Vlaamse Vereniging van Klinisch Psychologen Studiedag Vlaamse Vereniging van Klinisch Psychologen De klinisch psycholoog als gezondheidszorgberoep Een roadmap van wet naar praktijk Vrijdag 12 mei 2017 Provinciehuis Leuven Onthaal vanaf 9u00
Achtergrond 2016 zal de geschiedenis ingaan als het jaar waarin klinische psychologie eindelijk een wettelijk kader kreeg en erkend werd als autonoom gezondheidszorgberoep. Dat dit niet de eindstreep is, maar slechts het startschot, mag intussen wel duidelijk zijn. Er ligt ons, als beroepsgroep, nog heel wat werk te wachten. Denk bijvoorbeeld aan het uittekenen van de uitvoeringsbesluiten, de mogelijke financiering en de praktische invulling voor de beroepspraktijk. En daar blijft het niet bij, er vindt immers ook een grondige hervorming van de eerstelijnszorg plaats en er wordt eensgezind ingezet op multidisciplinaire samenwerkingsverbanden. Ook dit heeft belangrijke implicaties voor onze beroepsuitoefening. Niet vreemd dat velen van ons momenteel met meer vragen dan antwoorden zitten. Te meer daar er ook veel foutieve en onvolledige informatie wordt verspreid. Op onze jaarlijkse studiedag van VVKP, willen we dan ook uitgebreid stilstaan bij de wettelijke, deontologische, financiële en praktisch implicaties van al deze hervormingen op ons beroep van klinisch psycholoog. We hopen u op die manier van alle nodige informatie te voorzien voor de uitoefening van uw gezondheidszorgberoep binnen het nieuwe wettelijke kader. Wie deze informatie ook nog na deze boeiende studiedag tot zijn beschikking wil hebben, kan tevens genieten van een mooie korting op het gloednieuwe handboek, uitgegeven onder leiding van de Belgische Federatie voor Psychologen: Het beroep van psycholoog en de uitoefening van de klinische psychologie. Een praktisch gids in de wetgeving (onder coördinatie van Stefaan Callens, Marc Van Overstraeten en Edward Van Rossen). Het boek verschijnt 12 mei 2017, uitgerekend op onze jaarlijkse studiedag! Met de steun van: 2
Inschrijven Inschrijven kan via het online-inschrijvingsformulier Bij het inschrijven duidt u het onderwerp van uw voorkeur aan voor de twee keuzesessies*. Daarnaast kan u aangeven of u al dan niet een exemplaar van het nieuwe handboek Het beroep van psycholoog en de uitoefening van de klinische psychologie. Een praktisch gids in de wetgeving wenst en of u aanwezig zal zijn op de receptie. Lunch en receptie (mits inschrijving) zijn inbegrepen. Snel inschrijven is de boodschap, de plaatsen zijn beperkt! Na inschrijving ontvangt u een factuur als bevestiging van uw inschrijving. U betaalt deze factuur met vermelding van klantnummer en factuurnummer. Deze inschrijving is definitief na overschrijving van het verschuldigde bedrag: 95 (leden VVKP), 115 (leden BFP) of 190 (niet leden) op rekeningnummer BE33 4310 2721 6146 van de Vlaamse Vereniging van Klinisch Psychologen met vermelding Studiedag 2017. Indien u gebruik maakt van de korting voor het boek: Het beroep van psycholoog en de uitoefening van de klinische psychologie. Een praktisch gids in de wetgeving, dient het bovenstaande bedrag te worden verhoogd met respectievelijk 25 voor leden (BFP en VVKP) en 35 voor niet-leden. De normale prijs van het boek bedraagt 40. U ontvangt het boek op onze studiedag. Locatie De studiedag gaat door in het Provinciehuis Vlaams-Brabant, Provincieplein 1, 3010 Leuven. Het Provinciehuis is centraal gelegen, op wandelafstand van het station van Leuven. Meer informatie over de bereikbaarheid van het Provinciehuis kunt u vinden op de website van de provincie Vlaams-Brabant 3
