1 Visienota Accommodatiebeleid Landgraaf Visie op een toekomstbestendig accommodatiebeleid in Landgraaf
2 INHOUDSOPGAVE 1 Voorwoord 3 1. Inleiding 4 2 Inventarisatie 5 2.1 Algemene trends Landgraaf 5 2.2 Wettelijke veranderingen 5 2.3 De bevolking van Landgraaf 6 2.4 Gevolgen demografische krimp 7 2.5 Minder mensen, minder jongeren, meer ouderen 7 2.6 Sociale opgave 9 2.7 Bruggen bouwen tussen generaties 10 2.8 Uitgangspunten nieuwe accommodatiebeleidsvisie 10 2.9 Financiële spelregels gemeente Landgraaf 10 2.10 Het aanbod in Landgraaf 11 2.11 Financiën accommodatiebeleid 13 2.12 Conclusies 13 2.13 Samengevat 14 3 Naar een toekomstbestendig accommodatiebeleid 15 3.1 Inleiding 15 3.2 Drie scenario s 15 3.3 Mogelijkheden 16 4 De raadsconferentie 18 4.1 Vooraf 18 4.2 Rangorde 18 4.3 De richting 18 4.3.1 Wendelwiek / Noaberhoes / Eikse 18 4.3.2 MFA Heigank / Harmoniezaal 20 4.3.3 Bei de Ling / An d r Put 21 4.3.4 Voetbalaccommodaties 22 4.3.5 Sporthallen 23 4.3.6 Zwembad 23 4.3.7 Carrousel / PWA 28 4.3.8 Speeltuinen 28 4.3.9 Overig 29 5 Conclusies 30
3 Voorwoord De gemeente Landgraaf heeft een goed voorzieningenniveau. Iedere wijk beschikt over minimaal een basisschool, buurtcentrum en sportvoorzieningen. De afgelopen jaren hebben wij geïnvesteerd in nieuw vastgoed voor onderwijs en sportvoorzieningen. Het gebruik staat echter onder druk door krimp en vergrijzing. Tegelijkertijd veranderen de voorkeuren van inwoners en is de bezetting en het gebruik van accommodaties laag. Door samen anders naar leefbaarheid en voorzieningen te kijken zien wij kansen en kunnen wij veel bereiken. Door activiteiten slim te combineren in minder gebouwen, door meer vrijwillige inzet en meer financiële bijdrage van gebruikers. Voor de gemeente betekent dat vaker loslaten. Voor burgers, verenigingen, organisaties en ondernemers geeft dat ruimte om de zaken anders in te vullen. In Landgraaf zijn veel verenigingen en organisaties die een ruim palet aan activiteiten organiseren. Het is de kunst om dit te behouden en te versterken. Voor het maatschappelijk vastgoed geldt de opgave om te komen tot minder gebouwen c.q. accommodaties en meer multifunctioneel gebruik. Meer dan voorheen pakken de gemeenschappen in onze gemeente deze opgaven op. De gemeente faciliteert en helpt de burgers en organisaties om zelf goede oplossingen te vinden voor deze opgave. In de voorliggende visie wordt de richting voor het nieuwe accommodatiebeleid gegeven en hoe dit via een vast te stellen accommodatieplan vorm en inhoud krijgt.
4 1 Inleiding Als gevolg van de demografische ontwikkelingen is het van belang om het voorzieningenaanbod op het toekomstig kleinere aantal inwoners af te stemmen. In de afgelopen jaren zijn hiertoe al stappen ondernomen. Zo is een deel van de accommodaties al afgestoten/geprivatiseerd of gesaneerd en is er ingezet op de ontwikkeling van gebieden waar een concentratie van accommodaties wordt nagestreefd (A-locaties / gebieden), te weten Park Ter Waerden, Park Heigank, en Park Strijthagen. Met de voorliggende visie willen wij een toekomstbestendig accommodatiebeleid verder ontwikkelen en via een daarop volgend op te stellen accommodatieplan afronden. Dit op basis van het vaststellen welk aanbod wenselijk is om in de huidige en toekomstige vraag naar accommodaties te kunnen voorzien en toekomstbestendig te kunnen onderhouden. Daarbij ook de rol die gemeente heeft bij de totstandkoming en instandhouding van accommodaties en welke financiële gevolgen dat met zich meebrengt. Ten behoeve van de voorliggende accommodatievisie zijn de Landgraafse accommodaties geïnventariseerd en beoordeeld. Die beoordeling heeft zich toegespitst op: aanbod; (aansluiting bij) vraag, behoefte en gebruik; huidig en toekomstig beleid; ontwikkelingen. Op basis van deze beoordeling zijn uitgangspunten voor een toekomstbestendig accommodatiebeleid ontwikkeld en uitgewerkt in verschillende scenario s. Die scenario s geven inzicht in de rol en functies van de accommodaties, het beheer en de rol van de gemeente. Deze uitgangspunten en scenario s zijn tijdens twee bijeenkomsten met de raad besproken. De eerste bijeenkomst heeft op 6 januari 2015 plaatsgevonden en was informerend van aard en gericht op de toekomstige demografische ontwikkelingen in Landgraaf. De tweede bijeenkomst, op 3 februari 2015 de zogenaamde werkconferentie, was richtinggevend. Mede op basis van die bijeenkomsten is de voorliggende accommodatievisie ontwikkeld.
5 2 INVENTARISATIE 2.1 Algemene trends Landgraaf de bevolking neemt ieder jaar af. Het aantal jongeren en gezinnen neemt af en het aantal eenpersoonshuishoudens en ouderen neemt toe; door terugloop bewonersaantal ontvangt de gemeente ieder jaar minder middelen uit het Gemeentefonds. Dit heeft onvermijdelijk ombuigingen (financieel en beleidsmatig) tot gevolg; Landgraaf kent een rijk verenigingsleven. maatschappelijke, economische en sociologische veranderingen hebben gevolgen: het aantal leden van de traditionele verenigingen (fanfares en harmonieën, voetbalverenigingen, etc.) neemt af door vergrijzing of stopt ermee vanwege ouderdom. Dat heeft gevolgen voor de toekomstbestendigheid van veel verenigingen en organisaties, alsmede de leefbaarheid. Door veranderingen in leefwijze en sporttrends ontstaan nieuwe verenigingen en sporten; de sociale cohesie is groot. Dat is belangrijk ook voor het goed landen van de decentralisaties in het sociaal domein en het faciliteren van mensen om zelf de eigen verantwoordelijkheid te kunnen nemen; de economische crisis, als gevolg van veranderingen en verschuivingen in de wereldeconomie, heeft grote gevolgen voor de werkgelegenheid. Dit vraagt andere vaardigheden van de werknemers. Het midden- en kleinbedrijf in Landgraaf blijkt veerkrachtig en past zich goed aan de economische veranderingen aan. De bedrijven vragen om goed opgeleide werknemers. 2.2 Wettelijke veranderingen Wettelijke veranderingen en een zich terugtrekkende overheid hebben andere veranderingen tot gevolg: de decentralisaties in het sociale domein leiden tot een strategische verandering van het fysieke naar het sociale domein, waarbij maatschappelijk vastgoed meer en meer in dienst komt te staan van sociale doelstellingen. invoering Wet markt en overheid. Deze wet geeft een aantal gedragsregels, die overheidsinstanties zoals gemeenten in acht moeten nemen als zij economische activiteiten uitvoeren. Daaronder wordt begrepen het aanbieden van goederen en diensten op de markt. De belangrijkste gedragsregel is dat de gemeente dergelijke activiteiten wel mag aanbieden, maar dan in beginsel aan de afnemer de integrale kostprijs in rekening moet brengen. Deze bepalingen zijn (onder meer) niet van toepassing indien de economische activiteiten die de gemeente verricht, plaatsvinden in het algemeen belang. Op 2 december 2014 heeft de raad besloten het verhuur van binnen- en buitensportaccommodaties en het verhuur van maatschappelijk vastgoed aan te wijzen als economische activiteiten die plaatsvinden in het algemeen belang: staatssteunrisico s in bestaande subsidieprogramma s en ondersteuning van maatschappelijke partners. Bijvoorbeeld als de sportvereniging wel economische activiteiten uitoefent, zoals het uitbaten van een kantine of het verhuren van sportvelden aan andere partijen, kan een gescheiden boekhouding een oplossing bieden om ongeoorloofde staatsteun te voorkomen.
