Wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie Henk Kool Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag De voorzitter van Commissie Samenleving Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk BSW/2013.117 RIS 260903 Doorkiesnummer 070-353 76 04 E-mailadres Aantal bijlagen Onderwerp Reactie aanvullende ideeën aanpak jeugdwerkloosheid Datum 22 juli 2013 Geachte voorzitter, In de Commissie vergadering van 12 juni 2013 kwam de commissiebrief van wethouder Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie (SWE) van 27 maart 2013 over Aanpak Jeugdwerkloosheid RIS 257689 aan de orde. In de vergadering is er door de verschillende fracties waardering voor het actieplan aanpak Jeugdwerkloosheid uitgesproken. De aanpak van de werkloosheid van de Haagse jongeren heeft voor mij topprioriteit. Er wordt hard (samen)gewerkt, langs de twaalf acties uit het actieplan, om de eerder door mij gestelde ambitie dat geen enkele jongere aan de kant staat, te realiseren. Om dit voor elkaar te krijgen, moeten de handen van veel diverse partijen ineen geslagen worden en de ogen dezelfde richting uitkijken. Daarom is het ook zeer te waarderen dat de partijen meedenken over de aanpak van jeugdwerkloosheid onder de jongeren. Tijdens de commissievergadering zijn diverse voorstellen gedaan voor mogelijke aanvulling en/of verbreding, onder andere vanuit de PvdA-fractie. In de vergadering heb ik toegezegd na te gaan of de aangegeven aanvullingen passen binnen het uitvoeren van de twaalf actiepunten van de aanpak jeugdwerkloosheid. Bij deze breng ik de commissie graag op de hoogte van mijn reactie op deze vijf mogelijke aanvullingen. Daar de twee laatste punten binnen de portefeuille van de wethouder Onderwijs en Dienstverlening (OD) vallen, heb ik deze reactie in afstemming met wethouder OD geformuleerd. Tevens heb ik de wethouder van Jeugd, Welzijn en Sport (JWS) betrokken bij de beantwoording. Wat de PvdA betreft staat geen enkele jongere aan de kant. Zij zijn of aan het werk, of zij zitten op school. Hoe dan ook: ze doen actief mee in de maatschappij. In 2012 vroeg de PvdA het college om te komen met een actieplan omdat de wet WIJ werd afgeschaft en omdat het vorige actieplan was afgerond. Er is ook op initiatief van de PvdA een amendement ingediend om 150.000 euro in te zetten voor de werkcheques. Inlichtingen bij Yvonne Stiegelis Postadres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Telefoon: 070-353 2651 Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: 070-353 2479 Internetadres: www.denhaag.nl
BSW/2013.117 2 Wij zijn erg blij dat het college een plan heeft gepresenteerd met twaalf concrete acties om de hoge werkloosheid onder Haagse jongeren tegen te gaan. Het actieplan is goed nieuws voor Haagse jongeren en een stap in de goede richting. Het plan van de wethouder is goed. De nood is echter volgens de Partij van de Arbeid erg hoog. Teveel jongeren zitten in de bijstand en in de WW. Teveel jongeren kunnen geen stageplaats vinden. En de afstemming tussen het onderwijs en de arbeidsmarkt is nog niet optimaal ondanks de goede afspraken die zijn gemaakt in het kader van de actieagenda Geslaagd in het Vak. Daarom wil de Partij van de Arbeid een extra inzet van het college. Wij hebben daarvoor de volgende 5 aanvullende ideeën. Wij willen graag een reactie van het college hierover. 1. De werkwijze van de wet investeren in jongeren voortzetten: De PvdA vindt het erg jammer dat de succesvolle aanpak in het kader van Wet investeren in jongeren, het vorige actieplan door gebrek aan middelen is losgelaten. Deze aanpak was tot 2012 altijd sluitend voor jongeren tot 27 jaar: of je leert of je bent aan het werk. Jongeren horen niet in de bijstand te zitten, maar naar school te gaan of een leerwerkaanbod te krijgen. Er zijn momenteel 2000 jongeren in de bijstand. Er zijn ook minstens zoveel jongeren in de WW. Wij willen graag dat het college deze jongeren veel actiever begeleidt richting werk, leerwerkplaats of school. Daarom is het belangrijk om de werkwijze van de Wet WIJ opnieuw in te voeren. Zo vroeg mogelijk en