De overheid en zorg Plaats datum Ik kan niet zonder jou over de haat-liefde-verhouding tussen de zorg en de overheid CVZ 19 november 2010 Waarden en belangen Toelating, verzekering, financiering, planning, kwaliteit Het verzekerde pakket Waar bemoeit de overheid zich mee? 1 2 Regeerakkoord over het pakket Stringent pakketbeheer: alles toetsen Innovaties gemakkelijker instromen?? Competitieve waarden Zorg: algemene toegang tot de beste zorg Kennisbelang Economisch belang Veiligheid Solidariteit, gelijkheid Tegelijk: keuzevrijheid Dus: (voor een deel) publiek domein Dus: kostenbeheersing De overheid wil tegelijk stimuleren en beheersen 3 4 Wat voor soort beslissingen? Toelating tot de markt: WOG Toelating tot de basisverzekering: ZVW, AWBZ Financiering, hoe en hoeveel: WMG Planning: WBMV Kwaliteit: Kwaliteitswet, BIG Waarden/doelen Taal Instanties Wat toetsen en waarom Markt: veiligheid, werkzaamheid Verzekering: effectiviteit, doelmatigheid, meerwaarde, maatschappelijke afwegingen Financiering: macro-kostenbeheersing, marktprikkels Planning: beschikbaarheid/spreiding, kwaliteit, beheersing 5 6
7 Waarom bemoeit de overheid zich eigenlijk met het pakket? Verzekeringsplicht/premieplicht Acceptatieplicht (Zorg om goede zorg...) Een verantwoord pakket Laveren tussen toegang en beheersing Value for money, zinnig en zuinig Dat stelt eisen: Wetenschappelijke kwaliteit Consistentie Transparantie Inbreng van kennis en van belangen 8 Consistentie in het hele pakket Het pakket: WWWW Beoordelingsprincipes: Noodzakelijkheid Effectiviteit Kosteneffectiviteit Uitvoerbaarheid Welke zorg? Wanneer? Waar? Wie? NB de wet luidt nog anders 9 10 Overheid en zorg De overheid voelt zich verantwoordelijk voor de inhoud En is terughoudend m.b.t. de vorm Maar wat te doen bij marktimperfecties? Zeldzame ziekten Preventie Topzorg Wat doet de markt Zorgt voor competitie op kwaliteit Stimuleert innovaties (vooral in processen) Maakt keuzes mogelijk Leidt tot doelmatigheid: productie, logistiek Maar ook tot ondoelmatigheid: volume (overbodige dingen en indicaties) De markt faalt als instrument bij afwezige of geringe vraag De markt faalt als instrument waar publiek belang niet samenvalt met dat van partijen 11 12
13 Er is een kentering zichtbaar: Financiering: meer op outcome, minder op volume Kwaliteit: volumenorm? Spreiding/planning Doelmatigheid: gepast gebruik Instrumenten: WMG en WBMV, maar ook ZVW? Conclusies De verhouding tussen overheid en zorg wordt in belangrijke mate bepaald door legitieme, maar onderling strijdige publieke waarden De balans daartussen is afhankelijk van verschuivingen in de rangorde van die waarden En door wisselend vertrouwen in de werking van instrumenten Er zit beweging in het standpunt over de noodzaak van sturing door de overheid De WBMV is zo gek nog niet 14 Vier pakketprincipes : Plaats datum Ik kan niet zonder jou over de haat-liefde-verhouding tussen de zorg en de overheid CVZ 19 november 2010 Noodzakelijkheid: rechtvaardigt de ziekte of benodigde zorg gegeven de culturele context een claim op solidariteit? Effectiviteit: doet de interventie of zorgvorm wat er in de meeste brede zin van verwacht wordt? Kosteneffectiviteit: is de verhouding tussen de kosten en de baten in de meest brede zin acceptabel? Uitvoerbaarheid: is opname in het pakket nu en later haalbaar en houdbaar? 15 16 Soorten uitspraken Duiden Beoordeling van zorgvormen o.b.v. wettelijke criteria Stand van wetenschap en praktijk Advies bij geschillen, standpunten, voorlichting Adviseren Agenda Beoordeling en advies Monitoring Advies op systeemniveau 17 18
19 Assessment, appraisal, besluit Assessment: technische beoordeling van effecten, kosten, ziektelast Leidt tot een technisch rapport Appraisal: wetenschappelijke en maatschappelijke waardering Leidt tot een inventaris van waarderingsaspecten Politiek besluit Ervaringen (1): beoordelingsaspecten Het voorbeeld van de cochleair implants Het voorbeeld van de reumamiddelen Kosteneffectiviteit is niet alles Not everything that counts can be counted, and not everything that can be counted counts (Einstein) 80000 euro? Maatwerk dus but what about consistency? 20 Ervaringen (2): timing Vier onafhankelijke timeframes : Innovatie Onderzoek Beleid Diffusie HTA voorafgaand aan besluiten? Behoefte aan uitkomstenonderzoek, ten behoeve van: Overheidsbeleid Richtlijnen Voorbeeld: intramurale geneesmiddelen It s always too early for Technology Assessment, until it s suddenly too late (Buxton, 1987) 21 22 Het eendimensionale, eenmalige beslismodel voldoet niet (altijd): Meer relevante aspecten, nieuwe aspecten Timeframes Systematisch praktijkervaringen verwerken in beleid Tijdelijke, voorwaardelijke financiering? Voordelen: - lost probleem tijdframes op - maatwerk mogelijk - bijstellen van beleid - internationale uitwisseling Nadelen: - eenmaal in het pakket - complexer proces 23 24
25 Tijdelijke financiering Tijdelijke financiering Voorwaarden: - Regie op data, onderzoek en beleid - Maatvoering - Ingangseisen voor de sluis Modaliteiten: Covervage with Evidence Development (CED) Voorwaardelijke, tijdelijke financiering Minstens 10 landen kennen een vorm van CED 26