 1). Voor de Hengelo en de overige regiogemeenten ligt dit aantal op respectievelijk 219 en 165. Tabel 1 Aantallen bekend bij instellingen, 2010 Enschede Hengelo Regiogemeente n N % N % N % Bekend bij één instelling 695 78 202 92 153 93 Bekend bij twee instellingen 154 17 14 7 11 6 Bekend bij drie instellingen 36 4 3 1 1 1 Bekend bij vier instellingen 1 0-0 - 0 Bekend bij vijf instellingen - 0-0 - 0 Totaal 886 100 219 100 165 100 Het merendeel van de doelgroep (Enschede: 695 personen, 78%; Hengelo: 192 personen, 94%; regiogemeenten: 146 personen, 95%) heeft in 2010 contact gehad met één instelling. Een gering deel (Enschede: 37 personen; 4%; Hengelo: 3 personen; 1%; regiogemeenten: 1 persoon; 1%) is bij drie of vier instellingen bekend, terwijl niemand bij vijf verschillende instellingen bekend is. Dit betekent dat slechts een beperkt deel van de doelgroep in hetzelfde jaar hulp ontvangt/bekend is bij verschillende instellingen. 2. Overlap voorgaande jaren De gegevens van 2010 zijn gekoppeld aan die van 2009 en 2008. In totaal hebben in de drie jaren samen 1.893 unieke personen uit Enschede behorend tot de groep verslaafden en dak- en thuislozen contact gehad met politie, hulpverlening en/of maatschappelijke opvang (tabel 2). Een kwart (25%) van hen komt in twee verschillende jaren voor in de registratie van één of meer instellingen, terwijl bijna een tiende (7%) in alle drie de jaren voorkomt. Tabel 2 Aantallen jaren bekend bij instellingen, 2008-2010 N % Één jaar 1279 68 Twee jaar 476 25 Drie jaar 138 7 Totaal 1893 100 10 INTRAVAL
3. Overlap In tabel 3 is de overlap tussen de verschillende registratiebestanden van de instellingen weergegeven. Tabel 3 Overlap tussen registratiebestanden van de instellingen in Enschede, 2010 HKS HKS (drugs) + BVH Tobias Tactus-svz drugs Tactus alcohol-svz LdH-LIBW LdH-KDO HODT CIMOT Sociale Dienst HKS * 124 112 35 2 60 2 5 19 1 30 40 HKS (drugs) ** 112 32-48 2 5 18 1 26 34 BVH 191 28 45 36 12 46 1 27 45 Tobias 35 4 18 4 12-4 15 Tactus-svz drugs 248-12 21 3 28 104 Tactus-svz alcohol 176 4 20 2 19 61 LdH-LIBW 54 25-4 23 LdH-KDO 169 4 35 62 HODT 37 13 17 CIMOT*** 541 117 Sociale Dienst 505 * Personen uit het HKS die in het HKS zijn geregistreerd met de gevarenclassificatie harddrugsverslaafd of als opiaatverslaafde bij Tactus verslavingszorg bekend zijn. ** Personen uit het HKS die in het HKS zijn geregistreerd met de gevarenclassificatie harddrugsverslaafd. *** Alleen personen uit Enschede. 4. Landelijke definities In de door de centrumgemeenten opstelde kompassen zijn voor de landelijke vergelijkbaarheid en monitoring een aantal definities opgesteld. Deze definities wijken enigszins af van de definities die in deze factsheet worden gehanteerd. Het gaat hierbij om de definities van de volgende groepen: feitelijk daklozen; residentieel daklozen; en zwerfjongeren. Voor de berekening van de aantallen cliënten volgens landelijke definities is gebruik gemaakt van de gegevens die zijn verzameld in het kader van de monitor. Feitelijk daklozen Feitelijk daklozen zijn mensen die niet beschikken over een eigen woonruimte en die voor een slaapplek tenminste één nacht (in de maand) waren aangewezen op buiten slapen ofwel overnachten in de open lucht en in overdekte openbare ruimten (portieken, fietsenstallingen, stations, winkelcentra Factsheet Dakloosheid en chronische verslavingsproblematiek Enschede 2011 11
