Groene Plan Wijk 't Rad Anderlecht Brussel - mei 2012
Studie uitgevoerd door het Collectif ipé GHYSELEN Sophie RIBEIRO Amélia www.ipecollectif.be September 2011 mei 2012 Aanbestedende overheid Gemeente Anderlecht. Illustratiekredieten Alle illustraties werden gemaakt door het Collectif ipé. De reproductie van dit verslag of van een deel ervan kan gratis verspreid worden; met respect voor de integriteit van de gereproduceerde documenten en de duidelijke en zichtbare vermelding van de informatiebron. Vertaling naar het Nederlands VANDENPLAS Francis 2/58 Groene Plan 't Rad Collectif ipé mei 2012
Inhoudstafel Introductie Groene Plan...4 1.Algemene vaststellingen en aanbevelingen...7 1.1.Algemene vaststellingen...9 1.2.Algemene aanbevelingen...12 2.De steegjes...17 2.1.Basisaxioma s...19 2.2.Aanbevelingen en actiepistes betreffende het geheel van de steegjes...21 2.3.De doodlopende steegjes...25 2.4.De doorgangsteegjes...26 2.5.De vierkante steegjes...28 3.van groene ruimte naar groene ruimte...31 3.1.Het Resedapark...32 3.2.Het Radplein...34 3.3.Het Lustplein...36 3.4.De Hoek van de Kennisstraat Nationale Maatschappijlaan...39 3.5.De moestuinen tussen de Duivenmelkerstraat en de vaart...40 3.6.Het Duivenmelkerspark...43 3.7.Het Minister Wautersplein...46 3.8.De Spoorwegbermen...49 4.Nuttige referenties...51 4.1.Begeleidende instrumenten bij burgerprojecten...52 4.2.Refertespelers...55 Groene Plan 't Rad Collectif ipé mei 2012 3/58
INTRODUCTIE GROENE PLAN Het Groene Plan voor t Rad is één van de resultaten van het stadsatelier waar inwoners, verenigingen, technici en gemeentelijke diensten samengewerkt hebben rond de ontwikkeling van de wijk. Tussen juni 2009 en mei 2012 vonden in het totaal twintig ateliers plaats. Het stadsatelier voor t Rad is opgestart als overlegruimte over vraagstukken inzake mobiliteit en aanpassingen aan de publieke ruimtes die in het kader van een BELIRIS-financiering gerenoveerd worden. Al vlug overschreed het atelier dit aanvankelijke oogmerk om een denk- en voorstelruimte te worden over onderwerpen met een ruimere impact op het plaatselijke leven, zoals de netheid van de groene ruimtes, het welzijn in publieke ruimtes, de grote projecten die in de wijk en omstreken voorbereid worden, de identiteit van de wijk en het herwaarderen van haar imago. Bovenop de begeleiding van in uitvoering zijnde projecten, werd gemeenschappelijk werk verricht in de richting van een bevestiging van het begrip buurtproject, door te beraden over vraagstukken die de wijk in haar geheel betreffen en die ook haar evolutie kunnen sturen. In juni 2011 startte een nieuwe fase van het stadsatelier voor t Rad, namelijk het uitwerken van een Groene Plan, kaderend met de doelstelling plannen verder uit te werken die acties in de wijk begeleiden. Inderdaad, inspraakwerk heeft aangetoond dat groene ruimtes een bevoorrechte toegang betekenen om verschillende bepalende uitdagingen voor de toekomst van de wijk aan te pakken. Onder andere omdat: het groene aspect aanwezig is in alle publieke ruimtes van t Rad; denkoefeningen rond de groene ruimtes laten derhalve toe aan multidisciplinaire uitdagingen te werken inzake veiligheid, netheid en animatie van de publieke ruimtes in de wijk; de overvloed aan groene ruimtes en hun organisatie, een van de opvallendste kenmerken is van de tuinwijk. In de wijk betekent de kwaliteit van de groene ruimtes een sterke factor voor maatschappelijke-, patrimoniale- en economische herwaardering; de goede