RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij Basisschool Los Hoes Plaats : Haaksbergen BRIN-nummer : 29TN Onderzoeksnummer : 122132 Datum schoolbezoek : 4 en 5 april 2011 Rapport vastygesteld te Zwolle d.d. 1 juni 2011
Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 13 pagina 3 van 13
1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 4 en 5 april 2011 een onderzoek uitgevoerd op basisschool Los Hoes naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Basisschool Los Hoes is opgericht in 2006. Omdat er nog niet eerder een onderzoek is uitgevoerd naar de kwaliteit van het onderwijs aan de school, heeft de inspectie de school bezocht ten einde een toezichtrapportage van de school beschikbaar te hebben. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie; een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan; een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland; onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn; analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school. Ook aanvullende vragenlijsten zijn bij de analyse betrokken; schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 2, 3, 3-4 en 6-7; een gesprek met de leraren van de bezochte groepen; een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, aanbod, tijd, schoolklimaat, didactisch handelen en afstemming, zorg en begeleiding, kwaliteitszorg en naleving van wet- en regelgeving. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2009 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport pagina 5 van 13
In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 13
2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2009. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2009 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 5 Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.1.1 Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.1.2 Bij de aangeboden leerinhouden voor rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.6 De school heeft een aanbod gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. pagina 7 van 13
Kwaliteitsaspect 3 Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Kwaliteitsaspect 4 Schoolklimaat 4.1 De ouders zijn betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 4.2 De leerlingen voelen zich aantoonbaar veilig op school. 4.3 Het personeel voelt zich aantoonbaar veilig op school. 4.4 De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.5 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school. 4.6 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op de afhandeling van incidenten in en om de school. 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. pagina 8 van 13
Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.7 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Naleving wet- en regelgeving NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT1b In de schoolgids is informatie opgenomen over standaard gecontroleerde onderdelen (art. 13 WPO) NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO) NT2b In het schoolplan is informatie opgenomen over een of meer standaard gecontroleerde onderdelen (art. 12 WPO). NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT3b In het zorgplan is informatie opgenomen over een of meer standaard gecontroleerde onderdelen (art. 19, lid 2, WPO). NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee Basisschool Los Hoes werkt volgens de uitgangspunten van 'De andere basisschool.' Dit is een onderwijsvernieuwingsconcept waarbij leerlingen voor een deel van de vakken in heterogene groepen zitten en voor een deel in leerstofjaarklassen. De onderwijstijd is verdeeld in taal-, cursus- en wereldoriëntatie-tijd. Het reguliere aanbod ten aanzien van spelling, begrijpend- en technisch lezen en rekenen vindt plaats in de cursustijd en is georganiseerd vanuit leerstofjaarklassen waarbij de kinderen verdeeld worden in instructiegroepen en les krijgen van een vakspecialist. Tijdens de taaltijd werken de heterogene groepen onder leiding van hun mentor met de thema's uit 'Kansrijke taal' waarbij accenten worden gelegd op betekenisvol leren. Het onderwijs is georganiseerd in drie bouwen, waarbij de leerlingen uit groep 1 en 2 in de onderbouwgroep zitten, de leerlingen in groep 3, 4 en 5 in de middenbouwgroep en de leerlingen in groep 6, 7 en 8 in de bovenbouwgroep. Algemeen beeld pagina 9 van 13
