Manifest Input voor het coalitieakkoord Gebaseerd op speerpunten vanuit het Gelderse platteland en de kleine kernen in onze provincie Maart 2015
Geachte heer, mevrouw, Op het PlattelandsParlement Gelderland (PPG) dat werd gehouden op 28 februari 2015, zijn 15 doelstellingen aangedragen door actieve en betrokken bewoners van kleine kernen en het platteland. U treft ze aan in het bijgevoegde verslag. Eveneens zijn er in aanloop naar het PPG uiteenlopende doelstellingen aan de politieke partijen voorgelegd waarop 14 partijen hebben gereageerd. De resultaten daarvan zijn ook bijgevoegd. De uitkomst van het PlattelandsParlement en de reacties op de stellingen laten duidelijk zien dat de politieke partijen over het algemeen de gevoelde noodzaak van bewoners van kleine kernen en het platteland delen en gelijke ambities willen waarmaken. Wij maken het de coalitiepartijen daarom makkelijk en bieden hierbij een manifest aan waarin de speerpunten voor een leefbaar platteland en toekomstbestendige kleine kernen zijn opgenomen! Door deze input in het coalitieakkoord op te nemen en in de aankomende regeerperiode uit te dragen, geeft u aandacht aan de ontwikkeling van het Gelderse platteland en de kleine kernen in onze provincie. Hierbij worden tal van aandachtsvelden betrokken, onder andere leefbaarheid, gemeenschapsvoorzieningen, eigen kracht en initiatief, wonen en werken. Wij hopen dat deze inbreng in de coalitieonderhandelingen worden meegenomen. Voor verdere invulling en uitwerking is DKK Gelderland (i.o.) uiteraard bereid om mee te werken! Leidy van der Aalst-Wolken Voorzitter Vereniging Kleine Kernen en Federatie Dorpshuizen Gelderland (samen DKK Gelderland i.o) www.dkkgelderland.nl info@dkkgelderland.nl 0314-631168 Raadhuisplein 1 6901 GN ZEVENAAR 2
Thema: Leefbaarheid en gemeenschapsvoorzieningen op het platteland en in kleine kernen. Voortzetting van de subsidieregeling Leefbaarheid en Gemeenschapsvoorzieningen De huidige regeling Leefbaarheid en Gemeenschapsvoorzieningen is zo succesvol dat deze recht doet aan continuering. De 60 aanvragen bij de laatste tranche van deze regeling bevestigen dit. Dit laat zien dat het innovatieve vermogen en het eigen initiatief van bewoners zeer groot is. Gelderlanders zetten zich vol overgave in voor een betere leefbaarheid en toekomstbestendige gemeenschapsvoorzieningen. Door de subsidieregeling vanaf september 2015 opnieuw in te stellen zorgt provincie Gelderland ervoor, samen met bewoners en gemeenten, dat kleine kernen aantrekkelijk blijven voor alle mensen. De provincie Gelderland zal blijven investeren in stenen, er zijn nog teveel dorpen zonder een dorpshuis of met een dorpshuis dat niet voorbereid is op de toekomst. De druk op zelforganiserend vermogen wordt heel groot door toename van de zorg als gevolg van vergrijzing in combinatie met versobering van de dienstverlening op gebied van zorg en welzijn. Tegelijkertijd liggen er kansen door zelforganisatie van bewoners en eigen initiatief voor het behoud van gemeenschapsvoorzieningen en het vergroten van de leefbaarheid (sociale geborgenheid, veilig wonen, ontmoeting en onderlinge acceptatie, tolerantie en vrijheid). Door zelforganisatie en eigen initiatief komen innovatieve projecten tot stand in kleine kernen. Initiatiefnemers moeten terecht kunnen bij iemand die hen ondersteunt, faciliteert en die het collectieve geheugen bijhoudt. Iemand uit de kleine kern zelf die de mensen verbindt op een manier die aansluit bij de lokale behoefte en mogelijkheden. Aan deze functie van dorpscontactpersoon zal de provincie continuïteit geven, zonder uitgebreide (overdreven) regelgeving. Alternatieve vormen van openbaar vervoer en slimme OV-concepten ontwikkelen Slimme OV-concepten en alternatieve vormen van vervoer worden in nauwe samenwerking met de bewoners van kleine kernen ontwikkeld waarbij de provincie het proces faciliteert Goed openbaar vervoer is een voorziening die bij bewoners hoog in het vaandel staat. Voor een vitaal platteland is het van belang openbaar vervoer te garanderen tot in de kleine kernen. Ondanks de hoge mate waarmee plattelandsbewoners hun eigen vervoer regelen, zal door vergrijzing de vraag naar openbaar vervoer in de toekomst toenemen. Eveneens mag het wonen in kleine kernen in onze ogen geen belemmering vormen om met een vorm van openbaar vervoer naar werk of studie te reizen. Alternatieve vormen van openbaar vervoer dienen daarom onderzocht en ingezet te worden. Provincie neemt verantwoordelijkheid om breedband aan te leggen in onrendabele gebieden Om ondernemerschap te stimuleren en maatschappelijke taken op het gebied van zorg, onderwijs en digitale overheidsdiensten in de toekomst goed te kunnen blijven vervullen is een modern breedbandnetwerk noodzakelijk. De provincie neemt het voortouw in de aanleg van breedbandnetwerken in de buitengebieden van Gelderland, de zogenaamde niet rendabele gebieden. 3
