Versnelling van de energietransitie met de lokale energiecoöperatie Jurgen van der Heijden, april 2014

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Versnelling van de energietransitie met de lokale energiecoöperatie Jurgen van der Heijden, april 2014"

Transcriptie

1 (verschenen in nr. 3, september 2014 Magazine Energie+) Versnelling van de energietransitie met de lokale energiecoöperatie Jurgen van der Heijden, april 2014 Alle gemeenten zien in meer of mindere mate een belangrijke rol weggelegd voor burgerinitiatieven en meer in het bijzonder van de energiecoöperaties in de uitvoering van het gemeentelijke energie- en klimaatbeleid. De argumentatie is meestal dat de energiecoöperaties op meer draagvlak kunnen rekenen dan de gemeente, en bovendien goed georganiseerd, deskundig en betrokken zijn en over een goed lokaal netwerk beschikken. Uit: Energiecoöperaties: ambities, handelingsperspectief en interactie met gemeenten: De energieke samenleving in praktijk. Planbureau voor de Leefomgeving, maart 2014 (pagina 10). Inleiding Hoewel veel gemeenten een rol weggelegd zien voor energiecoöperaties, spelen deze nog een ondergeschikte rol in de energietransitie. Zij geven nu onvoldoende antwoord op de snelheid waarmee fossiele energie ons confronteert met problemen rond tekorten en uitstoot. Hoe is een versnelling mogelijk van opkomst en groei van lokale energiecoöperaties, en wat kunnen bedrijven, overheden en instellingen daaraan bijdragen? Een antwoord is belangrijk nu uit onder meer het SERenergieakkoord volgt dat opschaling van duurzame energie nodig is, en velen de coöperaties zien als een van de instrumenten om dat voor elkaar te krijgen. Vraag en aanbod circa 10 jaar geleden Samen isolatie of zonnepanelen kopen kwam zo n tien jaar geleden op bij de allereerste individuen en ook bij beleidsmakers binnen overheid en instellingen, zoals milieufederaties. Het is veilig om te stellen dat toen de markt bestond uit individuele vragers die zonder enige samenhang kochten, en aanbieders die daarop inspeelden. Vraag en aanbod nu Binnen tien jaar zijn zo n 500 initiatieven opgekomen van mensen die collectief isolatiematerialen, zonnepanelen en duurzame energie inkopen. Daarvan hebben nu zo n 100 zich georganiseerd als coöperatie. 1 Meestal bestaat deze uit bewoners, in een toenemend aantal maken ook bedrijven hun vraag onderdeel van collectieve inkoop. Enkele coöperaties gaan intussen verder en produceren zelf energie met behulp van een zonne-eiland, een biomassacentrale of een windmolen. Zij beginnen enige greep te krijgen op de aanbodzijde, maar de meeste greep hebben deze collectieven toch op de vraagzijde. Door hun inkoop samen te doen zorgen bewoners en bedrijven voor lagere prijzen, meer kennis en meer vertrouwen. Gemeenten en instellingen hebben veel acties op touw gezet om hen zover te krijgen. Veel van de 500 initiatieven zijn door gemeenten en instellingen gesteund. 1 Zie voor een overzicht 1

2 Versterking van de coöperatie Veel collectieven maken de stap van een eenmalige inkoopactie naar een organisatie met een meer permanent karakter. Diverse gemeenten en ook instellingen hebben de komst van een coöperatie ondersteund met geld, garanties en kennis. Deze zet meer inkoopacties op en kan uitgroeien tot productiebedrijf van duurzame energie. Velen kiezen de vorm van coöperatie, maar die is niet heilig. De meeste van deze organisaties starten met vrijwilligers en dat is van eminent belang voor hun geloofwaardigheid. Dezelfde geloofwaardigheid kan echter in het geding komen, omdat vrijwilligers het niet volhouden om te werken aan steeds meer projecten als grote isolatie-acties, het aanleggen van zonne-eilanden, of het oprichten van windmolens. Een kleine minderheid van de 100 coöperaties heeft de laatste paar jaren een professionele coördinator aangesteld, soms directeur. 2 In alle gevallen is deze uitdrukkelijk ondergeschikt aan de coöperatie waarover de vrijwilligers de baas zijn. Zijn voornaamste taak is het genereren van meer vraag en dat doet hij in contact met aanbieders. Bij de enkele coöperaties die al energie produceren, en die een coördinator hebben, probeert hij ook meer aanbod van eigen energie te genereren. Met andere woorden, de coördinator opereert op het grensvlak van vraag en aanbod. Diverse gemeenten en instellingen hebben de komst van een coördinator ondersteund met geld, garanties en kennis. 2 Onder meer De-A in Apeldoorn, CALorie in Castricum, Deventer Energie en Grunneger Power. 2

