Woningbouwvereniging Bergopwaarts L1226 Versie I, januari 217 verslagjaar
Colofon Versie I, januari 217 Verslagjaar Den Haag, januari 217 Foto omslag: Chris Pennarts Achtergrond in Perspectief (CiP) is een uitgave van het Aedes-Benchmarkcentrum, dat Aedes in 213 met het KWH oprichtte om benchmarken in de corporatiebranche te stimuleren. Omdat het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) zich ging richten op haar toezichtstaak, is bij de start van het Aedes-Benchmarkcentrum vastgelegd dat het Aedes-Benchmarkcentrum de openbare uitgave CiP voort zet vanaf 214. De CiP is opgebouwd uit cijfers uit de dvi, de dpi en de Aedes Benchmark. Aansprakelijkheid Hoewel de informatie in deze rapportage met de grootste zorg is samengesteld, aanvaardt het Aedes-Benchmarkcentrum geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten, onnauwkeurigheden of onvolledigheden. Het gebruik van informatie van deze rapportage ontslaat de gebruiker niet van de noodzaak om de gepaste zorgzaamheid aan de dag te leggen bij het verifiëren van de inhoud. Elk gebruik door een corporatie van deze rapportage, valt onder zijn of haar eigen verantwoordelijkheid. Adresgegevens Aedes-Benchmarkcentrum p/a Aedes vereniging van woningcorporaties Postbus 93121 259 AC Den Haag helpdesk@aedes.nl
in Perspectief Versie I verslagjaar Inhoudsopgave 1 Algemeen...5 1.1 Algemene gegevens corporatie...5 2 Volkshuisvestelijke gegevens...9 2.1 Verhuur...9 2.2 Kwaliteit van de voorraad...13 2.3 Nieuwbouw en mutaties in het bezit...17 3 Bedrijfsvoering...19 3.1 Netto bedrijfslasten...19 3.2 Netto kasstroom...21 3.3 Kosten en opbrengsten productie...23 3.4 Rentedekkingsgraad...27 4 Waarde vastgoed, leningen en vermogenspositie...29 4.1 Vastgoed...29 4.2 Langlopende leningen...33 5 Financiële positie en perspectief...37 5.1 Volkshuisvestelijk vermogen...37 5.2 Risicobeoordeling...39 3
Afbeelding 1: Ontwikkeling fte's Afbeelding 2: Ontwikkeling gewogen verhuureenheden
in Perspectief Versie I, verslagjaar 1 Algemeen 1.1 Algemene gegevens corporatie Tabel 1: gegevens en aantal fte's Naam corporatie Woningbouwvereniging Bergopwaarts L-nummer L1226 Vestigingsplaats Deurne Grootteklasse 2.51-5. vhe's Aantal fte's 33 Tabel 2: Samenstelling verhuureenheden Huurwoningen 4.727 Onzelfstandig overige wooneenheden 171 Totaal aantal woongelegenheden 4.898 Garages 2.223 m2 127 (weging,2) 25 Bedrijfsruimten/winkels DAEB 9.649 m2 26 (weging 2,) 52 Bedrijfsruimten/winkels niet DAEB 1.917 m2 23 (weging 1,) 23 18 m2 2 (weging,2) Overig bezit Totaal aantal verhuureenheden ongewogen 5.76 Totaal aantal verhuureenheden gewogen 4.999 Totaal aantal verhuureenheden gewogen (gemiddeld over 214/) 4.994 Tabel 3: Verbindingen Oppervlakte Aantallen Aantal verbindingen 3 Totaal aantal woongelegenheden in verbindingen Totaal aantal niet-woongelegenheden in verbindingen Bedrag kapitaaldeelname (incl. agio) (x 1.) Verstrekte leningen (x 1.) Rekening courant (x 1.) Verstrekte garanties (x 1.) m 2 1.44 989 5
in Perspectief Versie I, verslagjaar Afbeelding 3: Samenstelling van het bezit naar regio Afbeelding 4: Samenstelling van het bezit naar type woning Afbeelding 5: Samenstelling van het bezit naar bouwperiode 6 1 Algemeen
