Pius Floris Boomverzorging Veenendaal Projectnummer: Opdrachtgever: PFBL.14.BP004 Nieuw Vogelesang BV T.a.v. de heer W. N. Wijnholds p/a Rijksstraatweg 65 3956 CJ Leersum Contactpersoon: De heer A.C. van Polen Telefoon: 06-49410666 E-mail: b.vanpolen@piusfloris.nl Onderzoeker/auteur: De heer A. C. van Polen European Tree Technician Datum: 7 januari 2015 Boom Effect Analyse Rijksstraatweg 162 - Leersum Nieuw Vogelesang (versie 2)
Inhoud 1. Inleiding 2-3 2. Beoordeling 4-7 3. Conclusie 8 4. Advies 8-9 5. Foto s 10-11 Pius Floris Boomverzorging Veenendaal PFBL.14.BP004 1
1 Inleiding In opdracht van Nieuw Vogelesang BV heeft Pius Floris Boomverzorging Veenendaal een Boom Effect Analyse uitgevoerd bij 20 bomen aan de Rijksstraatweg 162 in Leersum. 1.1 Aanleiding De aanleiding voor het uitvoeren van de Boom Effect Analyse is de sloop van het bestaande Hotel Vogelesang-gebouw en de nieuwbouw van de zorgvilla Nieuw Vogelesang aan de Rijksstraatweg 162 in Leersum (gemeente Utrechtse Heuvelrug). In dit onderzoek zijn de te verwachten gevolgen, door de aanleg van de zorgvilla, voor de bomen onderzocht. Het doel van het onderzoek is om te bepalen welke gevolgen de werkzaamheden hebben op de toekomstverwachting van de bomen. Op basis hiervan kan worden bepaald of de bomen duurzaam te behouden zijn. Indien dit niet het geval is, wordt beoordeeld of er alternatieven mogelijk zijn in de uitvoering van werkzaamheden. (het ontwerp staat namelijk vast) Standaard onderzoeksvraag bij een Boom Effect Analyse is: Kunnen de aanwezige bomen, in de huidige verschijningsvorm en op de huidige standplaats, in relatie met de voorgenomen werkzaamheden, duurzaam behouden worden? Binnen het projectgebied zijn door de opdrachtgever 20 bomen aangewezen waarbij het onderzoek moet plaats vinden. In het onderzoek zijn de bomen geïnventariseerd en is het bewortelingspatroon en het bodemprofiel beoordeeld. Op basis van deze gegevens in combinatie met het ontwerp van de zorgvilla, is beoordeeld welke gevolgen de bomen ondervinden van de uit te voeren werkzaamheden. Pius Floris Boomverzorging Veenendaal PFBL.14.BP004 2
Schematische opstelling bestaand gebied 1.2 Situatie en uit te voeren werk Het projectgebied bevindt zich aan de Rijksstraatweg 162 in Leersum. Op de locatie bevindt zich een oud hotelpand, waar in de zij tuin 4 beuken staan en in de achtertuin 4 berken, 1 ceder, 1 hulst, 2 sierkersen en 8 naaldbomen. Het huidige pand wordt gesloopt en er verschijnt op iets meer afstand van de beuken een nieuw pand, met een kelder. Tussen de beuken komt een oprit naar de aan te leggen parkeergelegenheden aan de achterzijde van de beuken. Alle twintig bomen bevinden zich binnen de invloedsfeer van de werkzaamheden. De onderlinge afstand van de bomen tot de werkzaamheden is divers. Overzichtsfoto: Pius Floris Boomverzorging Veenendaal PFBL.14.BP004 3
