Raadsvoorstel Agenda nr.10 Onderwerp: Vaststellen verordeningen in het kader van de Participatiewet Soort: Kaderstellend Opsteller: M.J.A. Lammers Portefeuillehouder: T.C.W. Maas Zaaknummer: SOM/2014/012646 Documentnummer: SOM/2014/012854 Datum: 23 oktober 2014 1. Samenvatting Op 1 januari 2015 treden de Participatiewet en de Wet maatregelen Wwb in werking. De toegang tot de Wsw wordt met ingang van 1-1-2015 afgesloten. De nieuwe wetgeving heeft forse gevolgen voor beleid, organisatie en uitvoering. Voor de invoering van de Participatiewet is al eerder besloten om deze wet regionaal voor te bereiden en uit te voeren in een regionaal Werkbedrijf ( Strategische kadernota Participatiewet). In dit raadvoorstel worden 7 verordeningen voorgelegd ter vaststelling. Oude verordeningen worden ingetrokken. De nieuwe verordeningen zijn regionaal voorbereid. 2. Voorstel 1.Vaststellen verordeningen Participatiewet: 1. De verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive Someren 2015; 2. De re-integratieverordening Participatiewet Someren 2015; 3. De verordening loonkostensubsidie Participatiewet Someren 2015; 4. De afstemmingsverordening Participatiewet, IOAW en IOAZ Someren 2015; 5. De verordening cliëntenparticipatie Participatiewet Someren 2015. 6. De verordening individuele studietoeslag Someren2015; 7. De verordening individuele inkomenstoeslag Someren 2015; 2 Intrekken Wwb verordeningen: 1. De afstemmingsverordening Wwb Someren 2013; 2. De afstemmingsverordening IOAW en IOAZ Someren 2013; 3. De verordening cliëntenparticipatie Wet werk en Inkomen Someren 2010;
4. De verordening landurigheidstoeslag Wwb 2013; 5. De verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive Someren 2013; 6. Verordening hoogwaardige handhaving Werk en Inkomen 2010 3. Intrekken Wsw verordeningen: 1. De verordening volgorde plaatsing wachtlijst Someren2008; 2. De verordening persoonsgebonden budget Wsw Someren 2008; 3. De verordening cliëntenparticipatie Wsw Someren 2008. 3. Inleiding 3.1 Aanleiding, achtergrond Op 1 januari 2015 treden de Participatiewet en Wet Maatregelen Wwb in werking. De Wet sociale werkvoorziening wordt ingaande 1 januari 2015 afgesloten. Deze zaken hebben forse gevolgen voor de uitvoering van de taken op het terrein van Werk en Inkomen in de arbeidsmarktregio. De gevolgen werken door in het beleid, de organisatie en de uitvoering. In het kader van de Participatiewet krijgen gemeenten van het Rijk de opdracht om op het niveau van de arbeidsmarktregio te gaan samenwerken en een eenduidige werkgeversbenadering te ontwikkelen. Onze arbeidsmarktregio bestaat uit de gemeenten Asten, Someren, Laarbeek, Deurne, Gemert-Bakel, Helmond en Geldrop- Mierlo. Voor een succesvolle implementatie van de wetswijzigingen is binnen de arbeidsmarktregio het project Participatiewet opgezet. De genoemde gemeenten hebben samen met de ketenpartners bekeken op welke wijze men het beste de Participatiewet vorm konden geven. Hierbij wil men vanaf 1 januari 2015 gaan samenwerken binnen één regionaal werkbedrijf (Strategische kadernota Participatiewet). 3.2 Centrale vraag De ontwikkeling van nieuwe verordeningen en beleidsregels nemen in dit proces een belangrijke plaats in. Hiervoor is de Werkgroep Wetgeving in het leven geroepen. In deze Werkgroep Wetgeving, bestaande uit medewerkers van de betrokken gemeenten en de Atlant Groep, zijn alle geldende verordeningen en beleidsnotities vergeleken en onderzocht. Aan de hand van de nieuwe wetgeving is vervolgens onderzocht op welke punten nieuw beleid nodig was en welke zaken in stand konden blijven. Dit heeft geleid tot de conceptverordeningen die nu voorliggen. Deze worden in alle gemeenten van de arbeidsmarktregio aan de gemeenteraden voorgelegd. Hierbij is het uitgangspunt dat alle