ADMIBUNDEL OP KAMP Een kamp is vaak het hoogtepunt van je scoutsjaar. Er komt echter ook heel wat administratief werk bij kijken. In dit artikel vind je een overzicht met de belangrijkste administratieve taken die je bij de organisatie van een kamp zal tegenkomen. Laatste herziening: 1 september 2010 Contactpersoon FOS4U: rik@fos.be
N o 1 Kampmelding De kampmelding is verplicht voor alle activiteiten die drie overnachtingen of langer duren. Een verblijf van minder dan drie nachten mag je ook melden, maar dat is niet verplicht. De melding is verplicht om verzekeringstechnische redenen en is ook belangrijk opdat het Landelijk Secretariaat steeds alle FOS-eenheden op kamp zou kunnen bereiken. De melding doe je via het kampmeldingsformulier op www.fosopenscouting.be. Vul dit formulier tijdig en volledig in. Indien alles in orde is ontvang je een digitale kampvergunning. Deze vergunning vormt het bewijs dat de federatie achter dit kamp staat en dat de eenheid kan rekenen op de volledige dekking (persoonlijke ongevallen en burgerlijke aansprakelijkheid) voorzien in de verzekeringspolis. KAMPMELDINGEN MOETEN TEN LAATSTE INGEDIEND ZIJN op 31 oktober voor winterkampen; op 28 februari voor paaskampen; op 15 mei voor zomerkampen; 6 weken op voorhand voor alle andere verblijven van minstens 3 nachten. Kampmelding buitenlandse kampen De kampmelding voor buitenlandse kampen gebeurt op dezelfde manier als voor andere kampen, via de website dus. Enige tijd later ontvangt de kampverantwoordelijke dan een zending met extra nuttige informatie. Je kamp wordt door onze Internationale Commissarissen ook gemeld aan de scouts & gidsen van het land van je bestemming. Zo kan de plaatselijke federatie je te hulp schieten in geval van nood. Hoe eerder je ons je buitenlands kamp meldt, hoe eerder we je extra informatie kunnen bezorgen. Wacht dus niet tot je de laatste details kent, die kan je ons altijd nog nadien doorspelen.
N o 2 Goed verzekerd op kamp Het volledige overzicht van alle informatie over verzekeringen vind je in het Scoutsmapartikel Verzekeringen (ook te downloaden op www.fosopenscouting.be). In dit artikel bundelen we enkel de zaken waar je zeker op moet letten als je op kamp vertrekt. Persoonlijke ongevallen & burgerlijke aansprakelijkheid Controleer of alle deelnemers verzekerd zijn. Om verzekerd te zijn moet je voor iedereen lidgeld betaald hebben aan FOS. Opgelet! De proefverzekering geldt niet voor activiteiten met overnachtingen, dus betaal het lidgeld voor eventuele proefverzekerden voor je vertrek! Voor kookploeg, kookploegkindjes en mensen die slechts enkele dagen meegaan bestaan er aparte verzekeringsmogelijkheden. Eenheid Admibundel Op kamp - 3 Huur of gebruik je een kampterrein/gebouw van een andere organisatie? FOS-leden zijn ook verzekerd voor het (onopzettelijk) aanbrengen van schade aan occasioneel gebruikte lokalen. Extra verzekeringen Voor kampen en meerdaagse activiteiten kan je ook een aantal extra verzekeringen afsluiten: Je kan je groepsmateriaal (tenten, kookmateriaal, ) en persoonlijk materiaal (laptop, fototoestel, ) verzekeren. Je kan een Tijdelijke Omniumverzekering voor motorvoertuigen nemen. Voor verplaatsingen naar het buitenland die vooraf en schriftelijk werden meegedeeld kan je de Reisbijstand Ethias Assistance afsluiten. Je kan een verzekering Alle Risico s afsluiten voor boten. Meer info over deze verzekeringen kan je vragen via verzekeringen@fos.be. Ongevalsaangiftes Zorg dat je steeds voldoende