Notitie onderzoek kapvergunningvrije gemeente Gieten, 10 februari 2015 Afdeling Ruimte
INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING 4 1.1 Onderzoekskader 4 2. HUIDIG BELEID KAPVERORDENING 4 2.1 Algemeen Plaatselijke Verordening 2008 4 2.2 Boswet 5 2.3 Bestemmingsplannen 5 3. JURIDISCHE ASPECTEN 6 3.1 Beschermwaardige houtopstanden in de APV 6 3.2 Beschermwaardige houtopstanden in bestemmingsplannen 6 4. MOGELIJKHEDEN KAPVERGUNNING VRIJE GEMEENTE 7 4.1 Kapvergunningplichtige bomenlijst 7 4.2 Kapvergunningvrije en kapvergunningplichtige zones 8 4.3 Kapvergunningvrije percelen 9 4.4 Verruimen kapvergunningvrije maatvoering 9 4.5 Verruimen kapvergunningvrije boomsoorten 9 5. CONCLUSIE 10 5.1 Kapvergunningvrij voor particulieren 10 5.2 Verruimen kappen zonder vergunning 10 BIJLAGEN 12 BIJLAGE 1: VOORBEELDEN KAPVERGUNNINGVRIJE GEMEENTEN 13 BIJLAGE 2: CRITERIA BOMENLIJSTEN VOORBEELD GEMEENTEN 15 BIJLAGE 2A: CRITERIA WAARDEVOLLE BOMEN (EN ERVEN) GEMEENTE EEMSMOND 16 BIJLAGE 2B: CRITERIA BOMENLIJST GEMEENTE EMMEN 17 BIJLAGE 2C: CRITERIA MONUMENTALE BOMEN GEMEENTE ASSEN 18
1. INLEIDING Op 29 oktober 2013 heeft het college besloten om op het gebied van groenbeheer het onderzoek kapvergunningvrije gemeente op te pakken. Gemiddeld komen er jaarlijks ca. 100 vergunningaanvragen binnen voor het kappen van bomen. Bij ca. 75 % van deze aanvragen gaat het om particuliere bomen. Veelal wordt de vergunning verleend. In deze notitie gaan we in op de vraag welke mogelijkheden er zoal zijn om vergunningvrij kappen mogelijk te maken, zonder daarbij afbreuk te doen aan waardevol groen. 1.1 Onderzoekskader Het onderzoek richt zich op het vergunningvrij kappen van bomen in particuliere tuinen van burgerwoningen, geen bedrijfswoningen, dienstwoningen en recreatiewoningen betreffend. Bomen van (overheids)instanties, verenigingen en ondernemers blijven vergunningplichtig, zodat belanghebbenden bij een vergunningverlening voor deze bomen kunnen blijven reageren op het voornemen tot kap middels bezwaar en beroep. 2. HUIDIG BELEID KAPVERORDENING Voor het kappen van een houtopstand 1 is een omgevingsvergunning, activiteit kappen/vellen, nodig dan wel een melding Boswet. VoorTjeschermwaardige houtopstanden, zoals opgenomen in de geactualiseerde bestemmingsplannen geldt voor het kappen een omgevingsvergunning, activiteit aanleggen (voorheen aanlegvergunning). In hoofdlijnen is de Algemeen Plaatselijke Verordening van toepassing binnen de bebouwde kom en voor erven en tuinen buiten de bebouwde kom en de Boswet buiten de bebouwde kom. 2.1 Algemeen Plaatselijke Verordening 2008 De Algemeen Plaatselijke Verordening (APV) wordt door de gemeenteraad vastgesteld. De gemeente is geheel vrij of zij een kapverbod wil instellen. Ook mag de gemeente zelf bepalen binnen welke kaders dat plaatsvindt. Het college is het bevoegd gezag om deze vergunning te verlenen. Wel heeft het Rijk het verlenen van de kapvergunning op 1 oktober 2010 ondergebracht in de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht. In de huidige APV mogen houtopstanden vergunningvrij worden gekapt wanneer het gaat om: - wegbeplantingen en eenrijïge beplantingen op of langs landbouw gronden, beide voor zover bestaande uit niet-geknotte populieren of wilgen - vruchtbomen en windschermen om boomgaarden - fijnsparren, niet ouder dan 12 jaar, bestemd om te dienen als kerstbomen en geteeld op daarvoor in het bijzonder bestemde terreinen - kweekgoed - houtopistand die bij wijze van dunning moet worden geveld - houtopstand die deel uitmaakt van als zodanig bij het Bosschap geregistreerde bosbouwondernemingen en gelegen is buiten een bebouwde