Tegnologie Vraestel 26 Graad 7 Totaal: 100 Vraag 1: Hefbome Sê of die volgende stelling waar of onwaar is. 1. 'n Hefboom is 'n voorwerp waarmee 'n las verplaas kan word deur druk daarop uit te oefen. 2. Mag is wanneer jy druk of trek. 3. 'n Draaipunt is die punt waar die las nie draai nie. 4. 'n Las is die ding wat teen die druk- of trekbeweging weerstand bied. 5. Die gebruik van 'n hefboom het geen voordeel tot die mens nie. 6. Die voordeel word bepaal deur die lengte van die paal. 7. Hoe groter die meganiese voordeel is, hoe meer help die hefboom jou. 8. Klas 1 hefboom is die draaipunt tussen die mag en die las. 9. Klas 2 hefboom is die mag tussen die las en die draaipunt. 10. Klas 3 hefboom is die las tussen die draaipunt en die mag. (10) Vraag 2: Strukture 1. Noem en bespreek die twee soorte strukture wat mens kry. (2) 2. Noem die funksies van 'n struktuur. (4) 3. Noem die drie hoof strukture en gee 'n voorbeeld by elk. (6) 4. Wanneer gebeur struktuurbreuk? (1) 5. Noem die vyf kragte wat ons kry. (5) 6. Gee die verskil tussen waterbestand en waterdig. (2) 7. Noem en bespreek die eienskappe wat strukture veilig maak. (6) 8. Wat is hitte isolering? (1) (27) Vraag 3: Verwerking 1. Ons gebruik sekere materiale vir spesifieke doeleindes aangesien hierdie materiale oor sekere eienskappe beskik. Na watter eienskappe word hier verwys? (6) 2. Noem enige twee produkte wat verwerk moet word. (2) 3. Wat is erts en waar kom dit voor? (2) 4. Bespreek hoe metale ontgin word. (6) 5. Noem een voorbeeld van ysterhoudende metale en allooie asook een voorbeeld van nie-ysterhoudende metale en allooie. (2) 1
6. Hoe word allooie verkry. (1) 7. Noem twee redes waarom metaal gevorm word. (2) 8. Noem drie vorme waarin ons metaal kan koop. (3) 9. Beskryf die volgende maniere waardeur metale gevorm kan word: a) Gieting b) Knip c) Buiging (6) 10. Wanneer roes metale en waarmee kan sommige metale behandel word om roes te voorkom? (2) 11. Wat is 'n paneelklopper? (1) 12. Wat is aluminium en waarvoor word dit gebruik? (2) 13. Wie is vodderapers? (1) 14. Hoe word metaal herwin? (2) 15. Noem en beskryf vier maniere waarop metaal geheg kan word. (8) (46) Vraag 4: Beweging en Stroombane 1. Wat is 'n stelsel? (1) 2. Noem die vier afdelings waaronder ons stelsels kan klassifiseer. (4) 3. Watter vier bewegings word deur meganismes veroorsaak? (4) 4. Noem een nadeel van 'n serie stroombaan. (1) 5. Noem een voordeel van 'n parallelle stroombaan. (1) (11) Vraag 5: Isometriese tekeninge 1. Wat is 'n isometriese tekeninge? (1) 2. Wat gebeur met die horisontale lyne by isometriese tekeninge? (1) 3. Noem vier eienskappe van isometriese tekeninge. (4) (6) Totaal: 100 2
Memorandum Vraag 1: 1. Waar 2. Waar 3. Onwaar 4. Waar 5. Onwaar 6. Waar 7. Waar 8. Waar 9. Onwaar 10. Onwaar Vraag 2: 1. * Natuurlike strukture Strukture wat nie deur die mense vervaardig kan word nie. * Mensgemaakte strukture Strukture wat deur mense gemaak en aanmekaargesit word. 2. * Ondersteun - Die mure ondersteun die dak van die huis. * Beskerm - Huis waarin jy woon beskerm jou teen reën en son. * Omsluit 'n ruimte sodat dit wat binne is, nie verlore gaan nie. * Oorspan 'n afstand - Byvoorbeeld 'n brug oor 'n rivier. 3. * Dopstruktuur Eierdop * Raamstruktuur Spinnerak * Soliede struktuur Muur 4. Wanneer verswakte materiale, swak ontwerp, swak vakmanskap of vermoeidheid breek. 5. * Trekkrag * Drukkrag * Buigkrag * Skeurkrag * Draaikrag 6. Waterbestand: Materiaal wat behandel is sodat water nie geabsorbeer word nie, maar daarvan afrol. Waterdig: Ondeurdringbaar. Water kan nie deurdring nie. 7. * Sterkte - Strukture mag nie inmekaartuimel of bars nie. * Stewigheid - Strukture mag nie kromtrek, sy vorm verloor of buig nie. * Stabiliteit - Strukture mag nie omval nie. 8. Dit hitte is binne vasgevang en koue word buite gehou. Vraag 3: 1. * Hard * Sterk * Waterdig * Rekbaar * Geleidingsvermoë * Kan dit maklik vorm verander 2. Materiaal moet verwerk word in klere. Hout moet verwerk word in meubels. 3