ongevalsaangiftes mee hebt op kamp. Je kan ze online terugvinden via www.fosopenscouting.be of vragen aan het Landelijk Secretariaat om je een setje toe te sturen. Ga je naar de andere kant van de taalgrens of zoek je verdere oorden op? Vergeet dan niet de bijhorende medische getuigschriften mee te nemen in het Frans, Engels, Duits en Spaans. Organisatie- & toezichtsplicht Om zeker te zijn dat je bij een ongeval kosten kan terug krijgen van de verzekering moet je voldoen aan de organisatie- en toezichtsplicht. Organisatieplicht Dit betekent dat je als leiding de plicht hebt om zoveel mogelijk gevaren te voorzien en uit te sluiten. Je kan aantonen dat je een kamp goed georganiseerd hebt door: tijdig een kampmelding in te dienen en de kampvergunning mee te nemen op kamp; alle activiteiten goed voor te bereiden en je kampvoorbereidingen op papier te zetten;
via een inschrijvingsformulier ervoor te zorgen dat ouders je de toestemming geven om hun minderjarig kind mee te nemen op kamp; een volledig ingevulde medische fiche van iedere deelnemer mee te nemen; SIS-kaart of kleefbriefjes van de mutualiteit van iedere deelnemer mee te nemen (Ga je naar het buitenland? Zorg dan dat leden die via hun mutualiteit een extra dekking voor het buitenland hebben (Assistance) de nodige papieren bij zich hebben). Toezichtsplicht Dit betekent dat je als leiding de plicht hebt om toezicht te houden op je leden. Je doet dit op maat van de leeftijd van de deelnemers en de activiteit. Heb je verder nog vragen of blijven er zaken onduidelijk? Neem dan gerust contact op via telefoon (09 245 45 86, optie 3 verzekeringen) of mail ( verzekeringen@fos.be).
N o 3 Een kampterrein vinden Kampaccommodatie Op de pagina kamp op de FOSwiki vind je links naar enkele websites die je kunnen helpen om een kampterrein in binnen- of buitenland te vinden. Via info@fos.be kun je ook vragen waar andere eenheden vorig jaar op kamp gingen. Huurovereenkomst Als je een kamphuis of terrein huurt zorg je best dat er enkele wederzijdse verbintenissen op papier staan. Meestal zorgt de eigenaar voor een contract. Indien dit niet het geval is, of indien je twijfelt aan de betrouwbaarheid van het contract dat je aangeboden wordt, gebruik je best het voorbeeldcontract. Eenheid Admibundel Op kamp - 5 BIJLAGE Voorbeeldcontracten in het Nederlands, Frans en Engels MEER INFO In het boek Loslopend Wild - Deel 1 kan je je verdiepen in alle regels die een rol spelen bij het organiseren van een kamp. Je krijgt er ook heel wat hints en tips om je kamporganisatie van de eerste tot de laatste stap goed te laten verlopen. Het boek is te bestellen via www.steunpuntjeugd.be. Je kan het ook uitlenen op het Landelijk Secretariaat. Tenten aanvragen Uitleendienst Kampeermateriaal Tenten kan je ontlenen via de Uitleendienst Kampeermateriaal (kortweg ULDK, het vroegere ADJ). De ULDK beschikt momenteel over zo n 2.000 seniortenten en ruim 2.500 patrouilletenten. Een patrouilletent biedt slaapmogelijkheid aan 8 personen, een seniortent aan 10 personen. Een seniortent is natuurlijk heel divers inzetbaar. Nieuwe regelgeving De Uitleendienst Kampeermateriaal is sinds 1 januari 2009 een onderdeel geworden van de Vlaamse Overheid, specifiek het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen. Veel zaken blijven hetzelfde, maar uiteraard zijn er enkele (positieve) verschillen. Wie in 2010 tenten ontleende zal het nieuwe systeem al kennen, maar we overlopen toch enkele belangrijke wijzigingen: Tenten kan je ook ontlenen voor kampen in het buitenland (voorheen enkel voor kampen in België). Een waarborg betalen hoeft niet meer. En de facturatie van het gehuurde materiaal gebeurt nu gewoon na het kamp samen met eventuele schadevergoedingen. Er is een wijziging in het prijsbeleid. Waar je voor 2010 betaalde voor een periode van 14 dagen (5,50 euro per patrouilletent en 8,20 euro per seniortent),
