Ruimtelijk Beheer en Duurzaam

Ons nummer: O14.000312 *O14.000312* Informatie raad/mededeling college CaseKlantCodeCaseKlantSoort Onderwerp Commissie n.v.t. Collegebesluit d.d. 11 februari 2014 Portefeuillehouder M. Offinga Team Behandelend ambtenaar Reden informatieverstrekking Evaluatie afschaffen bruggelden Súdwest-Fryslân Ruimtelijk Beheer en Duurzaam M. Andela actieve informatie van het college Collegebesluit Het college besluit: a. kennis te nemen van de Evaluatie afschaffing bruggelden Súdwest-Fryslân en in te stemmen met de inhoud daarvan. b. de evaluatie als actieve informatie aan te bieden aan de gemeenteraad. Toelichting/achtergrond Evaluatie afschaffing bruggelden Súdwest-Fryslân Aanleiding In 2013 zijn de bruggelden in de gemeente Súdwest-Fryslân afgeschaft. Dit is gedaan op basis van de volgende argumenten: a. De verwerking van de geldstroom rond de brugbediening is een tijdrovend en onveilig proces. b. De derving van inkomsten, door het afschaffen van de passagegelden, zijn door een ophoging van de liggelden voor passanten met 0,25 (per meter) kostenneutraal. c. De doorvaarten tot in de kernen worden gestimuleerd. d. De maatregel past binnen de eigen ambities (Gastheerschap, social return en sociaal werkgeverschap ), de provinciale ambities ( Grenzeloos Varen ) en ondersteunt de wens van watersporters en watersportondernemers. Na ieder vaarseizoen vindt er een uitgebreide evaluatie plaats van de gegevens, bijvoorbeeld het aantal doorvaarten, overnachtingen en de inkomsten. Omdat de afschaffing van de bruggelden gedurende het afgelopen vaarseizoen een ingrijpende verandering is geweest, is besloten om deze evaluatie ter kennisgeving aan te bieden aan de raad. Hier heeft de raad zelf ook om gevraagd. Gegevens Gedurende het winterseizoen zijn de volgende relevante gegevens geanalyseerd: - Aantallen doorvaarten bruggen - Aantal doorvaarten sluis + inkomsten - Inkomsten havengelden - Aantal overnachtingen gemeentehavens - Weersomstandigheden - Prijzen havengelden overige partijen (Bron: ANWB Wateralmanak - deel 2-2014) 1

Conclusies afschaffing bruggelden In hoofdlijnen zijn twee bewegingen zichtbaar voor het watersportseizoen 2013. Er is een groter aantal brug- en sluispassages en een kleiner aantal passantenovernachtingen in de gemeentehavens. In onderstaande tabel zijn de inkomsten van de gemeentelijke havens weergegeven (niet te verwarren met aantallen overnachtingen, dit staat niet in direct verband omdat bij de inkomsten ook andere zaken mee worden gerekend, bijvoorbeeld de lengte van een boot). 2012 2013 Totale inkomsten havengelden 2012 (oude tarief) 577.865 537.435 Extra inkomsten voor compensatie 2013 (op basis van ophoging van 0,25) geen 144.706 Totale inkomsten 2013 577.865 682.140 Te realiseren extra dekking gemiddeld: 160.000 Zoals in de tabel te zien is, is de voorspelde te realiseren extra gemiddelde dekking 160.000,-. Door de compensatie van een ophoging van 0,25 van het liggeld voor passanten is een extra bedrag binnengekomen van 144.706,-. Dit is (160.000-144.706 =) 15.294,- minder aan inkomsten. Dit is een afwijking van ongeveer 10%, vergelijkbaar met de afwijking van 2011 met 2012. Voor de berekening is rekening gehouden met de bedragen inclusief btw. Exclusief btw geldt voor de inkomsten havengelden een tarief van 19% in 2012 en 21% in 2013. De afwijking van het geraamde bedrag (lees: minder inkomsten havengelden) kan diverse oorzaken hebben. De meest logische is een daling van ca. 10% van het aantal passanten wat in de gemeentelijke havens overnachtte. In maart/april 2013 is bij de inkomsten zelfs een verschil van minus 36% te zien ten opzichte van dezelfde periode in het voorgaande jaar. In de loop van 2013 trekken de inkomsten enigszins aan en alleen in de maand september is een verhoging te zien ten opzichte van het voorgaande jaar, namelijk 13% meer inkomsten in havengelden. De weersomstandigheden hebben een belangrijke invloed op het aantal overnachtingen en daarmee op de inkomsten. Echter, er valt ook te denken aan een verschuiving van passanten van de gemeentelijke havens naar private jachthavens. Oorzaken hiervan kunnen zijn: betere voorzieningen in private jachthavens (bijvoorbeeld WiFi, dit is in veel gemeentehavens niet aanwezig), betere kwaliteit van de voorzieningen (de onderhoudstoestand in gemeentelijke havens is op een basisniveau) liggeldtarieven vergelijkbaar zijn. Brugpassages Het aantal brugpassages is over het algemeen wel gestegen, zoals duidelijk wordt in onderstaande grafiek. In de maanden maart, april en mei waren de aantallen passages veel lager dan in de voorgaande jaren. De slechte weersomstandigheden in het voorjaar hebben hier waarschijnlijk mee te maken. Gedurende de rest van het jaar stijgt het aantal passages juist veel ten opzichte van de voorgaande jaren. Dit komt waarschijnlijk door de afschaffing van de bruggelden. Hierdoor proberen watersporttoeristen nieuwe routes uit en neemt de activiteit op diverse routes toe. De route van Bolsward naar Makkum (via Tjerkwerd, Parrega en Nijhuzum) laat bijvoorbeeld een opvallende stijging zien (zie bijlage 1). Bruggen moeten daarnaast ook vaker open omdat passanten niet de moeite nemen om de mast en/of de overkapping op hun boot te laten zakken (om zo geld uit te sparen in de oude situatie). 2

