Unificatie En Broederschap Vanuit de moderne fysica belicht Drs. M. Takkenberg
AGENDA Inleiding Ontwikkeling van de Westerse natuurwetenschappen met uitstapjes naar de Oosterse gedachtenwereld De moderne natuurwetenschap en haar overeenkomsten met de Oosterse denkwijzen Conclusies
Historie Hoe heeft de westerse wetenschap zich kunnen ontwikkelen tot wat zij nu is? Een nadere beschouwing van de Griekse filosofie is hier op zijn plaats
Historie Zo rond 500-400 BC kunnen we spreken van een gouden eeuw Handel, zeevaart en kolonisatie Het Griekse rijk verspreidde zich over het hele middellandse zeegebied
Historie Thales (*640 BC) De Miletische School Anaximander
Historie De Miletische School Geen onderscheid tussen het bezielde en het onbezielde: tussen geest en materie In alle dingen zijn goden te vinden (Thales) Oorzaak van alle Zijn is een onbepaald en onbegrensd Iets (Anaximander) Het heelal is een organisme in stand gehouden door de kosmische adem (pneuma) Er is een periodieke wisseling van ontstaan en vernietiging van werelden
Historie De Miletische School Geen onderscheid tussen het bezielde en het onbezielde: tussen geest en materie Alle bestaansvormen zijn manifestaties In alle dingen zijn goden te vinden (Thales) van de leven en geest hebbende Oorzaak van alle Zijn is een onbepaald en onbegrensd Iets (Anaximander) Het heelal is een organisme PHYSISin stand gehouden door de kosmische adem Lucht is de oerstof waarin alle tegenstellingen verenigd zijn De ziel is de levende adem Er is een periodieke wisseling van ontstaan en vernietiging van werelden
Historie Pythagoras(580-500 BC)
Historie Pythagoras(580-500 BC) Geboren in Samos Religieuze orde in het huidige Crotone Getallenleer als middelpunt van zijn filosofie Geen zoektocht naar oerbeginsel maar naar oerwet Harmonische opbouw van het heelal De Harmonie der Sferen
Historie Herakleitos (*540 BC)
Historie Herakleitos Geboren in Efeze Alles stroomt, niets blijft De wereld is een wereld van voortdurende verandering Het onveranderlijke Zijn is een zinsbegoocheling Ontwikkeling is een spel van tegenwerkende krachten Daarachter is Eenheid in Veelheid en Veelheid in Eenheid De Eenheid die alle tegengestelde krachten omvat en er bovenuit stijgt is de Logos (redenering, rede)
Historie De Eleaten Ontwikkelde zich gelijktijdig met Pythagoras Genoemd naar het aan de westkust van Italië gelegen Elea, ten zuiden van het tegenwoordige Salerno
Historie De Eleaten Xenophanes Parmenides Zeno van Elea
Historie De Eleaten Er is geen veelheid aan goden Er is één eeuwig, onveranderlijk Zijn achter de veelheid van verschijnselen Onze zintuigen bedriegen ons met een veranderende wereld Werkelijk weten verkrijg je alleen via de weg van de rede
Historie De Eleaten Er is een goddelijk principe boven alle goden en mensen Eenheid van het Heelal Intelligente en Persoonlijke god
Historie Herakleitos Het enige werkelijke is continue beweging Alles is een uiting van samenwerking van krachten Eleaten Het enige werkelijke is een onveranderlijke en onvernietigbare substantie die aan alles ten grondslag ligt Beweging en verandering zijn onmogelijk Voor deze strijdigheid moest een compromis worden gevonden
Historie Het compromis Veranderlijkheid is opgebouwd uit onveranderlijke substanties die het Zijn vertegenwoordigen. Atoom άτοµος (Zonder scheiding, Zonder deling) Leukippos Democritos
Historie Hiermee ontstond het eerste materialistische systeem Atomen zijn onvergankelijk en onveranderlijk Alle lichamen zijn opeenhopingen van atomen Vernietiging is oplossing van tot dat moment verbonden atomen De wet van causaliteit verbindt door aantrekking en laat los door afstoting Er is hier geen besturende en voorzienende geest voor nodig Alle eigenschappen van dingen berusten op de atoom-samenstelling Primaire eigenschappen: gewicht, dichtheid, hardheid Secundaire eigenschappen: kleur, reuk, smaak zijn zinsbegoochelingen door onze zintuigen Dus het Zijn veroorzaakt Schijn: volgens onze zintuigen is er kleur, smaak, reuk. In werkelijkheid zijn er slechts atomen en leegheid
Historie Atomen zijn onveranderlijk en eeuwig Dit zijn eigenschappen van de Goden Atomen nemen dus de plaats van de goden in