6 Vanwege die wettelijke veranderingen en de gevolgen van de Landgraafse trends is het samenvoegen, aanpassen, verbouwen en het sluiten van accommodaties nodig. 2.3 De bevolking van Landgraaf De voormalige wijken Ubach over Worms, Nieuwenhagen en Schaesberg vormen sinds 1982 samen de gemeente Landgraaf. De gemeente Landgraaf telt 37.560 inwoners. De meeste inwoners wonen in Schaesberg (15.846). Landgraaf heeft, net als de meeste andere gemeenten in Zuid-Limburg, te maken met een krimpende en vergrijzende bevolking. In onderstaande bevolkingsprognose komt dit duidelijk terug. De verwachting is dat het aantal 75-plussers de komende jaren gaat toenemen met bijna 80%. Het aantal tot 65 jaar neemt met 20% tot 30% af. Het totaal aantal inwoners zal de komende jaren fors dalen. Bevolkingsprognose Bron: E til Samengevat: de bevolking van de gemeente Landgraaf krimpt tussen 2014 en 2040 met 8.000 mensen (-20%). ruim kwart minder jongeren (- 2.100 jongeren). potentieel werkende bevolking daalt met 40%. categorie 65+ stijgt met 25%.
7 2.4 Demografische krimp Demografische krimp In onderstaande tabel de verhouding tussen jongeren, werkende bevolking en ouderen. Gemeente Jaar 0-20 20-65 65 en ouder totaal Landgraaf 2014 6936 18% 22665 60% 7972 22% 37573 100% 2040 4803 14110 10843 29756 16% 47% 37% 100% In 2010 waren per 100 personen van de Landgraafse bevolking 22 mensen 65 jaar en ouder. In 2040 zijn er 37 mensen 65 jaar of ouder per 100 personen van de Landgraafse bevolking. In 2010 dus een grijze druk van 22% en in 2040 is die grijze druk 37%. De verhouding tussen de werkenden en niet-werkenden in relatie tot het vrijwilligers- en/of mantelzorgpotentieel, zijnde de potential support rate (PSR): PSR in 2010: 1 zorgbehoevende 3,4 (hulpverlenende mensen). PSR in 2040: 1 zorgbehoevende 1,6 (hulpverlenende mensen). De potentieel werkende bevolking is straks te klein om aan alle maatschappelijke verwachtingen (voltijds werken, vrijwilligerswerk, mantelzorg, etc.) te voldoen. 2.5 Minder mensen, minder jongeren, meer ouderen Door de Provincie Limburg is de samenstelling van de Landgraafse bevolking onlangs in kaart gebracht aan de hand van leefstijlen. Daarbij is gebruik gemaakt van de leefstijlenindeling die door het bureau SmartAgent is ontwikkeld (vier leefstijlen). In het navolgende schema zijn die leefstijlen weergegeven, alsmede het percentage van de Landgraafse bevolking dat tot de betreffende leefstijl behoort. Hieruit blijkt dat de meerderheid van de Landgraafse bevolking sterk gericht is op de groep, harmonie, gezelligheid en zekerheid (gele en groene vlakken).
8 Waardenschema leefstijlen Landgraaf Bron: www.limburg.nl Samenlevingen in transitie zijn maatschappelijk interessant: zij dagen uit tot nieuwe allianties, netwerken en vormen van maatschappelijke organisatie. Nog nadrukkelijker dan voorheen moet gekeken worden naar de mogelijkheden van inwoners, hen faciliteren en maatwerk bieden. De schaarste op de vrijwilligersmarkt maakt de noodzaak tot activering van ouderen en modernisering van vrijwilligerswerk evident. Jong geleerd is oud gedaan: bijvoorbeeld sport past bij participatie, activering en preventie (sleutelwoorden uit het sociaal domein). Discipline en teamgeest van veel sporten leren jongeren waardevolle vaardigheden. Werkzoekenden kunnen via de sportvereniging nuttige sociale contacten opdoen en onderhouden. Bewegen houdt ouderen langer fit, ze zijn gelukkiger, ze hebben meer sociale contacten en ze zijn ondernemender. Landgraaf kent veel bindend sociaal kapitaal: een eigen groep, een eigen activiteit, met eigen mensen, in een eigen accommodatie. Minder mensen en vergrijzing betekenen druk op voorzieningen (onderwijs, zorg, cultuur, sport, etc.). Voor de organisaties en verenigingen is de noodzaak om over de eigen schaduw heen te kijken groot, zodat in het contact met andere organisaties meer cross-overs ontstaan, niet langer meer uitgaan van autonomie, maar van samenwerking. Voorzieningen op cultureel, sociaal, sportief en recreatief gebied kunnen voor een deel op de lange termijn worden behouden door nieuwe vormen van verenigingsleven, door bijvoorbeeld: samen te werken op onderwerp/thema; te netwerken in plaats van stichtingen en nieuwe vormen van verenigingsleven; een zittingsperiode van bestuursleden niet langer dan twee termijnen;
9 coöperatieve verbanden. Verder door het aangaan van nieuwe allianties en coalities, door: multifunctionele centra; gedeeld eigenaarschap; meer efficiënt gebruik van faciliteiten; cofinanciering: het mag deelnemers wat kosten. Als gevolg van de decentralisaties in het sociaal domein met ingang van 1 januari 2015 is een nieuwe verhouding tussen (lokale) overheid en burger ontstaan. Een verhouding die gekenmerkt wordt door de begrippen participatie, eigen kracht en vangnet. Geprojecteerd op het accommodatiebeleid betekent dit, dat actieve burgers, verenigingen en organisaties: zich inzetten voor en mede-eigenaar van activiteit en dus accommodatie worden en; naast de lokale overheid eveneens co-financieren in accommodaties. De gemeente zorgt voor een toekomstbestendig accommodatieaanbod. 2.6 Sociale opgave Landgraaf kent, zoals blijkt uit het waardenschema leefstijlen, relatief veel mensen met een groepsgerichte manier van leven. Ze maken onderdeel uit van een breed sociaal netwerk van buren, vrienden en familieleden. Dit is terug te zien in het actieve verenigingsleven in de wijken. Dit verenigingsleven neemt de laatste jaren echter af, zowel in het aantal leden als in het aantal vrijwilligers. De toegenomen leeftijd van de bestaande leden en vrijwilligers en de andere interesses bij jongeren (en deels ook ouderen) zijn de belangrijkste oorzaken van deze terugloop. De terugloop in verenigingen heeft ook gevolgen voor het sociaal vangnet van grote groepen mensen. De activiteiten bij de verenigingen waren en vormen veelal de contactmomenten van mensen. De beperkte inloopfunctie van buurthuizen maakt dat eenzaamheid en isolement bij deze groepen op de loer ligt. Gelukkig zijn er in de gemeente veel huiskamerprojecten die voor een deel die functie van contactmomenten overnemen, maar daarmee ook zorgen voor het leegtrekken van andere voorzieningen. De vergrijzing en daarbij de toenemende behoefte aan hulp en ondersteuning hebben een grote invloed op de sociale opgave in de verschillende wijken. Accommodaties kunnen hierin een ondersteunende functie vervullen. Deze nieuwe manier van inzet van accommodaties is een belangrijke drager voor een toekomstbestendig accommodatiebeleid. Een accommodatieaanbod dat uitsluitend ruimte biedt aan initiatieven van het verenigingsleven is onvoldoende om ondersteunend te zijn bij de sociale opgave in het kader van de decentralisaties in het sociaal domein. Voor de grote groep niet-kansrijke, niet vitale ouderen en andere kwetsbare inwoners zal een dergelijk aanbod onvoldoende zijn om de gewenste participatie en activering te ondersteunen. Het toekomstige accommodatieaanbod zal zich naast de functie voor verenigingen ook moeten richten op inloop, ontmoeting en op specifieke arrangementen voor bewegen, ontmoeten, werk en zorg. Het succes van de huiskamerprojecten en nieuwe sociale arrangementen in Landgraaf bevestigen deze conclusie.