In onderstaande grafiek zijn de aantallen brugpassages per maand te zien: De jaartotalen zijn weergegeven in onderstaande figuur: Conclusies met betrekking tot de sluisgelden In 2013 is vanuit diverse kanten (een aantal leden van de gemeenteraad en brancheorganisaties) gepleit voor het afschaffen van de sluisgelden. Het gaat hier om de sluizengelden bij Makkum en Workum, waar een passage per boot 5,- is. Door het college is aangegeven dat ze eerst de evaluatie van 2013 afwachten en de situatie daarna opnieuw bekijken. 3

In onderstaande figuur is het aantal doorvaarten bij de sluis te zien, gedurende de afgelopen twee jaar: Het aantal sluispassages, en daarmee ook de sluisinkomsten, is in 2013 gestegen (ten opzichte van 2012 met 7%). In totaal waren het er ca. 1000 passages meer, voornamelijk in de maand juli was het aantal doorvaarten hoger (er waren toen mooie weersomstandigheden). Er zou een relatie kunnen zijn tussen de toename van het aantal doorvaarten bij de sluizen en het afschaffen van de bruggelden. Door het afschaffen van de bruggelden zijn de kernen van zowel Makkum als Workum gratis bereikbaar geworden vanaf de Friese binnenwateren. Sluisgeld compenseerbaar met ophoging liggeld? Op dit moment is er een bedrag begroot voor inkomsten sluisgelden van ongeveer 52.000,-. Wie echter de passageaantallen van het afgelopen jaar vermenigvuldigd met 5,-, ziet dat er werkelijk nog een groter bedrag gecompenseer zal moeten worden. Op eenzelfde wijze als eerder de berekening voor het afschaffen van de bruggelden is gemaakt, is nu ook uitgerekend wat een ophoging van de liggelden zou moeten zijn om óók de sluisgelden te compenseren. We komen uit op een tariefverhoging van 0,10-0,15 (resp. compensatie van ongeveer 50.000 en ongeveer 85.000,-), ervan uitgaande dat het aantal passanten in de gemeentehavens gelijk blijft aan 2013. Dit bedrag zou opkomen bij het huidige liggeldtarief van 1,25 (a-locatie) en 0,75 (b-locatie). Hierbij rijst de vraag of een dergelijke extra ophoging wenselijk is. In 2013 hebben we een afname van het aantal passanten in de gemeentelijke havens gezien. Het weer kan een grote invloed hebben op deze cijfers, maar de cijfers voor de brug- en sluispassages laten juist een stijging zien. Er is al geruime tijd niet meer geïnvesteerd in de gemeentelijke havengebieden en voorzieningen zijn goed, maar basis. De aanwezigheid van nieuwe basisvoorzieningen, zoals WiFi ontbreekt in de meeste gemeentelijke havengebieden. Natuurlijk staan er grote ontwikkelingen in de planning, bijvoorbeeld de ontwikkeling van de Friese Merenprojecten in verschillende kernen. Op dit moment kan het echter zo zijn dat toeristen en recreanten de afweging maken om in een private jachthaven te overnachten. Om een vergelijking te maken van de tarieven in andere havens is bijlage 2 bijgevoegd. Ook kan de gelijk blijvende capaciteit van de sluizen een probleem worden als er door bijvoorbeeld de afschaffing van sluisgelden veel meer boten door de sluizen willen. Bij een grote toename van het aantal boten verwachten we vanaf de binnenwateren opstoppingen, zeker rondom de pauze-uren bij 4