Historie Oorzaak van beweging is wet van causaliteit Deze wet gebruikt krachten als werktuig Werking van krachten is van buitenaf opgelegd Krachten zijn van geestelijke oorsprong en fundamenteel verschillend van materie
Historie Hiermee ontstond een eerste materialistisch systeem. Oorzaak van beweging is wet van causaliteit Deze wet gebruikt krachten als werktuig Een verdeling tussen geest en materie Werking van krachten is van buitenaf opgelegd De onveranderlijke atomen geven de materiele grondslag, de krachten zijn van geestelijke aard Krachten zijn van geestelijke oorsprong en fundamenteel verschillend van materie
Historie 300 AD Alexandrië Griekse beschaving 600 BC
Alexandrië Na de dood van Alexander de Grote verplaatst het centrum van de Griekse beschaving zich naar Alexandrië Alexandrië was een praktisch ingestelde handelsstad Praktische toepassingen van de wetenschap prefereren Ontstaan van het experiment en van specialisatie Optica, mechanica en astronomie bereiken hoogtepunten
Historie 300 AD De Romeinen Alexandrië Griekse beschaving 600 BC
Romeinen De Romeinen waren praktisch ingesteld De theorie leidde een kwijnend bestaan Ook bij de Grieken was de bloei er uit Magie, alchemie, een mengeling van filosofie, oude mysteriegodsdiensten en praktisch ingestelde toepassingen waren kenmerkend voor deze periode
Historie 1200 AD 1100 AD Toenemende Christelijke invloeden 300 AD De Romeinen Alexandrië Griekse beschaving 600 BC
De dertiende eeuw De oude Griekse geschriften werden herontdekt Bijvoorbeeld de idee van een eeuwige wereld en een zich niet om de wereld bekommerende Eerste Beweger wekte weerstand Onderwijs in Aristoteles werd op diverse plaatsen verboden De Dominicanen Albert Magnus en Thomas van Aquino weten haar te harmoniseren met de Christelijke theologie: God schiep de wereld maar hield zich aan de absolute Rede
Historie Alexandrië Griekse beschaving 600 BC 1200 AD 1400-1700 Renaissance 1100 AD Toenemende Christelijke invloeden 300 AD De Romeinen
Overgang van de Middeleeuwen naar de moderne wetenschap in de Renaissance Er ontstond in de 15de en 16de eeuw een alom heersende onrust Deze werd gevoed door: De ontdekkingstochten Nieuwe, harde feiten werden ontdekt Opkomst van de burgerij Emancipatie van burgerij en handwerkslieden Toegepaste mechanica en wiskunde worden belangrijker (Leonardo da Vinci) Ontwikkeling van de geldeconomie
Overgang van de Middeleeuwen naar de moderne wetenschap in de Renaissance De Renaissance Wedergeboorte van de ware menselijkheid Bevrijding van de knellende banden van de kerk Streven naar een zelfoordeel Wedergeboorte van de cultuur der ouden Een opleving van de klassieken
Overgang van de Middeleeuwen naar de moderne wetenschap in de Renaissance De natuur is een deelbaar mechanisme Levende wezens zijn vergelijkbaar met machines Alles moet verklaarbaar zijn met: Vorm Grootte Beweging Vereniging Scheiding Rangschikking van Materiedeeltjes
Overgang van de Middeleeuwen naar de moderne wetenschap in de Renaissance Heel duidelijk wordt dit in De Discours de la Methode en de Principia Philosophia van René Descartes (1596-1650) De geest staat er buiten: Er is materie en er is de onderzoekende geest Er is de Res Extensa en de Res Cogitans
Overgang van de Middeleeuwen naar de moderne wetenschap in de Renaissance Cogito Ergo Sum De mens identificeert zich met zijn denken en niet met zijn hele organisme Deze fragmentatie weerspiegelt zich ook naar de buitenwereld De onderzochte natuurwetten zijn goddelijk, onveranderlijk en eeuwig
Een uitstapje naar de oosterse denkwijze Deze fragmentatie vinden we niet in de oosterse denkwijze De oosterse denkwijze is organisch en gaat uit van een achterliggend geheel De neiging tot onderverdelen en categoriseren is Avidya (Onwetendheid) Als de geest onrustig is ontstaat de veelheid der dingen, Maar als de geest tot rust gebracht wordt verdwijnt de veelheid der dingen
Een uitstapje naar de oosterse denkwijze De uiteindelijke werkelijkheid is niet te beredeneren en de kennis ervan is niet overdraagbaar Tot daar reikt het oog niet Reikt de spraak niet, noch het denken We weten niet, we begrijpen niet Hoe men het zou kunnen onderwijzen Kena Upanishad, 3
