De klinisch psycholoog als gezondheidszorgberoep: Een roadmap van wet naar praktijk

Transcriptie

1 De klinisch psycholoog als gezondheidszorgberoep: Een roadmap van wet naar praktijk MAGGIE DE BLOCK 1 Samenvatting Maggie De Block, federaal minister van volksgezondheid, was aanwezig op 12 mei 2017 voor de studiedag Vlaamse Vereniging voor Klinisch Psychologen (VVKP). Haar toespraak ging over De klinisch psycholoog als gezondheidszorgberoep. Een roadmap van wet naar praktijk. Résumé 1 1 Maggie De Block, ministre fédérale de la Santé publique, était présente le 12 mai 2017 pour la journée d étude de de l association flamande des psychologues cliniciens (VVKP). Son discours portait sur «Le psychologue clinicien en tant que professeur de soins de santé : «chemin allant de la loi à la pratique». 1 MAGGIE DE BLOCK IS federaal minister van volksgezondheid.

2 Abstract Maggie De Block, Federal Minister for Public Health, was present on May 12, 2017 for the Flemish Association for Clinical Psychologists (VVKP). Her speech was about "The clinical psychologist as a healthcare professor. A roadmap from law to practice ". 2 2

3 G oedemiddag dames en heren, Beste leden van de Vlaamse Vereniging voor Klinisch Psychologen, Ik ben blij dat ik de jaarlijkse studiedag van de Vlaamse Vereniging voor Klinisch Psychologen opnieuw mag afsluiten. Als ik vorig jaar niet in laatste instantie had moeten afzeggen, was dit de derde opeenvolgende keer geweest. Toeval is dat niet; van bij het begin heb ik van de geestelijke gezondheidszorg een prioriteit gemaakt. Want geestelijke gezondheid is essentieel voor onze algemene gezondheid. Dames en heren, Onze gezondheidszorg staat voor grote uitdagingen. De medische wetenschappen en de technologie ontwikkelen zich aan een sneltreinvaart, terwijl terzelfdertijd de noden en de verwachtingen van de patiënt veranderen. De kunst bestaat erin om het zorgaanbod zo goed mogelijk af te stemmen op de zorgbehoeftes van de burger, en dat met respect voor de financiële duurzaamheid van het hele systeem. Het mag duidelijk zijn dat je met zo n oefening nooit klaar bent. 3 3 Op het vlak van zorgbehoeften zien we twee grote trends: naast erg gespecialiseerde, acute zorg is er steeds meer nood aan langdurige zorg, opvolging en begeleiding van chronische patiënten. Volgens de meest recente Gezondheidsenquête van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid hebben 2,5 miljoen landgenoten één of meer langdurige ziekten, aandoeningen of handicaps. Dat gaat bijvoorbeeld over diabetes, een te hoge bloeddruk of lage rugpijn. Maar ook het aantal mensen jong en oud met psychische problemen stijgt sterk. Liefst één op de drie Belgen krijgt tijdens zijn of haar leven te maken met psychische problemen. Soms gaan

4 die vanzelf voorbij, maar dikwijls is er professionele hulp nodig om te voorkomen dat problemen heel lang aanslepen of escaleren. Dat is waarom ik een prioriteit heb gemaakt van de hervorming, de uitbouw en de versterking van de geestelijke gezondheidszorg: om iedere burger in ons land de best mogelijke kwaliteit van geestelijke gezondheidszorg te garanderen. De sector telt vandaag al enorm veel competente, geëngageerde zorgverleners die iedere dag opnieuw het beste van zichzelf geven voor hun cliënten. De verschillende actoren in de geestelijke gezondheidszorg zijn zich de laatste jaren ook steeds meer gaan professionaliseren en organiseren. Maar tot voor kort ontbrak de gepaste omkadering. Iedereen kon bijvoorbeeld psychotherapie geven, ongeacht zijn of haar opleiding en achtergrond. De meeste mensen die psychotherapie geven zijn bekwaam en leveren uitstekend werk, maar het gebrek aan regelgeving zette ook de deur open voor bijvoorbeeld charlatans. Met als gevolg dat cliënten, patiënten, geen garanties hadden over de kwaliteit en de ernst van hun behandeling. Maar gelukkig zetten we ook daar stappen vooruit. De voorbije tweeëneenhalf jaar heb ik samen met mijn collega-ministers van de deelstaten en met de steun van beroepsorganisaties en -verenigingen zoals de VVKP, al heel wat gerealiseerd. 4 4 Een mijlpaal is de wet van 10 juli 2016 tot wijziging van de wet van 4 april De oorspronkelijke wet van 2014 voorzag al in de erkenning van de klinisch psycholoog en klinisch orthopedagoog als twee autonome gezondheidszorgberoepen. Maar ze liet ook een grijze zone bestaan voor een aantal aspecten. Daarrond brengt de nieuwe wet nu duidelijkheid via een aantal aanpassingen.

