Het Klimaatdebat. 09/01/2013 Bart Strengers

Vergelijkbare documenten
Het Klimaatdebat. 09/01/2013 Bart Strengers

Informatie voor sessie Klimaatprobleem met minister Kamp Woensdag 9 januari 2013, Ministerie van EL&I

Zorgen om het klimaat?

Prof. Gerbrand Komen. (ex-) Directeur Klimaatonderzoek KNMI. 12 Maart 2009 NNV Sectie Energie en Klimaat

Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering Klimaatverandering

Klimaatverandering. Urgentie in Slow Motion. Bart Verheggen ECN

Het veranderend klimaat deel 2

NNV-bestuursstandpunt over de samenhang tussen klimaatverandering en energiegebruik

Hiatus: is de mondiale opwarming aan het vertragen?

Het klimaat verandert, wat nu?

Scenario workshops. Stakeholder participatie in verschillende onderzoeksfasen

Kennerschap en juridische haken en ogen. Vereniging van Nederlandse Kunsthistorici Amsterdam, 10 juni 2016 R.J.Q. Klomp

Is er een point of no return in klimaatverandering? Henk A. Dijkstra, IMAU, Departement Natuuren Sterrenkunde, Universiteit Utrecht

Geologische tijdschaal. AK 4vwo vrijdag 31 oktober. 11 Het klimaat door de tijd. inhoud

Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland

Wordt de klimaatwetenschap goed weergegeven in de media? Dr Bart Verheggen Amsterdam University College Klimaat Onderzoek & Communicatie

Wetenschap en (Social)) Media

SonEnergie, 25 maart 2019 Jacques Hagoort

De klimaatverandering: fabel of pure ernst?

Datum 21 mei 2019 Betreft Beantwoording vragen over een nieuw onderzoek naar de impact van de ongekende veranderingen rond de Noordpool

De Relatie tussen Momentaan Affect en Seksueel Verlangen; de Modererende Rol van de Aanwezigheid van de Partner

Bouwen aan vertrouwen: perspectief van de industrie

Klimaat(les)marathon. Leren voor en over het klimaat

Shipment Centre EU Quick Print Client handleiding [NL]

Surveys: drowning in data?

Welkom bij TAHMO! In deze les maken de leerlingen kennis met het TAHMO-project. Weerstation, TAHMO, zusterschool, weer, klimaat

Klimaatveranderingstand. wetenschap. Prof Wilco Hazeleger

Introduction Henk Schwietert

Recente variaties in de temperatuur van het oceaanwater. Henk Dijkstra Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek Universiteit Utrecht

MAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM

Installatie van Windows 10 op laptops. Windows 10 installation on laptops

De Invloed van Altruïsme op de Samenhang tussen Leeftijd en Mentale Veerkracht

Ministerie van Infrastructuur en Milieu

Klimaat en kosmos. Broeikaseffect?

en Science (www. sciencemag.org informatie die relevant is voor het inzicht in de risico s van klimaatverandering voor

Zeespiegelmonitor 2018

De KNMI 14 klimaatscenario s Neerslag en neerslagextremen

Op weg naar de volgende generatie KNMI klimaatscenario s Albert Klein Tank et al.

Creatief onderzoekend leren

Kunnen we variaties in het klimaatsysteem begrijpen en voorzien?

LIFE+ Arnoud Heeres, LIFE Unit, Europese Commissie LIFE+ Presentatie Nederland

WERKKOSTENREGELING. Exact Online Salaris ICT Accountancy praktijkdag: Salaris en HR innovaties

Duurzame onzekerheid

-Klimaatverandering, klimaatscenario s en gevolgen voor beleid en beheer-

De Relatie tussen Hechting en Welbevinden bij Ouderen: De mediërende Invloed van Mindfulness en Zingeving

Activant Prophet 21. Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information

Curaçao Carbon Footprint 2015

Summary 124

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt.