Programma Studiedag: 9u30 9u45 10u30 11u15 Openingswoord voorzitter VVKP Naar een nieuwe et op de gezondheidsberoepen: multidisciplinariteit en kwaliteit Tom Goffin en Koen Vandewoude (kabinet De Block) De eerstelijnszorg van morgen in Vlaanderen Caroline Verlinde (kabinet Van Deurzen) PAUZE 11u30 De deontologische code verankerd: tuchtrecht voor psychologen Edward Van Rossen (directeur Psychologencommissie) 12u15* De vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg voor mensen met een psychische kwetsbaarheid: artikel 107 Magda Coture (Adjunct federaal coördinator geestelijke gezondheidszorg) OF* t Zitemzo... met minderjarige patiënten : over patiëntenrechten en wils(on)bekwaamheid Nele Desmet (Kinderrechtswinkel) 13u00 LUNCH 14u00 Juridisch statuut van de klinisch psycholoog als beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg Stefaan Callens (advocaat en gezondheidsrecht expert) 14u45* Nieuwe financieringsvormen voor toekomstige zorg Pieter Van Herck (Senior adviseur welzijns- en gezondheidsbeleid Voka Vlaams netwerk van ondernemingen) OF* 'Nieuw geestelijk gezondheidsbeleid voor kinderen en jongeren' Karolien Weemaes (Adjunct federaal coördinator Nieuw Beleid Geestelijke Gezondheid Kinderen & Jongeren) 15u30 15u45 Pauze Krijtlijnen voor een toekomstig financieringsmodel voor klinische psychologen Koen Lowet (gedelegeerd bestuurder BFP/VVKP) 4
16u30 Afsluitend woord en receptie Informatie over de sprekers Tom Goffin en Koen Vandewoude (kabinet De Block): Naar een nieuwe wet op de gezondheidsberoepen: multidisciplinariteit en kwaliteit. Caroline Verlinde (kabinet Van Deurzen): De eerstelijnszorg van morgen in Vlaanderen. Edward Van Rossen (directeur psychologencommissie): De deontologische code verankerd: tuchtrecht voor psychologen. Sinds 2014 zijn alle erkende psychologen wettelijk gebonden door een deontologische code die in het Staatsblad gepubliceerd is als Koninklijk besluit tot vaststelling van de voorschriften inzake de plichtenleer van de psycholoog. Intussen zijn ook de eerste uitspraken gebeurd naar aanleiding van concrete klachten bij de Tuchtraad. Sinds september 2016 is ook de Wet op de patiëntenrechten van toepassing op de erkende psychologen die actief zijn in de klinische psychologie. Maar wat betekent dit voor de dagdagelijkse praktijk? Deze presentatie gaat kort in op deze context, maar ook op de vaakst gestelde deontologische en juridische vragen die de Psychologencommissie sindsdien ontvangen heeft. Onder welke voorwaarden mag of moet ik informatie delen met anderen? Mag ik een minderjarige opvolgen zonder de toestemming van één of van beide ouders? Mag ik een vergoeding vragen voor gemiste sessies? Mag ik reclame maken? Kunnen mijn dossiers in beslag genomen worden? Mag ik de naam van cliënten in mijn boekhouding opnemen? Het beantwoorden van die vragen is niet altijd gemakkelijk, en veronderstelt op zichzelf al dat men de addertjes onder het gras opgemerkt heeft. De meeste fouten gebeuren door onoplettendheden en door een stapsgewijze verglijding. Daarom zullen we ook ingaan op enkele goede praktijken die psychologen kunnen hanteren om ethische en juridische dilemma s in hun beroepspraktijk aan te pakken én te voorkomen. Magda Coture (Adjunct federaal coördinator geestelijke gezondheidszorg): De vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg voor mensen met een psychische kwetsbaarheid: artikel 107 De hervorming van de geestelijke gezondheidszorg ( GGZ ) zoals die zich momenteel in België ontwikkelt, is niet louter een Belgische aangelegenheid