gemeenten dezelfde verordeningen vaststellen. Vanwege de samenhang tussen deze verordeningen hebben wij een aantal verordeningen gebundeld tot één raadsvoorstel. De uniformiteit wordt vooral benadrukt bij de eerste 4 verordeningen die betrekking hebben op de uitkeringen en de re-integratie waarvan de uitvoering ligt bij het Werkbedrijf. Binnen de arbeidsmarktregio wil men de uitvoering op uniforme wijze vorm gaan geven voor alle betrokken gemeenten. Dit levert het grootste efficiëntievoordeel op. Ook wordt hierdoor de mogelijkheden gecreëerd om inhoudelijk een kwaliteitsslag te maken. Daarom wil men in alle gemeenten van de Arbeidsmarktregio met dezelfde verordeningen gaan werken. De verordening cliëntenparticipatie is een lokale aangelegenheid. Bij de toelichting verderop in dit voorstel wordt hier op ingegaan. 2/9
De twee laatste verordeningen, de Verordening individuele inkomenstoeslag en de verordening individuele studietoeslag zijn voorzieningen die verstrekt worden vanuit de bijzondere bijstandsmiddelen. Eerder dit jaar heeft u besloten om de bijzondere bijstand en de minimaregelingen regionaal uit te laten voeren binnen Peel 6.1. Zorg en ondersteuning in Helmond. Hoewel couleur locale moet blijven wordt er vanuit de uitvoeringsorganisatie benadrukt dat de uitvoering en de uitvoeringskosten alleen maar beheersbaar zijn als er een goede harmonisatie van beleid gevoerd wordt. Als er ruimte is voor couleur locale dan is het in deze twee verordeningen. Voor de verordening individuele inkomenstoeslag zijn twee verordeningen voorbereid. Bij de toelichting verderop in dit voorstel wordt hier op ingegaan. 5. Toelichting op de verordeningen In het kort worden de verordeningen toegelicht en aangegeven wat de belangrijkste elementen en overwegingen zijn. Re-integratieverordening Participatiewet Someren 2015 In de re-integratieverordening zijn de instrumenten en voorzieningen op hoofdlijnen beschreven, die de gemeente kan inzetten. Nieuwe instrumenten zijn beschut werk, begeleid werken en persoonlijke ondersteuning. Ook de No Risk-polis is als instrument opgenomen. Verder is de oude vorm van loonkoststensubsidie gehandhaafd onder de naam stimuleringspremie. De stimuleringspremie wordt betaald uit de re-integratiemiddelen. Voor de nieuwe vorm van loonkostensubsidie is een aparte verordening gemaakt. De toegang is voor mensen met een arbeidsbeperking en deze vorm van loonkostensubsidie wordt gefinancierd uit het inkomendeel. Nadere uitwerking vindt plaats in beleidsregels. Verordening loonkostensubsidie Participatiewet Someren 2015 Om het voor werkgevers aantrekkelijker te maken om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen, krijgt de gemeente vanaf 2015 de mogelijkheid om loonkostensubsidie te verstrekken. Gemeenten hebben beleidsvrijheid en bepalen op basis van maatwerk wat iemand aan ondersteuning nodig heeft. In de verordening dient de gemeente regels te stellen over de wijze van vaststelling van de doelgroep loonkostensubsidie en de vaststelling van de loonwaarde. De regering heeft een algemene maatregel van bestuur (AMvB) in voorbereiding evenals een ministeriele regeling waarin minimumeisen worden opgenomen die landelijk moeten gaan gelden (in de AMvB) en de minimumeisen die gelden zolang in de werkbedrijven nog geen afspraken zijn gemaakt over de minimumeisen. Afstemmingsverordening Participatiewet, IOAW en IOAZ Someren 2015 De grondslagen voor deze verordening zijn gewijzigd. De wetgever heeft in de wet zelf geregeld dat de gemeente een maatregel moet opleggen wanneer de belanghebbende een in artikel 18 lid 4 genoemde verplichtingen niet nakomt. Deze in de wet opgenomen verplichtingen worden de geüniformeerde verplichtingen genoemd. De wetgever heeft geregeld dat de gemeente bij het niet nakomen van deze geüniformeerde verplichtingen een maatregel moet opleggen van 100% gedurende 1 tot 3 maanden. Bij verordening kan de gemeente bepalen of zij 1, 2 of 3 maanden oplegt. 3/9