kom, tenzij de houtopstand een zelfstandige eenheid vormt die: ofwel geen grotere oppervlakte beslaat dan 10 are ofwel bestaat uit rijbeplanting van niet meer dan 20 bomen, gerekend over het totale aantal rijen - houtopstand die moet worden geveld krachtens de Plantenziektewet of krachtens een aanschrijving of last van het college - houtopstand behorend tot de naaktzadigen - dit is houtopstand behorend tot de familie van de Ginkgoachtigen (Ginkgo), de Taxusachtigen (Taxus, Cephalotaxus en Torreya), de 1 Zoals omschreven in de APV 2008, Artikel 4.3.1.begripsomschrijvingen Houtopstand: hakhout, een houtwal of een of meer bomen
Denachtigen (Larix, Psuedolarix, Metasequoia, Taxodium, Pinus, Cedrus, Sciadopitys, araucaria, cunninghamia, Sequoia, Cryptomeria, Tsuga, Pseudotsuga, Abies, Picea, Sequoiadendron en Taxodium) of de Cypresachtigen (Juniperus, Cupressus, Cupressocyparis, Chamaecyparis, Libocedrus, Thujopsis en Thuja); - houtopstand waarvan de kleinste de diameter gemeten op één meter en dertig centimeter boven het maaiveld kleiner is dan dertig centimeter; - het periodiek vellen van hakhout ter uitvoering van regulier onderhoud alsmede het periodiek knotten of kandelaberen van es, linde, wilg, populier. Middels de APV kan een herplant- en instandhoudingsplicht worden opgelegd. 2.2 Boswet De Boswet is in 1961 vastgesteld door het Ministerie van Landbouw en Visserij (nu ministerie van Economische Zaken). De gemeente stelt de grenzen van de 'bebouwde kom Boswet' bij besluit vast. Deze grenzen kunnen afwijken van de 'bebouwde kom Verkeerswet'. De provincie is bevoegd gezag om het besluit 'bebouwde kom Boswet' en de meldingen Boswet goed te keuren. Er dient bij het ministerie van Economische Zaken een melding Boswet gedaan te worden voor: - houtopstanden buiten de bebouwde kom, die een zelfstandige eenheid vormen en groter zijn dan 10 are, of als rijbeplanting meer dan 20 bomen bevatten, die deel uit maken van een bij het Bosschap geregistreerde bosbouwonderneming, - houtopstanden binnen en buiten de bebouwde kom die een zelfstandige eenheid vormen en groter zijn dan 10 are, of als rijbeplanting meer dan 20 bomen bevatten, niet deel uitmakend van een bij het Bosschap geregistreerde bosbouwonderneming. Hierop zijn enkele uitzonderingen. Voor de Boswet is een herplantplicht van toepassing. 2.3 Bestemmingsplannen Bestemmingsplannen zijn bindend voor zowel overheid als inwoners. De gemeenteraad stelt de bestemmingsplannen vast. Ze wijst daarin de bestemming, ofwel functie van de grond aan. Ook geeft ze regels over het gebruik van de grond en hetgeen daarop gebouwd is. Omgevingsvergunningen moeten worden getoetst aan het bestemmingsplan. Het bestemmingsplan bepaalt daardoor mede of het vellen/kappen van een houtopstand is toegestaan. Beschermwaardige houtopstanden In de reeds geactualiseerde bestemmingsplannen zijn op basis van onderstaande criteria beschermwaardige bomen in beeld gebracht: Algemene criteria: de houtopstand staat op de lijst met monumentale bomen Aa en Hunze van het rijk of de provincie; of de houtopstand is ten minste 50 jaar oud en is door zijn leeftijd en verschijningsvorm beeldbepalend en onvervangbaar voor het karakter van de omgeving. Aan bomen met een hoge dendrologische, ecologische of cultuurhistorische waarde, kan op grond van deze specifieke waarde de status, beschermwaardig houtopstand worden toegekend vóór het bereiken van de 50-jarige leeftijd; en de houtopstand moet in redelijke conditie verkeren of door gerichte maatregelen weer in een redelijke conditie te brengen zijn. De levensverwachting moet, op het moment van toekenning, ten minste 10 jaar zijn.
