Zwarte zwanen in de nacht
Toekomstvoorspelling Gutenberg (uitvinder boekdrukkunst) verwachtte niet meer dan een handvol bijbels te zullen drukken Boston Post 1865: Welingelichte lieden weten dat het onmogelijk is de stem langs draden over te brengen Bell: telefoon wordt alleen gebruikt om mensen te laten weten dat ze een telegram kunnen verwachten Lord Kelvin: vliegmachines die zwaarder zijn dan lucht, zijn onbestaanbaar Topman van IMB dacht in 1940 dat Amerika nooit meer dan een half dozijn computers nodig zou hebben Popular Science dacht dat computers maximaal anderhalve ton per stuk zouden wegen
Overtuigingen die nu hilarisch lijken Who the hell wants to hear actors talk? (Harry M. Warner, Warner Brothers, 1927) Television won t be able to hold on to any market it captures after the fist six monts. People will soon get tired of staring at a plywood box every night. (Darryl zanuck, head of 20th Century Fox, 1946) What use could this company make of an elextrical toy? (Western Union president William Orton, toen hij het aanbod van Bell om zijn uitvinding voor 100.000 dollar te kopen, afsloeg) There is no reason for any individual to have a computer in their home (Ken Olsen, president and founder of Digital Equipment Compony, 1977)
Vraag voor subgroepen Waar ben je in je advieswerk compleet door overvallen?
Een Zwarte Zwaan Totaal onverwachte gebeurtenis Uitschieter buiten normale gang der dingen Grote gevolgen Achteraf bedenken we verklaringen die hem begrijpelijk en voorspelbaar maken zwarte zwanen
Waarom zijn er Zwarte Zwanen? Omdat we niet weten wat we niet weten Omdat we niet leren dat we niet leren Omdat we op details letten en niet op het grote geheel Omdat we op feiten letten en niet op regels Omdat we veel minder nadenken dan we denken
Waartoe leidt zwarte-zwanenblindheid? De fout van de bevestiging: we richten ons op het geziene en realiseren daaruit het ongeziene De narratieve misleiding: we houden onszelf voor de gek met verhalen Het negeren van stille bewijzen: geschiedenis geeft ons verkeerd idee van wat er kan gebeuren
Waar gaan we dus de mist in volgens Taleb? Inschatting: Inschattingsfout Voorspellingsfout Op basis van (beperkte) kennis Door te veel zelfvertrouwen Extremistan verwarren met mediocristan
Het leven als roeiboot We kennen het verleden We kunnen niet in de toekomst kijken Op basis van verleden maken we wel veronderstellingen van de toekomst
Extremistan en Mediocristan Extremistan: schaalbare contexten veel variatie weinig overzicht Mediocristan niet-schaalbare contexten middelmatige variatie overzichtelijk
Mediocristan zwarte zwanen
Leren? Niet-leren! Menselijke hersenen zijn gebouwd op patroonherkenning Bij probleemoplossing vertonen we satisficing -gedrag Verschil tussen praat en daad Defensive reasoning
Twee manieren van denken Systeem I: ervaringssysteem heuristiek automatisch snel en zuinig Systeem II: denken vergt inspanning Fouten omdat we denken systeem II te gebruiken, terwijl we feitelijk systeem I gebruiken
Twee delen in onze hersenen Cortex: denken, bewust handelen Hersenstam: automatisch handelen, emotie Vroon: eerder ontstane hersendelen kunnen latere hersendelen domineren/ overrulen
Defenisive reasoning We doen aannamen die we zelf valide vinden, maar waarvan je je kunt afvragen of ze waar zijn We trekken conclusies op basis van uitgangspunten die misschien helemaal niet zo valide zijn Trekken conclusies waarvan we zelf denken dat ze getest zijn, maar is dat wel zo Maar we doen er alles aan om ze niet ter discussie te hoeven stellen
Wat te doen als de wereld niet zo voorspelbaar is? (1) Accepteren Scenario s maken Mindfulness
Wat te doen als de wereld niet zo voorspelbaar is? (2) Preoccupatie met fouten Weerzin tegen versimpelingen Gevoeligheid voor het operationele Toewijding aan veerkracht Vertrouwen op expertise Weick and Sutcliffe Managing the unexpected
Met dank aan Nassim Taleb zwarte zwanen 18-11-2010