Beeldkwaliteitplan Postenhof en Tabaksveld te Puiflijk Gemeente Druten Gelders Genootschap Gemeente Druten April 2009
Colofon In opdacht van de gemeente Druten april 2009 Gemeente Druten i.s.m. Gelders Genootschap Auteurs Annemieke Weijs / Court Haegens Gelders Genootschap Gelders Genootschap Gemeente Druten Januari 2009 2
Inleiding In het kader van de laatste bestemmingsplanherziening voor de kern Puiflijk staat een aantal uitbreidingen op stapel. Er worden op korte termijn twee woongebieden ontwikkeld. Het betreffen de locaties Postenhof aan de Van Mekerenstraat en Tabaksveld aan de Houtsestraat. Het voorliggende beeldkwaliteitplan dient als kader voor het ontwerp en als toetsingskader voor bouw- en inrichtingsplannen voor de locaties Postenhof en Tabaksveld. Tevens is het voorliggende kader toepasbaar op een eventuele uitbreiding van de locatie Tabaksveld. Huidige situatie Puiflijk Het dorp Puiflijk ligt in het rivierengebied, betrekkelijk ver van de Waal af. De relatie van het dorp met de rivier is daardoor minimaal. Wel is de invloed van de rivier beleefbaar door de vele (laagstam) boomgaarden die rondom Puiflijk liggen. De bebouwing van Puiflijk is gesitueerd op de hogere delen, de donken of rivierduinen. In Puiflijk zijn middels hoogteverschillen in het dorp deze donken goed beleefbaar. Rond 1900 lag het dorp Puiflijk nog helemaal los van Druten en waren het duidelijk twee dorpen. In de huidige situatie is de bebouwing van Druten opgerukt tot aan Puiflijk, de planmatige jaren 80 bebouwing van Druten zuid vormt een grootcontrast met het in de tijd gegroeide dorp. Het dorp Puiflijk is nog goed herkenbaar door de historische lintbebouwing. Deze historische linten die een informeel en divers karakter hebben, zijn van waarde voor de ruimtelijke kwaliteit van deze kern. De bebouwing langs de historische wegen wordt gekenmerkt door vrijstaande bebouwing uit verschillende bouwperiodes. Van waarde is onder andere de karakteristieke dorpse bebouwing, voornamelijk bestaand uit (woon) boerderijen en T-boerderijen. Postenhof Het terrein de Postenhof is gesitueerd aan de Van Mekerenstraat. In het verleden was hier sprake van agrarische bedrijvigheid, momenteel is het terrein in gebruik als weiland. Op het terrein staat een houtwal en is een sloot met begeleidende beplanting aanwezig. De Van Mekerenstraat is een van de historische linten van Puiflijk. Het lint behoort tot de kwaliteiten van het dorp door de gevarieerde bebouwing uit verschillende bouwperiodes, de verspringende rooilijnen en de aanwezige beplanting van leilindes. De achterzijde van de woningbouwlocatie aan de Van Mekerenstraat vormt een van de randen van het dorp. Deze rand is echter niet zichtbaar vanaf andere wegen (als de Houtsestraat), omdat er grootschalige laagstamboomgaarden en kassenbouw in de directe omgeving aanwezig zijn. De boerderij die naast de woningbouwlocatie ligt is aangewezen als beeldbepalend pand, evenals de pastorie en de kerk die aan het begin van de Van Mekerenstraat zijn gesitueerd. Gelders Genootschap Gemeente Druten Januari 2009 3
Situatie Postenhof noord Tabaksveld Ook het Tabaksveld, een voormalige fabriekslocatie is gesitueerd aan historische linten van Puiflijk. De locatie ligt ter hoogte van de splitsing van de Koningsweg en de Houtsestraat. Aan beide straten staan een aantal beeldbepalende panden zoals de oude kerktoren en enkele karakteristieke T- boerderijen. Beide straten kenmerken zich zoals alle oude linten van Puiflijk door de verspringende Gelders Genootschap Gemeente Druten Januari 2009 4