10 2.7 Bruggen bouwen tussen generaties De kwaliteit van leven in de Landgraafse samenleving wordt in de demografische transitie vooral bepaald door een goede samenwerking tussen de lokale overheid en de maatschappelijke organisaties. Het streven is om de maatschappelijke organisaties meer zeggenschap en meer verantwoordelijkheid te geven. Die verantwoordelijkheid van de maatschappelijke organisaties impliceert, dat de aandacht voor de vergrijzing niet mag leiden tot een grijze macht die de Landgraafse samenleving domineert. Bruggen bouwen met de andere generaties, zoals jonge gezinnen en alleenstaanden tussen 20 en 45 jaar en kinderen en jongeren tot 20 jaar is dan ook mede een opdracht aan de maatschappelijke organisaties. 2.8 Uitgangspunten toekomstbestendig accommodatiebeleid 1. Multifunctioneel gebruik van voorzieningen op het gebied van onderwijs, cultuur, sport, welzijn en zorg. 2. Er zijn 3 zogenoemde A-locaties/gebieden aangewezen, waar concentratie en combinaties van functies voor binnen- en buitenactiviteiten plaatsvinden. 3. Verenigingen en organisaties realiseren zelf de huisvesting, tenzij het een wettelijke taak betreft, dan zorgt gemeente voor (adequate) huisvesting. Op basis van de Wet markt en overheid kan een zogenoemd Besluit Algemeen Belang worden genomen en activiteiten aanwijzen die van algemeen belang worden geacht (bijvoorbeeld een accommodatie exploiteren). Daarbij wel de nadrukkelijke uitleg waarom de markt dit niet kan. Hieruit volgt dat de gemeente geen zorgplicht meer heeft. De gemeente faciliteert. 4. Duurzaamheid: het verhogen van het energielabel van de accommodaties. 2.9 Financiële spelregels gemeente Landgraaf Alle vervangings- en onderhoudsinvesteringen, baten en lasten zijn opgenomen in één budget accommodatiebeleid. Investeringen (rentelasten en afschrijving) voor nieuwe initiatieven komen ten laste van de exploitatie, evenals de onderhoudslasten van het desbetreffende gebouw. Afschrijvingen kunnen eventueel gedekt worden uit een daarvoor te vormen reserve. Afweging maatschappelijke meerwaarde en financieel rendement: vereist hoge bezettingsgraad van accommodaties. Multifunctionaliteit als voorwaarde voor investering: medegebruik en efficiënte bezetting staat voorop. Huurinkomsten onderverdelen in kostendekkende huur, marktconforme maatschappelijke huur, marktconforme commerciële huur.
11 In een schema: Beleidsdoelstellingen Leefbaarheid & sociale samenhang behouden en versterken Zelfstandig wonen en participatie in samenleving bevorderen Verbeteren volksgezondheid Realiseren ruimtelijke ontwikkelingen Relatie met gemeentelijk vastgoed Realiseren hoogwaardige sport-, zorg- en recreatievoorzieningen Investeren in verduurzaming gemeentelijk vastgoed Voorzieningen dicht bij de burger: -geografische verdeling scholen - inzet wijksteunpunten - slimme combinaties van functies en multifunctioneel gebruik Vastgoed strategisch verwerven voor realisatie majeure ontwikkeling (daarna behouden, afstoten door verkoop of sloop) Mogelijke indicatoren Doel / activiteit Bezetting Doelgroep / type huurder Behoefte m 2 in verzorg.gebied Alternatief op de markt Multifunctionaliteit Bereikbaarheid Faciliteiten Klanttevredenheid Onderhoudsstaat Duurzaamheid 2.10 Het aanbod in Landgraaf Het aanbod aan sociale voorzieningen en maatschappelijke accommodaties is onderstaand in beeld gebracht. Hierin zijn zowel de gemeentelijke als de particuliere accommodaties meegenomen. Naast de weergegeven voorzieningen zijn er ook 14 huiskamerprojecten die niet in de kaart verwerkt zijn.