Specifieke criteria: Dendrologische waarde: de boom is van grote waarde door zijn soort en/of variëteit. De boomsoort komt sporadisch voor; Ecologische waarde: de boom is van grote waarde vanwege het belang van het plaatselijk ecosysteem, bijvoorbeeld doordat er zeldzame planten (epifyten) op groeien of diersoorten, zoals vleermuizen, in leven; Cultuurhistorische waarde: de boom of boomgroep vertegenwoordigt een historische waarde. Te denken valt aan een Wilhelminaboom, Bevrijdingsboom of Markeboom. Ook bomen met een bijzondere snoeivorm, zoals bijvoorbeeld een etagelinde, zijn historisch waardevol. 3. JURIDISCHE ASPECTEN 3.1 Beschermwaardige houtopstanden in de APV In de APV staat vermeld: Voor houtopstanden waaraan onder kennisgeving aan de rechthebbende eigenaar krachtens een besluit van het college het predikaat beschermwaardig is toegekend en als zodanig bekend zijn zal in beginsel kap worden geweigerd tenzij naar oordeel van de Raad velling van betreffende houtopstand onvermijdelijk is. 3.2 Beschermwaardige houtopstanden in bestemmingsplannen De bomen die ih het bestemmingsplan de dubbelbestemming 'Beschermwaardige houtopstanden' hebben, krijgen een extra bescherming boven de APV. Voor het uitvoeren van "groot onderhoud" aan de wortels of takken van de boom of het vellen van de boom is dan een omgevingsvergunning vereist (artikel 2.1 lid 1 onder b, "het uitvoeren van een werk, geen bouwwerk zijnde, of van werkzaamheden, ingevallen waarin dat bij een bestemmingsplan of beheersverordening is bepaald). Dit wordt ook wel aanlegvergunning genoemd. De meeste bestemmingsplannen van de dorpen geven aan dat deze vergunning alleen kan worden verleend als de werkzaamheden worden onderbouwd door een boomdeskundig advies. In de planregels wordt nader uitgeschreven voor welke werkzaamheden er vergunning moet worden aangevraagd. Tevens wordt daarbij specifieker benoemd wat het toetsingskader is yan de gemeente. Bestemmingsplan gaat boven APV: Het kapverbod uit de APV is ondergeschikt aan het Bestemmingsplan. Als het bestemmingsplan een kapverbod kent dan dient de aanvrager voor twee activiteiten de omgevingsvergunning aan te vragen. Namelijk op basis van artikel 2.1. lid 1 onder b Wabo en op basis van artikel 2.2. lid 1 onder g Wabo. Als uit de toetsing aan de planregels uit het bestemmingsplan blijkt dat de aanlegvergunning niet kan worden verleend dan geeft dit een directe de weigeringsgrond voor de kapvergunning van artikel 2.2. (APV).
4. MOGELIJKHEDEN KAPVERGUNNING VRIJE GEMEENTE Indien we het vergunningvrij kappen van particuliere bomen willen verruimen, is het van belang dat we de bomen die we graag willen behouden in voldoende mate beschermen. Geheel 'kapvergunningvrije' gemeenten zijn er zover bekend niet. Wel zijn er gemeenten met bijv. 'kapvergunningvrije of kapvergunningplichtige percelen', 'kapvergunningvrije of kapvergunningplichtige zones' of 'ja tenzij'-regelingen op basis van bijv. waardevolle bomen- en ervenlijsten. In bijlage 1 is voor een aantal gemeentes in de omgeving van Aa en Hunze beknopt weergegeven op welke wijze zij omgaan met vergunningvrij kappen van bomèn. De mogelijkheden rondom het vergunningvrij kappen van bomen worden in dit hoofdstuk samen met de bijbehorende aandachtspunten uiteengezet. 4.1 Kapvergunningplichtige bomenlijst Het instellen van een vergunningplichtige bomenlijst, waarbij de overige bomen vergunningsvrij worden verklaard, komt neer op een 'ja tenzij'-regeling voor het vergunningvrij kappen van bomen. Aan de hand van vastgestelde, héldere criteria waar een boom aan dient te voldoen kan een boom op een bomenlijst (incl. bijbehorende kaart) komen te staan. Aandachtspunten Er worden in den lande verschillende criteria gehanteerd en de naamgeving van de vergunningplichtige bomenlijst verschilt per gemeente. De gehanteerde criteria moeten afgestemd zijn op het beleid wat nagestreefd wordt. Stand van zaken actualisatie bestemmingsplannen Binnen de gemeente Aa en Hunze zijn nog "witte vlekken" in kader van de actualisatie van bestemmingsplannen. Er zijn nog geen geactualiseerde bestemmingsplannen voor het Buitengebied, Rolde centrum(plan), locaties Stationsstraat/Boddeveld 'Vlieghuis', Brink 16, Schoolstraat 1 t/m 17 en Naweg 10a/b te Gieten, omgeving Menso Altinglaan/Drostenhof en Verzorgingstehuis de Wenning aan de Moleneamp te Rolde. Daarnaast komen de begrenzingen van het bestemmingsplan buitengebied niet overeen met de komgrenzen van de dorpen. Zo vallen diverse dorpen binnen het bestemmingsplan Buitengebied. Inventarisatie beschermwaardige houtopstanden bestemmingsplannen Voor de actualisatie van de bestemmingsplannen is een begin gemaakt met het in beeld brengen van de waardevolle houtopstanden binnen de gemeente. De inventarisatie van de beschermwaardige houtopstanden voor de actualisering van de bestemmingsplannen was met name gericht op de solitaire bomen en boomgroepen. Overige waardevolle houtopstanden en beplantingen zijn destijds niet meegenomen vanwege de omvang en het tijdsbestek waarin uiteindelijk de gehele gemeente geïnventariseerd moest worden. Wel zijn de meest waardevolle laanstructuren, bijzondere (cultuurhistorische) functies en cultuurhistorische tracés op gemeentegrond vastgelegd middels groenstructuurkaarten met bijbehorende tekst ten behoeve van het behoud en versterking van het groene karakter van Aa en Hunze. De kaarten met beschermwaardige houtopstanden zijn zodoende niet los te zien van de groenstructuurkaarten. In de reeds geactualiseerde bestemmingsplannen zijn de solitaire bomen, die voldoen aan de criteria beschermwaardig houtopstand, opgenomen middels een dubbelbestemming om het behoud ervan te waarborgen. De groenstructuurkaarten zijn in de bestemmingsplannen opgenomen in de toelichting en slechts ten dele opgenomen in de verbeelding met bijbehorende regels. Houtopstanden van bijvoorbeeld beschermde dorpsgezichten, karakteristieke dorpsranden, (cultuurhistorische) houtwallen etc. zijn niet meegenomen tijdens de inventarisatie en ontbreken zodoende op de kaarten met beschermwaardige houtopstanden.
