Wijk- en Stadszaken Miiieu Gemeente Delft Martinus Nijhofflaan 2 2624 ES Deift Bankrekening BNG 28.50 01.787, t.n.v. gemeente Deift Retouradres : Wijk- en Stadszaken, Postbus 78, 2600 ME Deift Fractie D66 t.a.v. de heer K.C. van Zeideren Akropolishof 20 2624 NJ Delft Gescand archief datum 17OKT,?oi Behandeld door M.A. Kaiser Teiefoon 015 2602932 Fax 015 2141724 mkaiser@delft.nl Telefoon 14015 Internet www.delft.nl VERZONDEN 2 5 AUG.2011 Datum Ons kenmerk Uwbriefvan 15-08-2011 Uw kenmer* Ondenverp Beantwoording schriftelijke vragen ingevolge artikel 39 Reglement van orde Gemeenteraad inzake "De weg naar Delft klimaatneutraal in 2050" Bijlage 1 Geachte heer Van Zeideren, In antwoord op uw vragen delen wij u het volgende mede: Vraag 1: Naar welke projecten is Delfts publiek geld gegaan/gaat Delfts publiek geld? In de Actualisatie Klimaatplan Delft 2008-2012 is een lijst opgenomen van de in uitvoering gebrachte projecten over de periode 2003-2008. Voor de daaropvolgende periode is een overzicht toegevoegd bij de raadsbrief van 23 juni j.l., de memo Monitoring Klimaatplan Delft (van beide vindt u een samenvatting in de bijlage). Om inzicht te krijgen in de resultaten van het klimaatbeleid neemt Delft als eerste gemeente in Haaglanden deel aan een nieuw ontwikkelde CO2- monitor. Deze monitor geeft naast een overzicht van de projecten inzicht in ook de gerealiseerde C02-reductie en de (eventuele) financiële bijdrage vanuit de gemeente Delft. De eerste overzichten worden in het laatste kwartaal van 2011 verwacht. Vraag 2: Per project: a) Wat was de GOj-reductiedoelstelling bij het begin van het project? In hoeveel jaar was de verwachting dat deze doelstelling behaald zou worden? Hoeveel C02-reductie heeft als gevolg van het project daadwerkelijk plaatsgevonden? b) Hoeveel kosten heeft de gemeente in totaal gemaakt? c) Als er derde partijen cofinanciering hebben verzorgd; welke partijen waren dit? Hoe groot was deze cofinanciering? a) De doelstelling voor 2030 is een halvering van de emissie van 1990, dat wil zeggen 300 kton CO,,. De doelstelling voor 2050 is dat Delft Klimaatneutraal is. Deze resultaten per project komen terug in bovengenoemde C02-monitor.
Datum b) De gemeente heeft sinds 2003 circa 6,8 miljoen uitgegeven cq als verplichting uitstaan. c) Co-financiering betekent in dit geval dat de gemeente Delft optreedt als co-financier bij projecten die van belang zijn om de ambities uit het Delftse klimaatbeleid te realiseren. Op basis van de kaders die zijn vastgelegd in de beleidsregel Milieu subsidieert de gemeente per project maximaal 25% van de meerkosten. De overige meerkosten worden gedragen door de aanvrager zelf (onze partners in de stad) of door derden (bijvoorbeeld de Europese Commissie en het Rijk) gefinancierd. De bijdrage van externen aan al deze projecten tezamen wordt ingeschat op ruim 15 miljoen. De volgende vragen hebben betrekking op deze voorgenomen maatregelen: A. Afspraken maken met de corporaties over versnelling van de aanpak van de bestaande woningvoorraad. B. Bestaande stad bespaart energie - particuliere woningeigenaren. C. Intensivering energiebesparing bedrijven D. Duurzame energie E. Afspraken maken met TU Delft, hogescholen en kennisinstituten. Vraag 3: Per maatregel A t/m E heeft D66 de volgende vragen: a) Welke C02-reductie verwacht het college ter bereiken met deze maatregel? b) Heeft de maatregel nog andere positieve effecten (luchtkwaliteit, lager energiekosten)? Zoja, wat zijn deze, gekwantificeerd? c) Hoeveel euro kost de maatregel de gemeente (inclusief overhead zoals ambtenarenuren)? d) Welke derde partijen hebben zich juridisch verplicht om op te treden als co-financier van de maatregel? a) In de scenariostudie worden de belangrijkste maatregelen beschreven die de gemeente kan treffen cq kan faciliteren om uiteindelijk energieneutraal te worden. Voor de komende 4 jaar wordt het reductiepotentieel binnen de bestaande woningvoorraad (A en B) (op basis van kentallen) ingeschat op circa 40% ten opzichte van het huidige emissieniveau (circa 64 kton CO2). Bij