Burgerinitiatieven rond recycling, afval en grondstoffen AT Osborne, Kracht in NL, Groene Brein en Kennislab voor Urbanisme Utrecht, 9 december 2016
INHOUD Context maatschappelijk initiatief Introductie onderzoek Onderzoeksvragen 3 case-studies RecyQ, Amsterdam Zuidoost Kinder-wijkteams, Arnhem Community Plastics Resultaten onderzoek
Initiatieven m.b.t. circulaire economie Ruim 1000 initiatieven in de MAEX leveren waarde aan 2 miljoen Nederlanders. Daarvan gaat een groot deel in brede zin over circulaire economie en een afvalloze regio. Voor deze analyse hebben we gekeken naar 98 initiatieven die zich bezig houden met afval.
Initiatieven m.b.t. circulaire economie Onder andere initiatieven die zich bezighouden met: Preventie van afval/voorkomen onnodig gebruik grondstoffen Hergebruik Recycling en upcycling
Kenmerken 98 initiatieven bereiken in totaal 230 duizend personen gemiddeld 2.350 per initiatief mediaan 300 per initiatief
Meervoudige waarde
Behoeften en kansen Zichtbaarheid Vooral lokaal Maar ook via social media en landelijk En soms behoefte aan erkenning Partners Gebruikers Afnemers Cliënten Advies Financieel/ verdienmodel Communicatief Organisatorisch Juridisch Ruimte Experimenteerruimte Minder bureaucratie vergunningen Financiering Vooral investeringen en sponsoring In enkele gevallen een lening Extra handen Vooral vrijwillige arbeid In kleine mate betaalde arbeid en bestuurders Materialen Grondstoffen Gereedschappen Werkplek
Praktijkonderzoek kansrijke initiatieven Maatschappelijke aandacht externe effecten plastic groeit tegelijk met het opstaan van een nieuwe groep spelers: Maatschappelijke (burger)initiatieven Doel onderzoek: Meer inzicht in beweegredenen van de initiatieven Meer inzicht in mogelijke relaties bedrijven: B2C en C2B
Onderzoeksvragen Vanuit welke incentives zijn de initiatieven ontstaan? Voldoende middelen? Toekomstwaarde? Wat gebeurd er in het primaire proces? Wat gaat er in om tot productie van waarde te komen? Hoe komen de initiatieven aan grondstoffen? Hoe de ziet de business/value case eruit? Hoe worden inkomsten gegenereerd? Kunnen bedrijven behulpzaam zijn?
Casestudy 1: RecyQ Maakt afvalscheiding voor burgers en bedrijven logischer en begrijpelijker: RecyQ app Beloning via tokens (in te leveren in de buurteconomie ) Speciale afvalbakken voor thuis Schoolfonds Return to sender Wijkonderneming met ook: Vintage, kleding reparatie en fietsenplan
Casestudy 2: KinderWijkTeam Gaat met teams van kinderen wijken van Arnhem in om zwerfafval te verzamelen: Enerzijds om een schonere wijk te krijgen Anderzijds om awareness te creëren onder de kinderen Werkt samen met een groendeskundige in de stichting Schone Straat & Groene Buurt Arnhem
Casestudy 3: Community Plastics Maakt nieuwe producten van gerecycled (Rotterdams) plastic: Inzamelen à Sorteren à Wassen à Shredderen à Omsmelten tot product
Resultaten onderzoek Incentives: Educatie Awareness Schone wijk Belangrijke afvalgroep Voldoende middelen: Ja, maar: Hoge transactiekosten Veel inkomsten niet voor initiatiefnemer zelf
Resultaten onderzoek Toekomstwaarde: Potentie om landelijk te gaan Haarvaten van de samenleving: Burgerinitiatieven zijn complementair aan overheids- of private initiatieven Potentie van het verkopen van producten die geproduceerd zijn met gerecycled materiaal
Resultaten onderzoek Grondstoffen: KinderWijkTeams halen de grondstoffen op, dit ligt in de wijken als zwerfafval. Dit ligt vaak rond de 10kg Kinderwijkteams Op een goeie dag wordt er ongeveer 3kg hoge, en 6kg lage kwaliteit textiel gebracht RecyQ Met een bakfiets halen twee stagiaires de grondstoffen op bij huishoudens in de wijk Community Plastics
Resultaten onderzoek Hoe worden inkomsten gegenereerd? Zwerfafvalvergoeding; Innovatiefonds/budget (subsidie) voor moestuinen, KinderWijkTeams om groenonderhoud over te nemen van de gemeente KinderWijkTeams Kleding verkoop, kleding reparatie en fiets reparatie/verkoop. Main inkomsten uit up-cycling van textiel. Spelen momenteel quitte: huur, water/stroom (+zonnepaneel) RecyQ Subsidie vanuit HSV (subsidie bewonersinitiatieven in Zuidoost) en VSB RecyQ Subsidies en verkoop van producten Community Plastics
Resultaten onderzoek Kan een investering renderen? Als subsidie voor de aankomende 3 jaar (ipv 1) met ZZP er direct op vijf locaties in Arnhem aan de slag KinderWijkTeams Ja, momenteel gaan kosten voor de baten uit. Goede machines maakt leveren aan andere type producenten mogelijk Community Plastics Als de gemeente haar monopolie loslaat RecyQ Wordt er voor arbeid betaald? Ja, minus de vrijwilligers KinderWijkTeams & Community Plastics Niet aan de initiatiefnemers maar wel aan de fietsen- en klerenmaker (1/3 voor wijkonderneming). Initiatiefnemer zelf werkt onbezoldigd RecyQ
Resultaten onderzoek Potentie extra inkomsten? Cliënten-begeleiding (zorg), sponsoring en geld als overnemen groenonderhoud KinderWijkTeams Momenteel mix van industrie en detailhandel RecyQ : Detailhandel gaat goed Aan de industriekant last van regelgeving (wie mag wel/niet aan afval verdienen) Opschalen à meer handjes, wordt het een stabielere partij met meer power in gesprekken, betere machines (= meer producten om te verkopen) Community Plastics
VRAGEN?
Bedankt voor uw aandacht AT Osborne & Kracht in NL Contact: Jurgen van der Heijden jhe@atosborne.nl +31 (6) 21439830 Annemiek Zonneveld Annemiek@krachtinnl.nl +31 (6) 14408095