APV Voor de waardevolle houtopstanden die niet (middels een dubbelbestemming) in de geactualiseerde bestemmingsplannen zijn opgenomen moet een bomenlijst vastgesteld worden om hen op basis van de APV bescherming te bieden. Indien een vergunningplichtige bomenlijst wordt ingevoerd dient de APV aangepast te worden wat betreft afdeling 3: Het bewaren van houtopstanden. De inwerkingtreding van de herziene APV en de vaststelling van de lijst met 'waardevolle houtopstanden' dient met elkaar samen te vallen om geen "gat" te laten ontstaan in de rechtsbescherming van deze bomen. Daarnaast dienen de eigenaren van alle houtopstanden met een beschermde status aangeschreven te worden om hen kenbaar te maken dat hun houtopstand een beschermde status geniet. Dit is nl. ten tijde van het actualiseren van de bestemmingsplannen niet gebeurd. Met het ter inzage leggen van een bestemmingsplan kan niet zonder meer worden gesteld dat alle eigenaren op de hoogte zijn gebracht van het in bezit zijn van één of meerdere beschermwaardige houtopstanden. Onderhoudsfonds Het in het leven roepen van een bomenlijst rechtstreeks gekoppeld aan het kapverbod van de APV brengt met zich mee, dat de gemeente gelden beschikbaar zou moeten stellen voor het onderhoud en de instandhouding van de bomen om voor de eigenaren het nadeel van plaatsing van een boom op de bomenlijst te compenseren. De verplichting bij te dragen aan onderhoud en instandhouding van waardevolle bomen vloeit voort uit de Algemene wet bestuursrecht, meer in het bijzonder artikel 3:2. Dit artikel gaat over zorgvuldigheid van besluitvorming. In feite worden daarmee de beginselen van behoorlijk bestuur die voordien ongeschreven door jurisprudentie gevormd recht vormden gecodificeerd (= in de wet opgenomen). Het aanwijzen van waardevolle bomen is op zich een rechtmatige overheidsdaad, maar kan onrechtmatig worden als de overheid de door een dergelijk besluit getroffen inwoners niet compenseert in de bijzondere last die de overheid die inwoner oplegt, n.l. het instandhouden van de betreffende waardevolle boom. Aanwijzing van een boom legt die inwoner bijzondere lasten op die een andere inwoner zonder aangewezen boom niet heeft. Dat is zonder compensatieregeling in strijd met het zgn. égalité-beginsel (égalité devant les charges publiques). Kortom een vorm van nadeelcompensatie is in zo'n situatie uit zorgvuldigheidoverwegingen geboden. Doe je dat niet, dan is er sprake van onrechtmatigheid van het aanwijzingsbesluit. Een eigenaar is echter niet verplicht zijn bomen te onderhouden zover de wettelijke zorgplicht niet in het geding komt. Een financiële bijdrage uit een onderhoudsfonds kan de eigenaar stimuleren om toch tot onderhoud van 'waardevolle houtopstanden' over te gaan. Deskundig onderhoud is daarbij een vereiste voor het behoud van de bomen. Voor de monumentale bomenlijst is reeds ca. 25 jaar een financiële regeling van kracht. Eigenaren van een monumentale boom, die een onderhoudscontract afsluiten met de Bomenwacht van Landschapsbeheer Drenthe, betalen 1/3 van de onderhoudskosten. De overige kosten komen voor 1/3 voor rekening van de Provincie Drenthe en voor 1/3 van de gemeente. De gemeentelijke bijdrage wordt jaarlijks geregeld via de prestatieafspraak met Landschapsbeheer Drenthe. 4.2 Kapvergunningvrije en kapvergunningplichtige zones Het instellen yan vergunningplichtige zones, waarbij de houtopstanden in de overige gebieden vergunningsvrij worden verklaard tenzij het een beschermwaardige houtopstand betreft, komt neer op een 'ja tenzij'-regeling voor het vergunningvrij kappen van houtopstanden. Aan de hand van vastgestelde, heldere criteria welke zones uitgesloten worden voor het kapvergunningvrij vellen van houtopstanden kan aan de APV een kaart ten grondslag worden gelegd. Aandachtspunten Aangezien nog niet alle bestemmingsplannen geactualiseerd en niet alle waardevolle houtopstanden in beeld gebracht zijn, kan door aan het kapverbod van de APV een kaart ten grondslag te leggen gebiedsgewijs een begin gemaakt worden met de invoer van het vergunningvrij vellen van particuliere houtopstanden.