in Perspectief Versie I, verslagjaar Tabel 4: Bezit woongelegenheden in de regio Aantal woongelegenheden Helmond e.o. 's-gravenhage Aandeel bezit in % totaal bezit 4.792 97,8 16 2,2 Tabel 5: Samenstelling van het bezit (in % van de voorraad woongelegenheden) Eengezinswoningen 72,3 6,1 41,2 Meergezinsetagebouw zonder lift t/m 4 lagen 1, 14,3 25,7 Meergezinsetagebouw met lift 12,8 13,9 15,1 Hoogbouw 1,4 6,5 11,8 Onzelfstandige overige wooneenheden 3,5 5,1 6,3 Tabel 6: Bouwperiode van het bezit (in % van de voorraad woongelegenheden) Bouwperiode tot 1945 2,5 2,5 7,9 Bouwperiode 1945-1959 9, 12, 12,8 Bouwperiode 196-1969 15,9 15,9 16,6 Bouwperiode 197-1979 26,1 21,2 17,6 Bouwperiode 198-1989 21,1 2,1 2,1 Bouwperiode 199-1999 8,1 1, 1,5 Bouwperiode 2-29 1, 1,3 8,6 7,3 7,2 6, Bouwperiode 21 en later Tabel 7: Energielabels woongelegenheden Aantallen Energielabel AAA Percentage t.o.v. totaal aantal,,4,3 54 1,1 1,2,6 Energielabel A 764 15,6 12,1 1,8 Energielabel B 67 12,4 19,1 15,8 Energielabel C 1.587 32,4 31,7 29,2 Energielabel D 1.156 23,6 18,3 19,5 Eergielabel E 382 7,8 8,5 1,2 Energielabel F 186 3,8 3,7 5,3 Energielabel G 13 2,1 2,4 4,6 64 1,3 2,8 3,8 Energielabel AA Energielabel onbekend 7
in Perspectief Versie I, verslagjaar Afbeelding 6: Mutatiegraad Afbeelding 7: Huur in percentage max toegestane huur, DAEB en niet DAEB 8 1 Algemeen
in Perspectief Versie I, verslagjaar 2 Volkshuisvestelijke gegevens 2.1 Verhuur Tabel 8: Verhuurgegevens 213 214 Mutatiegraad* 5,6 8,3 7,2 7,7 8,3 Huurachterstand* (%) 2,3 1,9,8,9 1, Huurderving marktomstandigheden* (%) 1,4 1,1,4,7,7 Huurderving projectleegstand* (%),5,4,,2,3 Huur / maximaal toegestane huur DAEB (%)* 6,5 62,4 62,2 67,6 71,7 Huur / maximaal toegestane huur niet DAEB (%)* 98,8 99, 86,9 79,1 85,1 3,2 3,7 3,8 4,4 4,3 - - 492 52 52 Huur / WOZ-waarde (%)* * alleen voor huurwoningen Tabel 9: Huurprijs Huurprijs gereguleerd bezit Tabel 1: Prijssegmenten huurwoningen Aantallen Aandeel in % 213 214 596 539 678 14,3 15,5 15,3 3.463 3.33 3.417 72,3 66,9 65,2 Dure huurwoningen < huurtoeslaggrens 585 751 57 1,7 14,1 15, Dure huurwoningen > huurtoeslaggrens 121 124 125 2,6 3,5 4,6 Goedkope huurwoningen Betaalbare huurwoningen 9
in Perspectief Versie I, verslagjaar Afbeelding 8: Toewijzingen binnen en buiten inkomensgrens uit de Wht Afbeelding 9: Huurovereenkomsten EU-norm onder en boven percentage 1 2 Volkshuisvestelijke gegevens
in Perspectief Versie I, verslagjaar Tabel 11: Toewijzingen Aantallen Totaal toewijzingen in % 213 214 Toewijzing binnen inkomensgrenzen uit de Wht. 347 279 258 75,6 75,8 78, Toewijzing buiten inkomensgrenzen uit de Wht. 142 57 86 24,4 24,2 22, Passend* 31 199 292 67,8 74,9 75,8 Te duur 179 128 39 29,6 23, 22,5 9 9 13 2,7 2,1 1,7 Te goedkoop 213- * Let op: In deze definitie van passend toewijzen wordt het verhuren van dure woningen aan hoge inkomens ook meegeteld. Dit is breder dan de definitie die gehanteerd wordt voor het wettelijk passend toewijzen. Tabel 12: Aangegane huurovereenkomsten 213 214 Aantal huurovereenkomsten onder EU-norm lagere inkomens 397 325 311 18.973 193.933 Aantal huurovereenkomsten boven EU-norm lagere inkomens 18 11 17 668 7.532 415 336 328 19.641 21.465 Totaal 11