3 Vraag en aanbod bij elkaar In een aantal gemeenten zien de aanbieders van isolatiematerialen en zonnepanelen dat lokale collectieven, zoals energiecoöperaties, de vraag vergroten en versnellen. Zij hebben daarbij belang en zijn bereid tot samenwerking. Zij richten een consortium van bedrijven op die hun aanbod speciaal richten op de collectieven van bewoners en van bedrijven met vraag. Diverse van deze consortia hebben een eigen maatschappelijke doelstelling om de gemeente te verduurzamen Energie in Amersfoort is het oudste voorbeeld. Deze en ook andere voorbeelden zijn vaak gesteund door gemeente en instellingen. Daarnaast zijn diverse leveranciers van groene energie bereid om samen te werken met collectieven, vooral met coöperaties. Zo hebben Greenchoice en Eneco speciale aanbiedingen waarbij coöperaties, die hun leden aanzetten tot afname bij deze bedrijven, een winstdeling krijgen. Intussen werken diverse lokale energiecoöperaties samen aan vergelijkbare constructies, waarbij zij in de positie komen van Greenchoice en Eneco. Wat zich aftekent is dat vraag en aanbod elkaar versnellen, en dat is nodig om een antwoord te geven op de snelheid die de energietransitie vergt. Om dat antwoord nog beter te geven beginnen koplopers onder de lokale energiecoöperaties nu met portfoliomanagement. Zij stellen een portefeuille aan projecten samen en betrekken daarin het lokale bedrijfsleven met aanbod. Samen kunnen zij het beste bepalen welk project op dit moment het meest rijp is, omdat het voldoende vraag bij elkaar brengt en interessant aanbod losmaakt. Bedrijven met vraag en de gemeente kunnen daaraan meedoen op twee manieren: 1) door de eigen vraag in te brengen, en 2) door daken en grond in te brengen als locaties om projecten te realiseren. Tot slot Welke stappen zijn er om de opkomst en groei van een energiecoöperatie te versnellen? 1. Bundel de vraag, niet alleen van bewoners maar ook van bedrijven, en van de overheid 2. Zorg voor organisatie, dat kan in de vorm van een coöperatie en met behulp van een coördinator 3. Bundel het aanbod, breng aanbiedende bedrijven bij elkaar in een consortium 4. Organiseer portfoliomanagement, en laat bedrijven en de gemeente daaraan bijdragen met hun vraag en met daken en grond voor projecten 3

4 Het klinkt eenvoudig deze vier stappen, maar ze zijn niet zomaar gezet. Aan de andere kant, wie zich realiseert dat we nauwelijks tien jaar op weg zijn, ziet dat er behoorlijk veel is gebeurd. Het is alleen bij lange na niet genoeg en gelukkig is nog veel meer mogelijk. Zo verenigen coöperaties zich met andere, naburige coöperaties, bijvoorbeeld om in staat te zijn tot grotere projecten. Dit is een volgende stap in het portfoliomanagement door de portefeuille aan projecten regionaal in plaats van lokaal te maken. Een geheel andere stap om de coöperatie te versterken is door contact te maken met andersoortige coöperaties die zich momenteel lokaal ontwikkelen, denk aan zorg- of voedselcoöperaties. Daar zijn mensen actief die ook open staan voor een energiecoöperatie, en zo kan deze laatste zich versterken. Het coöperatieve pad draait om nieuwe vormen van samenwerking tussen vrijwilligers, bedrijven, overheden en instellingen, en hoeft niet eens te leiden tot de formele oprichting van een coöperatie. Stimuleren dat mensen dit pad aflopen betekent goed kijken wat zich feitelijk voltrekt en wat succes heeft. De successen eruit pikken geeft de kans om te werken aan de hoogst noodzakelijke versnelling van de energietransitie. Deze tekst haalt uit de successen vier stappen en is een oproep om daarvan gebruik te maken. Bewoners, overheden, instellingen en bedrijven kunnen deze stappen zetten om opkomst en groei van lokale energiecoöperaties te versnellen. Over de auteur Jurgen van der Heijden werkt voor AT Osborne en is bestuurslid van CALorie, de energiecoöperatie van Castricum. Hij heeft als professioneel ondersteuner en als vrijwilliger meegewerkt aan de oprichting van energiebedrijven in handen van bewoners van Amersfoort, Rotterdam, Almere, Zwolle, Enschede, Alkmaar, Baarn, en werkt daaraan nu in Lelystad en Den Haag. 4