De moderne natuurwetenschap Terug naar de Westerse ontwikkeling
Intermezzo
De moderne natuurwetenschap Newton toonde al aan dat de aantrekkingskracht van de aarde op afstand werkt
De moderne natuurwetenschap Magnetisme was van belang Elektriciteit was fascinerend Zeevaart / kompas
De moderne natuurwetenschap
De moderne natuurwetenschap Gravitatiekracht Elektrische kracht Magnetische kracht
De moderne natuurwetenschap Gravitatiekracht Elektrische kracht Is een unificatie mogelijk? Krachtwerking op afstand? Hoe visualiseer je electriciteit? Magnetische kracht
De moderne natuurwetenschap Gravitatiekracht Elektrische kracht Is een unificatie mogelijk? Krachtwerking op afstand? Hoe visualiseer je electriciteit? Magnetische kracht
De moderne natuurwetenschap Is een unificatie mogelijk? Newton: gravitatie Onderzoek naar de basiselementen van de materie Basiselementen Periodiek systeem Atomen/ Chemische bindingen Maxwell: Theorie van het elektromagnetisme Elektronen (1890)
De twintigste eeuw In het begin van de twintigste eeuw bestonden er een aantal succesvolle theorieën: 1. Mechanica van Newton 2. Elektrodynamica van Maxwell 3. Opkomende beschrijving van elementaire deeltjes
De twintigste eeuw In het begin van de twintigste eeuw bestonden er twee succesvolle theorieën: 1. Mechanica van Newton Causale beschrijving van de krachten tussen deeltjes Materie is onveranderlijk, ertussen is ruimte Splitsing waarnemer en waargenomene
De twintigste eeuw In het begin van de twintigste eeuw bestonden er twee succesvolle theorieën: 1. Mechanica van Newton Causale beschrijving van de krachten tussen deeltjes Materie is onveranderlijk, ertussen is ruimte Splitsing waarnemer en waargenomene Krachten zijn verbonden met de lichamen waarop ze werken 2. Electrodynamica van Maxwell Kracht wordt Krachtveld Een veld is een verstoring van de ruimte om een deeltje Een veld bestaat ook als er geen interactie is Krachten/krachtvelden zijn op zich staande entiteiten.
De twintigste eeuw Kunnen beide theorieën met elkaar in overeenstemming worden gebracht? Kunnen de verschillende krachten onder één noemer worden gebracht? Is er een Unificatie van theorieën mogelijk? Het zoeken naar de grote unificatie theorie (GUT) begon...
De twintigste eeuw ALBERT EINSTEIN Newton en Maxwell moeten in een gemeenschappelijk kader kunnen worden gevat Relativiteitstheorie
De twintigste eeuw Aritstoteles/ Newton ALBERT EINSTEIN Tijd is absoluut en is onafhankelijk van ruimte Ruimte is absoluut en onafhankelijk van tijd Einstein Er is geen absolute tijd Er is geen absolute ruimte Tijd en ruimte zijn afhankelijk van elkaar Er is alleen TIJD-RUIMTE
De twintigste eeuw Tijdsbepalingen zijn relatief en hangen van de waarnemer af Twee waarnemers die zich met hoge snelheid bewegen kunnen dezelfde gebeurtenis op een verschillend tijdstip waarnemen De 4 Dimensionale TIJDRUIMTE zette de ideeën over de natuur op zijn kop Een 4D ruimte is niet voor te stellen. (platlanders)
De twintigste eeuw De betekenis van de Avatamsaka en zijn filosofie is niet te doorzien, Tenzij we een keer de ervaring doormaken van een toestand van volkomen oplossing Waarin geen onderscheid meer bestaat tussen geest en lichaam, subject en object... We zien om ons heen en nemen waar dat elk voorwerp in verband staat Met ieder ander voorwerp... Niet alleen in de ruimte, maar ook in de tijd. Het wordt een zuiver ervaringsfeit dat er geen ruimte is zonder tijd, Geen tijd zonder ruimte, ze doordringen elkaar. D.T. Suzuki: voorwoord bij Mahayana Buddhism
De twintigste eeuw Als we het hebben over de ruimte-ervaring tijdens de meditatie, Dan hebben we met een volkomen andere dimensie te maken... In deze ruimte-ervaring is de tijdsvolgorde veranderd in een gelijktijdig samen bestaan, een naast elkaar bestaan van de dingen... En dit blijft ook niet statisch, maar wordt een levend continuüm, waarin ruimte en tijd één zijn geworden. Lama Anagarika Govinda: Foundations of Tibetan mysticism
De twintigste eeuw De ruimte van de relativistische fysica is een zelfde soort tijdloze ruimte. Alle gebeurtenissen zijn onderling verbonden, maar niet causaal. Wisselwerkingen zijn alleen causaal verbonden in een bepaalde projectie. Als vierdimensionale patronen is er geen voor of na, geen oorzaak of gevolg