zo snel mogelijk wordt een plan opgesteld en uitgevoerd. Uitgangspunt van het Haagse actieplan Aanpak jeugdwerkloosheid is dat geen enkele jongere aan de kant staat, maar op school zit of op een (leer)werkplek zit. De werkwijze van de WIJ hield in dat gemeenten verplicht waren jongeren tot 27 jaar die een bijstandsuitkering aanvroegen, een aanbod te doen voor werk, scholing of een combinatie van beide. In principe geldt nog steeds dat er zo snel mogelijk een plan wordt opgesteld en uitgevoerd om de jongeren aan het werk (of naar school) te krijgen. De gemeente sluit hierbij dus al aan op de (toenmalige) werkwijze van de WIJ. Onder de huidige WWB geldt echter wel dat jongeren tot 27 jaar eerst een vier weken zoektermijn krijgen opgelegd. Zij moeten met een zoekopdracht gedurende vier weken zelfstandig aan de slag om een geschikte opleiding of werkgever te vinden. Scholing geldt hierbij als een voorliggende voorziening, dat is wettelijk vastgelegd. Een jongere die nog in aanmerking komt voor studiefinanciering en naar school kán, moet naar school. De jongeren kunnen daarbij- voor zover reeds in bezit zijn van een startkwalificatie (diploma op MBO niveau 2, havo of vwo)- in aanmerking komen voor een leerwerkcheque, die hen kan helpen bij het vinden van een geschikte werkervaringsplek. Jongeren van wie na vier weken blijkt dat zij recht hebben op een uitkering, worden door de gemeente met behulp van diverse voorzieningen (zoals sollicitatietrainingen, workshops, speedmeets) begeleid richting een (leer)werkplek. Voor jongeren die door multiproblematiek binnen de doelgroep kwetsbare (zorg) jongeren vallen, wordt extra begeleiding door sociaal casemanagers ingezet en wordt binnen de vier weken al passende hulp geboden. 2. Een Haagse Taskforce instellen Een lokale Taskforce Jeugdwerkloosheid die als opdracht meekrijgt ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk jongeren uit de bijstand worden geholpen, die steeds creatieve oplossingen bedenkt en voor de regie en afstemming tussen alle actoren zorgt. De wethouder heeft eerder toegezegd om een lokale participatietop te organiseren. Er is ook een ambassadeur jeugdwerkloosheid benoemd. Daar zijn wij blij mee. De participatietop is wat ons betreft een uitstekende gelegenheid om een taskforce jeugdwerkloosheid op te zetten met een sterke rol voor de drie O, (Overheid, Ondernemers, Onderwijs). De aanpak kan zich wat ons betreft inspireren door goodpractice en ambitieuze projecten in het land, zoals de provincie Overrijsel. Barometer!
BSW/2013.117 3 Ik ondersteun het idee om de krachten te bundelen in onze aanpak van jeugdwerkloosheid. In het kader daarvan wordt er vanuit de diverse diensten (o.a. SZW, OCW) intensief en frequent overleg gevoerd tussen een groot aantal partijen, waaronder werkgevers, onderwijsinstellingen, en worden sluitende afspraken gemaakt om te voorkomen dat jongeren uitvallen. Dus wellicht niet onder de naam taskforce, maar er is zeker sprake van een gezamenlijk optrekken in het kader van de aanpak jeugdwerkloosheid. 3. Extra de jongeren buiten beeld in het vizier krijgen De PvdA maakt zich zorgen over jongeren die niet op school staan ingeschreven, geen uitkering hebben, geen werk hebben en onduidelijk wat zij doen en waar zij van leven. Wij hebben in het verleden vragen hierover gesteld. Toen werd deze groep the darknumbers genoemd. Het is niet uitgesloten dat deze jongeren ernstig in de problemen zitten of voor overlast en criminaliteit zorgen. Daarom is het van groot belang dat wij deze jongeren vooralsnog in beeld hebben. Wij willen graag dat het college vanuit alle betrokkene beleidsafdelingen (Welzijn, Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), Veiligheid enz.) deze groep in beeld krijgt en de nodige acties onderneemt. Dit onderzoek is opgenomen als een van de twaalf acties van het Actieplan aanpak jeugdwerkloosheid: Onderzoek niet-melders. Jongeren die geen enkele activiteit (school, werk of anderszins) ontplooien, hebben een groter risico op maatschappelijke uitval en zijn daardoor kwetsbaarder dan jongeren die wel actief zijn. Door