in Perspectief Versie I, verslagjaar Afbeelding 1: Aantal WWS punten DAEB en niet DAEB Afbeelding 11: Gemiddelde puntprijs huurwoningen Afbeelding 12: Ontwikkeling onderhoud van de woongelegenheden 12 2 Volkshuisvestelijke gegevens
in Perspectief Versie I, verslagjaar 2.2 Kwaliteit van de voorraad Tabel 13: Kwaliteit en prijs-kwaliteitverhouding Gemiddelde aantal punten woningwaardering DAEB huurwoningen 168 156 146 Gemiddelde aantal punten woningwaardering niet DAEB huurwoningen 28 184 185 Gemiddelde aantal punten woningwaardering oppervlakte DAEB huurwoningen 76 63 63 Gemiddelde aantal punten woningwaardering oppervlakte niet DAEB huurwoningen 99 77 68 Puntprijs (x 1) DAEB huurwoningen 2,93 3,24 3,47 Puntprijs (x 1) niet DAEB huurwoningen 4,8 4,6 4,39 Tabel 14: Onderhoud van de woongelegenheden (in per gewogen VHE) 213 214 Klachtenonderhoud 83 11 16 269 335 Mutatieonderhoud 58 72 68 138 19 926 931 992 879 853 1.67 1.13 1.166 1.287 1.377 Planmatig onderhoud Totaal onderhoud * Methodiek dvi hoofdstuk 5.3. 13
in Perspectief Versie I, verslagjaar Afbeelding 13: Uitgaven leefbaarheid 14 2 Volkshuisvestelijke gegevens
in Perspectief Versie I, verslagjaar Tabel 15: Wonen en zorg 213 214 - - 17,9 9,2 13,2 Aandeel nultredenwoningen* 27,1 29,9 29,9 31,3 3,9 Toewijzingen woongelegenheden ouderen (in %) 18,2 17,6 18,9 15,7 13,6 Aandeel ouderenwoningen* * in % ten opzichte van woongelegenheden Tabel 16: Uitgaven leefbaarheid Realisatie in per woongelegenheid Sociale activiteiten 39 4 54 Fysieke activiteiten 5 3 37 44 7 91 Totaal 15
in Perspectief Versie I, verslagjaar Afbeelding 14: Saldo, realisatieperiode (3 jaarsgemiddelde 213-) Afbeelding 15: Saldo, prognoseperiode (5 jaarsgemiddelde 216-22) 16 2 Volkshuisvestelijke gegevens
in Perspectief Versie I, verslagjaar 2.3 Nieuwbouw en mutaties in het bezit Tabel 17: Nieuwbouw en mutaties in het bezit (TI inclusief verbindingen)*, realisatie (3 jaar gemiddelde 213-) Jaargemiddelde in % voorraad Totaal woningvoorraad in bezit (incl. verbindingen, 31-12-) 4.898 244.426 2.391.939 Nieuwbouw huurwoningen 1,3 1,1,9 Sloop woongelegenheden,1,1,1 Aankoop woongelegenheden,4,1,3 Verkoop bestaande woongelegenheden,1,1,1 Nieuwbouw koopwoningen,1,1,1 Tabel 18: Nieuwbouw en mutaties in het bezit (TI inclusief verbindingen)*, prognose (5 jaar gemiddelde 216-22) Totaal woningvoorraad in bezit (incl. verbindingen, 31-12-) 4.898 244.426 2.391.939 Nieuwbouw huurwoningen 1,7 1,,8 Sloop woongelegenheden,,4,4 Aankoop woongelegenheden,,,1 Verkoop bestaande woongelegenheden,1,5,6 Nieuwbouw koopwoningen,,,1 * betreft woongelegenheden 17
in Perspectief Versie I, verslagjaar Afbeelding 16: Netto bedrijfslasten Afbeelding 17: Aantal VHE/fte 18 2 Volkshuisvestelijke gegevens