de brugbediening. Daarnaast is de ophoging van liggelden voor de compensatie van sluizen een enigszins uit de pas lopende belangenafweging. De kosten voor het afschaffen van de sluisgelden worden op deze manier afgewenteld op een categorie watersporters die niet gebruik maakt van de sluis. Dit geldt voor de grote boten die vooral het IJsselmeer/Waddenzee en de (gemeentelijke) buitenhavens aandoen, als de plezierjachten die binnen de zeedijken over de Friese meren varen. Beide categorieën maken zelden of nooit gebruik van de sluis. Natuurlijk is er daarnaast een categorie die wel op beide wateren vaart. Cijfers hierover zijn helaas niet bekend. Mocht er vanuit een andere route toch geld beschikbaar komen voor het afschaffen van sluisgelden, dan is het zeker ook de overweging waard om in deze discussie de afschaffing van de pauzetijden mee te nemen. Deze stap heeft meer prioriteit (zie Beleidsplan Brugbediening, 2012). Standpunt college - Handhaven afschaffen bruggelden. - Handhaven aanwezigheid sluisgelden. Bijlage(n) Bijlage 1: Overzichten doorvaarten (zie bijlage s14.000655) Bijlage 2: Benchmark liggeldtarieven Het is twijfelachtig of Súdwest-Fryslân gastvrijer wordt door de afschaffing van het sluisgeld, door middel van een (verdere) verrekening met het liggeld. Dit omdat we met het liggeld voor passanten uit zullen komen als één van de hoogste in het IJsselmeergebied (zie tabel). Tarief 's nachts Eenheid Toeristenb. Douches Electra incl.? Water incl.? WiFi Súdwest-Fryslân 1,25 p.m. 1,00 0,00-0,50 Ja Ja Nee* Gemeentehavens 1 Almere 1,15 p.m. geen 0,50 0,50 0,50 Nee 2 Den Helder 1,10 p.m. 1,20 - Ja 0,60 Ja 3 Edam 1,25 p.m. 1,53 0,70 Ja 0,50 Nee 4 Enkhuizen 1,35 p.m. 1,62 1,00 0,45 0,25 Ja 5 Franeker 1,00 p.m. geen 0,50 0,50 0,50 Nee 6 Grou 1,00 p.m. 1,00 1,00 0,50 0,50 Ja 7 Harlingen 1,20 p.m. 0,65-0,32 0,50 Nee 8 Hoorn 1,10 p.m. geen 1,25 0,45 Ja Ja 9 Lemmer 1,30 p.m. 1,00 0,50 2,00 p.d. Ja Ja 10 Urk 1,35 p.m. 1,00 - Ja Ja Ja Gemiddeld: 1,18 liggeld per meter in een 10-tal gemeentehavens 2014 Private jachthaven in Súdwest-Fryslân 1 Jachthaven Eendracht Heeg 1,25 p.m. 1,00 1,00 2,00 p.d. 0,50 Ja 2 W.V. Swaeikom Hemelum 1,00 p.m. 1,00 0,50 0,50 0,50 Nee 3 Jachthaven Hindeloopen 2,00 p.m. 1,00 - Ja Ja Ja 4 Jachtwerf Busman Koudum 0,75 p.m. 1,00 1,00 0,50 0,50 Nee 5 Alpha Sail Makkum 1,00 p.m. 1,00 0,50 0,65 0,50 Ja 6 Jachthaven Broeresloot Sneek 1,00 p.m. 1,00 0,50 0,25 Ja Ja 5

7 Passantenhaven De Domp Sneek 1,50 p.m. 1,00 1,00 Ja Ja Ja 8 R.C.N. De Potten Sneekermeer 1,00 p.m. 1,00 - Ja Ja Ja 9 Marina Stavoren B.V. Stavoren 1,80 p.m. 1,00 - Ja Ja Ja 10 Jachthaven Bouwsma Workum 1,20 p.m. 1,00 1,00 2,50 p.d. Ja Ja Gemiddeld: 1,25 liggeld per meter in een 10-tal private havens in Súdwest-Fryslân 2014 Bron: ANWB wateralmanak - deel 2 - editie 2014, aanvullend (gemeentelijke) websites. * Alleen in de havengebieden van Stavoren (via de Rabobank) en Sneek is WiFi aanwezig. 6