maar speelt zich ook af in diverse andere Europese landen. In het jaarrapport 2001 van de WGO werd het maatschappelijk belang van de toenemende problemen inzake geestelijke gezondheidszorg en de dringende nood aan een uitbreiding en betere organisatie van het zorgaanbod aangegeven. Deze vaststelling werd omgezet in een resolutie Mental health responding to call for action die op 18 mei 2002 werd goedgekeurd in de Algemene vergadering van de WGO. Hierin wordt opgeroepen extra inspanningen te doen om het aanbod van de GGZ beter te laten aansluiten bij de behoeften 5
De Belgische regering, bestaande uit de federale overheid, de gewesten en de gemeenschappen, heeft reeds in 2002 een gemeenschappelijke verklaring ondertekend waarbij de deïnstitutionalisering en de vermaatschappelijking van het hulpaanbod centraal staat. Deze verklaring vormde de vertrekbasis voor de hervorming GGZ voor volwassenen, in de wandelgangen het 107-verhaal genoemd. Deinstitutionalisering houdt in dat het aantal ziekenhuisbedden in de residentiële voorzieningen afneemt ten voordele van begeleiding en behandeling van de cliënt in zijn context. Hierbij dienen wij het hulpaanbod ruim te interpreteren. Naast het aanbod van effectieve behandeling dienen ook andere elementen mee genomen te worden o.a. huisvesting, sociale zorg, vrije tijdsinvulling, tewerkstelling, Het zijn kritische factoren die het herstel van de cliënt mee bepalen en de integratie in de maatschappij faciliteren. Dit hulpaanbod kan niet door één partner aangeleverd worden maar is het resultaat van een samenwerking binnen een netwerk. Binnen zijn traject neemt de cliënt hierbij een centrale plaats in. Vanuit de visie van empowerment en de regie zoveel als mogelijk in eigen handen nemen, participeert de cliënt en bij uitbreiding de familie bij de opmaak en uitwerking van zijn behandelplan. De slogan nothing about us, without us verwoordt deze visie kernachtig. Deze hervorming is een continu proces waarvan wij reeds een aantal resultaten o.a. in de vorm van innovatieve praktijken zien op het terrein. Nele Desmet (Kinderrechtswinkel): t Zitemzo... met minderjarige patiënten : over patiëntenrechten en wils(on)bekwaamheid Het Burgerlijk Wetboek voorziet in een beschermingsstatuut voor minderjarigen: aan de ene kant zijn ze handelingsonbekwaam (omdat ze als wilsonbekwaam beschouwd worden), en aan de andere kant worden ze vertegenwoordigd in het rechtsverkeer door hun wettelijke vertegenwoordigers (hun ouders of voogd). Ook volgens de Wet Patiëntenrechten vallen minderjarigen principieel onder het ouderlijk gezag van hun ouders én oefenen ouders, als wettelijke vertegenwoordigers, daarom de rechten van hun minderjarige kinderen als patiënt uit. Maar wanneer de minderjarige patiënt door de betrokken beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg wilsbekwaam wordt geacht, oefent deze zijn patiëntenrechten zoals het recht om te beslissen over zijn gezondheidszorg, het recht op toegang tot zijn dossier, het klachtrecht... zelfstandig uit. Dit brengt onvermijdelijk met zich mee dat het ouderlijk gezag van ouders in dit geval (een stuk) beperkt wordt. Stefaan Callens (advocaat te Brussel en deeltijds hoogleraar gezondheidsrecht KU Leuven): Juridisch statuut van de klinisch psycholoog als beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg Sinds 1 september 2016 is het beroep van klinisch psycholoog gereglementeerd binnen de gecoördineerde wet van 10 mei 2015 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen. De bijdrage toont aan dat de toegang tot het beroep van klinisch psycholoog een bijkomende bescherming biedt. Tevens wordt een overzicht gegeven van de de rechten en verplichtingen die voor klinisch psychologen voortvloeien uit de Wet Uitoefening Gezondheidszorgberoepen. Tot slot wordt in de uiteenzetting aandacht besteed aan het statuut van de klinisch psycholoog in verzorgingsinstellingen. Thema's die aan bod zullen komen zullen verband houden met: handelingen die de klinisch psycholoog kan 6