Basisschool Los Hoes beschikt als nieuwe school nog niet over eindopbrengsten omdat er nog geen leerlingen van groep 8 de basisschool hebben verlaten. De basis van het toezichtarrangement wordt gevormd door het oordeel over de indicatoren van de kwaliteitszorg. Dit aspect is als voldoende beoordeeld. Daarmee kent de inspectie het basisarrangement toe aan basisschool Los Hoes. De inspectie heeft echter wel een tweetal normindicatoren als onvoldoende beoordeeld. Deze tekortkomingen betreffen de taakgerichte werksfeer in de groepen en de actieve betrokkenheid van de leerlingen. Vanwege de directie relatie van deze indicatoren met de onderwijsresultaten, benoemt de inspectie deze tekortkomingen als risicovol. Met het bevoegd gezag is mede om deze reden afgesproken dat in 2013 weer een kwaliteitsonderzoek wordt uitgevoerd op basisschool Los Hoes. Toelichting Opbrengsten De tussentijdse opbrengsten beoordeelt de inspectie als voldoende. Daartoe worden de resultaten betrokken van het technisch lezen in groep 3 en 4, rekenen-wiskunde in groep 4 en 6 en begrijpend lezen in groep 6. Voor het technisch lezen in groep 4 hanteert de school geen landelijk genormeerd instrument waarop de inspectie een oordeel kan vormen. De overige toetsen voldoen aan de normen die de inspectie hiervoor stelt. Overigens neemt de school per juni 2011 ook voor de overige groepen een landelijk genormeerde toets in gebruik voor het technisch lezen. De inspectie beoordeelt niet de indicator die gaat over de ontwikkeling van de sociale competenties van de leerlingen omdat er geen genormeerd instrument in gebruik is, waarmee een geobjectiveerd oordeel mogelijk is. Bovendien heeft de school nog geen leerlingen gehad in groep 8. Leerstofaanbod, onderwijstijd en schoolklimaat De school biedt onderwijs aan met behulp van methoden die voldoen aan ( de eisen van) de kerndoelen. Er is een doorgaande leerlijn geborgd in de methoden en ook in het aanbod dat in de groepen 1 en 2 is vastgelegd. In de meeste groepen die de inspectie bezocht, is vastgesteld dat de onderwijstijd efficiënt wordt gebruikt. Vanwege de wisselmomenten tussen cursustijd en bijvoorbeeld taaltijd, waarbij leerlingen nogal eens van lokaal moeten ruilen, heeft de inspectie wel een kritische kanttekening gemaakt ten aanzien van de bewaking van de onderwijstijd. Er bestaat namelijk een mogelijkheid dat structureel (of ongemerkt) onderwijstijd verloren tijdens deze momenten. Het schoolklimaat is eveneens beoordeeld door waarnemingen in de lessen. De leraren zijn gericht op een respectvolle benadering van de leerlingen. De school heeft een veiligheidsbeleid vastgelegd. Dat houdt in dat er frequente bevragingen worden uitgevoerd bij ouders, leraren en leerlingen om de veiligheidsbeleving in beeld te krijgen. Er is daarnaast een beleid waarin is vastgelegd op welke wijze incidenten betreffende de sociale veiligheid op de school worden voorkomen en, indien noodzakelijk, worden afgehandeld. Didactisch handelen en afstemming Van één van de drie onderzochte indicatoren van het didactisch handelen stelt de inspectie vast dat die in voldoende mate is waargenomen tijdens de lesbezoeken in de groepen, dit betreft indicator 5.1. De uitleg van de leraren voldoet aan de criteria die daarvoor gelden. De leerlingen worden betrokken bij het doel van de lessen en krijgen gelegenheid vragen te stellen binnen de interactie die de leraren realiseerden. pagina 10 van 13