of een auto). Ook personen, die binnen slapen bij passantenverblijven van de maatschappelijke opvang, inclusief eendaagse noodopvang, of binnen slapen bij vrienden, kennissen of familie zonder vooruitzichten op een slaapplek voor de daaropvolgende nacht, behoren tot de feitelijk daklozen. Aangezien uitsplitsing naar maand niet mogelijk is, zijn voor het berekenen van het minimum aantal feitelijk daklozen de personen geteld die tien nachten of meer hebben doorgebracht in een opvangvoorziening. 6 Opvangvoorzieningen zijn voorzieningen waar een maximale verblijfsduur van negen maanden wordt gehanteerd. 7 Residentieel dakloos Residentieel daklozen zijn personen die als bewoner staan ingeschreven bij instellingen voor maatschappelijke opvang. Het gaat onder meer om internaten, sociale pensions, particuliere woonvoorzieningen gericht op semi-permanente bewoning door daklozen, commerciële pensions en kamerverhuurbedrijven waar voornamelijk daklozen wonen. Voor het berekenen van het minimum aantal residentieel daklozen zijn de personen meegenomen die verblijven in een 24-uursvoorziening (alle cliënten LIBW en Tactus 24-uurswoonvoorziening). Zwerfjongeren Zwerfjongeren zijn jongeren tot 23 jaar die feitelijk of residentieel dakloos zijn met meervoudige problemen. Daarbij hoort de kanttekening dat jongeren die met hun ouders in de opvang verblijven niet onder deze definitie vallen. Voor het berekenen van het minimum aantal zwerfjongeren zijn jongeren (tot 23 jaar) meegenomen die gebruik hebben gemaakt van opvangvoorzieningen of hulpverleningstellingen gericht op dak- en thuisloze jongeren. Het gaat hierbij om de gegevens van de volgende voorzieningen: Twentse Opvang Voorziening (TOV) en Kamers met Kansen. Daarnaast zijn jongeren tussen de 14 en 23 jaar meegeteld die gebruik hebben gemaakt van opvangvoorzieningen voor volwassenen zoals de Kortdurende Opvang van het Leger des Heils. De jongeren die contact hebben met het T-team behoren niet tot de landelijke definitie van zwerfjongeren. Aantallen In tabel 4 staan de aantallen voor Enschede en haar regiogemeenten per doelgroep weergegeven. Tabel 4 Aantallen, 2009 en 2010 2009 2010 Feitelijk daklozen 210 181 Residentieel daklozen 132 152 Zwerfjongeren 109 153 6 Het gaat hierbij om de gegevens van de volgende voorzieningen: kortdurende opvang van het Leger des Heils; LIBW van het Leger des Heils; 24-uursopvang Humanitas Onder Dak Twente (Enschede en Hengelo); crisisopvang Humantitas Onder Dak Twente (Hengelo). 7 Voorzieningen waar langer dan negen maanden mag worden verbleven worden als residentiële voorziening beschouwd. Personen die in zo n voorziening verblijven worden volgens de landelijke definities tot residentieel daklozen gerekend, personen die zelfstandig wonen met begeleiding tot de dreigend daklozen. 12 INTRAVAL
COLOFON St. INTRAVAL Postadres Postbus 1781 9701 BT Groningen E-mail info@intraval.nl www.intraval.nl Kantoor Groningen: Kantoor Rotterdam: St. Jansstraat 2C Goudsesingel 68 Telefoon 050-313 40 52 Telefoon 010-425 92 12 Fax 050-312 75 26 Fax 010-476 83 76 Oktober 2011 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of anderszins, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. T EK S T OPDR ACHTGE VER OPM A AK OM SL AG DRUK A. Kruize, S. Biesma, B. Bieleman Gemeente Enschede M. Haaijer E. Cusiel Copy-Copy Groningen I SBN 978 90 8874 103 6