Inventarisatie kapvergunningplichtige zones Aan de hand van de (reeds geactualiseerde) bestemmingsplannen en de cultuurhistorische waardenkaart (volgens huidige planning medio 2015 vastgesteld) kunnen nader te beschermen zones worden bepaald en op kaart gezet. Te denken valt aan beschermde dorpsgezichten, karakteristieke dorpsranden etc. 4.3 Kapvergunningvrije percelen De vrijstelling voor de kapvergunning kan worden uitgebreid door bepaalde perceelgroottes vrij te stellen van vergunningplicht, tenzij het een beschermwaardige houtopstand betreft. Het instellen van kapvergunningvrije percelen, waarbij de houtopstanden in de overige gebieden vergunningsplichtig blijven, komt neer op een 'ja tenzij'-regeling voor het vergunningvrij kappen van bomen. Aan de hand van vastgestelde, heldere criteria welke percelen uitgesloten worden voor het kapvergunningvrij vellen van bomen kan aan de APV een kaart ten grondslag worden gelegd. Aandachtspunten Er dient inzichtelijk te worden gemaakt tot welke perceelgrootte het wenselijk is om percelen vergunningvrij te maken en op welke voorwaarden. Extra aandacht dient te worden besteed aan percelen die bijv. gelegen zijn in het buitengebied (in kader van opgelegde landschappelijke inpassing), beschermd dorpsgezichten en karakteristieke dorpsranden. Door de kapvergunningvrije percelen op kaart weer te geven, is voor iedereen helder voor, welke percelen geen vergunning geldt. Indien blijkt dat het aaneengesloten perceeleenheden betreft kunnen de percelen eveneens gezien worden als kapvergunningvrije zones. 4.4 Verruimen kapvergunningvrije maatvoering De vrijstelling voor de kapvergunning kan worden uitgebreid door de stamdiameter waar een kapverbod op geldt te verhogen. Gedacht kan worden om het kapverbod niet te laten gelden voor een houtopstand waarvan de (grootste) diameter gemeten op 1,30 meter boven het maaiveld kleiner is dan 45 centimeter. Aandachtspunten Bij het verruimen van de kapvergunningvrije maatvoering is slechts een aanpassing van de APV van toepassing, met dien verstande dat het verruimen van de maatvoering niet alleen voor particuliere bomen, maar voor alle bomen binnen de kapverordening geldt. De instandhoudingstermijn van te herplanten bomen dient hierbij evenredig te worden opgeschoven van 25 naar 40 jaar of de bomen die aangeplant zijn in het kader van de herplantplicht worden standaard toegevoegd aan de lijst beschermwaardige houtopstanden om instandhouding voor de toekomst te waarborgen. 4.5 Verruimen kapvergunningvrije boomsoorten De vrijstelling voor de kapvergunning kan worden uitgebreid door de soorten die uitgesloten worden van het kapverbod uit te breiden. Gedacht kan worden aan snelgroeiende, bedektzadige boomsoorten als berk, populier en wilg. Dit zijn de zogenaamde wijkers, die minder duurzaam zijn vanwege een over het algemeen kortere 'levenscyclus' en 'zachter' hout. Aandachtspunten Bij het verruimen van de kapvergunningvrije boomsoorten is slechts een aanpassing van de APV van toepassing, met dien verstande dat het verruimen van de maatvoering niet alleen voor particuliere bomen, maar voor alle bomen binnen de kapverordening geldt.
