stimuleringsprogramma BORGINGS lokaal centraal 2006-2008 gemeentelijk participatiedossier Buren 1
Conclusies De Zorgbelangorganisaties Bron Kenniscentrum Sociaal Beleid Demografische gegevens (prognose) Bevolking naar Wmo-doelgroep in aantallen leveren een belangrijke bijdrage aan de collectieve belangenbehartiging op lokaal niveau; versterken de competenties van raadsleden en leden van klankbordgroepen door cursussen aan te bieden, het organiseren van intervisie voor groepen van burgers; hebben een belangrijke rol bij het aanleveren van instrumenten, voorlichtingsmaterialen, handreikingen enzovoorts die de positie van de raadsleden versterken. Aard van de Beperking 2008 2010 2015 2020 2025 2030 VG 161 159 153 149 147 146 ZG 431 448 494 548 604 665 LG 3817 3981 4393 4886 5420 5856 Dementie 229 241 282 333 395 461 GGZ 881 882 875 876 876 868 Totale Bevolking 25.727 25.752 25.671 25.738 25.920 26.130 (prognose) Bevolking naar Wmo-doelgroep in procenten Aard van de Beperking 2008 2010 2015 2020 2025 2030 VG 100 99 95 93 91 91 ZG 100 104 115 127 140 155 LG 100 105 115 129 141 152 Dementie 100 105 123 145 172 201 GGZ 100 100 99 99 99 99 Totale Bevolking 100 100 100 100 101 102 Totale bevolking ouder dan 55 jaar en allochtonen binnen deze groep Bevolking leeftijd 55+ Allochtone bevolking 55+ Percentage allochtone bevolking 55+ 7137 414 6 Verklaring van de afkortingen VG=verstandelijk gehandicapten - ZG=zintuiglijk gehandicapten - LG=lichamelijk gehandicapten - GGZ=geestelijke gezondheidszorg 2 BORG INGS DOC UMENT ]
Zelfevaluatie Wmo-raden In de periode november 2007 tot april 2008 voerden 122 Wmo-raden in Nederland* een zelfevaluatie uit. Het rapport van het Verwey-Jonker Instituut dat hierover gaat, biedt een overzicht van de resultaten van deze zelfevaluaties. Daaruit komt een positief beeld naar voren van de cliëntenparticipatie in de Wmo. Het cliëntenperspectief staat goed op de kaart in de Nederlandse gemeenten. De raden hebben sinds de invoering van de Wmo een goede vertegenwoordiging weten te realiseren. Bepaalde groepen, zoals Ggz-cliënten, jeugd en allochtonen zijn minder goed vertegenwoordigd. De raden richten zich op een brede beleidsadvisering, vanaf de eerste plannen tot de uitvoering van het beleid. De raden zien (delen van) hun advisering daadwerkelijk terug in het beleid. * In Gelderland maakten (peildatum 1 juli 2009) acht Wmo-raden van het Zelfevaluatie-instrument gebruik. Verbeterpunten Er is ook een aantal verbeterpunten te formuleren. Zo hebben de raden behoefte aan: meer kennis over de inhoud van de Wmo-velden; beter zicht op de positie van de achterban; vaardigheden om een goede strategie te bepalen en eigen initiatieven te nemen. Ondersteuning bij dit leerproces om hun werk verder te vervolmaken, kunnen de Wmo-raden goed gebruiken. Resultaten Lokaal Centraal In de periode 2006-2008 werkte Zorgbelang Gelderland aan het stimuleren van de cliëntenparticipatie in Gelderland. Het doel daarbij was tweeledig. 1. Het vergroten en versterken van de lokale cliëntparticipatie van alle bij de Wmo betrokken doelgroepen; 2. Zorggebruikers in staat stellen hun belangen te behartigen en aan beleidsbeïnvloeding te doen. Paraat met ondersteuning Gemeenten, Wmo-raden, initiatiefgroepen, platforms, lokale belangenorganisaties kregen in totaal 135 keer ondersteuning in de vorm van advies, met informatiepakketten en/of met informatiebijeenkomsten. Voorbeelden van activiteiten In Gelderland organiseerden we 58 bijeenkomsten onder de noemer 'Leren van elkaar'. Daarbij ontmoetten vertegenwoordigers in een regio elkaar om informatie uit te wisselen, ervaringen te delen en aan deskundigheidsbevordering te doen. Om de knelpunten en ervaringen bij de implementatie en uitvoering van de Wmo te achterhalen hebben we diverse methodieken ingezet, zoals meldacties, straatonderzoek, mysteriegast-onderzoek van de Wmo-loketten en E-panels. Ook waren we bereikbaar voor het beantwoorden van vragen en het behandelen van klachten. Academie Zorgbelang Gelderland organiseerde twintig scholingsbijeenkomsten (trainingen en cursussen). Onderwerpen die aan de orde kwamen, waren onder andere de indicatiestelling, het betrekken van de achterban en reageren op beleidsplannen. Met en voor mensen met een verstandelijke beperking organiseerden we vijftien bijeenkomsten rond thema's als veiligheid, vrije tijd, vervoer, inspraak en participatie. Ook beschreven we methodieken om deze doelgroep te betrekken bij het Wmo-beleid. BORGINGS 3
