Welkom en introductie Blok 1 Mariene omgeving Martin Baptist (IMARES) Dag 4 Waddenzee Tropische gebieden Duurzaam werken op Zee
Een wereldwijd uniek gebied Martin Baptist
Wanneer hebben jullie in je werk te maken met de Waddenzee? Kom je er wel eens, op vakantie bijvoorbeeld? Heb je wel eens wadgelopen?
De Waddenzee is een getijdengebied. Dit betekent dat grote delen van de Waddenzee twee keer per dag met laag water droogvallen. De internationale Waddenzee (Nederland + Duitsland + Denemarken) is zo n 10.000 km 2 groot. Hiervan valt 4.500 km 2 droog bij laag tij. De Waddenzee is s werelds grootste getijdengebied.
De Waddenzee dankt haar naam aan het feit dat je er eens in de zoveel tijd doorheen kunt lopen of waden. Vandaar de Nederlandse naam 'Waddenzee', in het Fries de 'Waadsee', de doorwaadbare zee.
Hoogwater: moment dat de waterstand het hoogst is Laagwater: moment dat de waterstand het laagst is Eb: overgang van hoog- naar laagwater (zakkend water) Vloed: overgang van laag- naar hoogwater (stijdend water) Doodtij: lager hoogwater en hoger laagwater dan gemiddeld Springtij: hoger hoogwater en lager laagwater dan gemiddeld
De maan trekt aan aarde met water erop. De aantrekkingskracht neemt af met de afstand. Het water het dichtst bij de maan wordt het sterkst aangetrokken: water staat hier hoger Aan de andere kant van de aarde wordt de aarde weggetrokken van het water: water staat hier hoger. De zon doet ook nog mee.
Waddeneilanden groeien wanneer er meer zand is dan gevraagd en verdwijnen wanneer er minder zand is dan gevraagd. Zeespiegelstijging (en gaswinning) bepalen de vraag.
Om een werelderfgoed te worden moet je een nominatiedossier maken voor de UNESCO. Het belangrijkste in het dossier zijn de Outstanding Universal Values. De Waddenzee is voorgedragen voor drie criteria.
1. Criterion viii: be outstanding examples representing major stages of earth s history, including the record of life, significant on-going geological processes in the development of land forms, or significant geomorphic or physiographic features 2. Criterion ix: be outstanding examples representing significant ongoing ecological and biological processes in the evolution and development of terrestrial, fresh water, coastal and marine ecosystems and communities of plants and animals 3. Criterion x: contain the most important and significant natural habitats for in-situ conservation of biological diversity, including those containing threatened species of outstanding universal value from the point of view of science or conservation
De Waddenzee is het enige getijdengebied ontstaan door zeespiegelstijging van deze afmeting en diversiteit in de wereld. De diversiteit bestaat uit zandige eilanden, zandplaten en slikken aan de kust. De getijdengebieden zijn onbegroeid en bestaan uit een patroon van brede geulen die zich eindeloos vertakken in kleinere geultjes.
20x20 km 200x200 m 1x1 m
De productie van bodemalgen, tot wel 1 g koolstof per vierkante meter per dag, is de hoogste in de wereld ten noorden van 42 o noorderbreedte. De bodemalgen dragen evenveel bij aan de totale primaire productie als de zwevende algen. Vanwege de ondieptes en de geleidelijke overgangen tussen land en zee is er een sterke interactie met de geologische processen.
De kwelders kennen ongeveer 2,300 soorten planten en dieren. Ongeveer 34 vogelsoorten zijn afhankelijk van de Waddenzee als tussenstop bij de vogeltrek, als overwinteringsgebied, of als ruigebied.
Reeds Werelderfgoed: Banc d Arguin, Mauritania Geen Werelderfgoed: The Georgia Bight, USA.
Blauwalgen of cyanobacterien Groenalgen Diatomeeën of kiezelwieren of kiezelalgen
Groenalgen zijn een soort heel kleine plantjes. Ze bevatten hetzelfde type bladgroen (chlorofyl), dezelfde pigmenten, zetmeel als reservevoedsel en celwanden van cellulose.
kiezelwieren hebben een extern kiezelskelet dat uit twee helften bestaat, die als doos en deksel in elkaar passen. Diatomeeën hebben een enigszins bruinachtige kleur omdat de groene kleur van het chlorofyl door andere kleurstoffen wordt gemaskeerd. Benthische diatomeeën:
Benthische primaire productie Pelagische primaire productie
De bijdrage van benthische algen is ongeveer even groot als de bijdrage van pelagische algen. Hoe hoger de primaire productie hoe hoger de biomassa aan bodemdieren.
Drie groepen: 1. filtreerders, 2. slib-eters en 3. predatoren. Sommige soorten behoren tot meer dan één groep.
Typische en veel voorkomende soorten zijn de kokerwormen en de tweekleppige schelpen de mossel en de strandgaper.
Lanice conchilega, Pygospio elegans, Spio filicornis, Spiophanes bombyx. Deze dieren maken buisjes van max. 10 cm die uit de bodem steken. De meeste soorten houden van zandig sediment. Als hun dichtheid hoog is bouwen ze bulten van zand.
Mytilus edulis Mossels zijn rifbouwende soorten. Ze hebben hard substraat nodig om op te vestigen. Een mosselbank beschermt de bodem tegen wegspoelen. De mosselen verpakken slib in pakketjes.
Oppervlakte-slibeters zoals slijkgarnaaltjes, alikruiken en wadslakjes. Sommige soorten schelpen zijn part-time oppervlakte-eter en part-time filtreerder. Diepe-slibeters, zoals de wadpier.
Corophium volutator. De slijkgarnaal wordt hoog in het getijdegebied gevonden. Het kan voorkomen in dichtheden van 10.000 per m 2. Ze leven in een u-vormige buis. Ze zijn niet groter dan 1 cm.
Peringia ulvae Heel kleine slakjes, kleiner dan 8 mm. Ze grazen de bodem af op algen.
Macoma balthica, Cerastoderma edule en Scrobicularia plana Deze tweekleppigen leven begraven in de bodem. Ze beschikken over een flexibele buis waarmee ze water naar binnen kunnen zuigen maar ze kunnen hem ook als stofzuiger gebruiken.
Arenicola marina Wadpieren leven in het niet al te slikkige getijdengebied. Ze zitten in diepe U-vormige buizen.
10cm 10cm tail this is the worm head Added mixing, destabilized sediment, above MSL centimeter scale 20cm
Voorbeelden van predatoren die in de bodem leven zijn de zeeduizendpoot of de zager. De meeste predatoren leven op de bodem, zoals garnalen en krabben. Zeeduizendpoot
Martin.Baptist@wur.nl