2 Beoordeling In dit hoofdstuk wordt de beoordeling van de aanwezige bomen en de verwachte schade weergegeven. Binnen het projectgebied zijn de volgende 20 bomen visueel beoordeeld en gecontroleerd. (zie schematische voorstelling) 2.1 Bomen Boom 1 Gewone beuk (Fagus sylvatica) omtrek 235 cm (gemeten op 1.30 m boven maaiveld) Kroon diameter 13 x 10 meter, weinig dood hout aanwezig, dubbele top (op termijn zo nodig een stormanker plaatsen) goede conditie en goede toekomstverwachting. Boom 2 Gewone beuk (Fagus sylvatica) omtrek 205 cm, kroon diameter 11 x 11 meter, weinig dood hout, veel bastknobbels (ongevaarlijk). Goede conditie en goede toekomstverwachting. Boom 3 Gewone beuk (Fagus sylvatica) omtrek 164 cm, kroon diameter 12 x 6 meter, veel dood hout, zware vergaffeling met plakoksel en natuurlijke verankering. Boom is onderstandig tussen boom 2 en 4. Goede conditie en een matige toekomstverwachting. Boom 4 Gewone beuk (Fagus sylvatica) omtrek 280 cm, kroon diameter 13 x 16 meter, weinig dood hout. Goede conditie en goede toekomstverwachting. Boom 5 Berk (Betula pendula) omtrek 93 cm, kroon diameter 5 x 6 meter, goede conditie en goede toekomstverwachting. Boom 6 Berk (Betula pendula) omtrek 124 cm, kroon diameter 7 x 6 meter, goede conditie en redelijke toekomstverwachting. Boom 7 Ceder (Cedrus libanii) omtrek 196 cm, kroondiameter 10 x 7 meter, zware plakoksel en zware zijarm, oude scheefstand stam, goede conditie en matige toekomstverwachting. Boom 8 Hemlockspar (Tsuga) omtrek 68 cm, goede conditie en redelijke toekomstverwachting. Boom 9 Dwergcypres (Chamaecyparis) meer stammig, slechte aanhechting van stammen, goede conditie en matige toekomstverwachting Boom 10/11 Sierkersen (Prunus) meerstammig, slechte conditie en slechte toekomstverwachting, vol met zwammen. Boom 12/13 Dwergcypres (Chamaecyparis) omtrek 120 / 130 cm, goede conditie en redelijke toekomstverwachting. Boom 14/15 Spar (Abies) omtrek 89 / 90 cm, slechte conditie en slechte toekomstverwachting. Boom 16 Hulst (Ilex) omtrek 51 cm, goede conditie en redelijke toekomstverwachting. Boom 17 Dwergcypres (Chamaecyparis) omtrek 89 cm, goede conditie en redelijke toekomstverwachting. Boom 18 Hemlockspar (Tsuga) omtrek 73 cm, goede conditie en redelijke toekomstrverwachting. Boom 19 Berk (Betula) omtrek 155 cm, goede conditie en redelijke toekomst verwachting. Boom 20 Berk (Betula) omtrek 177 cm, goede conditie en redelijke toekomstverwachting. Pius Floris Boomverzorging Veenendaal PFBL.14.BP004 4
2.2 Beworteling Beworteling en profielopbouw Voor het inzichtelijk maken van het bewortelingspatroon en de profielopbouw zijn diverse grondboringen verricht. De beworteling bevind zich in de bovenste 60 cm en is zeer intensief. De bomen zijn breeduit geworteld. De bomen 2 en 3 hebben een éénzijdige beworteling door de aanwezigheid van het hotelgebouw. Het bodemprofiel is als volgt opgebouwd: Bovenste 10 cm grind (gebruikt als half verharding) van 10 tot 90 cm humusrijke grond, dieper dan 90 cm zand. Pius Floris Boomverzorging Veenendaal PFBL.14.BP004 5
2.3 Gevolgen van bouw- en inrichtingsactiviteiten voor de bomen In deze paragraaf worden de gevolgen door de voorgenomen werkzaamheden per boom individueel beschreven. Hierbij wordt aangegeven welke schade de bomen ondervinden van de werkzaamheden. Boom 1 Op basis van het ontwerp blijkt dat er een inrit en parkeerplaatsen rondom de boom gesitueerd zijn. Het verder inperken van de groeiplaats heeft gevolgen voor de toekomstverwachting. Door de uitvoering van de werkzaamheden wordt de toekomstverwachting matig beperkt. (3-4 jaar) Boom 2 Op basis van het ontwerp blijkt dat de inrit langs de boom op gesitueerd is. Bij de sloopwerkzaamheden zal een keermuur verwijderd moeten worden, en de