in Perspectief Versie I, verslagjaar 3 Bedrijfsvoering 3.1 Netto bedrijfslasten Tabel 19: Bedrijfslasten uit de Aedes Benchmark (per vhe x 1) 213 214 1.182 1.53 96 867 853 Personeelslasten (geharmoniseerd) 493 459 379 364 357 Overige bedrijfslasten (geharmoniseerd) 638 583 56 478 462 74 64 53 83 12-23 -46-25 -45-73 -1-6 -7-13 4 Geharmoniseerde beïnvloedbare netto bedrijfslasten Leefbaarheidsuitgaven (geharmoniseerd) Overige bedrijfsopbrengsten (geharmoniseerd) Saldo lasten baten servicecontracten Tabel 2 Tabel 21 Tabel 2: Specificatie fte's Aantal VHE per fte 213 214 116 147 15 11 16 19
in Perspectief Versie I, verslagjaar Afbeelding 18: Netto exploitatie kasstroom per VHE na toerekeningen Afbeelding 19: Prognose netto exploitatie kasstroom per VHE na toerekeningen, 216-22 2 3 Bedrijfsvoering
in Perspectief Versie I, verslagjaar 3.2 Netto kasstroom Tabel 21: Netto exploitatie kasstroom (x 1 per vhe) Netto exploitatie kasstroom Ontvangsten en uitgegeven rente, overheidsbijdragen, vennootschapsbelasting en sectorspecifieke heffingen Operationele kasstroom na toerekeningen 213 214 3.174 3.436 4.83 3.671 3.513-1.52-2.248-1.944-1.861-1.869 1.672 1.188 2.139 1.81 1.644 Tabel 22: Netto exploitatie en operationele kasstroom na toerekeningen (x 1 per vhe) prognose 21622 Netto exploitatie kasstroom Ontvangsten en uitgegeven rente, overheidsbijdragen, vennootschapsbelasting en sectorspecifieke heffingen Operationele kasstroom na toerekeningen 3.774 3.872 3.69-2.451-2.151-2.115 1.323 1.721 1.575 21
in Perspectief Versie I, verslagjaar Afbeelding 2: Opbouw stichtingskosten nieuwbouw huurwoningen Afbeelding 21: Netto verkoopresultaat nieuwbouw koopwoningen 22 3 Bedrijfsvoering
in Perspectief Versie I, verslagjaar 3.3 Kosten en opbrengsten productie De cijfers in tabel 27 t/m 32 zijn gebaseerd op de prognose uit de dpi en zijn bedoeld om de productie weer te geven. In tabel 2 is de realisatie in aantallen opgenomen als 3-jaarsgemiddelde, uitgedrukt in het percentage van de voorraad. Tabel 23: Nieuwbouw huurwoningen 213 214 152 25 13 2.172 16.22 Gemiddelde grondkosten 45.164 27.12 34.462 22.347 18.718 Gemiddelde bouwkosten 127.572 116.96 126.154 132.884 125.8 18.724 16 191.461 144.8 16.615 156.683 145.669 2 25 1.47 1.196.5 39.64 21.813 87. 469.36 139.326 Totaal nieuwbouw huurwoningen Gemiddelde overige kosten Gemiddelde bruto stichtingskosten * cijfers uit dpi Tabel 24: Nieuwbouw overige (niet) woongelegenheden Totaal nieuwbouw overige (niet) woongelegenheden Gemiddelde grondkosten Gemiddelde bouwkosten Gemiddelde overige kosten Gemiddelde bruto stichtingskosten 191.5 1.266 2.195. 59. 169.138 13 184 3.779 152.231 136.652 169.65 3.923 2.663 7.646 * cijfers uit dpi Tabel 25: Nieuwbouw koopwoningen Totaal nieuwbouw koopwoningen Gemiddelde bruto stichtingskosten Gemiddelde netto verkoopresultaten * cijfers uit dpi 23
in Perspectief Versie I, verslagjaar Afbeelding 22: Verkoopprijs bestaand bezit Afbeelding 23: Uitgaven verbeteringen en renovaties 24 3 Bedrijfsvoering
in Perspectief Versie I, verslagjaar Tabel 26: Verkoop bestaand bezit 213 214 58 55 35 1.617 26.357 126.879 159.764 159.514 136.39 112.72 5.155 1.727 2.286 3.75 5.892 Aantallen 7 8.53 86.428 Uitgaven - 2.132 217 2.871 11.84 Aantallen 3 829 8.897 Kosten - 5. 7.6 1.51 Aantallen Bruto verkoopprijs Verkoopkosten * cijfers uit dpi Tabel 27: Verbeteringen en renovaties * cijfers uit dpi Tabel 28: Sloop woongelegenheden * cijfers uit dpi 25