5 Dames en heren, Een belangrijke aanpassing betreft de psychotherapie. - De wet van 2014 plaatste psychotherapie buiten de wet op de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen. Gevolg: we hadden geen enkel instrument in handen om toe te zien op de kwaliteit van psychotherapie. - Dat verandert dankzij de nieuwe wet: O Psychotherapie is als behandelvorm opgenomen in de wet op de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen. De patiënt krijgt zo garanties over de kwaliteit van therapie. O Als bijkomende kwaliteitsgarantie wordt psychotherapie voorbehouden aan klinisch psychologen, klinisch orthopedagogen en psychiaters die een bijkomende opleiding hebben gevolgd. Het Grondwettelijk Hof heeft eind vorig jaar een deel van de regeling rond psychotherapie opgeschort. - Dat arrest verandert niets aan de grote principes uit de nieuwe wet, in tegenstelling tot wat hier en daar wordt beweerd. Psychotherapie blijft als behandelvorm opgenomen in de wet op de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen; en deze behandeling wordt voorbehouden aan klinisch psychologen, klinisch orthopedagogen en artsen die een bijkomende opleiding hebben gevolgd. - Het voorbehoud van het Hof beperkte zich enkel tot de overgangsmaatregelen voor mensen in het werkveld die vóór de inwerkingtreding van de nieuwe wet al psychotherapie gaven. 5 5 Een ander belangrijk punt uit de nieuwe wet is de oprichting van de Federale Raad voor Geestelijke Gezondheidszorgberoepen. Dit onderwerp lijkt op het eerste gezicht misschien minder sexy dan psychotherapie, maar het is dat zeker niet. Deze nieuwe Raad zal immers een cruciale rol spelen bij de verdere

6 ontwikkeling van enkele beroepen binnen de geestelijke gezondheidszorg. - De eerste taak van de Raad wordt het vastleggen van de erkenningsvoorwaarden voor klinisch psychologen en klinisch orthopedagogen. De wet van 10 juli 2016 erkent deze twee beroepen als autonoom gezondheidszorgberoep, maar nu moeten de specifieke voorwaarden voor die erkenning nog worden ingevuld. De Raad zal daar adviezen over uitbrengen en kan ook aanbevelingen geven aan de Gemeenschappen over de invulling van de opleiding. - Daarnaast zal de Raad zich buigen over de plaats en de mogelijke rol van ondersteunende beroepen en over de invulling en de uitoefening van psychotherapie. Verschillende beroepsgroepen krijgen een stem in dit orgaan: jullie, de klinisch psychologen; de klinisch orthopedagogen; en de artsen. Die interdisciplinaire samenstelling is uniek maar tegelijkertijd ook evident. Om mensen de best mogelijke psychologische zorg te geven, moeten de verschillende zorgverleners op het terrein op een geïntegreerde manier met elkaar samenwerken. Dan is het logisch dat ook het federale adviesorgaan interdisciplinair is samengesteld. 6 6 Dames en heren, Een vraag die ik dikwijls op mijn bord en in mijn mailbox krijg, is: Mevrouw de minister, Maggie, wanneer gaat u het bezoek aan een klinisch psycholoog terugbetalen? Ik veronderstel dat veel mensen in de zaal zich dat ook afvragen, en dat begrijp ik zeer goed. Aan het begin van deze legislatuur heb ik aangegeven dat ik psychologische zorgen wil terugbetalen, en dat is vandaag niet anders.

7 Als minister wil ik onze gezondheidszorg op drie punten versterken: op het vlak van kwaliteit de wet van 10 juli 2016 past perfect in dat kader toegankelijkheid en duurzaamheid. Voor de toegankelijkheid van de geestelijke gezondheidszorg kan terugbetaling inderdaad een belangrijke hefboom zijn. Het kan dat duwtje in de rug zijn van sommige mensen om de weg te vinden naar professionele hulpverlening. Toch heb ik prioriteit gemaakt van kwaliteitsgaranties. Ja, ik wil dat iedere burger toegang heeft tot geestelijke gezondheidszorg, maar niet zomaar. Als we publieke middelen reserveren voor de terugbetaling van psychologische zorgen, dan wil ik garanties over de kwaliteit van die zorgen. Wie op consultatie gaat bij een huisarts, wéét dat die over de nodige competenties beschikt. Wie bij een klinisch psycholoog of klinisch orthopedagoog aanklopt, moet diezelfde zekerheid hebben. De uitbouw van een wettelijke omkadering, waarmee we voorzien in erkenningsnormen én controle mogelijk maken, is voor mij dan ook de noodzakelijke eerste stap in dit verhaal. Daar gaat al onze aandacht nu naartoe. En als die fundamenten gegoten zijn, gaan we verder met de opbouw van het huis. 7 7 Dit is geen boutade waarmee ik het thema voor mij uit probeer te schuiven. Ik licht gewoon de bouwplannen aan jullie toe om te vermijden dat er misverstanden ontstaan. Wie zelf zijn of haar huis heeft gebouwd of heeft laten bouwen herinnert zich vast wel nog hoe ongeduldig hij of zij toen was. Begrijpelijk, in het vooruitzicht van een eigen dak boven het hoofd. Maar evengoed is de keuze tussen zo spoedig mogelijk intrekken in een bouwval of wat langer wachten op een stevig huis snel gemaakt.

8 Een ander aspect dat al eens uit het oog verloren wordt, is de duurzaamheid van het systeem. Het budget voor geestelijke gezondheidszorg, en ruimer voor de gezondheidszorg in het algemeen, is jammer genoeg niet onbegrensd. Iedere investering houdt een opportuniteitskost in: geld besteden aan één iets betekent dat er geen of minder geld is voor iets anders. Als minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid moet ik daarom steeds het totaalplaatje voor ogen houden en een correcte afweging maken. De vraag van patiënten om te voorzien in terugbetaling van psychologische zorgen binnen de eerste lijn is zeker en vast legitiem. Het is nu aan de overheden om te onderzoeken hoe we dit kunnen opnemen in de verplichte verzekering, op een gecontroleerde manier en mét de nodige garanties op het vlak van kwaliteit en duurzaamheid. Dames en heren, 8 8 Het momentum om de noodzakelijke hervormingen door te voeren is duidelijk aanwezig, zowel bij de overheden als in de sector zelf. Er staan nog heel wat vragen open, maar er raken ook steeds meer vraagstukken opgelost. En dat geeft goede hoop voor de toekomst. Dat eigen huis komt er wel. Bedankt voor jullie aandacht!