rooilijnen en de gebouwen uit verschillende bouwperiodes. De korrelgrootte (footprint en volume) van de bebouwing varieert. Ook kenmerken beide straten zich door het hoogteverschil dat zichtbaar is en dat wordt veroorzaakt door de ligging op donken. Waar de twee straten samenkomen ligt een karakteristiek pleintje. De toekomstige woningbouw zal een van de wanden van het pleintje gaan vormen. Momenteel is het Tabaksveld braakliggend terrein. In de toekomst zijn er plannen om de woningbouwlocatie in een tweede fase verder richting landelijk gebied te ontwikkelen. De locatie ligt aan de rand van Puiflijk en wordt momenteel omgeven door verschillende kwekerijen. Situatie Tabaksveld (voorheen Deltaterrein) noord Uitgangspunten voor de twee locaties Doordat de nieuwbouw van Druten het oude dorp Puiflijk zo dicht is genaderd, worden de kwaliteiten van de linten van Puiflijk (met gebouwen uit verschillende bouwperioden en variatie in de rooilijnen) extra benadrukt. Dit is een waarde waarmee zorgvuldig moet worden omgesprongen bij het verdichten van de linten met nieuwbouw. Puiflijk kenmerkt zich ook als dorp door de informele en dorpse sfeer. Deze ontstaat niet alleen door de gevarieerde bebouwing maar ook door de inrichting van de openbare ruimte. Voorbeelden daarvan zijn de wegen zonder trottoir met bermen van grind of gras, met leilinden maar ook het pleintje op de splitsing Houtsestraat Koningsweg. Beide locaties bevatten een gevarieerde situering van bebouwing. Er is sprake van nieuwbouw aan het historische lint, aan de rand van het dorp en nieuwbouw daartussen in. Daarnaast is er aan de Van Mekerenstraat één locatie op het erf van de beeldbepalende boerderij. Voor de woningen aan de historische linten is een hoogwaardige architectuur gewenst. De locatie bij de beeldbepalende boerderij vraagt om een bijzondere behandeling, het realiseren van woningen in de vorm van een schuur om de karakteristiek van het erf bij de boerderij te behouden. Naast een aantal uitgangspunten die in alle situaties van toepassing zijn, zijn er voor elke situatie een aantal specifieke uitgangspunten. Algemene uitgangspunten die voor alle nieuwe bebouwing op de twee locaties gelden: Bouwmassa s zijn eenduidig, compact en opzichzelfstaand; De bouwmassa kent maximaal 2 lagen met kap; Het dakvlak heeft een ononderbroken karakter, toevoegingen aan het dakvlak zijn ondergeschikt; Gelders Genootschap Gemeente Druten Januari 2009 5
De daken zijn steile zadeldaken. Het toepassen van schildkappen, is incidenteel mogelijk, bij ca. 15% van de bouwmassa s waarbij geen 2 schildkappen naast elkaar gelegen mogen zijn; Voor wat betreft de rijwoningen zijn schildkappen ongewenst; De bebouwing heeft aansprekende voor- en zijgevels; In de gevels is enige diepte aangebracht, de uitstraling is rustig; Tussen de panden onderling is enige variatie in hoogte, gevelindeling, kleur- en materiaalgebruik mogelijk; Kleur- en materiaalgebruik sluit aan bij de bebouwing in de omgeving; Zorgvuldige detaillering van met name goten en kozijnen. Algemeen uitgangspunt voor de vormgeving van de openbare ruimte op de twee locaties De kwaliteit van Puiflijk bestaat zoals hiervoor ook al is benoemd o.a. door de informele vormgeving van de wegen. Het behouden van het dorpse karakter van Puiflijk draagt bij aan de ruimtelijke kwaliteit. De informele vormgeving van de openbare ruimte geldt als uitgangspunt bij ontwikkeling. De vormgeving van de nieuwe straten is ondergeschikt t.o.v. de oude / historische straten. Postenhof Specifieke uitgangspunten voor de openbare ruimte op locatie Postenhof Voorkeur voor het plaatsen van (fruit)bomen aan de watergang, ter vervanging van de bestaande houtwal; De bestrating bestaat uit een verharde straat met een rabat strook, er wordt geen hoge stoeprand toegepast. Ten behoeve van de bovengrondse waterafvoer wordt een ondiepe goot in het straat profiel mee ontworpen. Locaties aan de Van Mekerenstraat Met name de plekken waar de locaties grenzen aan de historische linten zijn beeldbepalend voor Puiflijk, daarom gelden specifieke randvoorwaarden voor de locaties aan de van Mekerenstraat. Respect voor de aanwezige beeldbepalende bebouwing naast de locatie. Het beeld op de boerderij ter hoogte van de pastorie wordt gehandhaafd; De