Enkele bijzonderheden: - WWB en IOAW/-Z zijn samengevoegd; gedragingen zijn apart beschreven en worden op dezelfde manier gesanctioneerd als voorheen; - In verband met de geüniformeerde verplichtingen zijn enkele wijzigingen in het oorspronkelijk artikel aangebracht, waarin gedragingen worden benoemd (verplaatst); - Ernstige misdragingen zijn als eigenstandige gedraging strafbaar. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen ernstige misdragingen jegens personen (2 maanden) en ernstige misdragingen jegens materialen (1 maand); - Voor de geüniformeerde verplichtingen met betrekking tot arbeidsinschakeling is de verlaging op 100% gedurende één maand vastgesteld, waarbij geen onderscheid wordt gemaakt tussen verschillende gedragingen; - Het niet nakomen van overige verplichtingen wordt gesanctioneerd met een verlaging van 20%; - Ten opzichte van de huidige verordening is het artikel inzake Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid (artikel 11) gewijzigd. Bij onverantwoord interen van het eigen vermogen wordt een verlaging toegepast van twintig procent over een zodanige periode dat het bedrag van de verlaging gelijk is aan de bijstand die als gevolg van het te snel interen extra is verstrekt. Wijziging als gevolg van uniformering. - Ten opzichte van de huidige verordening is nieuw het artikel over beleidsplan Hoogwaardig handhaven. In plaats van een aparte verordening handhaving wordt er iedere vier jaar een beleidsplan wordt opgesteld. Gevolg is dat onze Verordening hoogwaardige handhaving Werk en Inkomen 2010 ingetrokken kan worden. Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive Someren 2015 De grondslagen voor deze verordening zijn gewijzigd. De term WWB is vervangen door Participatiewet. Inhoudelijk komt de nieuwe verordening grotendeels overeen met de huidige verordening. In de oude verordening van Someren speelde bij het toepassen van deze verordening ook nog het vermogen mee. Door uniformering is dit vervallen. Verordening individuele inkomenstoeslag Someren 2015 Door de invoering van de wet Maatregelen WWB komt de langdurigheidstoeslag te vervallen. In plaats hiervan worden de mogelijkheden om individuele bijzondere bijstand te verstrekken verruimd. Hiervoor dient een nieuwe verordening te worden opgesteld. De langdurigheidtoeslag moest een college verlenen, als aan de voorwaarden werd voldaan. Onder de participatiewet kan het college een individuele inkomenstoeslag verlenen. Het toekennen van een individuele inkomenstoeslag is daarmee een bevoegdheid geworden en geen verplichting. Aan de langdurigheidtoeslag ligt de volgende overweging ten grondslag. De bijstandsnorm wordt toereikend geacht om te voorziening in de algemeen noodzakelijke kosten van bestaan. Toch kan de financiële situatie van mensen die langdurig op een minimuminkomen zijn aangewezen onder druk komen te staan als er na verloop van tijd geen perspectief lijkt te zijn om door inkomen uit arbeid het inkomen te verhogen. In de nieuwe verordening individuele inkomenstoeslag dient de gemeenteraad vast te stellen wat onder langdurig een laag inkomen beschouwd moet worden. Uit het feit dat de minimumleeftijd voor het recht op de individuele inkomenstoeslag is verlaagd van 23 jaar naar 21 jaar kan echter worden afgeleid dat 4/9