middel van onderzoek probeer ik te achterhalen hoe groot de groep jongeren in Den Haag is, die niet op school zit of aan het werk is, die zich niet heeft gemeld voor een uitkering en die ook niet op een andere voorziening of (hulp)traject zit. Doel is om alle Haagse jongeren die niet maatschappelijk actief zijn en hierdoor niet (direct) zichtbaar, maar veelal wel kwetsbaar zijn, in kaart te brengen. Uiteindelijk is het doel deze jongeren te ondersteunen richting school en/of werk om zo te voorkomen dat er uiteindelijk aanspraak gemaakt wordt op maatschappelijke opvang, bijstand of dat de jongeren in aanraking komt met justitie. Het onderzoek is in vergevorderd stadium. Over de resultaten informeer ik u na de zomer. Op basis van de resultaten worden gezamenlijk de mogelijkheden verkend om acties te ondernemen ten behoeve van deze jongeren. Hierbij wordt ook de relatie gelegd naar bijvoorbeeld het Jeugd Interventie Team (JIT), het jongerenwerk, straatcoaches of jeugdhulpverleners. 4. De afstemming onderwijs en arbeidsmarkt kan beter worden geregeld De PvdA pleit al heel lang voor meer kansrijke beroepsgerichte opleidingen en om onderwijs en arbeidsmarkt beter op elkaar te laten aansluiten. De collegeleden, wethouders OD en JWS, hebben goede voorstellen gepresenteerd in de actieagenda Geslaagd in het Vak. Wij hebben toen al de noodzaak voor regie en afstemming benadrukt. De goede afspraken, zoals vastgelegd in Geslaagd in het Vak, moeten sneller worden uitgevoerd en scherper worden bewaakt. Twee weken geleden was een media te lezen 50% van MBO opleidingen voor werkloosheid opleiden en dat de afstemming nog steeds niet goed is geregeld. Dat er nog teveel leerlingen geen stageplek kunnen vinden. Dat er leerlingen zijn die met hun opleiding moeten stoppen. Daarom willen wij graag extra inzet van het college om de afstemming tussen onderwijs en arbeidsmarkt beter te regelen. De Actieagenda Geslaagd in het vak is de gezamenlijke Actieagenda van 46 partners in de regio Haaglanden. Het oppakken van de actiepunten gebeurt door de verschillende partners en is een gedeelde verantwoordelijkheid van ondernemers, onderwijs en gemeenten. De context van Geslaagd in het vak is in de afgelopen 15 maanden wezenlijk veranderd door de economische teruggang en de door te voeren bezuinigingen. Voor wat betreft Den Haag bent u daarover geïnformeerd via het voortgangsbericht Actieprogramma Economie dat zal worden geagendeerd in de Commissie Bestuur. En binnenkort wordt u aangeboden de werkgelegenheidsmonitor 2012 met bijbehorende Commissiebrief. Reden voor de gemeente Den Haag om met de partners te gaan werken aan Geslaagd in het vak 2.0, want de economische ontwikkelingen nopen tot het bijstellen van de acties. Om de stage problematiek in kaart te brengen, wordt er vanuit de portefeuilles SZW en OD onderzoek gedaan naar de knelpunten. Daarbij worden voorstellen voor concrete oplossingen gedaan.
BSW/2013.117 4 Er is genoegzaam bekend dat er binnen Nederland grote regionale verschillen zijn. Bij de beantwoording van de raadsvragen van mevrouw Zandstra, van 21 mei 2013 is bij vraag 1 aangegeven dat de regionale problemen vooral liggen in de zorg, ICT, bouw, groene ruimte, dierenverzorging, hout- en meubel, carrosserie en transport en logistiek. Voor wat betreft de stageplaatsen en leerbanen werkt het college langs drie lijnen: Het aan werk helpen van jongeren met de maatregelen in het lokale plan en het daarop aansluitende regionale plan dat is ingediend bij het Rijk; Het voorkomen van voortijdig schoolverlaten, zie voortgangsrapportage HEA, RIS252109. Het structureel verbeteren van de aansluiting onderwijs arbeidsmarkt via Geslaagd in het vak. Op dit moment loopt het aantal stageplaatsen terug, de kenniscentra rapporteerden daarover op 27 juni. Zo komen ook de knelpunten die er zijn rond stages scherper in beeld. De continue monitoring zorgt ervoor dat er waar nodig bijgestuurd kan worden. Voorts verwijs ik u naar de beantwoording van de vragen van raadslid Zandstra van 21 mei 2013 over de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt, zie RIS 258681. 