Wmo-beleidsanalyse Een analyse van het gemeentelijke Wmo-beleidsplan door Zorgbelang Gelderland op vier bakens: keuzevrijheid, de burger centraal, kwetsbare burgers en betrokkenheid van burgers: Keuzevrijheid De gemeente vindt keuzevrijheid belangrijk. Onduidelijk is welke keuzes burgers kunnen maken. Kan men kiezen uit meerdere aanbieders van huishoudelijke zorg en uit meerdere leveranciers van hulpmiddelen? Advies Zorgbelang Gelderland: aandacht noodzakelijk voor keuzevrijheid van huishoudelijke zorg en hulpmiddelen. De burger centraal Bij het loket wordt geprobeerd de vraag van de burger te achterhalen. Burgers worden hierbij ondersteund o.a. door medewerkers van MEE. Men heeft aandacht voor alle levensgebieden. De gemeente wijst zorgaanbieders er op dat zij moeten voldoen aan de Wmcz (Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen). Advies Zorgbelang Gelderland: aandacht gewenst voor vraagsturing. Waar u Zorgbelang Gelderland voor inzet Het stimuleren van regionale uitwisseling, zoals uitwisseling tussen Wmo-raden en andere belangenbehartigers; Het stimuleren en aanbieden van deskundigheidsbevordering; Extra aandacht vragen voor de ervaringen van diverse doelgroepen (allochtonen, menselijk met een verstandelijke handicap; Monitoring van Wmo-raden (scan-functie); Het stimuleren van de informele participatie; De vraagbaakfunctie voor Wmo-raden, gemeenteambtenaren, enzovoorts. Aandacht voor kwetsbare groepen De gemeente houdt rekening met de wensen en behoeften van jongeren en mensen 'die niet zelfredzaam zijn'. Er zijn geen speciale plannen. Advies Zorgbelang Gelderland: aandacht noodzakelijk voor analyse en gerichte doelen. Betrokkenheid van burgers Er is een Participatieraad Welzijn en Leefbaarheid en er is een Participatieraad Zorg en Wonen. Onduidelijk is of er aandacht is voor andere manieren om burgers te betrekken bij Wmo-beleid. Advies Zorgbelang Gelderland: aandacht gewenst voor informele en doelgerichte participatie. Gegevens van vergelijkbare gemeente Wilt u zelf uw gemeente vergelijken met een vergelijkbare gemeente? Kijk dan op www.zorgbelanggelderland.nl onder het kopje vergelijk Gelderse gemeenten. Uw gemeente is qua grootte vergelijkbaar met Ermelo, Duiven en Beuningen. BORGINGS 4
Gemeentelijke scan Buren stand van zaken per 1-1-2009 Inwoners gemeente: 25.647 De gemeente heeft in september 2007 de adviesraad officieel geïnstalleerd middels een verordening. Deze heet officieel Participatieraad Wmo Zorg en Wonen. Er is inmiddels ook een Participatieraad Welzijn en leefbaarheid. Deze is in het najaar van 2009 geïnstalleerd. Het Wmo-beleidsplan is in februari 2008 vastgesteld. Zie www.buren.nl ->zoek ->Wmobeleidsplan Algemeen Wet maatschappelijke ondersteuning Vijf Gouden regels cliëntenparticipatie De Zorgbelangorganisaties hebben vijf gouden regels voor cliëntenparticipatie opgesteld : 1. Regel de randvoorwaarden 2. Weet wat je wilt en wat je kunt 3. Stimuleer de samenwerking; verbind 4. Maak het leuk! 5. Er is meer dan de Participatie-raad 1. Vertegenwoordigde doelgroepen De Participatieraad Wmo Zorg en Wonen bestaat op dit moment uit 9 leden en er is 1 vacature. Voor wat betreft de vacature wordt gezocht naar een oudere of iemand die iets van wonen af weet. De voorkeur gaat uit naar de cliënt zelf dus niet naar iemand die werkzaam is bij een ouderenorganisatie. 2. Hoe vaak vergadert Wmo-raad? Eens in de zes weken, met extra vergaderingen indien nodig. 3. Secretariële ondersteuning De Participatieraad Wmo Zorg en Wonen heeft uit haar midden een secretaris benoemd. 