klimaatverandering en zeespiegelstijging Klimaatverandering en klimaatscenario s Achtergronden Prof Dr Bart van den Hurk

SCHOLEN DIE VERBINDEN Naar een beter begrip van de impact van binding en een autoritatief schoolklimaat op spijbelen

CO2-voetafdruk van beleggingen

CO2-voetafdruk van beleggingen

Sturen van technologie & technologie-educatie? Problemen en mogelijkheden. Guido Van Steendam. Departement Leefmilieu, Natuur en Energie

Boekbesprekingen. [ Boekbesprekingen ] Crok, Marcel (2010), De staat van het klimaat: Een koele blik op een verhit debat. Amsterdam: Paradigma

Nieuwe KNMIklimaatscenario s. Janette Bessembinder e.v.a.

Handleiding registreren in de portal

Gebruik van Delft-FEWS voor een wereldwijde analyse van de hydrologische consequenties van klimaatverandering

Cambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education. Published

DE MENSELIJKE INVLOED OP HET KLIMAAT IS ONMISKENBAAR

De KNMI 14 klimaatscenario s Ontwikkelingen De scenario s Voorbeelden

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE

Voorbeelden van machtigingsformulieren Nederlands Engels. Examples of authorisation forms (mandates) Dutch English. Juli 2012 Versie 2.

Koolstofcyclus in de zee. Stefan Schouten. NIOZ is part of the Netherlands Organisation for Scientific Research (NWO)

CIR-Isolatie Raad vzw

Nucleaire onbeschikbaarheid in November

Recente ontwikkelingen in de ethische normen voor medisch-wetenschappelijk onderzoek

AE1103 Statics. 25 January h h. Answer sheets. Last name and initials:

Het Grote Open Science / Open Access / Open Data StellingenSpel

Evaluatie van een IPCC-klimaatrapport. Analyse van conclusies over de mogelijke regionale gevolgen van klimaatverandering Maarten Hajer

Full disclosure clausule in de overnameovereenkomst. International Law Firm Amsterdam Brussels London Luxembourg New York Rotterdam

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead

LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN

Lieke van der Scheer, Department of Philosophy Lieke van der Scheer ISOQOL

Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten?

Op weg naar de. Digitale Fabriek 2016 EXACT

General info on using shopping carts with Ingenico epayments

Algemene Rekenkamer..,

De evaluatie van multidisciplinaire crisis(oefeningen) in de Nederlandse praktijk

Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën

Opwarming van de aarde is geen catastrofe

Section Energy Technology Energy in Built Environment

MaxXfan Klimaatsontwikkelingen van de afgelopen decennia

Wind en regen in de toekomst - wat zeggen de KNMI'14 scenario's?

MyDHL+ Uw accountnummer(s) delen

Uitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK

Het klimaat, broeikasgassen en wij...!

Broeikasklimaten van het verre verleden als analoog voor de toekomst. Appy Sluijs

STEAM-UP Stand van Zaken

AE1103 Statics. 5 November h h. Answer sheets. Last name and initials:

Verantwoord rapporteren. Karin Schut

Bloedplaatjes (over) belicht

Klimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen

De wetenschap is er nog niet uit, en toch wordt de indruk gewekt van wel

NMOZTMKUDLVDKECVLKBVESBKHWIDKPDF-WWUS Page File Size 9,952 KB 29 May, 2016

Wereldwijde uitstoot CO2 dit jaar

Digital municipal services for entrepreneurs

Smelten ij op de Noordpool laat ook permafro t verdwijnen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

Transcriptie:

Het Klimaatdebat 1

De Klimaatwetenschap Brede overeenstemming over grote lijn en dat is in toenemende mate al decennia lang het geval De aarde warmt op en dat komt grotendeels door de mens. Wetenschap evalueert nieuwe studies in context van bestaande kennis. Nieuwe kennis bevestigt doorgaans bestaande beeld. Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). NL is lid. Geen gepolariseerd debat binnen de wetenschap. Binnen samenleving en politiek is het debat wel gepolariseerd. Uit zich ook in opinie-onderzoeken. 2