sloop van het gebouw zal kort naar de boom uitgevoerd moeten worden. Het verder inperken van de groeiplaats heeft gevolgen voor de toekomstverwachting. Door de uitvoering van de werkzaamheden wordt de toekomstverwachting matig beperkt. (3-4 jaar) Boom 3 Op basis van het ontwerp blijkt dat er bij de sloopwerkzaamheden een keermuur verwijderd moet worden en de sloop van het gebouw gaat zeer dicht langs de boom op plaatsvinden. Verder ligt er nabij de stam diverse beton-elementen. Het verder inperken van de groeiplaats heeft ernstige gevolgen voor de toekomstverwachting Door de uitvoering van de werkzaamheden wordt de toekomstverwachting ernstig beperkt. (8-10 jaar) Boom 4 Op basis van het ontwerp blijkt dat er een inrit en parkeerplaatsen rondom de boom gesitueerd zijn. Het verder inperken van de groeiplaats heeft gevolgen voor de toekomstverwachting. Door de uitvoering van de werkzaamheden wordt de toekomstverwachting matig beperkt. (3-4 jaar) Boom 5 Op basis van het ontwerp staat de boom op de locatie waar parkeerplaatsen gesitueerd zijn. De boom heeft hier geen toekomstverwachting. Boom 6 Op basis van het ontwerp zijn er geen nadelige gevolgen voor de boom te verwachten. Echter voor de inrichting van het tuingedeelte heeft de boom geen toekomstwaarde. Boom 7 Op basis van het ontwerp staat de boom op de locatie waar gebouwd gaat worden. De boom heeft hier geen toekomstverwachting. Boom 8-20 Op basis van het ontwerp staan de bomen op de locatie waar gebouwd gaat worden, of waar de opslag (tijdelijk) gesitueerd is. De bomen hebben hier geen toekomstverwachting. Schade gegevens Algemeen: Schade bovengronds Door de inzet van zwaar materieel en het werken in korte nabijheid van de bomen, is er een verhoogde kans op stam en kroonbeschadiging. Pius Floris Boomverzorging Veenendaal PFBL.14.BP004 6
Schade ondergronds Tijdens de uitvoering van de werkzaamheden ontstaat er wortelverlies als gevolg van de graafwerkzaamheden. Tevens bestaat er een groot risico op bodemverdichting van de groeiplaats die zich buiten het te graven cunet bevindt. Daarnaast kan er indirect wortelschade/sterfte ontstaan de opslag van materiaal en materieel. Dit vanwege een verstoorde diffusie van bodemgassen met de buitenlucht. Onder het begrip wortelschade wordt de schade aan de opnamewortels verstaan. Deze wortels zorgen voor de opname van voedingsstoffen en vocht. Het wordt weergeven in procenten ten opzichte van de totale opname wortels. Onder het begrip stabiliteitswortelschade wordt de schade aan de wortels verstaan die zorgen voor de stabiliteit van de boom. Het wordt weergeven in procenten ten opzichte van de totale stabiliteit wortels. Voor het percentage schade aan de beworteling zijn onderstaande richtlijnen opgesteld: Tot 10 % verlies is acceptabel bij een goede groeiontwikkeling; Bij > 10% wortelschade is compensatie gewenst; Bij 20 40 % verlies is individuele afweging noodzakelijk. Bij meer dan 40% verlies van de stabiliteitswortels (> 5 cm diam.) is er sprake van acute instabiliteit. In de regel heeft een boom 3 jaar nodig om het wortelverlies te compenseren, indien hiervoor ondergronds de mogelijkheden (nieuwe doorwortelbare ruimte) toereikend zijn. Bronbemaling Voor de vochtvoorziening zijn de bomen afhankelijk van het regen- en grondwater. Bij de toepassing van bronbemaling wordt de grondwaterstand verlaagd. Het grondwater is tijdens de werkzaamheden niet meer bereikbaar voor de bomen. Afhankelijk van het tijdstip van de uitvoering van de werkzaamheden kan de vochtvoorziening ontoereikend zijn voor de bomen. 