Sociale balans 2013 Hoe registreert u uw opleidingsinspanningen?

Sociale balans 2013 Hoe registreert u uw opleidingsinspanningen? Michèle Claus, eerste adviseur Competentiecentrum Werk en Sociale zekerheid

14.00-14.10: Inleiding Programma 14.10-14.40: Het huidige en toekomstige wettelijke kader 14.40-15.00: Facts and figures 15.00-15.15 : Coffee break 15.15: Hoe vult u de sociale balans in met behulp van de Excelltool van het VBO 16.00: Vragen en antwoorden 16.30: Einde 1

I. Inleiding 1. Een sociale balans: waarvoor? 2. Jongste wijziging 3. Welke ondernemingen? 4. Definities 2

I. Inleiding 1. Een sociale balans: waarvoor? Oorspronkelijke doelstelling (KB van 4 augustus 1996): Impact meten van maatregelen ten gunste van tewerkstelling Na verloop van tijd: Inlichtingen over tewerkstelling in de onderneming: aantal tewerkgestelde personen, personeelsverloop, gevolgde opleidingen, 3

I. Inleiding 2. De sociale balans: jongste wijziging Loonkloofwet: splitsing van de rubrieken 100x tot 103x (man/vrouw) Herinnering aan de algemene regel: In te vullen vakken indien meer dan 3 werknemers 4

I. Inleiding 3. Welke ondernemingen? Welke ondernemingen? Iedere onderneming die personeel tewerkstelt Welke termijnen? De sociale balans is een bijlage van jaarrekening, dus zelfde termijnen en regels voor bekendmaking Volledige of verkorte versie van sociale balans? De rubriek Opleiding is dezelfde 5

I. Inleiding 4. Definities Rubriek Opleidingen 3 soorten opleiding: Formele opleiding: klassieke cursussen Informele opleiding: on-the-job training, e-learning, conferenties,.. Initiële opleiding: alternerend leren, industriële leerovereenkomst, 6

II. Wettelijk kader 1. Waarom de opleidingsinspanningen meten? 2. Mededeling van de sociale balans aan de OR/VA 3. Bekendmaking van de sociale balans 4. Competitiviteitspact van de regering 5. Verslag van de Expertengroep «Concurrentievermogen en Werkgelegenheid» (EGCW) 7

II. Wettelijk kader 1. Waarom de opleidingsinspanningen meten? Akkoord onder sociale partners, op gebied van opleiding : 1998 : doelstelling om 1,9% van de loonmassa aan opleiding te besteden meting: sociale balans; Werkgelegenheidsconferentie 2003: niet enkel de kosten, maar ook de participatiegraad meten (aantal personen dat opleiding volgt) 50% tegen 2010; Generatiepact 2005: controle op 1,9%-doelstelling via de sociale balans en boete van 0,05% van de loonmassa ten gunste van het Fonds voor Betaald Educatief Verlof 8

II. Wettelijk kader 1. Waarom de opleidingsinspanningen meten? (2) IPA 2007-2008: jaarlijkse verhoging van de inspanningen van de sectoren zolang de 1,9%-norm niet is bereikt Controle: vernieuwde sociale balans vanaf 1 december 2008: vollediger want opname van informele en initiële opleidingen Evaluaties in CRB/NAR in 2011: boetes voor de referentiejaren 2008, 2009, 2010, 2011 9

II. Wettelijk kader Overzicht van het sanctiemechanisme Alle bedrijven samen: 1,9%-norm 1.9%-norm niet bereikt 1.9%norm bereikt Opleidings-cao in sector Geen opleidings-cao in sector of cao niet conform KB van 11 oktober 2007 Geen sanctie Geen sanctie voor bedrijven van sector Sanctie voor alle bedrijven van sector 10

II. Wettelijk kader Sectoren die voldoende opleidingsinspanningen leveren Sectoren die een opleidings-cao hebben gesloten conform het KB van 11 oktober 2007 = cao die voorziet in: Ofwel jaarlijkse verhoging van opleidingsinspanningen met 0,1 procentpunt van de loonmassa Ofwel een jaarlijkse toename van de mate van participatie aan opleiding met minstens 5 procentpunten Deze verplichting blijft behouden tot de opleidingsinspanningen van alle sectoren samen = 1,9% van de loonmassa 11