5. Het recht op stage De PvdA maakt zich zorgen over het gebrek aan voldoende stageplaatsen. Wij gaan uit zekere in deze tijden - van een stagerecht. Opleidingen bieden geen opleidingsplaatsen aan als een stageplek of leerwerktraject niet kan worden gegarandeerd. Voor de huidige leerlingen die nu al met een opleiding zijn gestart en die geen stageplaats kunnen vinden moet er een oplossing worden gevonden. Wat ons betreft is uitgesloten om leerlingen uit te schrijven omdat zij geen stageplaats kunnen vinden. Dit moet worden geregeld met de onderwijsinstellingen. Daarnaast kunnen scholen stage coördinators aanstellen. Sommige scholen lukt het wel om leerlingen op stageplaatsen te plaatsen. Wij willen graag (tekst ontbreekt ) Werkgevers nemen ook hun eigen verantwoordelijkheid om stageplaatsen aan te bieden. Wij hebben de overtuiging dat maatschappelijke organisaties die ook door de overheid worden gefinancierd een bijdrage kunnen leveren aan het bieden van stageplaatsen. Te vaak horen wij dat er wel mogelijkheden voor stages zijn maar dat er geen begeleidingscapaciteit is. Deze instellingen kunnen worden aangespoord door bijvoorbeeld gerichter prestatieafspraken. De Haagse Kaderverordening Subsidieverstrekking wordt aangevuld met een extra bepaling. Van instellingen die van de gemeente Den Haag subsidies krijgen wordt uitdrukkelijk geëist dat zij een bijdrage leveren aan het bieden van stageplaatsen of leerwerkbanen. De inschrijving van jongeren op een opleiding in het Mbo of Hbo is wettelijke geregeld in onderwijswetten. De taak om een stageplaats te vinden hoort thuis bij de jongere, de stagebureaus van de onderwijsinstellingen én de opleidingsadviseurs die werken bij een Kenniscentrum voor Beroepsonderwijs en Bedrijven. Nu loopt het aantal stageplaatsen terug. Dit komt door faillissementen of krimp van bedrijven en andere werkgevers ( zie hiervoor de Basiscijfers Jeugd van 27 juni landelijk op www.s-bb.nl en 28 juni voor Haaglanden). Daarom is het zaak om met elkaar naar alternatieven te zoeken. In de beantwoording van de raadsvragen van 21 mei, RIS 258681, is het Rode Dorp genoemd, waar veel jongeren betrokken zijn bij de renovatie. In het Lerend Wijkcentrum, een initiatief van ROC Mondriaan en de welzijnsorganisaties, zijn er meer stageplaatsen beschikbaar gekomen door een andere aanpak. Het is van belang op korte termijn meer van dergelijke creatieve oplossingen te bedenken, waarbij nadrukkelijk ook plaatsen zijn voor kwetsbare jongeren. Ik deel overigens uw mening dat maatschappelijke organisaties die door de overheid worden gefinancierd een bijdrage kunnen leveren aan het bieden van stageplaatsen. Echter, de door u geschetste verplichting is een vorm van Social return on investment. In de Informatiebrief Haagse 5% regeling (RIS 255196) welke op 7 maart 2012 in de Commissie Samenleving is besproken, is op blz 3, 2 e alinea aangegeven dat de Haagse 5-50% regeling niet wordt toegepast op subsidies, met de volgende uitleg:
BSW/2013.117 5 Een subsidie is een wezenlijk ander (juridisch) instrument dan een opdracht. Normaal gesproken hangt het doel van de subsidie al rechtstreeks samen met (een onderdeel van) het algemeen belang,[ ]. Gesubsidieerde organisaties werken veelal met vrijwilligers, al dan niet in samenspraak met de diensten OCW en /of SZW. De 5%-eis daarnaast te plaatsen, zal in het beste geval een soort dubbeling met administratieve lasten opleveren, maar zal in zeer veel gevallen niet uitvoerbaar zijn. Om deze redenen heeft geen wijziging in de Haagse Kaderverordening Subsidieverstrekking plaatsgevonden. Er werken al veel vrijwilligers in het kader van een studie of werkervaringsplaats bij gesubsidieerde organisaties. Aan de andere kant vragen veel bedrijven en (gesubsidieerde) organisaties, zoals welzijnsorganisaties, ook om meer begeleidingscapaciteit vanuit het onderwijs voor de bij hun werkzame stagiaires. Deze noodzaak wordt ook door de gemeente benadrukt bij de onderwijsinstellingen. Met vriendelijke groet, de wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie, H.P.M. Kool