betaal je nu per dag (afhaal- en inleverdag niet meegerekend). De prijs werd dit jaar vastgelegd op 0,50 euro per dag voor een patrouilletent en 0,80 euro per dag voor een seniortent. Een kamp/weekend mag nu ook minder dan drie dagen omvatten (voorheen minstens vier overnachtingen). Hiervoor is een apart tarief van toepassing (1 euro per patrouilletent en 1,60 euro per seniortent). Stoelen en tafels zal je niet meer kunnen ontlenen. De voorraad is danig geslinkt door slijtage en er worden geen nieuwe aankopen meer gepland. De aanvraag Ook hier zijn er een paar belangrijke wijzigingen. Tenten aanvragen doe je door het nieuwe aanvraagformulier rechtstreeks op te sturen naar de Uitleendienst Kampeermateriaal, dus niet meer naar het Landelijk Secretariaat van FOS Open Scouting. Een aanvraag indienen kan ten vroegste vanaf 1 oktober van het jaar dat voorafgaat aan het kampeerinitiatief. Het aanvraagformulier ziet er niet enkel een beetje anders uit. Je moet ook wat extra gegevens toevoegen. Bijvoorbeeld je rijksregisternummer en e-mailadres. In de loop van februari/maart mag je een toezeggingformulier verwachten met vermelding van het toegekende kampeermateriaal, de datum en de plaats van afhaling en inlevering. De factuur volgt later (na het kamp). BIJLAGE Aanvraag Uitlening Kampeermateriaal MEER INFO Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen Afdeling Jeugd Uitleendienst Kampeermateriaal voor de Jeugd Rittwegerlaan 33, 1830 Machelen Tel. 02 251 69 43 Fax 02 253 25 02 Contactpersoon: Nathalie Van Steenwinkel E-mail: kampeermateriaal@cjsm.vlaanderen.be Website: www.uldk.be Wat bij een weigering? Elk jaar trekken duizenden kinderen en jongeren op tentenkamp. Heel veel kampen vinden plaats in de maand juli. Het aantal (patrouille)tenten van de ULDK is, zeker in die drukke periode, ontoereikend om iedereen van de nodige tenten te voorzien. Het is dus mogelijk dat je het met enkele tenten minder moet doen dan je gevraagd hebt. Het is zelfs mogelijk dat je een volledige weigering krijgt omdat de uitleendienst in de periode dat jij op kamp gaat helemaal geen tenten meer heeft. Het ministerie van Defensie is echter meestal bereid om noodtenten te voorzien. Wie een volledige weigering krijgt van ULDK krijgt normaal meteen een aanvraagformulier voor Defensie mee toegestuurd. Dit stuur je zo snel mogelijk ingevuld naar het Landelijk Secretariaat die dit aan het ministerie van Defensie bezorgt. Het is echter niet gegarandeerd dat met deze noodtenten alle aanvragen kunnen beantwoord
Bosvergunningen worden. Rust dus niet op je lauweren en volg meteen bij ontvangst van de weigering door ULDK ook andere pistes om toch de nodige tenten mee te hebben op kamp! Wil je hossen door de bossen? Wie niet? Zou een kamp nog een kamp zijn zonder bosplezier? Je moet er echter wel het een en ander voor doen. Het is jammer dat we het gebruik van de bossen op voorhand en via papier moeten regelen, maar blijkbaar kan dat niet anders in deze papieren tijd! Gelukkig ziet ook de Vlaamse overheid dit in en installeerden ze her en der al speelzones waar je zonder