5. CONCLUSIE Op basis van een toekomstvisie voor het boombeleid van Aa en Hunze zou gekeken moeten worden wat haalbaar is voor het verruimen van het kapbeleid rond bomen. 5.1 Kapvergunningvrij voor particulieren Bomenlijst De beschermwaardige houtopstanden in de bestemmingsplannen geven geen dekkend beeld van alle waardevolle houtopstanden die het karakter van de gemeente Aa en Hunze bepalen. Het is dan ook zaak om eerst een volledig vastgestelde 'bomenlijst' te hebben alvorens over te gaan tot een kapvergunningvrije gemeente op basis van een bomenlijst. Procedure Een volledige 'bomenlijst' vraagt een nieuwe inventarisatieronde. Daarnaast dienen de eigenaren van alle houtopstanden op de bomenlijst aangeschreven te worden om hen kenbaar te maken dat hun houtopstand een beschermde status geniet. Voordat tot aanwijzing van een waardevolle houtopstand kan worden overgegaan moet de betreffende eigenaar in de gelegenheid worden gesteld zijn zienswijze te geven. Iedere zienswijze moet worden voorzien van een goede motivering waarom al dan niet tegemoet gekomen wordt aan de genoemde bezwaren. Tenslotte moet het kapverbod binnen de APV worden herzien. Bijhouden Over de doelmatigheid van het samenstellen en actueel houden van een complete bomenlijst in een groene gemeente als Aa en Hunze zijn de meningen verdeeld. Het ontlast weliswaar de inwoner voor het éénmalig aanvragen van een vergunning, echter is het samenstellen en actueel houden van de bomenlijst een tijdrovende klus. De particuliere en ambtelijke lastenverlichting op gebied van het behandelen van de kapaanvragen weegt naar alle waarschijnlijkheid niet op tegen de lastenverzwaring met betrekking tot de werkzaamheden in kader van de bomenlijst. Door de kapvrijheid bestaat het risico dat inwoners bij de herijking van de waardevolle bomenlijst voortijdig de bomen, die in aanmerking komen voor de status "waardevol houtopstand", gaan kappen om deze status te voorkomen. Financiële consequenties Het in het leven roepen van een bomenlijst rechtstreeks gekoppeld aan het kapverbod van de APV brengt met zich mee, dat de gemeente gelden beschikbaar zou moeten stellen voor het onderhoud en de instandhouding van de bomen om voor de eigenaren het nadeel van plaatsing van een boom op de bomenlijst te compenseren. 5.2 Verruimen kappen zonder vergunning Maatvoering Het verruimen van de geldende regels van het kapverbod met betrekking tot het wijzigen van de stamdiameter van 30 cm. naar 45 cm. heeft op zich weinig consequenties. Veelal worden de vergunningen voor bomen tot een stamdiameter van 45 cm. verstrekt. Door het verruimen van de regels vervalt echter de mogelijkheid tot het opleggen van een herplantplicht voor bomen van 30 cm. tot 45 cm. Boomsoorten Het (vergunning)vrij geven van snelgroeiende, bedektzadige boomsoorten als berk, populier en wilg kan grotere consequenties hebben. Het verdwijnen van (karakteristieke) bomen als bijv. knotwilgen en -populieren, die niet als beschermwaardig zijn aangemerkt kunnen hiermee verdwijnen. Hiervoor zou een uitzondering gemaakt kunnen worden binnen de soort, zoals opgenomen in APV 2008 onder artikel 4.3.2. lid 2.a. 10
Procedure Het verruimen van de maatvoering en de boomsoorten moet worden opgenomen in de APV. Momenteel wordt er gewerkt aan een nieuwe APV. Een herziening van de regels van het kapverbod kunnen hierin worden opgenomen en bestaande regels daar waar nodig worden verhelderd. De verruimde regels van het kapverbod gelden zowel voor de particulier als de (overheidsinstanties, verenigingen en ondernemers. Wel zo duidelijk. 11
BIJLAGEN 12
BIJLAGE 1: VOORBEELDEN KAPVERGUNNINGVRIJE GEMEENTEN Gemeente Eemsmond: Sinds 15 februari 2007 werkt gemeente Eemsmond op basis van het vereenvoudigd kapbeleid, door middel van het vaststellen van lijsten met beschermde waardevolle bomen en erven. Zie bijlage 2a voor bijbehorende waarderingscriteria. Procedure: Na vaststelling van de conceptlijst van beschermde bomen en houtopstanden door college in september 2006, is deze gepubliceerd en eind oktober 2006 gedurende 6 weken ter inzage gelegd. Hieraan voorafgaand zijn alle eigenaren afzonderlijk schriftelijk geïnformeerd en in de gelegenheid gesteld een zienswijze te geven op de conceptlijst. In 2008 is het nieuwe beleid geëvalueerd en besloten in 2012 de lijsten opnieuw te inventariseren en te actualiseren. Bij de vaststelling van de geactualiseerde waardevolle