Natuurinclusieve landbouw bezien vanuit de Rijksoverheid Bas Volkers (Ministerie van EZ) 19 januari 2017
Inhoud presentatie Waar komt het vandaan? Waarom natuurinclusieve landbouw? Wat is het? Wat doet de rijksoverheid? Verdere ontwikkeling 2 19 januari 2017
Natuurvisie Van natuur beschermen tégen de samenleveing naar de natuur versterken mèt de samenleving Maatschappelijke initiatieven Natuurcombinaties, o.a. Natuurinclusieve landbouw Natuurinclusief = natuur inbegrepen. Een manier van denken en doen waarin natuur altijd wordt meegenomen. Natuurinclusief denken en doen heeft twee kanten: die van de kans en die van de voorzorg. 3
Waarom natuurinclusieve landbouw Meervoudige maatschappelijke opgave: biodiversiteit beschermen, herstellen en ontwikkelen veilig en verantwoord voedsel produceren; gezonde economie Meer specifiek: achteruitgang biodiversiteit is van invloed op de voedselproductie. (intensieve) landbouw heeft een grote impact op de biodiversiteit maatschappelijke acceptatie voor schaalvergroting en intensivering neemt af. groeiend besef dat natuur en landbouw elkaar nodig hebben. Het kan en moet anders Doel: over pakweg tien jaar is het gangbaar om biodiversiteit te integreren in een rendabele agrarische bedrijfsvoering 4 19 januari 2017
Waarom? Wat beogen we ermee? Milieudruk, grondstoffen, hulpbronnen Biodiversiteit Toekomstperspectief boeren (inkomen, invulling bedrijf) Relatie producent-consument (eigenheid) 5
Ambitie Over pakweg 10 jaar is het gangbaar om natuur en biodiversiteit te integreren in een rendabele bedrijfsvoering. Natuur integreren? Rendabel? Gangbaar? 6
Natuur integreren? Natuur inbegrepen, kans, voorzorg. functionele biodiversiteit natuurlijke plaagwering bestuivers en andere ecosysteemdiensten verdienmodellen handelingsperspectief begeleidende biodiversiteit ANLb groene en blauwe dooradering, weidevogels, akkerranden gedrag co-existentie kringlooplandbouw emissiebeperking, efficiënt gebruik natuurlijk kapitaal 7 17 januari 2017
Concreter Plaagbestrijders Akkerranden Kruidenrijkdom Andere teelten Andere rassen Lichtere machines Plantgezondheid (minder gewasbeschermingsmiddelen) Hogere grondwaterstand Polycultuur Bodemleven Klimaat/CO2 Niet-kerende grondbewerking Bodemvruchtbaarheid (minder kunstmest) Kippen achter de koeien aan Circulair (minder externe inputs) Weidegang Voer van eigen grond 8 Kruidenrijk gras Darmflora
Kippen achter de koeien aan Circulair (minder externe inputs) Concreter 2 Weidegang Voer van eigen grond Kruidenrijk gras Darmflora Dierenwelzijn Ruimte, buiten leven Diergezondheid (minder antibiotica etc.) Beheer houtwallen, solitaire bomen Botanisch beheer Landschap, natuurwaarden Slootbeheer Akkervogels Akkerranden Weidevogels Grasland Wintervoedsel veldjes Vogelakkers Kruidenrijk gras 9
Rendabel? Elke omgeving biedt haar eigen verdienmogelijkheden. 10
Gangbaar? Onduidelijk: Wanneer is iets gangbaar? Wanneer is iemand natuurinclusief? Keuze: nu geen harde definitie. Geen uitsluiting Wel richting Duidelijk: Beweging nodig: Boeren in beweging 11
Ja en nee Is het: Agrarisch natuurbeheer Verduurzaming Agro-ecologie Natuurboeren Boeren voor Natuur Biologisch Kringlooplandbouw Veldleeuwerik 12
Wat doet de (Rijks)overheid? Regelgeving? Subsidieregeling? transitie voorfase startfase versnellings fase stabilisatiefase Belangrijke elementen voor versnellingsfase: Groter verband, verbinding met alle betrokkenen Maatwerk in regelgeving 3P Duurzame verdienmodellen 4 e P: aandacht voor processen: leerprocessen, netwerken Pad 1 Pad 2 Pad 3 Tijd Living Lab / pilots Ontstaan van passend regime 13
3 agenda s Interne/beleidsagenda Samenwerking binnen DGAN Samenwerking met provincies en I&M Stroomlijnen beleid en regelgeving landbouw en natuur Kennis- en onderwijsagenda Kennisontwikkeling Verbinden van kennis en kennisvragen Integratie natuurinclusieve landbouw in curricula groen onderwijs Kennisverspreiding naar onderwijs en praktijk Netwerkagenda Netwerkvorming: netwerkdag, netwerkagenda Ondersteuning perspectiefvolle initiatieven en pilots Green Deals met leerdoel voor overheid 14
Samenwerking in beleid binnen EZ Uitwerken ambities en indicatoren Programma bijen en bestuivers GLB Diergezondheid Voedselagenda 15
Kennis en onderwijs Dossier Groen Kennisnet Onderwijsinstellingen Beleidsondersteunend onderzoek Groene KWIN 16
Netwerk Netwerkdagen (o.a. met Joel Salatin) Bottom up Topsector Manifest op Voedseltop Ondersteuning initiatieven: Commonland - Veenweidegebied, Courage Dairyland Stewardship Council, Living Lab Fryslân Green Deals: Weidevarkens, Herenboeren, Voedselbossen Ook betrekken: erfbetreders, ketenpartijen, financiers, consumenten 17
Komende tijd Kamerbrief met scenario s ontwikkeling natuurinclusieve landbouw Netwerk verder vormgeven adhv Manifest Groene KWIN: data verzamelen 18
Waar kunnen collectieven meerwaarde hebben? Kringlopen sluiten op regionaal niveau Biodiversiteitsimpact realiseren Onderlinge wisselteelten, bouwplannen afstemmen financiële verevening? (Schiermonnikoog) 19
Samenvatting Nog een open begrip; de richting is om natuurlijke processen, systemen en eigenschappen een grotere rol te geven in de bedrijfsvoering. Het staat en valt bij de invulling van iedere individuele ondernemer. Het is niet makkelijk. Overheid wil voorwaarden scheppen voor ondernemers om stappen te zetten richting een natuurinclusieve bedrijfsvoering. 20
Wanneer is het gelukt? Geïnvesteerd in kennis en onderwijs Gebruik gemaakt van visionairs: out of the box Mindset van producenten, hun zakelijke omgeving en consumenten is veranderd Regionale samenwerking ontstaan Ecosysteemfuncties in landschappen zijn hersteld Kennis over natuurinclusieve landbouw wordt geëxporteerd 21