onder langdurig ten minste drie jaar moet worden begrepen. Kiest de gemeenteraad voor een referteperiode van 5 jaar dan heeft dit tot gevolg dat personen jonger dan 23 jaar niet in aanmerking kunnen komen voor een individuele inkomenstoeslag. Bij de keuze kan ook meespelen dat volgens het Nibud de reservering voor bijstandscliënten na een periode van 3 jaar op is. Naast de referteperiode dient de raad ook aan te geven wat onder een laag inkomen verstaan dient te worden. In variant A wordt een inkomensgrens gehanteerd van 110% en in variant B 100%. Door de werkgroep is een inkomensgrens van 110% voorgesteld in de hoop dat deze inkomensgrens ook bij de andere beleidsregels toegepast zal worden (draagkrachtberekeningen, toegang collectieve zorgverzekering, minimaregelingen). Echter de praktijk is anders met het gevolg dat er meerdere inkomensgrenzen gaan gelden (100%, 110% en 120%). Op grond hiervan wordt harmonisatie lastig en is het aan het college en de raad om te overwegen om de inkomensgrens voor de individuele inkomenstoeslag te verhogen naar 120%. Prognose uitgaven inkomenstoeslag bij verschillende omvang doelgroep Gemeente Aantal huishoudens 100% ML Aantal 110% Aantal 120% Someren 430 720 1070 Gegevens uit minimascan Stimulansz mei 2014 Gemeente Uitgaven LDV 2013 Norm 2013 Aantal 100% 110% 120% Someren 56.808 110% 134 34.636 56.808 86.187 Uit bovenstaande prognose worden de meerkosten bij een inkomensgrens van 120 % geraamd op 30.000,--. De extra kosten kunnen gefinancierd worden uit de extra middelen die het Rijk beschikbaar heeft gesteld ( 46.000,-- structureel ingaande 1-1-2015). Het college adviseert derhalve een inkomensgrens van 120%. Tenslotte is in deze verordening een praktische oplossing gevonden voor het gegeven dat de norm voor een alleenstaande ouder per 1-1-2015 komt te vervallen. Verordening individuele studietoeslag 2015 De Invoeringswet Participatiewet introduceert een studieregeling in de Participatiewet: de individuele studietoeslag. De toeslag wordt aangemerkt als een vorm van bijzondere bijstand. Het betreft een nieuwe vorm van aanvullende inkomensondersteuning voor bepaalde groepen studerenden. Het verlenen van een individuele studietoeslag is een discretionaire bevoegdheid van het college en is bedoeld voor arbeidsgehandicapte studenten. De gemeenteraad dient in een verordening regels vast te stellen over het verlenen van een individuele studietoeslag. Deze regels moeten in ieder geval betrekking hebben op de hoogte en de frequentie van de betaling van de individuele studietoeslag. Doel is het verbeteren van de positie op de arbeidsmarkt van arbeidsgehandicapten. De gedachte achter de individuele studietoeslag is dat het vooral voor mensen met een arbeidshandicap van belang is de positie op de arbeidsmarkt te verbeteren middels het behalen van een diploma. Als studenten door een handicap/ beperking geen bijbaantje kunnen nemen, is het redelijk een financiële 5/9
compensatie te bieden. Voor het bepalen van de doelgroep kan aangesloten worden bij de doelgroepbepaling van het instrument loonkostensubsidie. In de Wajongregeling bedraagt de studietoeslag 25% van het bruto minimum loon. Omdat de financiering wordt gedaan vanuit het bijzondere bijstandsbudget en voor deze regeling als zodanig geen extra middelen worden beschikbaar gesteld heeft de werkgroep als studietoeslag 10% netto ( 15,7% bruto) voorgesteld. Uitgaande van de gegevens UWV ultimo 2013 voor Someren worden de kosten voor Someren als volgt geraamd. 10% bruto aantal uwv uitgaven bruto 2015 2016 2017 2018 Someren 7 13.715,52 3.428,88 6.857,76 10.286,64 13.715,52 25 % bruto aantal uwv uitgaven bruto 2015 2016 2017 2018 Someren 7 21.822,36 5.455,59 10.911,18 16.366,77 21.822,36 De regeling is nieuw per 1-1-2015 en zal geleidelijk groeien. Het eeste jaar 2015 gaan we uit van 25% vervolgens zal het bedrag ieder jaar oplopen met 25% tot 2018 Bij 10% zullen de kosten bij het aantal van 7 klanten 13.715,--bedragen Bij 25% zullen de kosten bij het aantal van 7 klanten 21.822,-- bedragen. Structurele meerkosten bij studietoeslag gebaseerd op 