nieuwe bebouwing is ondergeschikt aan de beeldbepalende boerderij, in hoogte en volume; Elke nieuwe woning heeft een individueel karakter en is georiënteerd op de Van Mekerenstraat; Variatie in de rooilijn van de bebouwing aan de Van Mekerenstraat is wenselijk voor zover het bestemmingsplan dit mogelijk maakt; De bebouwing heeft een eenvoudige rechthoekige grondvorm. Bergingen en garages worden achter de voorgevel van de woning geplaatst, eventueel losstaand, ze kunnen ook worden opgenomen in het hoofdvolume; De bebouwing is teruggelegen met een voortuin aan de Van Mekerenstraat; De nokrichting en bouwmassa zijn haaks of parallel aan de Van Mekerenstraat. De bouwmassa s zijn in de diepte ontworpen; Bij gebouwen die op de hoek van twee straten staan, gaat extra aandacht uit naar aansprekende zijgevels; Erfafscheidingen worden vormgegeven door hekwerkgaas en voorzien van groen met streekeigen beplanting; Het incidenteel plaatsen van leilinden in de voortuinen van individuele woningen. Locatie achter beeldbepalende boerderij De locatie naast de boerderij neemt een bijzondere positie in binnen de ontwikkeling omdat deze op het erf van de beeldbepalende boerderij is gesitueerd. De nieuw te bouwen woning hoort als onderdeel van het boerenerf ontwikkeld te worden. Daarbij zijn de volgende uitgangspunten van toepassing: Respect voor de beeldbepalende bebouwing, rekening houden met de bestaande agrarische karakteristiek; De nieuwe woning is ondergeschikt aan de reeds aanwezige bebouwing op het erf, de nieuwbouw gaat op geen enkele manier de concurrentie aan met het bestaande gebouw; De nieuwbouw krijgt het karakter van een agrarische schuur (zie ter inspiratie www.bouwenbijboerderijen.nl); De nieuwe bebouwing wordt naar achter op het erf gesitueerd; Gelders Genootschap Gemeente Druten Januari 2009 6
De nieuwe bebouwing bestaat uit maximaal één gebouw, garage en berging zijn in het gebouw opgenomen; Het nieuwe gebouw krijgt geen individuele relatie met de Van Mekerenstraat maar straalt uit onderdeel uit te maken van het erf; De entree van de nieuwbouw komt in de lengtegevel aan de zijde van de boerderij; De nieuwbouw wordt ontsloten via één oprit achter de boerderij; De bouwmassa en nokrichting is in de diepte ontworpen, haaks op de weg; De voorgevel is maximaal 8 meter breed; Het materiaal- en kleurgebruik is terughoudend en sober, dient aan te sluiten bij de bestaande karakteristiek; Aandachtspunten m.b.t. de erfinrichting op de locatie naast de beeldbepalende boerderij: Het erf blijft visueel herkenbaar als één erf; De afscheiding van het privégedeelte van de nieuwe woning wordt afgescheiden middels lage hagen. Referenties schuurachtig volume Overige locaties Bij gebouwen die op de hoek van twee straten staan, gaat extra aandacht uit naar aansprekende zijgevels; Bij twee onder één kap woningen een symmetrische volume- en gevelopbouw vermijden; Wanneer erfafscheidingen van hoekwoningen aan de straat grenzen, zijn deze vormgeven door middel van een gaashekwerk met groen van streekeigen beplantingsmateriaal; Het incidenteel plaatsen van leilinden in de voortuinen van individuele woningen. Gelders Genootschap Gemeente Druten Januari 2009 7
Tabaksveld Locaties aan de Houtsestraat Met name de plekken waar de locaties grenzen aan de historische linten zijn beeldbepalend voor Puiflijk, daarom gelden specifieke randvoorwaarden voor de locaties aan de Houtsestraat. Respect voor de aanwezige monumentale bebouwing nabij de locatie; Elke nieuwe woning heeft een individueel karakter en is georiënteerd op de Houtsestraat; Variatie in de rooilijn van de bebouwing aan de Houtsestraat is wenselijk voor zover het bestemmingsplan dit mogelijk maakt; De bebouwing heeft een eenvoudige rechthoekige grondvorm. Bergingen en garages worden achter de voorgevel van de woning geplaatst, eventueel losstaand, ze kunnen ook in het hoofdvolume worden opgenomen; De nokrichting