II. Wettelijk kader Controle- en sanctiemechanisme Op basis van de sociale balansen gaat de CRB ieder jaar (sept.-okt) na of de 1,9%-doelstelling is bereikt; Als de doelstelling niet is bereikt, zullen de bedrijven in sectoren die onvoldoende bijkomende inspanningen realiseren (geen conforme opleidings-cao) een extra jaarlijkse bijdrage van 0,05% aan het Fonds voor Betaald Educatief Verlof moeten storten 12

II. Wettelijk kader Oproep tot alle ondernemingen Vul het luik Opleiding van de sociale balans in om sancties te vermijden Ter herinnering: Geen sanctie INDIEN: 1,9% bereikt op interprofessioneel niveau Of indien opleidings-cao afgesloten in uw sector 13

II. Wettelijk kader 2. Mededeling van de sociale balans aan de OR/VA Werkgelegenheidsmaatregelen De RSZ verstrekt de gegevens voortaan elektronisch aan de werkgever Werkgever deelt informatie binnen de maand mee aan eventuele ondernemingsraad, of aan vakbondsafvaardiging of aan werknemers (art. 5 CAO nr. 9) 14

II. Wettelijk kader 3. Bekendmaking van de sociale balans De sociale balans moet worden bekendgemaakt: Intern: Aan de ondernemingsraad Indien geen OR, aan de vakbondsafvaardiging Indien geen VA, ter beschikking van de werknemers gesteld (idem arbeidsreglement) Extern: Nationale Bank (met de jaarrekening) 15

II. Wettelijk kader 4. Competitiviteitspact van de regering Nieuwe verplichting vanaf 2015 Sectorale cao rond opleiding: Onverminderd gunstigere bepalingen voorzien de cao s inzake bijkomende sectorale opleidingsinspanningen, in ieder geval minimaal in het equivalent van één dag voortgezette beroepsopleiding per werknemer per jaar 16

II. Wettelijk kader 4. Competitiviteitspact van de regering Huidig wettelijk kader blijft bestaan Cao met jaarlijkse bijkomende financiële inspanning of verhoging participatiegraad Verplichting om sectorale cao te sluiten die eveneens voorziet in equivalent van één dag opleiding per WN per jaar formele en informele opleiding 17

II. Wettelijk kader 4. Competitiviteitspact van de regering Boete bij onvoldoende inspanningen Bestemming wijzigt: fonds voor risicogroepen i.p.v. stelsel BEV 18

II. Wettelijk kader 5. Verslag EGCW Expertengroep Concurrentievermogen en Werkgelegenheid (EGCW) Opdracht regering: onderzoek naar verschil cijfers sociale balans Europese CVTS-enquête Rapport uitgebracht in juli 2013 Akkoord binnen Groep van 10 in november 2013 om een nieuwe methodologie uit te werken om de opleidingsinspanningen van de ondernemingen te monitoren 19

1. Europees kader 2. Gegevensbronnen 3. Conclusies III. Levenslang leren: Facts & figures België en Europa 20

1. Europees kader III. Facts & figures Reeds in 2000 : Lissabon-strategie aandacht voor Levenslang leren Doelstelling: Van Europa de meest competitieve kenniseconomie ter wereld maken tegen 2010 Levenslang leren in de totale populatie (25-tot 64-jarigen) Schoolverlaters zonder kwalificatie EU België Doel 2000 2012 Doel 2000 2012 12,5% 7,1% 9% 1 12,5% 6,2% 6,6% 2 Max. 10% 17,6% 13,5% Max. 9,5% 13,8% 12% 1 9,7% bij de werkenden, 9% bij de werklozen en 7% bij de niet-werkenden 2 6,7% bij de werkenden, 9,2% bij de werklozen en 5,7% bij de niet-werkenden Bron: Eurostat 21

1. Europees kader III. Facts & figures Waarom opleiden? Opleiding draagt bij aan productiviteit, groei en tewerkstelling Europese economie heeft vooral toekomst in hoogwaardige producten en diensten, die hogere kwalificaties vereisen Hoe? Onderwijs Levenslang leren 22

in % NEETS 1. Europees kader Proportie jongeren (18-24 jaar) die noch werkten, noch studeerden noch opleiding volgden in 2012 (in %) 30.0 III. Facts & figures 25.0 20.0 15.0 15.0 10.0 5.0 0.0 Bron: Eurostat 23