4. Overleg met wethouder Wmo Wethouder Wmo komt minimaal 2 maal per jaar bij de vergadering. De verantwoordelijke wethouder is in principe elke vergadering een deel van de tijd aanwezig. 5. Budget van Wmo-raad Alles totaal: 4000 per jaar, waarvan men zelf kan beslissen waaraan dit uitgegeven wordt (bv scholing of inhuren expert). Uit het totaalbedrag wordt ook vacatiegeld ( 50 per vergadering) betaald en print- en verzendwerk. De gemeente faciliteert ruimte, koffie, thee en daar waar nodig printwerk (hierbij moet men denken aan rapporten die wat dik zijn om allemaal zelf uit te printen). Bel Zorgbelang Gelderland voor een toelichting. 5 BORG INGS DOC UMENT ]
Agenda voor de toekomst Betrek Zorgbelang Gelderland bij uw plannen In de toekomst vraagt een aantal ontwikkelingen om uw aandacht. Ontwikkelingen die lokaal beleid nodig maken. Ze vormen als het ware uw Agenda voor die toekomst. Zorgbelang Gelderland werkt vanaf 2006 met een sterke focus op de lokale situatie en heeft een passend aanbod voor de vragen die in gemeenten op de toekomstagenda staan. We doen dit door ondersteuning op maat. Daarnaast blijven we inzetten op het monitoren van het gemeentelijk Wmo-beleid van alle Gelderse gemeenten en is er voor elke regio een Regioplan. Zo is er ook voor uw gemeente reden genoeg om Zorgbelang Gelderland bij uw toekomstplannen te blijven betrekken. Maak gebruik van onze ervaring met bijvoorbeeld GGz-cliënten Zorgbelang Gelderland deed de afgelopen jaren veel ervaring op in het laten meedoen van de doelgroep GGz, verslavingszorg en maatschappelijke opvang in Wmo-raden. In sommige gemeenten is de stem van deze groepen duidelijk te horen. In gemeenten waarin dit minder goed lukt, past ons aanbod. Bijvoorbeeld: Cliënten trainen ambtenaren, individuele of groepscoaching van vertegenwoordigers GGz en voorlichting over GGz-problematiek vanuit ervaringsdeskundigheid. specifiek in uw regio In de regio Rivierenland organiseren we regelmatig 'leren van elkaar'- bijeenkomsten en regionale studiedagen over Wmogerelateerde thema's voor Wmoraden, gehandicaptenplatforms, seniorenraden en lokale belangenbehartigers. allochtonen gebruik effectieve methodieken om allochtonen en zelforganisaties te betrekken bij uw Wmo-beleid; doe een beroep op een pool van allochtone voorlichters die voor themabijeenkomsten kunnen worden ingezet (bijvoorbeeld over opvoeding, huiselijk geweld en gezondheidsthema's). mensen met een verstandelijke beperking wordt wijzer van onze inzichten en praktijkervaring inzake het betrekken van mensen met een verstandelijke beperking bij Wmo-beleid; zet u in voor mensen uit deze doelgroep via het project Belangenbehartiging. ouderen leg de verbinding vanuit ouderen met andere (kwetsbare) groepen zoals ouderen met een allochtone achtergrond, ouderen met een GGz achtergrond en ouderen met een verstandelijke of lichamelijke beperking; leer de behoeften kennen van ouderen en kom te weten hoe zij denken over kwaliteit van leven, welke knelpunten zij ervaren en welke wensen en tips zij hebben.... Zorgbelang Gelderland Informatie Klachtenopvang Belangenbehartiging Postbus 5310 6802 EH Arnhem IJsselburcht 4 6825 BP Arnhem Telefoon 026 384 28 22 Fax 026 384 28 23 www.zorgbelanggelderland.nl info@zorgbelanggelderland.nl Meer weten? Neem contact op met Joke Stoffelen, programmacoördinator bij Zorgbelang Gelderland jokestoffelen@zorgbelanggelderland.nl of 026 384 28 22 of kijk op www.zorgbelanggelderland.nl voor de namen en contactgegevens van onze medewerker in uw regio. Het aanbod van de Zorgbelangorganisaties onderscheidt zich van andere ondersteuners door de nadruk op: o het betrekken van moeilijk te vertegenwoordigen groepen; o het versterken van de competenties van Wmo-raden voor beïnvloeding van beleid; o het initiëren van kennisuitwisseling; o het leveren van een bijdrage aan meningsvorming en standpuntbepaling; o het inventariseren van wensen en knelpunten van kwetsbare groepen. BORGINGS 6 6