Thema: Eigen kracht en initiatief van bewoners van kleine kernen en het platteland in nieuwe samenwerkingsvormen Initiatieven stimuleren en ruimte bieden aan experimenten Initiatiefnemers hebben ruimte nodig voor maatwerk en een overheid die ondersteunt en faciliteert. Motivatie is de motor voor initiatieven vanuit de samenleving. De provincie wil bewoners motiveren om met projectplannen te komen voor hun eigen samenleving. De provincie stelt daarom kennis ter beschikking; thematische voorbeelden, hulp bij procedures, hulp bij fondsenwerving, tips van algemeen tot specifiek en subsidie. De regeling leefbaarheid en gemeenschapsvoorzieningen wordt gecontinueerd. Creativiteit leidt tot innovatieve ideeën. Door wantrouwen en ingewikkelde regelgeving slaat de creativiteit dood. Dit signaal uit de samenleving zal de provincie deze regeerperiode oppakken. De provincie durft ruimte te geven aan experimenten door meer flexibiliteit in regelgeving. Op lokaal niveau is de gemeente de directe projectpartner en motivator voor bewoners. Zowel op provinciaal als op gemeentelijk niveau zal de provincie werken aan een ambtelijke cultuuromslag van wantrouwend, toetsend en controlerend naar het actief meedenken en zoeken naar mogelijkheden, samenwerkingsvormen en kansen. Burgerinitiatieven worden centraal gesteld en ambtelijke processen daarop aangepast. De provincie bevordert het verdienvermogen van maatschappelijk ondernemerschap De provincie zal zich sterk maken voor het bevorderen van het verdienvermogen van maatschappelijk ondernemerschap in dorpen. De provincie ondersteunt bijvoorbeeld de opstart van slimme verdienmodellen om maatschappelijke participatie van zorg in de vorm van zorgcoöperaties en buurtzorg een succes te laten worden. 4
Thema: Wonen en werken Gelderland gaat slim en flexibel om met gebouwen om te wonen en/of te werken De provincie zet zich in voor vraag gestuurd (ver)bouwen in kleine kernen en versoepeling van regels voor herbestemming van leegstaande gebouwen in krimpgebieden. Daarmee worden de mogelijkheden om jongeren aan te trekken én in de kern te houden gestimuleerd en wordt het voor ondernemers aantrekkelijk om zich te vestigen. De provincie voert beleid dat initiatieven stimuleert! Het moet eenvoudig zijn om leegstaande gebouwen om te vormen naar woonvormen en ruimtes voor ZZP ers (kleinschalig). Leefbaarheid in kleine kernen versterk je door leegstaande panden te gebruiken als broedplaats voor maatschappelijke doeleinden en nieuwe werkconcepten. De regels voor herbestemming van leegstaande gebouwen in krimpgebieden worden door de provincie versoepeld. Samen met gemeenten zal de provincie verbindingen leggen tussen scholen, bedrijven, ambachtslieden, kunstenaars en ontwerpers om onderdak op maat te bieden aan ondernemers en voorzieningen om zodoende verpaupering van leegstaande gebouwen tegen te gaan. Om krimp op te vangen geeft de provincie ruimte en ondersteuning aan nieuwe woonvormen in buitengebieden (denk aan het project CPO-Huren in het buitengebied van Winterswijk). De aanwezigheid van jongeren in de samenleving wordt alom gezien als pré voor de leefbaarheid en vitaliteit van kleine kernen. De woonbehoefte voor starters kan echter sterk wisselen en daarom zal flexibel worden omgegaan met woonbestemmingen in de bebouwde kom van kleine kernen. Identiteit en aantrekkelijkheid van gebieden versterken voor en door bewoners Het ontwikkelen van toeristische gebieden is alleen mogelijk in samenwerking met de bewoners. Een subsidie voor grondeigenaren voor de stimulering van zogenaamde boerenlandpaden zorgt bijvoorbeeld voor een kwalitatieve wandelverbetering voor de Gelderse natuur. De provincie wil investeren in het behouden en versterken van de lokale identiteit: sociaal-culturele kenmerken en cultuur-historisch erfgoed. De provincie zet zich daarbij onder andere in voor bewustwording van Gelderse streekproducten via een provinciale marketingcampagne. Samenwerking met Duitsland Een nauwe samenwerking met Duitsland in de grensstreek is noodzakelijk voor de Gelderse economie: voor bedrijven, burgers en bewoners op gebied van werkgelegenheid en leefbaarheid. Deze samenwerking zal onder andere op bestuurlijk vlak plaatsvinden zodat initiatieven van bovenaf herkend, gestimuleerd en ondersteund zullen worden. De provincie stimuleert en faciliteert samen met andere partners een initiatief voor het instellen van tweetalig onderwijs (Nederlands-Duits) in de grensstreek waarmee kansen op de arbeidsmarkt in Duitsland worden vergroot. Duurzame energie Provincie Gelderland draagt de doelstelling om lokale duurzame energie op te wekken breed uit en stimuleert alle initiatieven, groot en klein die hieraan bijdragen. De huidige provinciale regeling voor duurzame energie wordt gecontinueerd. Lokale coöperaties voor duurzame energie hebben de toekomst. De provincie stimuleert dat er in alle Gelderse regio s regionale energiecoöperaties worden opgericht als producent van lokale energie, vergelijkbaar met de AGEM. De provincie stelt een revolverend Gelders stimuleringsfonds in voor zonne-energie met een rente van maximaal 1% voor maatschappelijke gebouwen. Sportverenigingen, scholen en MFA s, Kulturhusen, dorpshuizen komen daarmee in aanmerking voor een lening t.b.v. aanschaf van bijvoorbeeld zonnepanelen. 5