C. Intensivering energiebesparing bedrijven ligt een besparingspotentieel van circa 85 kton CO2 voor de komende 4 jaar, bij Duurzame energie richten we ons op een besparingspotentieel van 95 kton. Dit is het besparingspotentieel, zoals de studie al aangeeft is het al dan niet behalen van de daadwerkelijke besparing afhankelijk van interne en externe factoren (de zogenaamde met en zonder rugwind ontwikkelingen). Voor de periode 2011/2012 richten we ons naast de reeds lopende projecten op het maken van concrete prestatieafspraken met onze partners in de stad (corporaties, WBED, bedrijven en Delftse onderwijsinstellingen en kennisinstituten). Deze afspraken moeten duidelijkheid geven over de daadwerkelijke C02-emmissiereductie van de te treffen maatregelen en bijbehorende kosten. De keuze in maatregelen en investering ligt grotendeels bij onze partners. Met het
Datum beschikbare budget kan Delft in de benodigde investering slechts een bescheiden rol spelen. b) Energiebesparing door middel voor bijvoorbeeld isolatie van de woning zal, afhankelijk van het gedrag van de bewoners, leidt tot lagere energiekosten. Voor wat betreft de luchtkwaliteit zijn energiebesparende maatregelen indicaties slecht van marginale invloed. Van deze indicatoren zijn geen gekwantificeerde cijfers beschikbaar. c) Zoals in de beantwoording van vraag 3a is aangegeven richten we ons voor de periode 2011/2012 op het maken van concrete prestatieafspraken met onze partners in de stad. Deze afspraken moeten leiden tot concrete plannen van aanpak, C02- emmissiedoelstellingen en haalbare businessplannen. De keuze in maatregelen en investeringen ligt grotendeels bij onze partners. Het budget dat Delft beschikbaar heeft zal slechts een bescheiden rol spelen ten opzichte van de meerkosten. d) Zoals in de raadsbrief en in bovenstaande beantwoording van vraag 3.a/c is aangegeven betreffen de maatregelen specifiek het maken van afspraken met onze partners in de stad. Deze partners hebben zich nog niet juridisch verplicht. Vraag 4: Daarnaast kunnen we lezen dat Delft internationale klimaatambities heeft: de volgende vragen hebben betrekking op deze maatregel: a) Kan het college concrete voorbeelden geven van deze maatregel? b) Welke COz-reductie verwacht het college te bereiken met deze maatregel? c) Heeft de maatregel nog andere positieve effecten (luchtkwaliteit, lagere energiekosten etc.)?" Zo ja, wat zijn deze, gekwantificeerd? d) Hoeveel euro kost maatregel f de gemeente (inclusief overheadkosten zoals ambtenarenuren)? e) Welke derde partijen hebben zich juridisch verplicht om op te treden als co-financier van de maatregel? a) Delft heeft in 2009 het Covenant of Mayors (CoM) ondertekend, een statement aan de EC en de Europese lidstaten om lokale partners serieus te betrekken bij het vraagstuk van energie-efficiëntie en de klimaatproblematiek. Sinds de oprichting van het CoM heeft de EC haar ambities op het gebied van klimaatbeleid aangescherpt en meer gelden beschikbaar gesteld voor de uitvoering van projecten, enerzijds door middel van subsidies anderzijds door middel van leningen. Delft heeft ten behoeve van het klimaatbeleid al meerdere malen gebruik gemaakt van de subsidiemogelijkheden vanuit de EC, bijvoorbeeld het recentelijk afgesloten demonstratieproject SESAC. b) Met uitzondering van de demonstratieprojecten die ook zijn opgenomen in de C02-monitor van Haaglanden, valt er niet direct een CO2- emmissiereductie toe te wijzen aan de Delftse internationale ambities. Wel kan gesteld worden dat Delftse internationale ambities bijdragen aan het creëren van (financiële) meewind vanuit Europa voor het uitvoeren van het locale klimaatbeleid.
Datum c) Zie het antwoord op vraag 3b d) Het benodigde budget voor deze maatregel is afhankelijk van de kansrijkheid van een subsidieaanvraag cq. participatie in een Europees traject. e) Er hebben zich nog geen derde partijen juridisch vastgelegd. Hoogachtend, het college van burgemeester en wethouders van Delft,, burgemeester mr. drs. GAA. Verkerk, secretaris drs. T.W. Andriessen l.s.