2.4 Fase waarin het project zich bevindt Het huidige ontwerp is als definitief vastgesteld. 2.5 Alternatief voor uitvoering Voor het minimaliseren van de wortelschade aan de bomen 1, 2 en 4 zal een plan van aanpak moeten worden gemaakt, hoe de inrit en parkeerplaatsen gerealiseerd zullen gaan worden. Tevens is de aanbeveling de groeiplaats na afloop te optimaliseren. Dit plan zal moeten worden beoordeeld door een gecertificeerd European Tree Technician. Pius Floris Boomverzorging Veenendaal PFBL.14.BP004 7
3 Conclusie In dit hoofdstuk wordt het antwoord gegeven op de onderzoeksvraag of dat de bomen duurzaam behouden kunnen worden. Duurzaam behoud met compenserende maatregelen Bij de bomen 1, 2 en 4 zijn compenserende maatregelen noodzakelijk voor het duurzaam instant houden van deze boom. Het verder inperken van de ondergrondse groeiruimte heeft gevolgen voor de toekomstverwachting. Door het creëren van nieuwe doorwortelbare ruimte binnen de huidige groeiplaats kan de boom zich herstellen. Dit heeft ook een positieve uitwerking op de huidige toekomstverwachting. Niet duurzaam te behouden op hun huidige standplaats De bomen 3 en 6 zijn niet duurzaam te behouden op zijn huidige standplaats. Als gevolg van de werkzaamheden en/of de onderstandige groei, wordt de toekomstverwachting van de boom ernstig negatief beïnvloed. Niet te behouden op de huidige standplaats De bomen 5, 7 en 8-20 zijn niet te handhaven op hun locatie. De bomen bevinden zich in het gebied waar parkeerplaatsen en/of bebouwing staat gesitueerd. Volgens de richtlijnen van de gemeente Utrechtse Heuvelrug, dient een kapvergunning te worden aangevraagd voor boom nr. 3 de beuk en boom nr. 7 de Ceder. (De berken, schubvormige naaldbomen en bomen binnen de 30 cm diameter gemeten op 1.30 meter hoogte, zijn kap vrij.) 4 Advies 4.1 Algemeen Het advies is om de onderstaande maatregelen te nemen en de alternatieven op te nemen in de uitvoering. Hiermee kan bij een deel van de bomen de wortelschade verminderd of geminimaliseerd worden en daarmee de bomen duurzaam behouden blijven. De noodzakelijke kapaanvraag te laten uitvoeren door een deskundige om met de juiste onderbouwing, problemen te voorkomen. 4.2 Compenserende maatregelen Nadat het plan voor de aanleg van de inrit en parkeerplaatsen uitgevoerd is, kunnen de volgende compenserende maatregelen uitgevoerd worden. Het advies is compenserende maatregelen toe te passen bij boom 1, 2 en 4. Hiermee ontstaat nieuwe extra doorwortelbare ruimte waarin de boom zijn nieuwe wortels kan vormen. De huidige groeiplaats buiten het te graven cunet van de bomen te behandelen doormiddel van TFI-4000 methode. De TFI-4000 methode (Tree Fertilizer Injector) bestaat uit het met perslucht inbrengen van een substraat. De bodem wordt losgebroken, er ontstaan scheuren in de bodem en deze ruimten worden opgevuld met een substraat. De doorwortelbare ruimte wordt doormiddel van deze methode vergroot. En de aanwezige bodemverdichting en storende lagen wordt opgeheven. In bijlage 1 is de werkwijze van de TFI-4000 methode weergegeven. Pius Floris Boomverzorging Veenendaal PFBL.14.BP004 8