Energieke BottomUp in Lage Landen

Energieke BottomUp in Lage Landen Energieke BottomUp in Lage Landen De Energietransitie van Onderaf Over Vrolijke energieke burgers Zon- en windcoöperaties Nieuwe nuts Anne Marieke Schwencke AS I-Search 21 augustus 2012 A.M. Schwencke/

Nadere informatie

Participatiemodellen voor de realisatie van windenergie op land. Een handreiking voor bewoners, lokale ondernemers, gemeenten en investeerders

Participatiemodellen voor de realisatie van windenergie op land. Een handreiking voor bewoners, lokale ondernemers, gemeenten en investeerders Participatiemodellen voor de realisatie van windenergie op land Een handreiking voor bewoners, lokale ondernemers, gemeenten en investeerders Participatiemodellen voor de realisatie van windenergie op

Nadere informatie

Coöperaties voor en door burgers

Coöperaties voor en door burgers Kennisdossier 9: Coöperaties voor en door burgers Een nieuwe vorm van belangenbehartiging door actieve burgers mei 2014 Inhoudsopgave Samenvatting... 3 1. Wat zijn coöperaties?... 4 2. Achtergronden van

Nadere informatie

Niemand kan het. alleen!

Niemand kan het. alleen! Niemand kan het alleen! 1 Niemand kan het alleen! 2 1 Voorwoord In Nederland werken we met veel partijen hard aan de toekomst van de jeugd. We bouwen aan goed onderwijs, toegankelijke jeugdzorg, jeugdbeleid

Nadere informatie

Productie door de burger. Democratischer dan volksvertegenwoordiging. Jurgen van der Heijden

Productie door de burger. Democratischer dan volksvertegenwoordiging. Jurgen van der Heijden Productie door de burger Democratischer dan volksvertegenwoordiging Jurgen van der Heijden 1 Productie door de burger Democratischer dan volksvertegenwoordiging Jurgen van der Heijden 2 3 Productie door

Nadere informatie

Op weg naar een duurzame sportvereniging

Op weg naar een duurzame sportvereniging Op weg naar een duurzame sportvereniging 1 Inhoud Inleiding... 4 De fasen op een rij... 10 1. Dromen... 11 1.1 Het begint met een droom... 11 1.2 Mandaat van bestuur en leden... 12 1.3 Wijs verantwoordelijke(n)

Nadere informatie

De social enterprise als businesspartner van de gemeente

De social enterprise als businesspartner van de gemeente De social enterprise als businesspartner van de gemeente Mark Hillen Stefan Panhuijsen Willemijn Verloop Inhoudsopgave De waarde van sociaal ondernemerschap 4 Aanbeveling 1: Wees contructief passief 6

Nadere informatie

We zijn in de buurt. Over het beleidsplan 2013-2017 van Partis

We zijn in de buurt. Over het beleidsplan 2013-2017 van Partis We zijn in de buurt Over het beleidsplan 2013-2017 van Partis We zijn in de buurt Over het beleidsplan 2013-2017 van Partis Over Partis Partis is de Brede Welzijnsinstelling in Sint-Michielsgestel. Partis

Nadere informatie

Toekomstplan Landstede Welzijn, 2012-2016

Toekomstplan Landstede Welzijn, 2012-2016 Toekomstplan Landstede Welzijn, 2012-2016 Inleiding: Waarom dit document? In het kader van de bezuinigingen en Welzijn Nieuwe Stijl vinden zowel de gemeente Raalte als Landstede Welzijn een heroverweging

Nadere informatie

Bondgenoten in de decentralisaties

Bondgenoten in de decentralisaties Januari 2013 Bondgenoten in de decentralisaties Invulling geven aan het transformatieproces en de coalitieaanpak TransitieBureau Begeleiding in de Wmo Januari 2013 Bondgenoten in de decentralisaties TransitieBureau