in Perspectief Versie I, verslagjaar Afbeelding 24: Rentedekkingsgraad op basis van kasstroom (index) 26 3 Bedrijfsvoering
in Perspectief Versie I, verslagjaar 3.4 Rentedekkingsgraad Tabel 29: Rentedekkingsgraad op basis van kasstroomopgave Rentedekkingsgraad op basis van kasstroomopgave 213 214 2,22 1,81 2,57 2,59 2,67 2,54 2,36 * Zie toelichting voor gevolgde definitie Tabel 3: Rentedekkingsgraad op basis van kasstroomopgave prognose 216-22 Rentedekkingsgraad op basis van kasstroomopgave 1,91 * Zie toelichting voor gevolgde definitie 27
in Perspectief Versie I, verslagjaar Afbeelding 25: Bedrijfswaarde en volkshuisvestelijke exploitatiewaarde Afbeelding 26: WOZ/Volkshuisvestelijke exploitatiewaarde woongelegenheden 28 3 Bedrijfsvoering
in Perspectief Versie I, verslagjaar 4 Waarde vastgoed, leningen en vermogenspositie 4.1 Vastgoed Tabel 31: Bedrijfswaarde (per VHE x 1) 213 214 74.337 72.158 73.78 58.58 55.385 5 42-1.634-1.34-279 -1.372-1.537 Stap 3 parameters -735-1.21-1.565-822 -618 Stap 4 heffing -458-348 -1.113-658 -61 Stap 5 levensduur -2.263-1.88-3.189-374 -38 Stap 6 restwaarde -13.259-13.417-14.99-3.13-1.623-4.614-1.41-14 -228 51.373 43.751 52.24 51.765 5.513 17.287 16.386 159.737 139.59 136.585 75.32 65.626 61.713 67.591 63.9 Opgave corporatie Stap 1 aanpassen discontering Stap 2 verkoopportefeuille Stap 7 lastenniveau Volkshuisvestelijke exploitatiewaarde Tabel 32: WOZ-waarde (per woongelegenheid x 1) Huurwoningen Onzelfstandig overige wooneenheden 29
in Perspectief Versie I, verslagjaar Afbeelding 27: Waarde grondposities per VHE Afbeelding 28: Waarde reeds opgeleverde woningen 3 4 Waarde vastgoed, leningen en vermogenspositie
in Perspectief Versie I, verslagjaar Tabel 33: Grondposities Waarde grondposities (per VHE x 1) 213 214 3.884 2.388 2.119 525 452 2 35.949 29.614 22.736 1.183.314 8.333.44 2 149.5 114.483 137.694 2.562.548 23.85.793 819-236 -1.169-47 -5 Aantal m met bouwbestemming Aantal m zonder bouwbestemming Afwaardering (waardemutaties) (per VHE x 1) Tabel 34: Niet verkochte nieuwbouw koopwoningen (per woning x 1) Aantal reeds opgeleverde woningen 7 1 1 21 293 189.857 215. 215. 195. 184.84 Aantal in aanbouw zijnde woningen 21 518 Waarde in aanbouw zijnde woningen ( ) - - 59 88 4.849 5.957 Waarde reeds opgeleverde woningen ( ) Tabel 35: Verkoop onder voorwaarden Aantal onder voorwaarde verkochte woongelegenheden* 463 452 429 * inclusief nog niet teruggekocht 31
in Perspectief Versie I, verslagjaar Afbeelding 29: Rentelasten per VHE 32 4 Waarde vastgoed, leningen en vermogenspositie
in Perspectief Versie I, verslagjaar 4.2 Langlopende leningen Tabel 36: Leningenportefeuille (x 1) 213 214 33.523 32.957 31.224 32.713 33.822 1.523 39 1.416 1.831 1.667 168.73 171.11 162.8 116.227 233.21 Niet WSW geborgde leningen in het eerste prognosejaar voor DAEB activiteiten (in 1.) 3.136 4.71 6.89 Niet WSW geborgde leningen in het eerste prognosejaar voor niet DAEB activiteiten (in 1.) 258 1.434 Nominale waarde langlopende leningen per vhe Kortlopende schulden per vhe WSW geborgde en gestorte leningen in het eerste prognosejaar (in 1.) Tabel 37: Rentelasten op leningenportefeuille Rentelasten per vhe (x 1) Rentelasten op leningenportefeuille (in %) 1.798 1.363 1.35 1.349 1.386 5,21 4,63 4,5 4,19 4,8 33