12 De volgende conclusies kunnen worden getrokken over het aanbod aan accommodaties in Landgraaf: het aanbod aan accommodaties is (ruim) voldoende en kent een goede spreiding en variatie; het aanbod is deels verouderd. Een behoorlijk aantal accommodaties heeft het einde van de technische levensduur bereikt (zwembad, sporthal) en/of vertoont achterstallig onderhoud. Dit betekent in veel gevallen een stevige investeringsopgave. De vraag is of deze op alle plekken gedaan zou moeten worden; de accommodaties worden veelal monofunctioneel gebruikt en er is een beperkte samenwerking en huisvesting van en tussen verenigingen en organisaties. Dit maakt dat niet alle accommodaties optimaal gebruikt worden. Op onderdelen is sprake van overcapaciteit. Park Ter Waerden is op dit punt een uitzondering; hier is sprake van ondercapaciteit; de meeste accommodaties worden uitsluitend door verenigen en organisaties gebruikt. Er is maar een beperkte inloopfunctie voor buurtbewoners om bijvoorbeeld even een kopje koffie te komen drinken. Dit terwijl dit voor het sociale klimaat, op sommige plekken, steeds belangrijker wordt (vanwege stijgende leeftijd en afname sociaal netwerk);
13 ook is er geen overzicht (op een website of via flyers o.i.d.) van de aangeboden activiteiten in de verschillende accommodaties in de gemeente. Juist bij krimp van activiteiten en accommodaties is zo n overzicht erg belangrijk. 2.11 Financiën accommodatiebeleid Voor het toekomstbestendig maken van het accommodatiebeleid beschikt de gemeente Landgraaf over een budgettaire ruimte van 497.500,- structureel. Dat bedrag is ontoereikend om: de tekortkomingen (einde technische levensduur/vervanging en achterstallig onderhoud) aan alle bestaande accommodaties weg te werken; de eerder voorgenomen besluiten ten aanzien van de realisatie van nieuwe dan wel vervanging van accommodaties gestand te doen, zoals MFA Heigank, nieuw zwembad en huisvesting voormalige Carré-gebruikers. Het is noodzakelijk dat scherpe keuzes worden gemaakt tussen accommodaties die wel kunnen worden onderhouden, gerenoveerd of vervangen en welke niet. Indien alle tekortkomingen worden weggewerkt en de eerder gedane toezeggingen gestand worden gedaan is met inachtneming van de beschikbare budgettaire ruimte een jaarlijks budget nodig van circa 263.000,- tot circa 781.000,- afhankelijk van de keuzes die gemaakt worden ten aanzien van het zwembad. Het spreekt voor zich dat een kaasschaafmethode niet zal volstaan om deze financiële kloof te overbruggen. Alleen scherpe keuzes zullen toereikend zijn. 2.12 Conclusies 1. de Landgraafse bevolking zal de komende jaren fors krimpen, vergrijzen en ontgroenen. De vraag/behoefte aan accommodaties zal daardoor van karakter veranderen en de vraag/behoefte in totaliteit zal verminderen. Dit verstoort het draagvlak voor het bestaande accommodatie-aanbod. 2. de sociale opgave binnen de gemeente pleit voor een herziening van het accommodatieaanbod. Die herziening kan worden samengevat met: a. minder monofunctioneel, meer multifunctioneel. b. niet uitsluitend ruimte bieden aan verenigingen en organisaties, maar ook aan activiteiten in het kader van ontmoeting en Wmo/Jeugd/Participatiearrangementen. c. van versnippering naar samenwerking, zowel inhoudelijk als op het gebied van beheer en delen van ruimten. 3. het bestaande accommodatieaanbod is gegeven de conclusies 1 en 2 onvoldoende toekomstbestendig. Er is sprake van overcapaciteit die nog verder toeneemt, van verouderde accommodaties die achterstallig onderhoud vertonen en/of het einde van de technische levensduur hebben bereikt, van monofunctioneel gebruik en op onderdelen van ondercapaciteit. 4. de budgettaire ruimte van de gemeente is ontoereikend om de tekortkomingen van het bestaande accommodatieaanbod weg te werken. Het is noodzakelijk dat scherpe keuzes
14 worden gemaakt tussen accommodaties die wel worden onderhouden, gerenoveerd of vervangen en welke niet. 5. een proces van herschikking van het accommodatieaanbod moet worden gestart om het accommodatieaanbod toekomstbestendig te maken. 2.13 Samengevat Het maatschappelijk vastgoed vereist een integrale aanpak en verdere professionalisering richting gebruikers. De gemeente heeft geen zorgplicht, maar faciliteert en maakt mogelijk binnen vooraf bepaalde kaders (met name financiële). De gemeente heeft daartoe verschillende instrumenten ter beschikking: ruimtelijke instrumenten (bijvoorbeeld bestemmingsplan en gronduitgifte), subsidie-instrumenten en maatschappelijk vastgoed/accommodaties. De gemeente concentreert haar maatschappelijk vastgoed verder en eist multifunctioneel gebruik. In contracten worden prestatieafspraken gemaakt. Voordat een investering wordt gedaan wordt een dergelijk contract door gemeente met partijen afgesloten. Overtollig maatschappelijk vastgoed wordt afgestoten. Niet rendabel maatschappelijk vastgoed (lage bezettingsgraad, hoge energielasten en verouderd / hoge renovatiekosten) wordt eveneens afgestoten.
15 3 NAAR EEN NIEUW TOEKOMSTBESTENDIG ACCOMMODATIEBELEID 3.1 Inleiding Op basis van de huidige en toekomstige situatie van vraag en aanbod van accommodaties in Landgraaf is een drietal scenario s ontwikkeld voor het toekomstige accommodatie-aanbod. De drie scenario s verschillen onderling in de mate waarin het aanbod wordt aangepast aan de veranderende behoefte en aan de rol van de gemeente en maatschappelijke partners bij de instandhouding. 3.2 Drie scenario s Navolgend een beschrijving van deze scenario s op hoofdlijnen. Scenario 1: Faciliteren In dit scenario beperkt de gemeente zich tot het faciliteren van het particulier initiatief (verenigingen en mogelijk andere instellingen). De rol van de gemeente bij de totstandkoming en instandhouding van accommodaties verandert niet wezenlijk ten opzichte van haar rol in de huidige situatie. De gemeente realiseert de accommodatie en laat het gebruikersbeheer volledig over aan verenigingen, stichtingen en anderen. In dit scenario heeft de gemeente ook geen sterke bemoeienis met de wijze van het beheer, met de tarieven en met de programmering. Het aanbod van accommodaties wordt ingezet op behoud van voorzieningen met een aantoonbare maatschappelijke functie. Indien dat leidt tot investeringen (bijvoorbeeld vanwege achterstallig onderhoud) zal de gemeente haar verantwoordelijkheid nemen. Omgekeerd geldt ook dat de gemeente haar verantwoordelijkheid neemt indien aantoonbaar sprake is van overcapaciteit. De fijnmazige, wijkgerichte structuur van de accommodaties blijft zoveel als mogelijk overeind. In dit scenario kiest de gemeente niet actief voor de inzet van accommodaties voor de decentralisaties in het sociale domein. De accommodaties worden niet actief omgevormd tot plekken voor participatie van ouderen, chronisch zieken, gehandicapten en inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt. De accommodaties blijven eerst en vooral onderdak bieden aan verenigingen. Scenario 2: Clusteren en stimuleren In dit scenario heeft de gemeente een actievere rol in de sturing van het accommodatieaanbod. De gemeente eigent zich een sturende rol toe bij het aanpassen van het accommodatieaanbod aan de te verwachten krimp van de bevolking. De gemeente zal sturen op verminderen van het aantal accommodaties, op clustering en op meer multifunctioneel gebruik. De rol van de gemeente is vergelijkbaar aan de rol die zij had ten tijde van het formuleren van het beleid van de accommodaties in de A-gebieden. De gemeente zal ook vormen van samenwerking in het beheer stimuleren. Getracht wordt om op meerdere locaties in de gemeente beheervormen tot stand te laten komen die zich richten op een cluster van accommodaties (zoals nu het geval is op Park Ter Waerden).