stellen, samenwerking met derden, associaties, aansprakelijkheid, beroepsgeheim, dossierplicht, verwijzingsplicht, enz. Pieter Van Herck (Senior adviseur welzijns- en gezondheidsbeleid Voka - Vlaams netwerk van ondernemingen): Nieuwe financieringsvormen voor toekomstige zorg De zorg is volop in beweging naar nieuwe modellen. We spreken er al lang over, maar een reële transformatie staat nu echt wel aan de deur te kloppen, ook wat betreft ons psychisch welzijn. De barrière of motor van verandering is steeds dezelfde: het financieringssysteem. Gelukkig beginnen ook de nieuwe financieringsvormen die beter matchen met toekomstige zorg zich uit te klaren. Pieter Van Herck, senior adviseur welzijn- en gezondheidsbeleid bij Voka, Vlaams Netwerk van Ondernemingen, licht deze toch wel vrij revolutionaire verschuivingen in financiële prikkels toe, welke effecten ze hebben, en hoe ze van toepassing zijn bij ons, inclusief de focus van psychisch welzijn en geestelijke gezondheid. Karolien Weemaes (Adjunct federaal coördinator Nieuw Beleid Geestelijke Gezondheid Kinderen & Jongeren):'Nieuw geestelijk gezondheidsbeleid voor kinderen en jongeren' Op 30 maart 2015 werd de Gids naar een nieuw geestelijk gezondheidsbeleid voor kinderen en jongeren door de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid goedgekeurd (zie www.psy0-18.be). Daarin wordt de basis gelegd van een nieuw geestelijk gezondheidsbeleid dat uitgaat van de noden van kinderen en jongeren met psychische of psychiatrische problemen en hun context. Om optimaal in te spelen op die noden opteren we expliciet voor een globale en geïntegreerde aanpak van alle zorgcomponenten. Het werken met programma s gerealiseerd door provinciale netwerken staat hierbij centraal: een geheel van relevante partners, zorgaanbieders, instellingen en diensten die zich richten op kinderen en jongeren en hun context vervullen samen, vanuit het netwerk, een aantal welomschreven kernopdrachten of functies. Het nieuw geestelijk gezondheidsbeleid wordt stapsgewijs geïmplementeerd. In een eerste fase lag de nadruk op de creatie en de coördinatie van netwerken. In een tweede fase op de ontwikkeling van de programma's crisiszorg, assertive care, intersectorale consult en liaison en de versterking van het aanbod voor kinderen en jongeren met een dubbeldiagnose (verstandelijke beperking en bijkomende geestelijke gezondheidsproblemen). Programma s vertrekken steeds vanuit de noden van de kinderen, jongeren en hun context. Vandaag wordt stil gestaan bij een tussentijdse stand van zaken betreffende de implementatie van dit nieuwe beleid. Koen Lowet (gedelegeerd bestuurder BFP/VVKP): Krijtlijnen voor een toekomstig financieringsmodel voor klinische psychologen De erkenning van het beroep had vooral als bedoeling om de bevolking een betere toegang te kunnen verlenen tot klinisch psychologische zorg. Om dit te kunnen realiseren is er financiering van die klinische psychologie nodig. Maar hoe regel je een financiering waar tegelijk de psycholoog en de cliënt beter van worden? Een werkgroep binnen de VVKP boog zich er gedurende 2 jaar over. 7
8