bomen- en ervenlijsten is op 31 januari 2013 besloten om aanvullend beleid rondom de waardevolle bomen en erven vast te stellen in de vorm van 'spelregels', jaarlijkse actualisering van de lijsten, inwoners de mogelijkheid geven hun eigen erf, bomen en gemeentelijke bomen aan te melden voor plaatsing op de lijsten, werkplan gemeentelijke bomen en het aanbieden van vakinhoudelijke ondersteuning aan particuliere eigenaren voor het onderhoud van waardevolle bomen en erven. Gemeente Emmen: De Bomenverordening 2011 van de gemeente Emmen gaat uit van 'beschermen wat beschermd moet worden en kapvergunning vrij wat vrij mag zijn'. Monumentale bomen, waardevolle bomen en boomstructuren worden beschermd aan de hand van een bomenlijst. Zie bijlage 2b voor bijbehorende criteria. De bomen in particuliere tuinen zijn hiermee voor een groot deel ontheffingsvrij. Procedure: Na instemming met het beperken van het kapvergunningregime in 2009, hebben reacties en bezwarenprocedures de inwerkingtreding van het beperken van het kapvergunningregime met 2 jaar vertraagd. De bomenlijst mag ten alle tijden worden aangevuld. Middels een formulier op de website van de gemeente kan iedere inwoner een boom of boomstructuur aandragen. Indien deze voldoet aan de gestelde criteria wordt de boom of structuur aan de lijst toegevoegd. Gemeente Assen: In de gemeente Assen dient een omgevingsvergunning, onderdeel kappen, aangevraagd te worden indien: - de houtopstand op een adres staat dat voor komt op de adreslijst beschermd groen (lijst met monumentale bomen (Zie bijlage 2c voor bijbehorende criteria.), adres in bestemmingsplan beschermd dorpsgezicht of lijst opgelegde herplantplicht) - het beplantingsoppervlak meer dan 100 m2 bedraagt. Ongeacht de doorsnede van de boom of struiken. - het een houtwal/houtsingel of bomenrij of - laan betreft die langer is dan 10 meter. Ongeacht de stamdoorsnede van de boom of struiken. - het dikke bomen betreft. De stamdoorsnedez-diameter is 45 cm. of meer of een omtrek van 140 cm. of meer gemeten op 130 cm. hoogte. Procedure: Voor een afgegeven omgevingsvergunning, onderdeel kappen, geldt in de gemeente Assen altijd een herplantplicht. 13
Gemeente Tynaarlo: Gemeente Tynaarloo stelt voor het kappen van bomen dat er een vergunning nodig is voor bomen met een diameter van 25 centimeter of meer op een hoogte van 1,30 meter, het vellen van meer dan 50 m2 bos/bosplantsoen, houtwal of een laanbeplanting, ongeacht de diameter van de bomen en voor monumentale bomen. Er hoeft echter geen vergunning aangevraagd te worden voor het uitvoeren van een dunning en het kappen van bomen en houtopstanden in de achtertuin, indien binnen de bebouwde kom en het perceel niet groter is dan 1000 m2, het perceel slechts aan één zijde aan openbaar gebied grenst en de houtopstand niet is aangewezen als monumentale boom. Aandachtspunten: De definitie het perceel slechts aan één zijde aan openbaar gebied zal goed moeten worden onderbouwd/toegelicht. Officieel zou bovenstaande regeling nl. betekenen dat tussenwoningen met percelen ruim onder de 1000 m2, die met de achtertuin aan een 'brandgang' grenzen, voor het kappen van een boom wel een vergunning aan moeten vragen indien de boom dikker is dan 25 centimeter of meer. Gemeente Noordenveld: De Apv van de gemeente Noordenveld van 2010 regelt dat voor het vellen van een houtopstand een vergunning is vereist. Onder houtopstand wordt verstaan: één of meer bomen dikker dan 10 cm, hakhout, een lintbegroeiing van heesters, struiken en bosplantsoen. Volgens deze Apv is in de volgende gevallen geen vergunning nodig: a. voor wegbeplantingen en eenrijge beplantingen op of langs landbouw gronden, beide voor zover bestaande uit niet-geknotte populieren of wilgen; b. voor vruchtbomen en windschermen om boomgaarden; c. voor fijnsparren, niet ouder dan 12 jaar, bestemd om te dienen als kerstbomen en geteeld op daarvoor in het bijzonder bestemde terreinen; d. voor kweekgoed; e. voor een houtopstand die bij wijze van dunning moet worden geveld; f. voor een houtopstand die deel uitmaakt van als zodanig bij het Bosschap geregistreerde bosbouwondernem ingen en gelegen is buiten een bebouwde kom, tenzij de houtopstand een zelfstandige eenheid vormt die: - ofwel geen grotere oppervlakte beslaat dan 10 are; - ofwel bestaat uit rijbeplanting van niet meer dan 20 bomen, gerekend over het totale aantal rijen; g. voor een houtopstand die moet worden geveld krachtens de Plantenziektewet of krachtens een aanschrijving of last van het college, zulks onverminderd het bepaalde in artikel 4:12c; h. voor tuinbeplanting binnen de bebouwde kom met uitzondering van de houtopstanden welke voorkomen op een door het college vastgestelde lijst(en) van waardevolle en/of monumentale bomen; i. voor het periodiek afzetten van een houtopstand ter uitvoering van het reguliere onderhoud; 14