De twintigste eeuw Krachten en velden zijn vervormingen van de Tijd-Ruimte
De twintigste eeuw Krachten en velden zijn vervormingen van de Tijd-Ruimte
De twintigste eeuw
Albert Einstein aan het woord
De twintigste eeuw In de vierdimensionale Ruimte-tijd worden kracht en materie, energie en massa verenigd tot verschillende uitingsvormen van hetzelfde
De twintigste eeuw De theorie van trillingen en elementaire deeltjes
De twintigste eeuw Licht is een golfverschijnsel Een golf is trillings-energie Hoe sneller de trilling, hoe blauwer de kleur Wit licht is een combinatie van alle kleuren
De twintigste eeuw Licht gedraagt zich niet altijd als een golf Soms blijkt een beschrijving waarbij licht als deeltje wordt opgevat beter Helaas! Maar ook op subatomair niveau kwamen we deze paradox tegen: Soms gedraagt een subatomair deeltje zich als een deeltje Soms laat een subatomair deeltje zich beter beschrijven als een golf
De twintigste eeuw
De twintigste eeuw De moderne wetenschap werd geconfronteerd met paradoxen die niet op de klassieke manier te verklaren waren. Is een subatomair deeltje nu Materie of een Golf?? Is licht nu energie-golfpatroon of is licht nu een deeltje zonder massa?
De twintigste eeuw De moderne wetenschap werd geconfronteerd met paradoxen die op een hele nieuwe manier moesten worden benaderd. Een subatomair deeltje heeft zowel een deeltjeskarakter als een golfkarakter Licht heeft zowel een golfkarakter als een deeltjeskarakter
De twintigste eeuw De moderne wetenschap werd geconfronteerd met paradoxen die op een hele nieuwe manier moesten worden benaderd. Een subatomair deeltje heeft zowel een deeltjeskarakter als een golfkarakter Een deeltje kan worden gezien als een golvend energiepatroon in de ruimte uitgespreid
De twintigste eeuw De moderne wetenschap werd geconfronteerd met paradoxen die op een hele nieuwe manier moesten worden benaderd. Een subatomair deeltje heeft zowel een deeltjeskarakter als een golfkarakter Het golfpatroon moet als een waarschijnlijkheidsveld worden opgevat. Veel kans om het deeltje aan te treffen Weinig kans om het deeltje aan te treffen
De twintigste eeuw Op subatomair niveau lost materie op in op golven lijkende waarschijnlijkheidspatronen
De twintigste eeuw Op subatomair niveau lost materie op in op golven lijkende waarschijnlijkheidspatronen Deze patronen bestaan alleen in relatie tot alle andere deeltjes in de omgeving
De twintigste eeuw Op subatomair niveau lost materie op in op golven lijkende waarschijnlijkheidspatronen Deze patronen bestaan alleen in relatie tot alle andere deeltjes in de omgeving Deeltjes of voorwerpen staan dus niet op zichzelf
De twintigste eeuw Dit gaf aanleiding tot een nieuwe paradox Als ik precies weet waar een deeltje is..... kan het deeltje zich volgens het waarschijnlijkheidspatroon ook ergens anders bevinden.....maar dan moet het deeltje een onbepaalde snelheid in een onbepaalde richting hebben!! Snelheid en positie zijn niet tegelijk precies vast te stellen De waarnemer bepaalt wat hij wil weten De waarnemer is deelnemer
De twintigste eeuw Blijft de positie van een elektron gelijk? Nee! Verandert de positie van een elektron? Nee! Is een elektron in rust? Nee! Is een elektron in beweging? Nee! Het beweegt. Het beweegt niet. Het is ver. Het is dichtbij. Het is binnenin dit alles. Het is buiten dit alles. (Robert Oppenheimer, fysicus) (Isa-Upanishad, 5)
De twintigste eeuw Er zijn geen fundamentele bouwstenen van de natuur Er is alleen een gecompliceerd web van relaties tussen delen van een geheel De waarnemer is onderdeel van dit geheel
De twintigste eeuw Er zijn geen fundamentele bouwstenen van de natuur volmaakt netwerk van onderlinge relaties Er is alleen een gecompliceerd web van relaties tussen delen van een geheel mens en haar bewustzijn zijn in deze onderlinge verwevenheid betrokken De waarnemer is onderdeel van dit geheel (Tantrisch Boeddhisme)
Unificatie Het besef dat waarnemer en het waargenome niet van elkaar kunnen worden gescheiden en onderdeel zijn van één geheel brengt de westerse benadering weer bij de oosterse.