1. Europees kader EU 2020-strategie III. Facts & figures België EU Te bereiken In 2012 Werkgelegenheidsgraad (20-64-jarigen) 75% 73,2% 67,2% Schoolverlaters zonder diploma Max.10% 9,5% 12% % van 30-34-jarigen met diploma hoger 40% 47% 43,9% onderwijs Vermindering van het aantal personen 20 miljoen 380.000 21%* die geconfronteerd worden met het risico op armoede of uitsluiting % van bbp investeren in O&O 3% 3% 2,24%* 20/20/20-doelstelling ter bestrijding van de klimaatverandering * Gegevens van 2011 Bron: Eurostat 24

2. Gegevensbronnen Discussies over de cijfers III. Facts & figures 3 gegevensbronnen: 1) CVTS-enquête 2) Sociale balans 3) Verslag van de Expertengroep Concurrentievermogen en Werkgelegenheid (EGCW) van juli 2013 25

2. Gegevensbronnen 1) CVTS Continuous Vocational Training Survey Kosten van de opleidingen Survey bij bedrijven > 10 werknemers Basis voor Belgische 1,9%-doelstelling (1999) Formele opleiding Investeringen van de werkgevers 1999 2005 2010 België 1,6% 1,6% 2,4% Buurlanden (Gem-3) 2,0% 1,8% 2% - Duitsland 1,5% 1,3% 1,5% - Nederland 2,8% 2,0% 2,2% - Frankrijk 2,4% 2,3% 2,5% Europa 2,2%* 1,6% 1,6% III. Facts & figures Bron: Continuous Vocational Training Survey 2010 26

in % 2. Gegevensbronnen III. Facts & figures Opleidingskost voor ondernemingen in Europa in 2010 3.0 2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0 Bron: Continuous Vocational Training Survey 2010 27

Participatiegraad 2. Gegevensbronnen III. Facts & figures Formele opleiding 1999 2005 2010 België 41% 40% 52% Buurlanden 38% 37% 41% - Duitsland 32% 30% 39% - Nederland 41% 34% 39% - Frankrijk 46% 46% 45% Europa 39%* 33% 38% Informele opleiding 2005 2010 België 21% 21% Buurlanden 17% 21% - Duitsland 26% 28% - Nederland 11% 14% - Frankrijk 7% 14% Europa 16% 21% Bron: Continuous Vocational Training Survey 2010 28

2. Gegevensbronnen 2) Basis: sociale balans Steeds meer ondernemingen vullen minstens één rubriek van het luik Opleiding van de sociale balans in Ondernemingen die niets invullen, halen algemeen gemiddelde omlaag (balans moet worden ingevuld!) Doelstelling: bruto/netto investering van 1,9% III. Facts & figures Standpunt vakbonden Sociale Balans 2009 2010 2011p Formeel 1,06% 1,02% 1,05% Formeel + informeel + bijdragen 1,56% 1,53% 1,54% Formeel + informeel + bijdragen + 10 1,72% 1,70% 1,72% Standpunt werkgevers p: prognose Bron: CRB 29

2. Gegevensbronnen Participatiegraad III. Facts & figures Sociale balans 2000 2009 2010 2011 Gehele economie 32,3% 32,6% 32,7% 34,4% Opleidingstijd Sociale balans 2000 2009 2010 2011 Cursussen en stages 36,2 u 29 u 26,7 u 27 u Bron: CRB 30

2. Gegevensbronnen III. Facts & figures 3) Verslag van de Expertengroep EGCW Hoe vallen de verschillen te verklaren? Verschillende groepen (CVTS: meer dan 10 werknemers, bepaalde takken) Onderschatting van bepaalde elementen in de sociale balansen: - Directe kosten, zoals de bezoldiging van het personeel in opleiding (PAC*) - Bijdragen en stortingen aan collectieve fondsen Correcties aan te brengen aan de cijfers van de sociale balansen * PAC: Personnel Absence Cost 31

2. Gegevensbronnen III. Facts & figures Formele + informele + initiële opleiding 1,52% Rekening houden met het PAC en met de bijdragen 2,21% Toepassingsgebied (CVTS-enquête) Uitsluiting bedrijven <10 werknemers 2,4% 32

III. Facts & figures 3. Conclusies Levenslang leren is belangrijk in de competitieve kenniseconomie van vandaag De Belgische ondernemingen investeren veel in levenslang leren Het is belangrijk dat te kunnen aantonen door de sociale balans in te vullen Levenslang leren = gedeelde verantwoordelijkheid van werkgever en werknemer 33