Bijlage Deel 1. Lijst overgenomen uit Actualisatie Klimaatplan 2008-2012) Warmtebedrijf Delft (3E, 9b Toepassing restwarmte) Een belangrijk deel van de reductiedoelstelling komt voor rekening van het warmtebedrijf. Op dit moment wordt er van uitgegaan dat, wanneer de plannen ten aanzien van het warmtebedrijf zijn gerealiseerd, een totale C02-reductie van ruim 20.000 ton wordt behaald. Als in een later stadium ook geothermie (warmte uit diepe aardlagen) als energiebron gebruikt kan worden, zal de C02-reductie oplopen tot meer dan 25.000 ton. Nieuwbouwprojecten woningbouw en utiliteit (3E, programma 3) In het Zuidpoortgebied is in een hoogwaardig binnenstedelijk gebied de energieprestatie met ruim 30% aangescherpt ten opzichte van de landelijke norm. Dat heeft geleid tot een C02-besparing van ruim 600 ton. Daarvoor zijn diverse technieken ingezet en is 150 m2 aan zonnepanelen geïnstalleerd op het centrale plein. Andere energiebesparende projecten met een aanzienlijke C02-reductie of concrete afspraken voor realisatie zijn: Technopolis, de Hoornse Zoom, Koepoort, de Harnaschpolder en de Haagse Hogeschool. Bestaande bouwprojecten woningen en utiliteit (3E, programma 4) Voor de herstructurering Poptahof is samen met de woningcorporatie een concept ontwikkeld waarbij energiebesparing door het isoleren van de woningen en toepassing van duurzame warmte van het warmtebedrijf voor een belangrijke G02-reductie zorgen. Samen met de Harnaschpolder en het warmtebedrijf is Poptahof onderdeel van het Europese demonstratieproject SESAC. Energiebeheer gemeentelijke gebouwen / inkoop groene stroom (3E, project 7c) De gemeente koopt sinds enkele jaren groene stroom in voor haar eigen gebouwen en diensten. Ongeveer 50% daarvan is afkomstig uit biomassa, 40% is waterkracht en 10% komt van windenergie. Daarmee wordt bijna 6.000 ton aan C02 gereduceerd. Het aanstellen van een gemeentelijke energiecoördinator heeft naast de inkoop van groene stroom geleid tot een kostenbesparing door een betere beheersing. Nu dit op orde is, is er het laatste jaar veel inzet gepleegd voor energiebesparing bij eigen gebouwen. Dit heeft bij een aantal gebouwen al geleid tot een verbetering van het per 1 januari 2009 verplicht zijnde energielabel. Diverse projecten Daarnaast zijn nog diverse projecten gerealiseerd in nieuwbouw en de bestaande bouw. Mede door een bijdrage uit Delft zijn ook bij scholen in de zusterstad Esteli zonnepanelen geplaatst. Projecten zoals 100 Delftsblauwe Daken en Zuidpoort hebben veel publiciteit gekregen. Geïnteresseerden uit binnen- en buitenland bezoeken regelmatig deze projecten of vragen informatie op.
Deel 2. Lijst overgenomen uit raadsbrief 23 juni 2011 over Klimaatplan Delft Projecten Klimaatplan Delft 2007- heden Hamaschpolder Delft Alle 1.300 woningen in het Delftse deel van Harnaschpolder plus nog circa 250 in Midden Delfland worden aangesloten op warmte afkomstig van de AWZI. De C02- reductie is ca 30% per woning. Voor alle woningen tezamen ruim 660 ton. In het SESAC project zijn de eerste 274 woningen gebouwd, opgeleverd en gemonitord. Deze woningen zijn zuiniger dan wettelijk verplicht. Daarnaast worden in het gebied de Brede School en nieuwbouw Combiwerk in het op warmte aangesloten. Buitenhof De nieuwe sporthal Buitenhof gebruikt maar 1/3 van de hoeveelheid energie vergeleken bij de oude sporthal. Ook de studentenwoningen erboven zijn 15% beter dan bouwbesluit. Het geheel wordt straks voorzien van warmte van het Warmtebedrijf waarbij de C02 uitstoot de helft is ten opzichte van een reguliere ketel. Dat geldt al voor de binnenkort op te leveren 52 eengezinswoningen. Poptahof De renovatiewoningen in Poptahof gebruiken maar % tot 1/3 ten opzichte van voor renovatie. De nieuwbouwwoningen zijn ca 10% zuiniger dan gegist vanuit het bouwbesluit. Het PV systeem geïntegreerd in de zuidgevel heeft een opwekking van 4,600 kwh/jaar. Koepoort De 15 woningen Koepoort hebben een EPC die 40% lager ligt dan de destijds