De indicatoren die de taakgerichte werksfeer en de betrokkenheid van de leerlingen betreffen, zijn beide als onvoldoende beoordeeld. De voorwaarden voor een gunstig werkklimaat worden in onvoldoende mate gecreëerd door de leerkrachten waar het een gewenste leerhouding betreft. In de observaties die de inspectie deed van de leraren is te weinig gezien dat zij doelgericht werkten aan structuur en orde waarin de leerlingen de gelegenheid kregen geconcentreerd te werken. In een aantal groepen is tevens vastgesteld dat leerlingen in onvoldoende mate geconcentreerd en geïnteresseerd waren tijdens de lessen. De school heeft tijdens de nabespreking aangegeven zich te beraden over deze tekortkomingen en geeft tevens aan een speerpunt te gaan maken van deze aspecten in het didactisch klimaat. De afstemming op verschillen tussen leerlingen in onderwijsbehoeften is zowel in de instructie, verwerking als qua tijd herkenbaar. De basis hiervoor wordt gelegd in de groepsplannen waarin de school doelen stelt, de organisatie bepaalt en de afstemming/differentiatie vastlegt van de instructie en de verwerking voor rekenen-wiskunde, technisch lezen, begrijpend lezen en spelling. Iedere jaarklas is daarbij in minimaal 3 niveaugroepen verdeeld. Zorg en begeleiding De school gebruikt geschikte toetsen om de ontwikkeling van haar leerlingen te volgen. De afspraken en procedures rond de zorg en begeleiding zijn vastgelegd in een zorgplan. Zorgleerlingen worden tijdig gesignaleerd en er wordt in voldoende mate nagegaan wat de onderliggende problematiek van de geconstateerde achterstand is. Naast de afstemming in de groepsplannen realiseert de school extra zorg door heldere analyses te maken bij leerproblemen, deze worden vertaald in concrete doelen. De school plant de extra hulp in de weekplanning. Basisschool Los Hoes is bezig de registratie van deze extra hulp te verwerken in de groepsplannen welke worden opgezet voor een periode van ongeveer 10 weken. Na afloop van zo'n periode plant de school een studiedag (dus 4 dagen per schooljaar) waarbij zij per bouw de groepsplannen evalueert in een nieuw groepsoverzicht. De school beschrijft in deze groepsoverzichten per leerling de evaluatie van de afgelopen periode waarbij precies wordt in gegaan op de effecten van de geboden zorg. Hierbij legt de school een heldere relatie met het in de analyse geconstateerde (leer-)probleem. Uit deze groepsoverzichten volgen de nieuwe groepsplannen. Vanwege de uitgebreide en transparante evaluatie en analyse in deze groepsoverzichten, beoordeelt de inspectie indicator 8.4 als goed. Kwaliteitszorg De kwaliteitszorg wordt in de school systematisch uitgevoerd; alle indicatoren in dit aspect zijn van voldoende kwaliteit. De school kent haar leerlingenpopulatie en volgt veranderingen daarin om op schoolniveau vast te stellen welke onderwijsbehoeften er zijn. Evaluatie van de resultaten vindt regelmatig plaats binnen het team, de school hanteert hierbij ook trendanalyses. De school evalueert intern en systematisch haar onderwijsleerproces. Hierbij worden ook ouders en leerlingen betrokken. Er is vastgesteld dat de planmatigheid van het werken aan de verbeteringen in voldoende mate plaats vindt. Er zijn schooljaarplannen waarin de doelen, de acties, de verantwoordelijken en de wijze van borging zijn vastgelegd. Ook de borging van de bereikte kwaliteit vindt plaats. Daartoe heeft de school een kwaliteitsmap ingericht maar ook zijn er regelmatig klassenconsultaties die worden uitgevoerd om gemaakte afspraken op didactisch gebied te borgen. De school verantwoordt zich aan belanghebbenden ten aanzien van de schoolontwikkeling en resultaten van de ouderenquête met behulp van de schoolgids, de nieuwsbrief en de website. Ten slotte is vastgesteld dat de school in haar kwaliteitszorg ook de zorg voor het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie expliciet meeneemt. pagina 11 van 13
pagina 12 van 13
3 Toezichtarrangement Kwaliteit De inspectie concludeert dat de onderwijskwaliteit op basisschool Los Hoes op twee van de onderzochte onderdelen verbeterd kan worden. De inspectie kent de school het basisarrangement toe. Vanwege het ontbreken van eindopbrengsten en de genoemde tekortkoming zal de inspectie basisschool Los Hoes in 2013 weer bezoeken. Naleving De inspectie concludeert tevens dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. pagina 13 van 13