16 Scenario 3: Integreren en regisseren In dit scenario wordt aanvullend op de clusteringsgedachte van scenario 2 ook gekoerst op het verbinden (fysiek, inhoudelijk en op het gebied van beheer) van accommodaties vanuit meerdere domeinen. Getracht wordt om op een aantal plaatsen in de gemeente, accommodaties op het gebied van cultuur, onderwijs, sport, werk en zorg aan elkaar te verbinden. Op die wijze ontstaan gebieden waar accommodaties vanuit meerdere sectoren in samenhang worden aangeboden, gebruikt en beheerd. Daarmee wordt beoogd de accommodaties naast de rol voor verenigingen en maatschappelijke organisaties ook in te zetten voor de groeiende groep kwetsbare inwoners die sinds 1 januari 2015 aan de zorg van de gemeente is toevertrouwd. Aanvullend stimuleert en regisseert de gemeente de totstandkoming van nieuwe arrangementen in het sociale domein. Die arrangementen verbinden activiteiten vanuit de verschillende domeinen tot complete dagarrangementen voor kwetsbare inwoners. De drie scenario s in vogelvlucht 3.3 Mogelijkheden Binnen elk van de scenario s liggen verschillende mogelijkheden voor over de instandhouding van accommodaties. Immers, een aantal accommodaties is verouderd en/of kampt met achterstallig onderhoud. Ook is er sprake van overcapaciteit in een aantal voorzieningen. Deze situatie, in combinatie met een ouder wordende en krimpende bevolking, betekent een andere vraag naar voorzieningen en een toenemende overcapaciteit. Niet alle accommodaties staan ter discussie. Een flink deel van de accommodaties functioneert uitstekend en kan als toekomstbestendig worden gekwalificeerd. De
17 accommodaties waarover keuzes moeten worden gemaakt zijn, of verouderd, of worden onvoldoende tot slecht gebruikt, of kennen andere knelpunten. De accommodaties waarover besluiten genomen moeten worden zijn: Eikske / Wendelwiek / Noaberhoes; MFA Heigank / Harmoniezaal; Bei d r Ling / An d r Put; Voetbalaccommodaties algemeen; Sporthallen algemeen; Zwembad; Basisschool Carrousel / PWA*; Speeltuinen. * Op 21 april 2015 heeft de raad een krediet gevoteerd voor de aanpassing van basisschool Carrousel, in verband met de fusie van deze school met de basisschool PWA.
18 4 DE RAADSCONFERENTIE 4.1 Vooraf Op respectievelijk 6 januari (informerend) en 3 februari 2015 (discussiërend/opiniërend) heeft in samenwerking met Zuyd Hogeschool en Hospitality Consultants - een werkconferentie van de raad plaatsgevonden over het accommodatiebeleid. De conferentie van 6 januari 2015 stond in te teken van scenario s voor het toekomstige accommodatiebeleid. Tijdens de conferentie van 3 februari 2015 zijn richtinggevende uitspraken gevraagd met betrekking tot accommodatievraagstukken vanuit de scenariogedachte. 4.2 Rangorde Tijdens de werkconferentie van 3 februari 2015 is richting gegeven aan de accommodatievisie en zijn grofweg 3 typen veranderingen benoemd, te weten: 1. veranderingen in het accommodatieaanbod die raadsbreed worden gedragen en waarvan de raad heeft aangegeven dat de voorbereiding voor de realisatie direct moet worden gestart; 2. veranderingen in het accommodatieaanbod waarvoor de raad richting heeft gegeven, maar waarvoor de voorbereidingen voor de realisatie niet direct noodzakelijk zijn. Een finale beoordeling van deze accommodatieveranderingen vindt door de raad plaats in samenhang met de categorie 3; 3. veranderingen in het accommodatieaanbod waarvoor de raad richting heeft gegeven, maar ook heeft gevraagd om een nadere onderbouwing en/of een onderzoek naar alternatieven. In de volgende tabel zijn de verschillende accommodaties gerangschikt naar categorie. Categorie 1, direct starten Carrousel / PWA school Sport & Leisurepark Categorie 2, richting gegeven en finale beoordeling in samenhang met categorie 3 MFA Heigank A-accommodaties Toekomstbestendig onderhoud Clustering in beheer Programmacoördinatie integrale arrangementen Categorie 3, nader onderbouwen/alternatieven onderzoeken Eikske / Wendelwiek / Noaberhoes Harmoniezaal Bei d r Ling / An d r Put Twee kunstgrasvelden Heigank / Ter Waerden Sporthallen algemeen Zwembad 4.3 DE RICHTING 4.3.1 Wendelwiek / Noaberhoes / Eikske Wendelwiek, Noaberhoes en Eikske zijn alle drie sociaal-culturele voorzieningen in de wijk Schaesberg. De drie accommodaties hebben stevige technische tekortkomingen.
19 Instandhouding op de langere termijn betekent voor elk van de accommodaties de volgende investeringen: t Eikske: 1,4 miljoen investering ( 120.000,- structurele jaarlast). Noaberhoes: 750.000 investering ( 64.000,- structurele jaarlast). Wendelwiek: 1,35 miljoen investering ( 115.000,- structurele jaarlast). De sterke punten van de drie gebouwen liggen voor ieder van de gebouwen op andere terreinen, al overlapt met name t Eikske met de andere twee gebouwen. t Eikske ligt centraal in de wijk en dicht bij park Strijthagen (A-gebied). t Eikske biedt ruimte voor een harmonie- en ontmoetingsfunctie. Het pand heeft een cultuur-historische waarde. Noaberhoes heeft een belangrijke ontmoetingsfunctie en maatschappelijke functie in de wijk. De Wendelwiek heeft dit met name voor verenigingen die hier hun activiteiten organiseren, al staat dit laatste door de bouw van het KIA onder druk (verplaatsing aantal gebruikers naar KIA medio 2016). Navolgend worden de mogelijkheden voor het al dan niet in stand houden van deze accommodaties naar scenario s weergegeven: Bij scenario 1 worden in principe alle accommodaties gehandhaafd. In scenario 2 is gekeken naar welke accommodaties het beste multifunctioneel/geclusterd gebruikt kunnen worden. De Wendelwiek is hiervoor qua ligging en omvang het minst geschikt. De wijk Schaesberg heeft op basis van inwonersaantal en gebruik voldoende aan één accommodatie. Derhalve sluiting van deze accommodatie. In scenario 3 is het Eikske de meest ideale accommodatie. De ligging is gunstig; centraal in de wijk en nabij basisschool Harlekijn en park Strijthagen. Door de combinatie met basisschool Harlekijn en park Strijthagen is sectoroverstijgende clustering mogelijk. Ook heeft het gebouw voldoende mogelijkheden alle verenigingen hierin te kunnen huisvesten.
20 Richting: Voorkeur gaat uit naar scenario 3, waarbij Noaberhoes en de Wendelwiek worden gesloten/afgestoten en Eikske wordt opengehouden. Voor scenario 3 nog twee aanvullende opties aangedragen, te weten basisschool Gravenrode en het gebouw van Stichting Sport en Leisurepark Landgraaf op Sportpark Strijthagen. Een nadere onderbouwing/uitwerking van het scenario dient plaats te vinden, waarbij ook de aanvullende opties in de afweging worden meegenomen. 4.3.2 MFA Heigank / Harmoniezaal De Harmoniezaal is gelegen aan het Sunplein in Nieuwenhagen. De Harmoniezaal ligt centraal in de wijk, in de buurt van relatief veel kwetsbare ouderen. Dit biedt potentie. De Harmoniezaal wordt op dit moment intensief gebruikt door verschillende verenigingen. MFA Heigank is nog niet gerealiseerd, maar de raad heeft al eerder een besluit genomen over de realisatie daarvan. Het MFA is gelegen op Park Heigank, waarmee Park Heigank naast een sportfunctie ook een sociaal-culturele functie krijgt. Het MFA biedt naast ruimte voor ontmoeting, ook ruimte voor culturele verenigingen. De investeringskosten die gemoeid zijn met de verschillende mogelijkheden bedragen: Harmoniezaal: 100.000,- investering ( 8.500,- structurele jaarlast). MFA Heigank: o Smalle variant: Renovatie kantine SVN: 600.000,- investering ( 51.000,- structurele jaarlast). o Middenvariant MFA Heigank klein sport + aanbouw met ruimte voor muziekgezelschappen, maar geen inzet als buurtfunctie: 800.000,- investering en ( 90.000,- structurele jaarlast). o Brede variant MFA Heigank (sport en cultuur): Volledig MFA. 1,4 miljoen investering en ( 119.000,- structurele jaarlast). Schematisch: In scenario 1 wordt uitgegaan van het handhaven van de bestaande accommodaties. Dit betekent dat de kantine van SVN wordt gerenoveerd en de Harmoniezaal wordt gehandhaafd/opgeknapt. Uitgaande van de clustering en multifunctionele volgens scenario 2 zal een keuze gemaakt moeten worden tussen de Harmoniezaal en MFA Heigank.