vigerende bouwbesluit. De woningen voldoen bij oplevering nog steeds aan de nationale eisen. De woningen voldoen ook op een breder milieugebied aan hoge standaarden. Daarnaast is er een energiezuinig verlichtingssysteem in de parkeergarage aangebracht. Bagijnhof Bij 94 eenheden in het monumentale complex Bagijnhof zijn energiebesparende maatregelen getroffen. De gasreductie is 33%, hetgeen een C02 reductie oplevert van 55 ton. Het complex gaat hiermee van een G naar een E label. De Laatste Eer / Crematorium lepenhof De EPC van het gebouw is 49,5% lager dan de eis vanuit het bouwbesluit. Dit wordt bereikt door onder andere het benutten van de warmte van de ovens voor verwarming van het gebouw. Molenbuurt De ruim 500 woningen op het voormalige Van Dijk Delft terrein zijn (afhankelijk van het type) 12 tot 30% zuiniger gebouwd dan het toenmalige bouwbesluit. Bestaande stad bespaart: "Steek energie in je woning" In het najaar van 201 0 heeft de pilot "Steek energie in je woning" plaatsgevonden. Van de 500 particuliere woningeigenaren hebben ruim 100 eigenaren belangstelling getoond en uiteindelijk 28 eigenaren ook zelf geïnvesteerd binnen de pilot en in hun woning
energiebesparende maatregelen getroffen. In het voorjaar gaat de campagne aan de slag met de ca. 3.000 particuliere woningen in Tanthof, in het najaar volgt Voordijkshoorn. Haagse Hogeschool De nieuwbouw van de Haagse Hogeschool is het energiezuinigste schoolgebouw van Nederland. Er zijn diverse technieken toegepast: zon PV, wamte koude opslag, zuinige regeling van verlichting en ventilatie. De EPC is met 0.59 veel lager dan de wettelijke norm voor onderwijsgebouwen. De C02 reductie is 65%. Duurzame energie De gemeente Delft koopt al jaren voor haar eigen gebouwen, installaties en openbare verlichting groene stroom. Daarmee wordt op jaarbasis zo'n 3.900 ton C02 bespaard. Uitgaande van een landelijk gemiddelde van 1/3, kopen Delftse huishoudens zo'n 40.870 MWh aan groene stroom. Dit spaart 17.410 ton C02 uit. Met een inkoop van ca 10.000 MWh groene stroom bespaart Duwo 4.600 ton C02. In Delft wordt duurzame elektriciteit opgewekt door PV-panelen. Een deel van de zonnepanelen zijn tot stand gekomen binnen het 100 Delfts Blauwe Daken project, maar ook door eigen initiatieven van inwoners, bedrijven en instellingen. De duurzame elektriciteitsproductie is ca 617.000 kwh (0,13% van hettotale Delftse elektriciteitsgebruik). Er wordt daarmee 263 ton C02 bespaard. Overige projecten welke door de gemeente zijn ondersteund > Staedion 72 appartementen met een EPC verscherping van ca 27% plus een zuinig kinderdagverblijf leidt tot een C02 reductie van 55 ton. > Energiezuinige verlichting stadhuis. > 200 energiezuinige reclameborden aan lantaarnpalen zijn 63% zuiniger, dus een reductie van 62.400 kwh per jaar en daarmee 27 ton C02. De investeringen zijn volledig door de exploitant gedaan; de gemeente heeft de voordelen. > De 95 studentenwoningen van 32 m2 en 5 bedrijfsruimten Mijnbouwplein 11 zijn ca 60% zuiniger dan wettelijk verplicht. > De Sustainable dance Club ontwikkelt een energieopwekkende vloer, welk ook geschikt is voor publieksruimtes. > Bij de nieuwbouw GGZ Delfland wordt voor de nieuwe gebouwen I en 2 een WKO systeem toegepast. De C02 reductie bedraagt 66 ton. > Bestaande stad bespaart energie - subsidie particuliere woningeigenaren: in de periode 2010 - heden hebben ruim 40 particuliere woningeigenaren subsidie aangevraagd met een gemiddelde C02-reductie van 30%. > Gemeentelijke Stimuleringsregeling Energiebesparende Maatregelen (GSEM): sinds 2006 hebben 7 inwoners en 2 verenigingen binnen Delft voor een totaal bedrag van circa 175.000,- een lening aangevraagd. Hiermee zijn onder andere zonneboilers, PV-systemen en energiezuinige verlichting gerealiseerd. De leningen hebben een looptijd van 10 jaar met een verplichtte maandelijkse aflossen, waardoor het geld direct weer inzetbaar is ter stimulering van nieuwe energiebesparende maatregelen.