Nadere informatie

Wel de lusten, niet de lasten. Energiediensten voor corporaties, beleggers en gebouwbeheerders

Wel de lusten, niet de lasten. Energiediensten voor corporaties, beleggers en gebouwbeheerders Wel de lusten, niet de lasten Energiediensten voor corporaties, beleggers en gebouwbeheerders Energiediensten voor corporaties, beleggers en gebouwbeheerders Op de energiemarkt gebeurt de laatste jaren

Nadere informatie

Tien STAPPEN VOOR. José Andringa Lidwien Reyn

Tien STAPPEN VOOR. José Andringa Lidwien Reyn Tien STAPPEN VOOR EEN SUCCESVOLLE Community of Practice José Andringa Lidwien Reyn TIEN STAPPEN VOOR EEN SUCCESVOLLE Community of Practice José Andringa Lidwien Reyn ISBN/EAN: 978-90-5748-096-6 2014 Rijksdienst

Nadere informatie

Mijn Tuintje Eerst langs criteria van De kanteling en RAAK! Drs. Hilleke A.M. Linthorst/ Kwartiermaker Flevoland/Kwintes maart 2014

Mijn Tuintje Eerst langs criteria van De kanteling en RAAK! Drs. Hilleke A.M. Linthorst/ Kwartiermaker Flevoland/Kwintes maart 2014 Mijn Tuintje Eerst langs criteria van De kanteling en RAAK! Drs. Hilleke A.M. Linthorst/ Kwartiermaker Flevoland/Kwintes maart 2014 Mijn Tuintje Eerst kon ontstaan dankzij de wmo-pilot in Almere en doordat

Nadere informatie

MIJN KIND HEEFT EEN HANDICAP. Wat betekent Passend Onderwijs voor ons?

MIJN KIND HEEFT EEN HANDICAP. Wat betekent Passend Onderwijs voor ons? MIJN KIND HEEFT EEN HANDICAP Wat betekent Passend Onderwijs voor ons? Wat is er aan de hand? Elk kind in Nederland heeft recht op goed onderwijs. Voor kinderen met een lichamelijke of meervoudige handicap

Nadere informatie

De Cleantech Regio Stedendriehoek 1 daagt uit!

De Cleantech Regio Stedendriehoek 1 daagt uit! Stedendriehoek 1 daagt uit! Eo Wijers-prijsvraag 2014-2015 1 Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Lochem, Voorst en Zutphen eo wijers-stichting voor ruimtelijke kwaliteit in de regio Stedendriehoek daagt

Nadere informatie

Zorg voor senioren; hoe eerder, hoe beter! Beschrijving van het project Buurtcontactpersonen in Utrecht Binnenstad en Utrecht Noordoost

Zorg voor senioren; hoe eerder, hoe beter! Beschrijving van het project Buurtcontactpersonen in Utrecht Binnenstad en Utrecht Noordoost Zorg voor senioren; hoe eerder, hoe beter! Beschrijving van het project Buurtcontactpersonen in Utrecht Binnenstad en Utrecht Noordoost Stade Advies Utrecht, mei 2008 Lous Brouwer in opdracht van i.s.m.

Nadere informatie

Iedereen moet kunnen meedoen

Iedereen moet kunnen meedoen Nieuwe wet voor maatschappelijke ondersteuning in uw gemeente Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Inhoud 2 Voorwoord 5 Wat is de Wmo? 5 Waarom is de Wmo belangrijk? 9 Negen taken voor uw

Nadere informatie

Participatie in zicht

Participatie in zicht Participatie in zicht Gemeenten, jeugdigen, ouders en jeugdzorgcliënten in de transitie jeugdzorg 2013 Renske van der Gaag Rob Gilsing Jodi Mak Participatie in zicht Gemeenten, jeugdigen, ouders en jeugdzorgcliënten

Nadere informatie

Community Support : natuurlijke steun voor Kinderen eerst...

