Digiwak 2.0: Online overzicht belangrijke woorden nieuwkomers Studiedag LOWAN-vo 10 april 2017 Folkert Kuiken Afdeling Neerlandistiek, UvA Marlies Elderenbosch ITTA UvA
Inhoud 1. Achtergrond en totstandkoming Digiwak 2. Hoe werkt Digiwak? 3. Woordenschatdidactiek 4. Tot slot
Achtergrond en totstandkoming Wat is Digiwak? Digitale versie van de WAK WAK = Woordenschat Amsterdamse Kinderen + 10.000 woorden voor groep 3 t/m 8 Kuiken, F. & Droge, S. (2010) Woordenlijst Amsterdamse Kinderen. Amsterdam: UvA.
Waarom Digiwak? (1) Woordenschat als voorspeller van leesvaardigheid Gorey (2001), Loeb et al. (2007) Leesvaardigheid als voorspeller van taalvaardigheid Burke et al. (2009). Marulis & Neuman (2010)
Waarom Digiwak? (2) Taalachterstand van leerlingen Kan oplopen tot twee jaar in groep 8 Leerlingen dienen aan het eind van groep 8 zo n 15.000 woorden te kennen Systematisch aandacht besteden aan vergroting van de woordenschat
Omvang woordenschat NT1-NT2 Verhoeven & Vermeer (2001) 4 jaar 5 jaar 6 jaar 7 jaar 8 jaar 9 jaar 10 jaar 11 jaar 12 jaar 0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000 18000 NT1 NT2
Woordenlijsten BAK: 3000 woorden Mulder, F., Timman, Y. & Verhallen, S. (2009) Basiswoordenlijst Amsterdamse Kleuters. Amsterdam: ITTA. WAK: 10.000 woorden Kuiken, F. & Droge, S. (2010) Woordenlijst Amsterdamse Kinderen. Amsterdam: UvA. Schooltaalwoordenlijst: 1600 woorden Verhallen, S. & Alons, L. (2010) Basislijst Schooltaalwoorden vmbo. Amsterdam: ITTA.
Hoeveel woorden? Verhoeven & Vermeer (2001) NT1: + 17.000 woorden, NT2: + 10.000 woorden Primair onderwijs 14.000 woorden : 8 leerjaren : 40 weken à 6 uren = 7-8 nieuwe woorden per dag Nieuwkomers 3000-5000 woorden : 40 weken : 5 uren = 15-25 nieuwe woorden per dag
Ontwikkeling van Digiwak Schrooten, W. & Vermeer, A. (1994) Woorden in het basisonderwijs: 15.000 woorden aangeboden aan leerlingen. Tilburg: Tilburg University Press. Leergangen Nederlands en zaakvakmethoden Oordelen van leerkrachten Lijst van in totaal 10.000 woorden
Inhoud Digiwak Woordenlijsten per groep (3 t/m 8) Woordenlijst onderverdeeld in thema s Thema s onderverdeeld in clusters (maximaal 9 woorden) Bij elk woord Definitie Voorbeeldzin Afbeelding Didactiek volgens Met woorden in de weer Voorbewerken, semantiseren, consolideren, controleren Administratief systeem
Hoe werkt Digiwak 2.0? www.digiwak.nl
Openingspagina
Thema s
Voorbeeld van een cluster
Voorbeeld van een item
Digiwak voor nieuwkomers Startwoorden Basiswoorden
Digiwak in uw lessen Ondersteunen van de taalontwikkeling Op een laagdrempelige begrippen leren Meetbaar resultaat door voortgangsoverzicht Begrippen worden direct verklaard in beeld en context Zowel thuis op de tablet als op school beschikbaar 17
Doelgericht werken aan woorden Stap 1 - Selecteren Stap 2 - Voorbewerken Stap 3 Semantiseren (uitleggen) Stap 4 Consolideren (oefenen) receptief en/of productief Stap 5 - Controleren
Stap 1: Voorbewerken Introductie van het woord Goede context aanbieden Activeren van voorkennis Betrokken maken Leerbehoefte scheppen
Stap 2: Semantiseren (uitleggen) Bekend woord eigen taal: Nederlandse woordvorm aanbieden ( labelen ) Met non-verbale middelen Laten zien (paperclip, wenkbrauw) Laten ervaren (zuur, ruw) Voordoen (hurken, knipperen) Uitbeelden (boos, vogel) Tekenen (driehoek, heuvel) Dit is (een) + tekening, foto, plaatje, schema, diagram Met verbale middelen (uitleggen)
De drie uitjes Uitbeelden Laten zien, voordoen Uitleggen Verbale uitleg Uitbreiden Woorden clusteren die bij elkaar horen
Woordveld, -parachute, -kast en -trap
Stap 3: Consolideren Herhalen en inoefenen van woorden en hun betekenissen Van receptief naar productief Spreiding over langere tijd
Consolideringsoefeningen Welk woord hoort er niet bij? Melk yoghurt cola karnemelk Categoriseren Squash turnen tennis biljarten basketbal Wat hoort bij elkaar? Water spelen weer vuur brood wind Zet in oplopende volgorde Fantastisch leuk aardig geweldig gigagoed
Woordgrid
Stap 4: Controleren Receptief en productief
Contact Folkert Kuiken f.kuiken@uva.nl Marlies Elderenbosch marlies.elderenbosch@itta.uva.nl