aanvraag in mag. Het is niet gemakkelijk om een evenwicht te vinden tussen bescherming en gebruik van bossen. Als scouts en gidsen kunnen we de pogingen van de overheid om een respectvolle houding voor bossen te creëren alleen maar steunen. Dat dit met allerhande regels gebeurt moeten we erbij nemen. Eenheid Admibundel Op kamp - 7 MEER INFO Wil je meer weten dan je hieronder aantreft? Surf dan naar de FOSwiki. Gewoon in het zoekveld bossen intikken en je bent vertrokken. De brochure De boom in! van Steunpunt Jeugd presenteert je de meest relevante regels voor spelen in bos en natuur op een blaadje. En dit voor Vlaanderen, Wallonië en Brussel. Gratis te downloaden (pdf) op www.steunpuntjeugd.be. Heb je nog vragen? Contacteer dan het Landelijk Secretariaat. In Vlaanderen Voor Vlaamse openbare bossen (en natuurreservaten) is de algemene regel dat je als voetganger enkel op de opengestelde paden mag komen. Spelen kan enkel in de aangeduide speelzones. Je eerste speelkeuze in Vlaanderen is dus wellicht een speelbos. In deze afgebakende speelzones mag je immers vrij spelen zonder ergens toestemming te vragen. Speelzones kan je online opzoeken op het geoloket van de Vlaamse Overheid (http://geo-vlaanderen.agiv.be/geo-vlaanderen/bossen). Voor andere bosgebieden dien je toestemming te vragen aan de boseigenaar om te mogen spelen. Ook voor andere activiteiten (vb. hout sprokkelen, putten graven, touwenparcours) dien je trouwens toestemming te vragen. Zelfs in speelzones moet je hiervoor toestemming vragen (daar mag je immers enkel spelen). Voor domeinbossen van de Vlaamse overheid vraag je dit minstens twee weken op voorhand (via mail of met een briefje) aan het Vlaams Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Je aanvraag doe je best via het provinciale meldpunt van het Vlaams Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) in de provincie waarin je terrein ligt. Adressen vind je op www.steunpuntjeugd.be/bos-en-natuur/adressen. Je kan bij ANB ook online een machtiging aanvragen. Uitleg en formulier op www.steunpuntjeugd.be/bos-en-natuur/machtiging-aanvragen. In het antwoord van ANB op je aanvraag krijg je normaal ook het telefoonnummer van de boswachter. Bel hem/haar eens op voor het begin van je kamp om goede afspraken te maken. Voor andere openbare bossen en privébossen dien je je speelaanvraag te richten tot de eigenaar/beheerder. Vraag gewoon aan de boswachter wie dit is (het telefoonnummer
van de boswachter kan je navragen bij de gemeente, of via het provinciaal meldpunt van ANB). Naast de toestemming van de eigenaar heb je nog steeds een machtiging nodig van het Vlaams Agentschap voor Natuur en Bos voor risicovolle activiteiten (spelen buiten de paden en speelzones, kampvuren maken in of op minder dan 100 meter van een bos, touwenparcours aanleggen, tenten opzetten, enz.). Surf ook naar de FOSwiki: http://wiki.fos.be/foswiki/spelen_in_vlaamse_bossen In Wallonië Net als in Vlaanderen mag je ook in Wallonië in de bossen wandelen op de daarvoor aangelegde wegen en paden. Doch dit geldt enkel in de bossen van de Waalse Overheid. Ga je op kamp over de taalgrens, dan wil je er ongetwijfeld iets anders doen dan enkel op de paden marcheren. Vergeet dan niet om tijdig het aanvraagformulier van het Waals Bosbeheer in te vullen. Stuur dit formulier voor 1 mei op naar de chef van het cantonnement waar je op kamp gaat. Bij dit aanvraagformulier stop je twee kopieën van de stafkaart (1/25.000 of 1/20.000) van je kampplaats. Hierop