Unificatie Zijn de verschillen wel zo groot??
Unificatie Nogmaals op een rijtje: Tijd en ruimte zijn verschillende uitingen van hetzelfde fenomeen in meerdere dimensies Materie en energie zijn verschillende uitingen van hetzelfde fenomeen Onderlinge krachtwerking is een uiting van vervorming van een overal en in meerdere dimensies aanwezig energiepatroon Klassieke begrippen als elementair deeltje, materie of geïsoleerd voorwerp hebben hun betekenis verloren Alles bestaat alleen in relatie tot elkaar, inclusief de waarnemer
Unificatie Nogmaals op een rijtje: Tijd en ruimte zijn verschillende uitingen van hetzelfde fenomeen in meerdere dimensies Materie en energie zijn verschillende uitingen van hetzelfde fenomeen Onderlinge krachtwerking is een uiting van vervorming van een overal en in meerdere dimensies aanwezig energiepatroon Klassieke begrippen als elementair deeltje, materie of geïsoleerd voorwerp hebben hun betekenis verloren Alles bestaat alleen in relatie tot elkaar, inclusief de waarnemer
Unificatie Nogmaals op een rijtje: Tijd en ruimte zijn verschillende uitingen van hetzelfde fenomeen in meerdere dimensies Materie en energie zijn verschillende uitingen van hetzelfde fenomeen Onderlinge krachtwerking is een uiting van vervorming van een overal en in meerdere dimensies aanwezig energiepatroon Klassieke begrippen als elementair deeltje, materie of geïsoleerd voorwerp hebben hun betekenis verloren Alles bestaat alleen in relatie tot elkaar, inclusief de waarnemer Dan moeten deeltjes uit het niets kunnen ontstaan Of in het niets kunnen verdwijnen
Unificatie
Unificatie Het heelal is een dynamisch, ondeelbaar geheel De waarnemer is deelnemer en staat niet los van het geheel Ruimte, tijd, oorzaak en gevolg verliezen hun betekenis
De eenentwintigste eeuw De snaartheorie Alles bestaat uit zeer kleine trillende snaartjes en hun interactie Deze trillingen zijn (nog) niet waarneembaar (grootte 1 fm) (0,000000000000001 meter) Ze verenigen alle natuurkrachten als we uitgaan van 10 dimensies
Unificatie en broederschap Deeltjes en golven zijn twee complementaire beschrijvingen van dezelfde werkelijkheid. Elk apart is juist, maar onvolledig. Beide beelden zijn nodig voor een volledige beschrijving. Niels Bohr (fysicus)
Unificatie en broederschap Maar er is ook een andere natuur, die eeuwig is en ontstegen aan deze geopenbaarde en ongeopenbaarde stof. Ze is hoog verheven en wordt nimmer te niet gedaan. Wanneer deze hele wereld te niet gaat, blijft dat deel zoals het is. Bhagavad Gita, VIII.20
Unificatie en broederschap Zo binnen, zo buiten Zo groot, zo klein Zo boven, zo beneden Er is slechts één Leven en Wet En de besturende Kracht is één Er is geen binnen, geen buiten Geen groot, geen klein Geen hoog, geen laag In het goddelijk bestel
Unificatie en broederschap Is de Fundamentele Eenheid van alle bestaan, van alle Rijken in de Natuur, in deze en andere dimensies niet de ultieme Broederschap?
Unificatie en Broederschap...Dan zie je de krachten spelen... Fay van Ierlant
Dank voor Uw aandacht