IV. Hoe vult u de sociale balans in? 1. Model van de sociale balans 2. De methodologische toelichting over de opleidingen 3. Enkele nuttige begrippen 4. De voortgezette beroepsopleiding 5. De formele opleiding 6. De informele opleiding 7. De initiële opleiding 8. Een perfect aanpasbare Excel-tool van het VBO om u te helpen 34

IV. Hoe vult u de sociale balans in? 1. Model van de sociale balans 35

36

37

38

39

2. De methodologische toelichting over de opleidingen Document van de Nationale Bank (NBB) Legt uit hoe de rubriek Opleiding van de sociale balans moet worden ingevuld Ook FAQ-rubriek nuttig IV. Hoe vult u de sociale balans in? www.nbb.be 40

IV. Hoe vult u de sociale balans in? 3. Enkele nuttige begrippen (1) Opleiding Formeel Informeel Initieel Klassieke cursussen en stages die doorgaan op een plaats die afgescheiden is van de werkplek On-the-job training, afstandsonderwijs, mentoraat, coaching, zelfscholing, deelname aan conferenties, workshops, Alternerend leren, industriële leerovereenkomst, overeenkomst tot beroepsinschakeling, patroonsopleiding 41

IV. Hoe vult u de sociale balans in? 3. Enkele nuttige begrippen (2) Financiële inspanning: Kosten van de investeringen in opleiding Bezoldiging van de werknemers in opleiding en van de lesgevers, verplaatsingskosten, huisvestingskosten, facturen van opleidingsinstellingen, werkingskosten (lokalen, materieel, meubilair, logistiek & pedagogische benodigdheden) Bruto en netto financiële inspanning (na aftrek van de subsidies) Loonmassa Boekhoudkundige definitie = cf. code 1023 = loon, 13 de maand, vakantiegeld, + werkgeversbijdragen + 2 de pijler, verzekeringen, voor de actieve werknemers die op de Belgische payroll staan 42

IV. Hoe vult u de sociale balans in? 4. De voortgezette beroepsopleiding Opleiding gevolgd door personeelsleden Op voorhand gepland Met als doel de kennis te vergroten of de vaardigheden te verbeteren Integraal/ gedeeltelijk gefinancierd door de onderneming 43

5. De formele opleiding Cursussen en stages ontwikkeld door (interne of externe) lesgevers Gekenmerkt door een hoge graad van organisatie Gaat door op een van de werkplekafgescheiden plaats/lokaal Richt zich tot een groep cursisten IV. Hoe vult u de sociale balans in? Maakt, in voorkomend geval, het onderwerp uit van een attest waaruit blijkt dat de opleiding gevolgd werd 44

Codes (M/V) 5801/5811 5802/5812 IV. Hoe vult u de sociale balans in? 5. De formele opleiding Aantal opgeleide werknemers? Personeel met arbeidsovereenkomst Met uitzondering van leerlingen, uitzendkrachten, stagiairs Aantal opgeleide werknemers die toegang hebben gehad tot één of meer formele opleidingen Aantal gevolgde uren opleiding Aan opleiding bestede arbeidsuren met behoud van loon (tijdens de werkuren of met compenserende verlofdagen, bv. betaald educatief verlof) 45

IV. Hoe vult u de sociale balans in? 5. De formele opleiding Codes (M/V) 58031/58131 58032/58132 58033/58133 5803/5813 Nettokosten voor de onderneming? Rechtstreeks aan de opleiding verbonden brutokosten (Bezoldiging van de werknemers in opleiding, verplaatsings- en huisvestingskosten, facturen van opleidingsinstellingen (externe opleiding), bezoldiging van het personeel dat de opleiding heeft gegeven of georganiseerd (interne opleiding), werkingskosten + verplichte bijdragen en stortingen aan collectieve fondsen - subsidies ontvangen van collectieve fondsen of van de overheid (opleidingspremies, opleidingscheques, enz.) = Nettokosten voor de onderneming 46

IV. Hoe vult u de sociale balans in? 6. De informele opleiding Andere vormingsactiviteiten dan de formele opleidingen, in rechtstreeks verband met het werk Hoge mate van zelforganisatie door de leerling Inhoud bepaald naargelang van de individuele behoeften van de leerling Voorbeelden: mentoraat, coaching, on-the-job training, deelname aan kwaliteitskringen, zelfscholing, e-learning, afstandsonderwijs, deelname aan conferenties, workshops, beurzen, 47