Community Support : natuurlijke steun voor Kinderen eerst... Community Support : natuurlijke steun voor Kinderen eerst... Vader en moeder hebben elkaar ontmoet toen ze beiden waren opgenomen in een psychiatrische instelling. Ze werden verliefd, ze trouwden en kregen

Nadere informatie

Geleid vrijwilligerswerk in de informele zorg: kansen op maat mogelijk

Geleid vrijwilligerswerk in de informele zorg: kansen op maat mogelijk Geleid vrijwilligerswerk in de informele zorg: kansen op maat mogelijk Geleid vrijwilligerswerk in de informele zorg: kansen op maat mogelijk Door de kanteling van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving,

Nadere informatie

Pleidooi om aan de slag te gaan

Pleidooi om aan de slag te gaan F l o r i a d e e n G r o w i n g G r e e n C i t i e s - H e t k a n i n A l m e r e Pleidooi om aan de slag te gaan I N T R O D U C T I E 10 jaar Making of was de boodschap bij het binnenhalen van de

Nadere informatie

h o e h e t l e r e n in p r a kt ij k sit u at ie s b e t e r k a n Genoeg te beleven, maar nog veel te leren

h o e h e t l e r e n in p r a kt ij k sit u at ie s b e t e r k a n Genoeg te beleven, maar nog veel te leren h o e h e t l e r e n in p r a kt ij k sit u at ie s b e t e r k a n Genoeg te beleven, maar nog veel te leren Colofon Genoeg te beleven, maar nog veel te leren Hoe het leren in praktijksituaties beter

Nadere informatie

Kunstbalie over het belang van een goed netwerk door Jacolien de Nooij

Kunstbalie over het belang van een goed netwerk door Jacolien de Nooij Kunstbalie over het belang van een goed netwerk door Jacolien de Nooij Afgelopen jaar hebben we diverse pioniers op het gebied van Foto s Ad en Clara Cultuur in de Spiegel geïnterviewd om een beeld te

Nadere informatie

Van evalueren kun je leren

Van evalueren kun je leren Van evalueren kun je leren Voorwoord Wie zich bezighoudt met cliëntenparticipatie doet er goed aan om van tijd tot tijd stil te staan bij de praktijk van dat moment. Cliëntenparticipatie is niet iets wat

Nadere informatie

Meedoen mogelijk maken

Meedoen mogelijk maken verbind Sociale Zaken en Werkgelegenheid Beleid, Advies en Control Werkplein De Lure Hanzelaan 180 Postbus 10007 8000 GA Zwolle Telefoon (038) 498 40 57 s.bruns@zwolle.nl www.zwolle.nl Meedoen mogelijk

Nadere informatie

Slim financieren duurzame energie Zo doe je dat

Slim financieren duurzame energie Zo doe je dat Slim financieren duurzame energie Zo doe je dat 1 Voorwoord Slim financieren duurzame energie: laten we van elkaar leren! Financieren om beleid te stimuleren; alle overheden werken ermee. Maar besteden

Nadere informatie

U bent aan zet! Zorg, welzijn en wonen zoals u dat wilt. het gevoel van samen

U bent aan zet! Zorg, welzijn en wonen zoals u dat wilt. het gevoel van samen U bent aan zet! Zorg, welzijn en wonen zoals u dat wilt het gevoel van samen Zorg, welzijn en wonen zoals u dat wilt U bent aan zet! Als cliënt van Archipel kunt u zelf aangeven op welke punten u ondersteuning

Nadere informatie

Dialoog uit Verlangen

Dialoog uit Verlangen De werking van het dorpsplan in de communicatie tussen gemeentes en dorpsbelangenorganisaties C.F. Elings Leerstoelgroep Rurale Sociologie Wageningen Universiteit en Researchcentrum Wetenschapswinkel Wageningen

Nadere informatie

www.rotterdam.nl Actieprogramma gericht op het bestrijden van eenzaamheid December 2014 Voor mekaar

www.rotterdam.nl Actieprogramma gericht op het bestrijden van eenzaamheid December 2014 Voor mekaar www.rotterdam.nl Actieprogramma gericht op het bestrijden van eenzaamheid December 2014 Voor mekaar Inhoud Voorwoord 4 Hoofdstuk 1: Inleiding 5 Hoofdstuk 2: Eenzaam in Rotterdam: Het probleem 6 Hoofdstuk

Nadere informatie

'Een kwestie van goed regelen' Over multiprobleemgezinnen, coördinatie van zorg en gezinscoaching Handreiking bij implementatie

'Een kwestie van goed regelen' Over multiprobleemgezinnen, coördinatie van zorg en gezinscoaching Handreiking bij implementatie 'Een kwestie van goed regelen' Over multiprobleemgezinnen, coördinatie van zorg en gezinscoaching Handreiking bij implementatie Colofon Deze uitgave is opgesteld in opdracht van de tijdelijke stuurgroep

Nadere informatie