werking van de groene ruimtes een inzet betekent voor de maatschappelijke samenhang in de wijk. Door de gedachtewisseling binnen het atelier werd het belang in het daglicht gesteld te gaan werken aan het probleem van de steegjes en dat van het onderhoud van de omheiningshagen. Het Groene Plan voor t Rad werd opgevat als een kaderinstrument dat een gezamenlijke visie van de groene ruimtes in de wijk nastreeft en nieuwe initiatieven in dit domein kan beïnvloeden. Het gaat hier niet om een technisch document, maar wel om een werkinstrument met als doel soepel, praktisch en evolutief te werken. Het richt zich evenzeer tot de gemeentediensten als tot de inwoners en gebruikers van de wijk. Dit plan ontwikkelt zich rond één kerngedachte: de verbetering van de kwaliteit van de groene ruimtes in t Rad, vraagt geen grote investeringen noch zware heraanlegwerven. Het berust eerder op een beter gebruik van de beschikbare mogelijkheden, een betere animatie van de bestaande publieke ruimtes en de herwaardering van het natuurlijke en stedenbouwkundige patrimonium in de wijk. Het Groene Plan geeft de voorrang aan de behandeling van beheer en onderhoud van groene ruimtes. Het geeft de voorrang aan de ontwikkeling van voorstellen in een logica van eenmalige, gerichte en elkaar aanvullende tussenkomsten bij vraagstukken inzake onderhoud, beheer en animatie. Voorstellen voor heraanleg of renovatie worden aangesneden wanneer ze door de toestand worden opgedrongen of wanneer zij een onderdeel kunnen worden van uitdagingen inzake de maatschappelijke samenhang van de inwoners. Een wezenlijk aspect van het Groene Plan voor t Rad is zijn inspraakgerichte karakter. Vanaf de uitwerkingsfase, werd het opgebouwd met de samenwerking van inwoners en buurtverenigingen (door middel van werkgroepen binnen de stadsateliers) en verschillende hulpbronpersonen (in de Dienst Groene Ruimtes van de gemeente, de Anderlechtse Haard, de verantwoordelijken van de moestuinen en van de groene wandeling van het BIM, enz.). 4/58 Groene Plan 't Rad Collectif ipé mei 2012
Het Groene Plan ontwikkelt zich rond vier grote onderdelen: de algemene vaststellingen en aanbevelingen, de steegjes, de verschillende groene ruimtes in de wijk en nuttige referenties. Het eerste onderdeel de algemene vaststellingen en aanbevelingen biedt een globaal overzicht van de verschillende groene ruimtes in de wijk en hun bestanddelen. Het tweede deel is volledig gewijd aan de steegjes, als overheersend element in de tuinwijk. De steegjes worden in een apart hoofdstuk behandeld omdat de vragen die hierbij gesteld worden in termen van eigendomsstatuut en tevens inzake onderhoud, beheer en gebruik, nogal bijzonder en complex zijn. In het derde deel, wordt iedere groene ruimte afzonderlijk behandeld: een uitvoerige stand van zaken biedt de mogelijkheid specifieke aanbevelingen te maken voor de ruimte in kwestie. Iedere aanbeveling gaat gepaard met concrete acties en informaties over de instrumenten die de voorgestelde acties kunnen vervolledigen. En, uiteindelijk, biedt het laatste hoofdstuk, gewijd aan nuttige referenties, een waaier aan actoren en tevens instrumenten die de actoren zouden kunnen helpen of begeleiden bij de ontwikkeling van projecten voor de wijk. Deze referenties richten zich tot de verschillende actieniveaus, van de overheid tot de inwoners, over de verenigingen en de gebruikers uit de wijk. Groene Plan 't Rad Collectif ipé mei 2012 5/58
6/58 Groene Plan 't Rad Collectif ipé mei 2012