in Perspectief Versie I, verslagjaar Afbeelding 3: Volkshuisvestelijke exploitatiewaarde / rentabiliteitswaarde leningen Afbeelding 31: Loan to value (langlopende schulden / volkshuisvestelijke exploitatiewaarde) 34 4 Waarde vastgoed, leningen en vermogenspositie
in Perspectief Versie I, verslagjaar Tabel 38: Volkshuisvestelijke exploitatiewaarde / rentabiliteitswaarde leningen 213 214 Volkshuisvestelijke exploitatiewaarde per VHE 51.373 43.751 52.24 51.765 5.513 Rentabiliteitswaarde leningen per VHE 31.736 31.16 3.281 3.564 31.53 Volkshuisvestelijke exploitatiewaarde / rentabiliteitswaarde leningen 1,6 1,4 1,7 1,7 1,7 Loan to value (langlopende schulden / volkshuisvestelijke exploitatiewaarde),65,75,6,62,62 Loan to value (langlopende schulden / WOZwaarde,2,21,2,24,22 35
in Perspectief Versie I, verslagjaar Afbeelding 32: Volkshuisvestelijk vermogen als % balanstotaal Afbeelding 33: Volkshuisvestelijk vermogen per VHE 36 4 Waarde vastgoed, leningen en vermogenspositie
in Perspectief Versie I, verslagjaar 5 Financiële positie en perspectief 5.1 Volkshuisvestelijk vermogen Tabel 39: Volkshuisvestelijk vermogen in verslagjaar Volkshuisvestelijk vermogen als % balanstotaal Volkshuisvestelijk vermogen per VHE 213 214 29,7 24,6 34,3 39,4 36,1 2.923 15.94 24.14 23.297 21.152 Tabel 4: Volkshuisvestelijk vermogen prognose Volkshuisvestelijk vermogen in 218 per VHE 26.84 25.629 24.291 Volkshuisvestelijk vermogen in 22 per VHE 27.19 26.974 25.81 37
in Perspectief Versie I, verslagjaar Afbeelding 34: Risicobeoordeling (in % van balanstotaal), 218 Afbeelding 35: Risicobeoordeling (in % van balanstotaal), 22 38 5 Financiële positie en perspectief
in Perspectief Versie I, verslagjaar 5.2 Risicobeoordeling Tabel 41: Risicobeoordeling in verslagjaar Totaal risico (% van balanstotaal) Totaal risico ( per VHE) 14,1 16,1 16,4 9.889 9.56 9.572 7,3 8,9 9,8 5.431 5.458 5.953 9,4 11, 1,8 6.949 6.611 6.443 7,6 9,4 9,2 5.622 5.757 5.64 14,1 17,2 17,4 1.458 1.444 1.523, 1,3 1,7 829 1.1 7,7 9,4 1,3 5.735 5.766 6.271 9,8 11,2 1,9 7.281 6.73 6.548 8,4 1,1 9,9 6.244 6.183 6.54 15,1 18, 18,2 11.175 1.92 11.13 5, 2,6 2,7 3.712 1.77 1.731 Tabel 42: Risicobeoordeling prognose 218 Marktrisico (% van balanstotaal) Marktrisico ( per VHE) Macro-economisch risico (% van balanstotaal) Macro-economisch risico ( per VHE) Operationeel risico (% van balanstotaal) Operationeel risico ( per VHE) Totaal risico (% van balanstotaal) Totaal risico ( per VHE) Opslag vanwege marktwaardetoets (% van balanstotaal) Opslag vanwege marktwaardetoets ( per VHE) Tabel 43: Risicobeoordeling prognose 22 Marktrisico (% van balanstotaal) Marktrisico ( per VHE) Macro-economisch risico (% van balanstotaal) Macro-economisch risico ( per VHE) Operationeel risico (% van balanstotaal) Operationeel risico ( per VHE) Totaal risico (% van balanstotaal) Totaal risico ( per VHE) Opslag vanwege marktwaardetoets (% van balanstotaal) Opslag vanwege marktwaardetoets ( per VHE) 39