3. Erts is 'n tipe rots wat metaal bevat en word diep ondergronds of op die oppervlak van die aarde gemyn. 4. * Mynwerkers boor en grawe diep gate in die aarde wat skagte genoem word. * In die wande van die skag word gate geboor en plofstof word in hierdie gate gedruk. * As die rots wat die erts bevat los geskiet word, sal die rotse loskom. * Hierdie rots stukke word op vragmotors gelaai wat dit na die gietery neem. * By die gietery word die rotse in klein stukkies opgebreek, wat dan in 'n warm smeltoond gesmelt word. * Die metaal word as vloeistof in houers opgevang, afgekoel en word dan soliede blokke staal. 5. Ysterhoudende metale en allooie tin, gietyster, sagtestaal, gereedskapstaal Nie-ysterhoudende metale en allooie koper, geelkoper, aluminium 6. Wanneer metale in die vloeistofvorm met mekaar gemeng word. 7. * Om sy funksie te verander. * Om sy voorkoms te verander. 8. * Dun plaatmetaal * Soliede ronde metaal * Ronde of vierkantige buis metaal 9. a) Die gesmelte materiaal word in 'n vorm gegiet, waarin dit stol en set. Motorenjins en gereedskap word so gevorm. b) 'n Spesiale blikskêr kan gebruik word om metaal in vorms of stroke te knip. c) Metaal plate of velle kan op twee maniere gebruik word: * As jy duike of knoppe wil hê, word die metaal in daardie vorm bewerk. * Dit word teen die verlangde hoek soos karton gevou. 10. Wanneer suurstof met metale in aanraking kom. Smeermiddels soos ghries of olie kan roes voorkom. 11. 'n Persoon wat duike in metaal van voertuie uitklop en ook die verfwerk herstel. 12. Aluminium is ligte silwerkleurige metaal wat nie roes nie en dikwels gebruik word vir kombuisgereedskap, onderdele van vliegtuie, motors en meubels. 13. Dit is die mense wat op stortingsterreine woon of munisipale asblikke deursoek. 14. Afval metale word na die skrootwerf geneem wat dit weer op hulle beurt na die gietery vir ou metaalvoorwerpe besorg. Hier word metaal gebreek, skoongemaak, gesmelt en in ander voorwerpe verander. 15. * Gom Spesiale gom wat uit een buis kleefmiddel en een buis verharder bestaan kan gebruik word. * Plofklinknaels Stukke metaal word deur klinknaels van dieselfde materiaal aan mekaar geheg, maar dis nie 'n sterk manier van hegting nie. * Soldeer 'n Sagte draad, soldeersel, word deur 'n warm soldeerbout gesmelt en dan word die metaaldrade aanmekaar vassoldeer. * Sweis Daar word gebruik gemaak van 'n warm vlam en sweisstawe om metale aanmekaar te sweis. Dis veral geskik vir staal. 4
Vraag 4: 1. Dit is al die meganismes wat gebruik word om 'n masjien te laat beweeg om werk makliker, vinniger of ligter te maak. 2. * Meganies * Pneumaties * Hidroulies * Elektries 3. * Liniêr beweging * Heen en weer-beweging * Draai beweging * Swaaiende beweging 4. As een komponent verwyder word hou die ander komponente ook op werk. 5. As een gloeilamp blaas werk die ander nog. Vraag 5: 1. Dit is ook 'n 3D tekening, maar by isometriese tekeninge wys die hoek van die voorwerp na voor. 2. Die lyne word diagonaal teen 'n hoek van 30 getrek teenoor die denkbeeldige horisontale lyne. 3. * Die hoek van die voorwerp wys na voor. * 'n Isometriese as word gebruik. * Isometriese tekeninge maak gebruik van parallelle lyne. * Die werklike grootte van die voorwerp kan vasgestel word deur die tekening te meet. 5