Veel gebruikte redeneringen van sceptici. Het door elkaar halen van tijdschalen: korte termijn variatie vs lange termijn trend. 3

Waar blijft de opwarming? 4

Waar blijft de opwarming? 5

6

Waar blijft de opwarming? 7

Veel gebruikte redeneringen van sceptici. Het door elkaar halen van tijdschalen: korte termijn variatie vs lange termijn trend. Toekennen van grote waarde aan één enkele studie. 8

De beste' mondiale waterdampmetingen laten geen trend zien. Vonder Haar, T. H., J. Bytheway, and J. M. Forsythe (2012), Weather and climate analyses using improved global water vapor observations, Geophys. Res. Lett.,doi:10.1029/2012GL052094 TWP = Total Precipitable Water 9

Wat Vonder Haar hierover schrijft: The results have not been subjected to detailed global or regional trend analyses, which will be a topic for a forthcoming paper. Such analyses must account for the changes in satellite sampling. Therefore, at this time, we can neither prove nor disprove a robust trend in the global water vapor data. Deze studie niet bedoeld voor het aantonen van een trend. 10

AR5: Toename voor de hele troposfeer op basis van satellietmetingen en radiosondes 11

Veel gebruikte redeneringen van sceptici. Het door elkaar halen van tijdschalen: korte termijn variatie vs lange termijn trend. Toekennen van grote waarde aan één enkele studie. Toekennen van grote waarde aan niet bewezen factoren. 12

Sceptici gaan ervan uit dat er een (nog onbekend) versterkingsmechanisme moet zijn dat kleine veranderingen in de zon uitvergroot. Invloed van de zon wordt uitgebreid onderzocht. Geen studie die versterkingsmechanisme aantoont. Zon is al buitengewoon lang rustig. Vermindert opwarming met ~0,05 0 C. 13

Veel gebruikte redeneringen van sceptici Het door elkaar halen van tijdschalen: korte termijn variatie vs lange termijn trend. Toekennen van grote waarde aan één enkele studie. Toekennen van grote waarde aan niet bewezen factoren. Oprekken van onzekerheid in een gewenste richting en dat als zeker presenteren. 14

Hoe kan een klimaatgevoeligheid van minder dan 1,5 graad zeer onwaarschijnlijk zijn als er degelijke studies verschijnen met waardes rond de 1,5 graad als beste schatting? De voortekenen zijn relatief gunstig, dat wil zeggen, die duiden erop dat het klimaat (aanzienlijk) minder gevoelig is voor broeikasgassen dan het IPCC tot nu toe aanneemt. 15

Focus op lage waarden vs de volle breedte. IPCC Sceptici 16

Veel gebruikte redeneringen van sceptici. Het door elkaar halen van tijdschalen: korte termijn variatie vs lange termijn trend. Toekennen van grote waarde aan één enkele studie. Toekennen van grote waarde aan niet bewezen factoren. Oprekken van onzekerheid in een gewenste richting en dat als zeker presenteren. Framen van IPCC als alarmistisch. 17

Werkwijze IPCC Evaluatie en weging van alle relevante studies. Review door meer dan 1000 wetenschappers. Leidt eerder tot conservatieve inschatting dan alarmistische, b.v. wat betreft: Zeespiegelstijging Arctisch zeeijs 18

19

Veel gebruikte redeneringen van sceptici. Het door elkaar halen van tijdschalen: korte termijn variatie vs lange termijn trend. Toekennen van grote waarde aan één enkele studie. Toekennen van grote waarde aan niet bewezen factoren. Oprekken van onzekerheid in een gewenste richting en dat als zeker presenteren. Framen van IPCC als alarmistisch. Drogredeneringen: Het klimaat is altijd veranderlijk geweest. 20

Einde 21