25% voor Someren worden geraamd op 8.100,--. Gelet op de extra middelen voor de armoedebestrijding en de beperkte groep die er gebruik van zal maken stelt het college voor om de studietoeslag te bepalen op 25% bruto. Verordening cliëntenparticipatie Participatiewet Someren 2015 In het kader van cliëntenparticipatie Participatiewet is gekeken naar een gewenst toekomstmodel en naar specifieke organisatieaspecten, die in de verordening verwerkt moeten worden. Vanuit het idee van de decentralisaties en het gegeven dat gemeenten in de arbeidsmarktregio Helmond en Peelgemeenten steeds intensiever gaan samenwerken, gezamenlijk beleid ontwikkelen en door één uitvoeringsorganisatie laten uitvoeren, ligt het in de rede om ook een enkele cliëntenraad voor het gehele sociale domein in te richten. Voor 2015 is één geïntegreerd orgaan voor het hele sociaal domein echter nog een brug te ver. De belangrijkste argumenten die hieraan ten grondslag liggen zijn: (1) gemeenten dragen hun verordende bevoegdheden (nog) niet over naar een nieuwe entiteit (werkbedrijf) en (2) behoud van lokale cliëntenraden en de mandatering van adviesbevoegdheden naar een regionaal cliëntenplatform brengt de representativiteit van cliëntenparticipatie niet in gevaar. Het regionaal cliëntenplatform dat in 2013 al is opgezet wordt daarom wel voortgezet, en volledig gemandateerd door lokale raden voor advisering over beleid en dienstverlening. De huidige verordening cliëntenparticipatie Someren regelt dat het college in een reglement vastlegt wat de taken, bevoegdheden, samenstelling en werkwijze is van de Participatiecommissie. In de verordening cliëntenparticipatie Participatiewet Someren 2015 worden de onderwerpen uit het reglement in de verordening zelf op hoofdlijnen geregeld. Verder zijn er twee belangrijke toevoegingen. Ten eerste artikel 16 waarin de basis gelegd wordt voor regionale afstemming. Op grond hiervan kan het regionaal cliëntenplatform adviezen uitbrengen. Ook artikel 10 is nieuw. Hierin 6/9
wordt geregeld dat de cliëntenraad jaarlijks een budget beschikbaar heeft voor deskundigheidsbevordering etc. Tegenprestatie naar vermogen De verordening tegenprestatie naar vermogen dient op basis van het overgangsrecht uiterlijk 1 juli 2015 te zijn vastgesteld (artikel 78z lid 7 Participatiewet). Gemeenten hebben nog tot 1 juli 2015 voor de concrete invulling van de tegenprestatie naar vermogen en om nadere afspraken te maken. Indien gemeenten de termijn 1 januari 2015 niet redden, betekent dit voor de uitvoeringspraktijk dat gemeenten de tegenprestatie naar vermogen ook nog niet kunnen opleggen op grond van de nieuwe (nog vast te stellen) verordening. Dit is voor de Peel gemeenten het geval. De Peelgemeenten redden het namelijk niet om de verordening op 1 januari 2015 gereed te hebben, vanwege de complexiteit van de te maken keuzes en de financiële gevolgen die daaraan ten grondslag liggen. Binnen onze arbeidsmarktregio moeten hierover nog fundamentele keuzes worden gemaakt. 7. Advies regionale cliëntenplatform en de participatiecommissie Werk en Inkomen Someren. De lokale cliëntenparticipatie commissies hebben eerder dit jaar de regionale cliëntenraad gemandateerd om inhoudelijke advies uit te brengen over de verordeningen en het beleid in het kader van de Participatiewet. De regionale cliëntenraad heeft begin september de concept verordeningen ontvangen. Vervolgens hebben zij schriftelijk vragen gesteld aan de werkgroep. In twee bijeenkomsten met het regionale cliëntenplatform zijn de vragen en opmerkingen besproken. Uit de reactie van het regionaal cliëntenplatform blijkt dat de verordeningen inhoudelijk akkoord zijn. Wel is er een opmerking gemaakt over de verordening cliëntenparticipatie Participatiewet en het Convenant regionale