21 Bij scenario 3 wordt naast multifunctionaliteit ook gekeken naar het mogelijk maken van dagarrangementen. Hiervoor is een aanvullende accommodatie op sportpark Heigank noodzakelijk. Daarom wordt in scenario 3 uitgegaan van de ontwikkeling van een accommodatie op park Heigank, al dan niet in combinatie met het in stand houden van de Harmoniezaal. Richting: MFA Heigank en de Harmoniezaal zijn complementair aan elkaar. Wens is om zowel het MFA, inclusief maatschappelijke functie, te realiseren als de Harmoniezaal in stand te houden. Scenario 3 sluit daarbij het beste aan. Daarbij de richting om het MFA Heigank te realiseren en nader onderzoek te doen naar de functie en toekomstwaarde van de Harmoniezaal. 4.3.3 Bei de Ling / An d r Put Voor deze twee sociaal-maatschappelijke accommodaties in de wijk Ubach over Worms geldt hetzelfde als in de discussie rondom de accommodaties in de wijk Nieuwenhagen. De accommodaties kunnen als complementair aan elkaar worden gezien. An d r Put heeft als sterke punten de onderwijsfunctie, de ligging in de nabijheid van het Theater Landgraaf en Park Ter Waerden en de technische kwaliteit. Bei de Ling heeft als sterke punten het gebruik als ontmoetingsplek door ouderen uit de buurt Lauradorp. En daarnaast heeft het voormalige schoolgebouw een cultuur-historische waarde en maakt onderdeel uit van een stedenbouwkundig plan (Tuinstad-gedachte) tijdens de wederopbouwperiode. Uitgaande van de drie scenario s betekent dit het volgende voor de mogelijkheden: In scenario 1 wordt er uitgegaan van het handhaven van de bestaande accommodaties. In Bei de Ling zal verder niet geïnvesteerd worden. In het kader van een multifunctionele inzet op grond van scenario 2 wordt Bei de Ling gesloten. An d r Put biedt meer ruimte, aan meerdere typen organisaties en verenigingen. In scenario 3 wordt nadrukkelijk gekeken naar de maatschappelijke functie, waardoor een van beide accommodaties open kan blijven. Voor het openhouden van beide accommodaties in de wijk lijkt er in ieder geval op de langere termijn niet voldoende vraag te zijn.
22 Richting: In meerderheid voorkeur voor scenario 1, waarbij Bei de Ling in dat geval niet gerenoveerd hoeft te worden. 4.3.4 Voetbalaccommodaties In 2007 is door de raad het Visiedocument Toekomstbestendig Accommodatiebeleid vastgesteld. Daarin wordt in lijn met het in gang gezette en in uitvoering zijnde beleid uitgegaan van een goed geoutilleerd sportcomplex per wijk, te weten de zogeheten A- accommodaties/gebieden (Park Ter Waerden, Park Heigank en Park Strijthagen). Deze accommodaties zullen op termijn huisvesting gaan bieden aan alle voetbalverenigingen in de gemeente. Uitgaande van dit beleid zal er vanwege capaciteitsproblemen een extra kunstgrasveld aangelegd moeten worden op Park Ter Waerden). Daarnaast zal op termijn bij clustering van voetbalverenigingen op Park Heigank, bezien moeten worden of hiervoor een nieuw kunstgrasveld aangelegd moet worden. De keuze voor de A-gebieden is al in het verleden ingezet, om toekomstbestendig te zijn en te blijven, zowel qua accommodatie als qua ledenaantal in de toekomst. Ten aanzien van de vier kleine voetbalaccommodaties is sprake van het op afstand zetten van het beheer en de exploitatie van deze voetbalcomplexen. Een en ander door het complex in de zin van hygiëne en veiligheid in een goede staat in bruikleen over te dragen aan de gebruiker van het complex. De lusten en lasten van het complex zijn voor rekening van de gebruiker en de gemeente ontvangt geen huurvergoeding meer voor het complex, maar draagt ook niet meer bij in de instandhouding en het onderhoud van het complex. Met gebruikers van de vier kleine voetbalcomplexen is vanuit de beleidslijn in het Visiedocument Toekomstbestendig Accommodatiebeleid overleg gevoerd over de privatisering van het voetbalcomplex. In 2008 is tussen de gemeente en de gebruikers van de vier kleine voetbalcomplexen overeenstemming bereikt over de privatisering van het voetbalcomplex. De accommodatie is vervolgens van de kant van de gemeente wat betreft hygiëne en veiligheid opgeknapt en tussen gemeente en voetbalvereniging is een ingebruikgevingsovereenkomst gesloten. In lijn met het beleid ingevolge het Visiedocument Toekomstbestendig Accommodatiebeleid is in de overeenkomst opgenomen, dat het gebruik van het voetbalcomplex geheel voor eigen rekening en risico is. Reeds in 2008 is ingezet op een clustering van voetbalverenigingen op A-gebieden. Een viertal excentrischer gelegen voetbalverenigingen hebben een C-status gekregen en daarover zijn met de desbetreffende verenigingen afspraken gemaakt.
23 In scenario 1 wordt uitgegaan van het handhaven van de bestaande voetbalaccommodaties. Extra investeringen worden niet gedaan. In scenario 2 en 3 wordt het ingezette beleid rondom de voetbalaccommodaties en de A-accommodaties/gebieden gecontinueerd. De conclusie op grond van beide scenario s is daarom gelijkluidend. Het aanleggen van extra kunstgrasvelden nu en in de toekomst sluit hierbij aan. Richting: Continuering beleid van centraliseren van accommodaties in de A-gebieden. Dit betekent een extra kunstgrasveld op Park Ter Waerden. Voor wat betreft Park Heigank moet nader onderzoek plaatsvinden over noodzaak en moment waarop een kunstgrasveld gerealiseerd moet worden. 4.3.5 Sporthallen Op dit moment zijn er vier sporthallen in de gemeente. Er is overduidelijk sprake van overcapaciteit. Op basis van de bezettingsgraden van de hallen, wordt met drie sporthallen voldoende capaciteit aangeboden. Sporthal in de Bende heeft het einde van zijn technische levensduur bereikt. Ondanks zijn gunstige ligging op Park Heigank komt deze sporthal voor sluiting in aanmerking en het gebruik over de overige sporthallen te verdelen. De investeringskosten wegen in dit geval niet op tegen de maatschappelijke baten. Richting: Sluiting van een sporthal. Sluiting van sporthal In de Bende betekent dat dit A-gebied (Heigank) niet langer de beschikking heeft over een sporthal. Een sporthal met een wijkoverstijgende functie. Over de sluiting van een sporthal moet met de verenigingen in gesprek worden gegaan om in overleg vast te stellen op welke wijze de overcapaciteit het beste kan worden tegengegaan en welke sporthal in dat kader het beste gesloten kan worden. 4.3.6 Zwembad Het zwembad In de Bende is sterk verouderd en aan het einde van zijn technische levensduur. Uit de navolgende tabel blijkt dat het bezoek aan het zwembad al vele jaren afneemt. Dat komt vooral door een daling van het bezoek van recreatief zwemmen en doelgroepen.