4.3 Maatregelen bij uitvoering van de werkzaamheden Om de bomen, die op hun huidige standplaats gehandhaafd moeten blijven, duurzaam te kunnen behouden, dienen een aantal maatregelen en randvoorwaarden in acht te worden genomen. Voorafgaand aan de werkzaamheden dienen de bomen gesnoeid te worden, zodat machines geen schade aan de kroon kunnen veroorzaken. Deze werkzaamheden dienen uitgevoerd te worden door een ervaren European Tree Worker. Een beuk is namelijk zeer gevoelig voor zonnebrand, en daar dient bij de snoeiwerkzaamheden terdege rekening mee gehouden worden. Op de groeiplaats onder de bomen waar transport noodzakelijk is (éénmalige aanvoer machines) dienen rijplaten te worden gelegd om de druk te verdelen. De huidige groeiplaats waar geen werkzaamheden hoeven plaats te vinden dienen instant te worden gehouden door middel van afgeschermde zone. De afgeschermde zone beschermt de onderliggende beworteling tegen beschadiging en de bodem tegen verdichting. De voorkeur gaat uit naar het afzetten van dit beschermde gebied door middel van hekken. Binnen de afscherming zone gelden de volgende beperkingen: * Er mag geen materiaal worden geplaatst of opgeslagen. * Er mogen geen graafwerkzaamheden worden uitgevoerd. * Er mogen geen voertuigen of andere machines worden geparkeerd. * Er mogen geen bewegingen plaats vinden van voertuigen of andere machines. * Het instrueren van werknemers welke de werkzaamheden uitvoeren hoe om te gaan met de beschermde zonde, wortelkap en werken bij bomen. * Bij de bomen dient rond de stam een stambescherming te worden aangebracht om directe schade te allen tijde te voorkomen. * De te verwijderen keermuren alleen bovengronds verwijderen. * Indien wortelkap noodzakelijk is dient dit te gebeuren door middel van een recht snijvlak, haaks op de lengte richting van de wortel. Wortelkap bij wortels vanaf 5 cm diameter dient handmatig te worden uitgevoerd. De werkzaamheden dienen te worden uitgevoerd door een boomdeskundige. * Het advies is om tijdens de uitvoering van de werkzaamheden van het project een boom technisch toezichthouder aan te stellen. Deze ziet toe op de werkzaamheden en op de naleving van de randvoorwaarden en geeft zo nodig advies. 4.4 Bronbemaling Het advies is om de werkzaamheden uit te voeren in de bladerloze periode van de bomen. Er is dan op dat moment geen verdamping dus ook geen verhoogd risico op een vocht tekort. Mochten de werkzaamheden worden uitgevoerd binnen de bladperiode is het advies om te zorgen voor een retourleiding richting de bomen. Deze retourleiding dient voldoende capaciteit te hebben om de beuken niet te laten verdrogen. Verder dienen er peilbuizen geplaatst te worden om de grondwaterstand te monitoren. Vervolgens kan worden bepaald of de bomen nog voorzien moeten worden van extra water. Dit rapport is naar waarheid opgemaakt te Veenendaal, 7 januari 2015 Ing. W.A. van Ginkel Directeur Pius Floris Boomverzorging Leiderdorp Pius Floris Boomverzorging Veenendaal PFBL.14.BP004 9
5 Foto s Boom 3 Plakoksel/vergaffeling Boom 1Dubbele top, stormanker?? Pius Floris Boomverzorging Veenendaal PFBL.14.BP004 10
Boom 2 en 3 te verwijderen keermuren Boom 3 middenin, onderstandig! Pius Floris Boomverzorging Veenendaal PFBL.14.BP004 11