cliëntenplatform. Zorgen heeft het regionaal cliëntenplatform over de wijze waarop ze betrokken worden bij de beleidsvoorbereiding en de facilitering. De wijze waarop het regionale cliëntenplatform betrokken wordt moet opgenomen worden in het convenant. Dit is geen verordening en moet nog verder besproken worden. De verordening cliëntenparticipatie Participatiewet dient vooral besproken te worden met de locale cliëntenraad. Zie de reactie regionale cliëntenraad en de reactie daarop van de gemeenten. Onze eigen participatiecommissie heeft de verordeningen besproken in het overleg van 21 oktober j.l. en stemt in met de conceptverordeningen zoals die voorliggen ( inclusief de verordening cliëntenparticipatie). 8. Intrekken verordeningen Als gevolg van de invoering van de Participatiewet zullen aan aantal bestaande verordeningen geen rechtskracht meer hebben. Deze moeten dan ook worden ingetrokken. Dit betreft verordeningen op het terrein van de Wsw en de Wwb. 7. Consequenties van de oplossingen 7/9
7.1 Financiële aspecten De door het rijk beschikbaar gestelde budgetten zijn het uitgangspunt voor de uitvoering ( exclusief de organisatiekosten). Participatiebudget 2015. 225.346,-- Wsw 2015 2.364.718,-- BUIG middelen ( bijstand en Ioa) 2.884.207,-- Bijzondere bijstand / minimaregelingen Schuldienstverlening 353.325,-- ( inclusief de extra middelen rijk) Voor de bijzondere bijstand heeft het Rijk structureel extra middelen beschikbaar gesteld. Voor Someren bedragen de middelen met ingang van 2015 46.000,--. Deze middelen kunnen ingezet worden voor het verruimen van de inkomensgrens van 110 % naar 120% en een hogere studietoeslag. 7.2 Juridische aspecten De verordeningen zijn getoetst door de juridische afdeling van Helmond en voldoen aan de wettelijke eisen. 7.3 Risico s en kansen Bij een integrale aanpak levert het totaal een uitgebreid pakket van mogelijkheden op om de burgers, die arbeidsmogelijkheden hebben, te ondersteunen naar werk en daardoor optimaal kunnen meedoen aan de samenleving en hun financiële positie kunnen verbeteren. Daarnaast biedt het totaal pakket ook voldoende ruimte om burgers die niet of maar gedeeltelijk kunnen uitstromen naar werk en langdurig op een sociaal minimum moeten leven voldoende financiële ondersteuning en mogelijkheden om via sociale activering (en nog uit te werken Tegenprestatie) zinvol te participeren. De re-integratiekosten vormen een risico. Echter door het mogelijk te maken om subsidieplafonds in te stellen kan het risico beheersbaar blijven. 8. Communicatie en participatie In samenwerking met het Werkplein, de afdeling communicatie en de participatiecommissie wordt gewerkt aan een gedegen communicatie met de klanten. Alle verordeningen zullen na vaststelling door uw raad op de gebruikelijke wijze worden gepubliceerd. 9. Planning Verordeningen treden in werking per 1-1-2015 en zullen namens het college uitgevoerd worden in regionaal verband ; Werkbedrijf de Peel (werkplein regio Helmond en Atlant Groep) en Peel 6.1. Zorg en ondersteuning. Burgemeester en wethouders van Someren, de secretaris, de burgemeester, Drs. A.P.M. de Kok A.P.M. Veltman 8/9
Bijlagen: O NO Concept raadsbesluit De verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive Someren 2015 De re-integratieverordening Participatiewet Someren 2015 De verordening loonkostensubsidie Participatiewet Someren 2015 De afstemmingsverordening Participatiewet, IOAW en IOAZ Someren 2015 De verordening cliëntenparticipatie Participatiewet Someren 2015 De verordening individuele studietoeslag Someren 2015 De verordening individuele inkomenstoeslag Someren 2015 De verordening individuele inkomenstoeslag Helmond 2015 (variant B) Advies regionaal cliëntenplatform Reactie op advies regionaal cliëntenplatform door de gemeenten 9/9