Codes (M/V) 5821/5831 5822/5832 IV. Hoe vult u de sociale balans in? 6. De informele opleiding Aantal opgeleide werknemers? Personeel met arbeidsovereenkomst Met uitzondering van leerlingen, uitzendkrachten, stagiairs Aantal opgeleide werknemers die toegang hebben gehad tot één of meer informele opleidingen Aantal gevolgde uren opleiding? Aan opleiding bestede arbeidsuren met behoud van loon 48

IV. Hoe vult u de sociale balans in? 6. De informele opleiding Codes (M/V) 5823/5833 Nettokosten voor de onderneming? Rechtstreeks aan de opleiding verbonden brutokosten Bezoldiging van de werknemers in opleiding, bezoldiging van het personeel dat de opleiding heeft gegeven, kosten van benodigdheden, verplaatsings- en huisvestingskosten, inschrijvingsgeld voor conferenties, beurzen, workshops, enz. - subsidies ontvangen van collectieve fondsen of van de overheid Door sommige sectorale fondsen uitgekeerde monitoraatpremies, enz. = Nettokosten voor de onderneming 49

IV. Hoe vult u de sociale balans in? 7. De initiële opleiding Opleiding aan personen tewerkgesteld in kader van systemen van alternerend leren en werken in de onderneming Doel: behalen van een diploma of van een officieel certificaat Opleidingsduur: ten minste 6 maanden Bv.: industriële leerovereenkomst, overeenkomst tot beroepsinschakeling, patroonsopleiding 50

Codes (M/V) 5841/5851 5842/5852 IV. Hoe vult u de sociale balans in? 7. De initiële opleiding Aantal betrokken werknemers? Leerlingen, stagiairs en andere personen in het bezit van een opleidingsovereenkomst Aantal gevolgde uren opleiding? Die de leerlingen en stagiairs in de onderneming doorbrengen 51

IV. Hoe vult u de sociale balans in? 7. De initiële opleiding Codes (M/V) Nettokosten voor de onderneming? Rechtstreeks aan de opleiding verbonden brutokosten Bezoldigingen, vergoedingen of uitkeringen betaald aan de personen die een initiële beroepsopleiding volgen, bezoldigingen van het personeel dat de opleiding heeft gegeven, werkingskosten, kosten voor leermateriaal. - subsidies ontvangen van collectieve fondsen of van de overheid 5843/5853 = Nettokosten voor de onderneming 52

IV. Hoe vult u de sociale balans in? 8. Een perfect aanpasbare Excel-tool van het VBO om u te helpen Zie http://vbo-feb.be/nl-be/ Nieuws & Media > Praktisch > Hoe vul ik mijn sociale balans correct in? 53

Nuttige links (1) Brussels Hoofdstedelijk Gewest: http://www.ecosubsibru.be/index.cfm?language=nl http://www.actiris.be http://www.huisnederlandsbrussel.be/ Wallonië : http://www.wallonie.be/fr/demarche/detail/3542 http://emploi.wallonie.be www.leforem.be http://www.leforem.be/contacts/conseil/conseillers-en-ressources-humaines.html Vlaanderen: subsidiewegwijzer voor ondernemingen: http://www.agentschapondernemen.be/subsidiedatabank www.werk.be www.vlaanderen.be www.wordwatjewil.be www.bedrijfsopleidingen.be http://www.huizenvanhetnederlands.be/ www.vdab.be http://production.competent.be/competent-nl/main.html 54

Nuttige links (2) België: www.traininginfo.be Naast een overzicht van het opleidingsaanbod biedt de site van de Management Information ook een kosteloos gespreksforum over de opleiding aan. http://www.cvdc.be/fr/entreprise/metiers.html PC 218 http://www.sfonds218.be/sociaal-fonds/sectorinformatie/beroepsindeling Samenstelling van de groep van 10: 5 vertegenwoordigers van de representatieve werkgeversorganisaties (2 VBO, Unizo, UCM: en Boerenbond) en 5 vertegenwoordigers van de representatieve werknemersorganisaties (2 ACV/CSC, 2 ABVV/FGTB en ACLVB) en wordt voorgezeten door de voorzitter van het VBO 55

Contact Alice Defauw ald@vbo-feb.be 02/515.08.90 Michèle Claus mc@vbo-feb.be 02/515.08.10 Ontdek onze app VBO Radar en krijg toegang tot cijfers, trends en analyses van de sociaaleconomische gegevens voor België: Installeer via Google Play of de App Store Of ontdek de webversie: www.febradar.be 56