en bouwmasa zijn haaks op de van Houtsestraat, de bouwmassa s zijn in de diepte ontworpen; Erfafscheidingen worden vormgeven door middel van een gaashekwerk met groen van streekeigen beplanting; Het incidenteel plaatsen van leilinden in de voortuinen van individuele woningen. In het binnengebied aangegeven locaties Bij gebouwen die op de hoek van twee straten staan, gaat extra aandacht uit naar aansprekende zijgevels; Bij rijenwoningen en meerdere twee onder één kap woningen variëren in de rooilijnen voorzo ver dit in het bestemmingsplan mogelijk is, lange eenduidige langsgevel vermijden, volumes parseleren; Bij twee onder één kap woningen een symmetrische volume- en gevelopbouw vermijden; Erfafscheidingen worden vormgegeven door hekwerkgaas en voorzien van, groen met streekeigen beplanting; Het incidenteel plaatsen van leilinden in de voortuinen van individuele woningen. Locaties voor de toekomst: Bij de keuze voor locaties voor de toekomst is aandacht voor de ruimtelijk karakteristiek van het dorp, Daarbij zijn naast de informele bebouwingslinten, de open groene ruimtes en de zachte dorpsranden met landschappelijke groene invullingen van grote waarde; Kleinschalige ontwikkelingen per keer. Zodat vanzelf diversiteit in bebouwing uit verschillende bouwperioden ontstaat; Gelders Genootschap Gemeente Druten Januari 2009 8
In het binnengebied aangegeven locaties Bij gebouwen die op de hoek van twee straten staan, gaat extra aandacht uit naar aansprekende zijgevels; Bij rijenwoningen en meerdere twee onder één kap woningen variëren in de rooilijnen, lange eenduidige langsgevel vermijden, volumes parseleren; Bij twee onder één kap woningen een symmetrische volume- en gevelopbouw vermijden; Erfafscheidingen worden vormgegeven door hekwerkgaas en voorzien van, groen met streekeigen beplanting; Het incidenteel plaatsen van leilinden in de voortuinen van individuele woningen. Locaties aan de nieuwe rand van het dorp: Doordat de locatie de rand van het dorp gaat vormen is aandacht voor de rand belangrijk. Er zijn een aantal opties: o voorkanten naar buitenzijde richten; o of grote kavels aan de randen met specifieke eisen voor de erfafscheidingen; o of zorgen voor robuuste groene structuren achter de laatste rij bebouwing. Grote kavels, passend bij de maat van de kavels van het dorp; Individuele ontwikkelingen zodat een gevarieerde bebouwingsrand ontstaat; Bij ontwikkeling van meerdere woningen tegelijkertijd, het tegelijkertijd eenduidig meeontwerpen van de erfafscheidingen, gaashekwerk met groen van streekeigen beplanting; Bij gebouwen die op de hoek van twee straten staan, gaat extra aandacht uit naar aansprekende zijgevels; Erfafscheidingen worden vormgegeven door hekwerkgaas en voorzien van groen met streekeigen beplanting; Het incidenteel plaatsen van leilinden in de voortuinen van individuele woningen. Streekeigen beplanting en referenties Groene/erven Geschoren hagen rond erven Windsingels Solitair voor woning Voor woning Overige erfbeplanting Wegbeplantingen, lanen Solitair op bijzondere plaats Bosjes fruitbomen (hoogstam wenselijk) zoals peer, appel pruim en kers in diverse variëteiten en moestuinen, bosje. veldesdoorn, liguster, beuk (rood of groen), meidoorn terughoudend gebruik van soorten gevoelig voor bacterie vuur meidoorn, els rode beuk, treurbeuk, treures, paardenkastanje, plataan, goudenregen, tulpenboom, knotlinde, peer, leipeer Leilindes Kers, goudenregen, leipeer, vlier, hulst, hazelnoot, notenboom (zijkant) eik, kastanje, iep, hoogstamfruit (overpoot), noot linde hazelaar, kornoelje, wilg, veldesdoorn, els, haagbeuk, liguster, sleedoorn, hondsroos, egelantier, Gelderse roos Gelders Genootschap Gemeente Druten Januari 2009 9
Referenties voor erfscheidingen in de vorm van hagen Gelders Genootschap Gemeente Druten Januari 2009 10
Referenties eenvoudige dorpse karakteristiek Gelders Genootschap Gemeente Druten Januari 2009 11