24 bezoek 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 recreatief zwemmen 41.625 39.906 37.681 33.866 30.859 28.476 28.028 26.048 doelgroepen 37.247 38.751 36.677 35.179 34.543 33.259 32.082 27.579 les zwemmen 31.038 28.821 29.097 27.940 27.137 27.719 29.270 27.465 schoolzwemmen 6.800 6.800 6.800 6.800 6.800 6.800 6.800 6.800 verenigingen en groepen 30.820 30.820 30.820 30.820 30.820 30.820 30.820 30.820 totaal 147.530 145.098 141.075 134.605 130.159 127.074 127.000 118.712 Voor overdekte zwembaden geldt een landelijk gemiddeld bezettingscijfer van 250 bezoekers per vierkante meter zwemwateroppervlak. Vanaf 300 bezoekers per vierkante meter wordt van een vol bad gesproken. In 2012 lag de bezetting van het zwembad op 187 bezoekers per vierkante meter, hetgeen zeer laag is. De zeer lage bezetting van zwembad In de Bende wordt niet veroorzaakt door een te groot zwembad, maar door het lage bezoek per inwoner vanuit het verzorgingsgebied. Het dalend aantal bezoekers (recreatief zwemmen en doelgroepen) laat zien dat het huidige bad minder aansluit bij de behoefte van bewoners in de gemeente. Gedeeltelijk hangt dit samen met de nabijheid van recreatieve zwemvoorzieningen in Duitsland. Over het zwembad wordt al een tijd gesproken en hiervoor liggen verschillende opties open: handhaven; zo lang mogelijk open houden en daarna sluiten; slopen en geen nieuw bad bouwen; slopen en een klein doelgroepenbad bouwen: verwarmd bad dat gebruikt kan worden als therapiebad; slopen en een 25-meterbad (eventueel met beweegbare bodem) bouwen: functioneel bad voor zwemlessen (inclusief afzwemmen) en verenigingen. Duiken is niet mogelijk; slopen en 25-meterbad en doelgroepenbad bouwen; slopen en participeren in regiobad: samenwerking met de gemeenten Kerkrade en Heerlen. Iedere optie sluit aan bij één of meer van de ontwikkelde scenario s. Handhaven en sloop sluiten met name bij scenario 1 aan. De gemeente faciliteert en gaat uit van het bestaande. De nieuwbouw van een nieuw (regio)zwembad sluit aan bij scenario 2 en 3, waarbij in scenario 3 het doelgroepenbad niet mag ontbreken. Dit bad is belangrijk in de ontwikkeling van sectoroverstijgende arrangementen. In de tabel hieronder zijn de belangrijkste kenmerken van de verschillende mogelijkheden opgesomd.
25 In de programmabegroting als bijdrage in de exploitatie van het zwembad een bedrag opgenomen van 345.000,-. Bij géén zwembad valt deze exploitatieruimte structureel vrij. Voor het toekomstbestendig maken van het gehele accommodatiebeleid staat een budgettaire ruimte van 497.500,- (structureel) ter beschikking. De wijze waarop in de toekomst wordt omgegaan met een zwembad is allesbepalend voor de toereikendheid van dit budget. Kort samengevat: wanneer het uitgangspunt gehanteerd wordt dat er geen extra financiële middelen voor het accommodatiebeleid worden vrijgemaakt geldt bij sluiting van het zwembad dat er voldoende budgettaire ruimte is om andere wensen en knelpunten op het gebied van accommodaties in te willigen en op te lossen. Indien het bestaande zwembad wordt gehandhaafd of in één of andere vorm vervangende nieuwbouw plaatsvindt, is het budget niet toereikend. Bij wijze van voorbeeld is in het navolgende overzicht een vergelijking gemaakt tussen het beschikbare budget en de jaarlijkse lasten bij het inwilligen van wensen en het oplossen van accommodatieknelpunten, bij verschillende scenario s voor het zwembad. De verschillende scenario s zijn: invullen/oplossen wensen en knelpunten behalve het zwembad; invullen/oplossen wensen en knelpunten en nieuwbouw van een klein doelgroepenbad; invullen/oplossen wensen en knelpunten en nieuwbouw van een 25-meterbad (= wedstrijdbad); invullen/oplossen wensen en knelpunten en nieuwbouw van 25-meterbad plus een doelgroepenbad; invullen/oplossen wensen en knelpunten en aansluiten bij een regiobad. De wensen en de knelpunten betreffen: verbouwen/aanpassen wijkcentrum Eikske; renovatie Bei de Ling; MFA Heigank; kunstgrasveld Park Ter Waerden; kunstgrasveld Park Heigank;
26 verbouwing basisschool de Carrousel; onderhoud speeltuinen; programmacoördinatie accommodaties; toekomstbestendig onderhoudsniveau accommodaties. De budgettaire ruimte van 497.500,- (structureel) voor het accommodatiebeleid is bepaald aan de hand van de volgende beschikbare budgetten: reserve economische structuurversterking ad 4.936.000,- ten behoeve van een nieuw zwembad en de reserve nieuwbouw Carré ad 13.375,-. Samen 4.949.299,-. Beide reserves kunnen enkel ingezet worden ter dekking van de afschrijvingslast en niet de rentelast. Uitgegaan wordt van een afschrijvingstermijn van 20 jaar, hetgeen neerkomt op een jaarlijks bedrag ad 247.465,-; investeringsbudget multifunctionele accommodatie Heigank ad 970.903,-. Jaarlast 82.527,-; investeringsbudget Carré-variant Noaberhoes, Baneberg en Brandenberg ad 1.500.00,-. Jaarlast 127.500,-; exploitatielasten Carré in programmabegroting 40.000,-. Door de raad zijn op 21 april 2015 de genoemde budgetten gede-alloceerd en bestemd als budgettaire ruimte Toekomstbestendig Accommodatiebeleid. Voorts heeft de raad op 21 april 2015 besloten om uit de budgettaire ruimte Toekomstbestendig Accommodatiebeleid middelen aan te wenden. Meer in het bijzonder voor de aanpassing van basisschool de Carrousel. Het betreft hier een jaarlijkse onttrekking van 149.500,-. De beschikbare budgettaire ruimte Toekomstbestendig Accommodatiebeleid komt daarmee op een bedrag ad 348.000,-. Van dat bedrag kan een bedrag ad 247.465,- alleen worden aangewend voor dekking van een met een investering verband houdende afschrijvingslast. Budget versus wensen/knelpunten - 400.000 800.000 1.200.000 Budget Wensen ex bad Wensen incl klein bad Wensen incl 25 m bad Wensen incl compleet bad Wensen incl regiobad 497.500 430.593 772.593 1.075.593 1.278.593 760.593