BIJLAGE 2: CRITERIA BOMENLIJSTEN VOORBEELD GEMEENTEN 15
BIJLAGE 2A: CRITERIA WAARDEVOLLE BOMEN (EN ERVEN) GEMEENTE EEMSMOND Waarderingscriteria voor boomwaardering 1 Onvervangbaar 10 boom is onvervangbaar. 5 boom is te vervangen door een andere boom. 0 boom is te vervangen. 2 Ecologisch geheel 10 duidelijke ecologische waarde. 5 ecologische waarde. 0 geen ecologische waarde. 3 Landschappelijk 20 boom domineert in het landschap. 10 boom is "aanwezig" in het landschap. 0 geen landschappelijk element. 4 Dorpsschoon 20 zeer beeldbepalend voor groenaankleding. 10 belangrijke groenaankleding. 0 geen specifieke boom. 5 Beeldbepalend 10 zeer specifieke standplaats. 5 specifieke standplaats. 0 geen specifieke standplaats. 6 Cultuurhistorisch 10 herdenkingsboom (bijna). 5 herdenkingsboom (misschien) 0 geen herdenkingsboom. 7 Leefbaarheid 10 geen aantasting leefbaarheid. 5 leefbaarheid een beetje aangetast. 0 leefbaarheid ernstig aangetast. 8 Esthetisch 10 specifieke vorm van de boom. 5 niet zeer specifieke vorm van de boom. 0 geen specifieke vorm van de boom. 16
BIJLAGE 2B: CRITERIA BOMENLIJST GEMEENTE EMMEN Artikel 3. Criteria. 3.1 De criteria voor een monumentale boom zijn: a. minimumleeftijd van ongeveer 80 jaren; b. een levensverwachting van tenminste 15 jaren; Tevens dient de boom aan een van de volgende criteria te voldoen: - individuele boom; - bijzondere functie voor de omgeving; - bijzondere schoonheidswaarde - bijzondere zeldzaamheidswaarde; - cultuurhistorische waarde. 3.2 De criteria voor een waardevolle boom zijn: a. een mimimumleeftijd van 50 jaren; b. in een goede conditie verkeren. Tevens dient de boom aan een van de volgende criteria te voldoen: - individuele boom; - grote dendrologische waarde; grote ecologische waarde; - cultuurhistorische waarde; - bijzondere snoeivorm; - bijzondere groeivorm; - ter markering van bijzonder plaats; - symbolische betekenis; speelboom. 3.3 De criteria voor een waardevolle structuur zijn: a. de houtopstand bestaat uit minimaal 10 bomen. b. deze bomen hebben een minimale doorsnee van 20 cm op 1.3 m. hoogte. Tevens dient de structuur aan een van de volgende criteria te voldoen: - een structuurvormende houtopstand die een historische of cultuurbepalende achtergrond heeft; - een structuurvormende houtopstand die een (toekomstige) beeldbepalende structuur is; - een structuurvormende houtopstand die onderdeel uitmaakt van fc$it~*7\ti beschermd stads-of doipsgezicht; /\/» - een structuurvormende houtopstand met natuur en ecologische w«farde; - structuurvormende houtopstand bij monumentale panden die onder de bescherming vallen van de erfgoedverordening. 17
BIJLAGE 2C: CRITERIA MONUMENTALE BOMEN GEMEENTE ASSEN Criteria Wanneer komt een boom in aanmerking voor de monumentale bomenlijst? Monumentale bomen De minimumleeftijd van een monumentale boom is 60 jaar. De boom is door zijn leeftijd en verschijning beeldbepalend en onvervangbaar voor het karakter van de omgeving. De omtrek van de stam moet op 1,30 m. boven maaiveld, minimaal 160 cm. zijn (dit is een stamdoorsnede van minimaal 50 cm.). Waardevolle bomen De minimumleeftijd van een waardevolle boom is 40 jaar. De boom is beeldbepalend voor de directe omgeving of voor de wijk. De omtrek van de stam moet op 1,30 m. boven maaiveld, minimaal 127 cm. zijn (dit is een stamdoorsnede van minimaal 40 cm.). Toekomst bomen De minimumleeftijd is 20 jaar. De omtrek van de stam moet op 1,30 m. boven maaiveld, minimaal 63 cm. zijn (dit is een stamdoorsnede van minimaal 20 cm.). Deze bomen hebben een bijzondere status en moeten uit kunnen groeien tot monumentale bomen. Daarnaast staan ze meestal op een speciale locatie. Voor alle categorieën geldt: Er kan een uitzondering worden gemaakt voor bv. een herdenkingsboom of een boom met een grote cultuurhistorische, dendrologische of ecologische waarde. Verder mogen de bomen niet in een onherstelbaar slechte conditie verkeren en volledig verval mag niet binnen tien jaar te verwachten zijn. 18