27 Toelichting budget versus wensen/knelpunten Wensen ex bad Wensen incl. klein bad Wensen incl. 25m bad Wensen incl. compleet Wensen incl. regiobad bad Renovatie Eikske 119.862 119.862 119.862 119.862 119.862 Renovatie Bei de Ling 102.000 102.000 102.000 102.000 102.000 MFA Heigank 119.000 119.000 119.000 119.000 119.000 Kunstgras Ter Wearden 42.500 42.500 42.500 42.500 42.500 Kunstgras Heigank 42.500 42.500 42.500 42.500 42.500 Sloop zwembad en sporthal 434.769 434.769 434.769 434.769 434.769 Klein bad 342.000 25m bad 645.000 Compleet bad 848.000 Regiobad 330.000 Speeltuinen 40.000 40.000 40.000 40.000 40.000 Verbouwing Carrousel 149.500 149.500 149.500 149.500 149.500 Programmacoordinatie 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 Onderhoud accommodaties 200.000 200.000 200.000 200.000 200.000 Totaal 430.593 772.593 1.075.593 1.278.593 760.593 Budgettaire ruimte 497.500 497.500 497.500 497.500 497.500 Overschot/tekort 66.907 275.093 578.093 781.093 263.093 In aansluiting op het scenario van sluiting van het zwembad, moet complementair nader onderzoek plaatsvinden ten aanzien van: de ruimte voor Landgraafse zwemverenigingen in de baden van de buurgemeenten (welke verenigingen kunnen met hoeveel uren terecht in deze baden en welke uren kunnen niet gehuisvest worden). Het organiseren van vervoersmogelijkheden voor specifieke doelgroepen (ouderen, therapiezwemmers, etc.) naar baden in de omgeving. Ten aanzien van alle overige doelgroepen (recreanten, leszwemmen, doelgroepenzwemmen) kan zonder meer worden gesteld dat de capaciteit in de baden van de omliggende gemeenten voldoende is om deze bezoekers over te nemen van het zwembad In de Bende. Richting: Regionale samenwerking (scenario 2/3) is belangrijk bij de realisatie van een nieuw zwembad, ook om de kosten van de investering en exploitatie in de hand te houden. Indien een regionaal bad niet haalbaar is, dan de mogelijkheid onderzoeken om te komen tot samenwerking met de Duitse buurgemeente Ubach Palenberg. Tevens de haalbaarheid van het 2521-concept nader onderzoeken, mede in relatie tot een integrale benadering van park Heigank en de wens tot realisatie van een MFA Heigank. Investeren in een eigen zwembad is op dit moment niet aan de orde. Bij deze richting wordt opgemerkt dat het draagvlak voor een regiobad bij de andere gemeenten voorlopig als onvoldoende ervaren wordt. Dit vindt zijn oorzaak in de technische kwaliteit en de boekwaardes van de zwembaden in die gemeenten. Vooral bij het zwembad
28 in Heerlen is sprake van een goed onderhouden en functioneel zwembad waarvan het einde van de technische levensduur nog niet in zicht is. 4.3.7 Carrousel / PWA Al ten tijde van de invoering van de decentralisatie van de onderwijshuisvesting was duidelijk, dat door de krimp van de bevolking het gemiddelde aantal leerlingen per school zou dalen met als gevolg dat de levensvatbaarheid van scholen en in het verlengde daarvan de kwaliteit van het onderwijs onder de maat zou komen. Een hervorming van het scholenbestand in Landgraaf was derhalve noodzakelijk. In de achterliggende jaren is dan ook samen met de onderwijsstichting Movare stapsgewijs vorm gegeven aan deze hervorming. Dit gebeurde aan de hand van zogenaamde huisvestingsplannen. Uitgangspunten daarbij waren de volgende: door op minder plekken in de gemeente basisonderwijs aan te bieden, blijft het gemiddelde aantal leerlingen per school en daarmee de levensvatbaarheid van scholen op peil; leerlingen huisvesten in gebouwen welke voldoen aan de daaraan te stellen bouwkundige en onderwijskundige eisen. Vorenstaande hervorming uitte zich in scholenfusies, alsmede het afstoten van schoolgebouwen in combinatie met vervangende nieuwbouw of verbouw. Het resultaat hiervan is een toekomstbestendig onderwijsvoorzieningenaanbod: scholen die zonder uitzondering goed bereikbaar zijn en met een omvang en huisvesting die goede onderwijskwaliteit mogelijk maakt. Vanuit de huisvestingsplicht op het gebied van onderwijs is de scholenfusie van Carrousel en PWA de laatste horde in de hervorming van het scholenbestand In Landgraaf. Deze fusie strookt met de visie om in de buurt Schaesberg-Noord het voorzieningenniveau te herschikken tot één levensvatbare en goed bereikbare school. De investeringskosten voor de verbouwing van basisschool de Carrousel bedragen 1.7 miljoen ( 149.500,- structurele jaarlast). Door de raad is op 21 april 2015 besloten het voor de aanpassing van de basschool de Carrousel benodigde krediet te voteren. Richting: Op korte termijn een voorstel aan de raad voorleggen voor kredietvotering voor aanpassing van basisschool de Carrousel. 4.3.8 Speeltuinen De gemeente beschikt over vier speeltuinen. Twee in Ubach over Worms en in Nieuwenhagen en Schaesberg ieder één. De speeltuinen kampen met een sterke terugloop aan vrijwilligers, waardoor het beheer een steeds groter probleem wordt. De jaarlijkse structurele lasten voor de gemeente bedragen 40.000,-. In de begroting zijn die kosten niet opgenomen. Rondom de speeltuinen zijn vanuit de sceanrio s de volgende overwegingen gemaakt:
29 In scenario 1 wordt uitgegaan van het handhaven van alle vier de speeltuinen. In de scenario s 2 en 3 wordt vanuit multifunctionaliteit en clustering voorgesteld om de speeltuinen te verbinden aan de A-gebieden of de huidige speeltuinen zoveel mogelijk over te dragen aan particulier-/burgerinitiatief. In 2016 gaat de speeltuin in de wijk Nieuwenhagen dicht. Richting: Speeltuinen zijn niet meer op de huidige manier te handhaven. Scenario 2 en 3 bieden een goed alternatief. Ook privatisering kan tot de mogelijkheden behoren. 4.3.9 Overig Naast de eerder beschreven mogelijkheden lagen tijdens de werkconferentie van 3 februari 2015 ook nog keuzes voor met betrekking tot beheer en exploitatie, programmering en onderhoud. Die keuzes vloeien logischerwijze voort uit de keuzes die in de voorafgaande paragraven zijn beschreven. Dit houdt in dat: vormen van samenwerking in beheer worden toejuicht; de totstandkoming van sectoroverstijgende arrangementen gestimuleerd dan wel geregisseerd worden; toekomstbestendig onderhoud van de accommodaties ondersteund wordt; de gemeente geen zorgplicht heeft voor de huisvesting van verenigingen en maatschappelijke organisaties, maar een faciliterende rol heeft; bij scherpe keuzes er budgettaire ruimte ontstaat om het onderhoudsniveau van de accommodaties te verhogen van matig naar redelijk.