duid je de exacte plek van je kampplaats aan en welk(e) bos(sen) je wenst te gebruiken. Mailen kan ook, maar dan moet je het stukje stafkaart inscannen. BIJLAGE Aanvraag voor kampactiviteiten in Waalse bossen Hoe je de contactgegevens van de chef van het cantonnement of de boswachter moet opzoeken lees je in de bijlage. Of surf meteen naar www.natuurenbosspel.be. Klik door op boswachters en je kan er zoeken op gemeente of postcode. Mogelijke wijziging In Wallonië wijzigde recent de Code Forestier. Hierdoor zullen grotere openbare boseigenaars (vb. gemeenten) verplicht worden om speelzones af te bakenen in hun bossen. Volgende zomer kun je dus al een zone de libre accès spotten. Meer nieuws krijg je zodra we het zelf ook weten. In bijlage tref je in elk geval nog het gewone aanvraagformulier aan. Surf ook naar de FOSwiki: http://wiki.fos.be/foswiki/spelen_in_waalse_bossen In Brussel En we zouden het misschien vergeten, maar ook Brussel heeft een groen kantje. In het Zoniënwoud zijn dan ook een vijftal speelterreinen en -zones ter beschikking gesteld van de jeugdverenigingen. In deze speelbossen mag je dan ook overal rondlopen en spelletjes spelen. Surf ook naar de FOSwiki: http://wiki.fos.be/foswiki/spelen_in_brusselse_bossen
N o 4 Kampbegroting Geldzaken Kijk op de FOSwiki op de pagina kamp. Fiscale aftrekbaarheid Woordje vooraf Fiscale aftrekbaarheid wablieft? Al meerdere jaren kunnen ouders geld aftrekken van de belastingen als hun kind (jonger dan 12 jaar) met de jeugdbeweging meegaat op weekend of kamp. Ouders kunnen de kosten die ze voor hun kind(eren) maakten voor deze activiteiten door middel van een attest inbrengen op hun belastingbrief. Eenheid Admibundel Op kamp - 9 Niet onverdeeld gelukkig FOS Open Scouting is niet onverdeeld gelukkig met deze maatregel. We vinden het enerzijds goed dat jeugdwerk gewaardeerd wordt en dat er gezocht wordt naar manieren om onze activiteiten zo goedkoop mogelijk te kunnen aanbieden aan alle kinderen en jongeren in Vlaanderen. In die zin kunnen we de maatregel steunen. We betwijfelen echter of deze aanpak daar de goede manier voor is. Ten eerste komt deze maatregel niet ten goede aan de ouders die dit het beste kunnen gebruiken, namelijk de gezinnen waarvan het budget dat aan vrijetijdsinitiatieven kan besteed worden erg klein is. Bovendien moeten de ouders het geld sowieso een jaar voorschieten en het dan inbrengen via hun aangifte. Een complexe aangelegenheid die zeker niet voor iedereen in onze maatschappij is weggelegd. Ten tweede gaat jeugdwerk over meer dan enkel min-12-jarigen. FOS Open Scouting wil ook de nadruk leggen op onze oudere leeftijdsgroepen. Last but not least maken we ons ook zorgen over de grote administratieve rompslomp die hierbij komt kijken. Er wordt nu immers aan onze eenheden gevraagd attesten uit te reiken voor hun weekends en kampen. Alweer papierwerk dat tijd opslorpt. Tijd die zou moeten besteed worden aan datgene waar onze leiders en leid(st)ers zich eigenlijk voor engageren: het organiseren van fijne scouts- en gidsenactiviteiten voor alle kinderen en jongeren in Vlaanderen. En nu? Al deze opmerkingen hebben we via de Vlaamse Jeugdraad doorgespeeld aan de bevoegde overheden. We houden jullie op de hoogte als er nieuwe ontwikkelingen zijn. Ondertussen kan je alvast in deze bundel lezen hoe één en ander voorlopig praktisch in zijn werk gaat. Wat moet je niet doen? De kampprijs verhogen. Alhoewel de verleiding misschien groot is om de kampprijs te verhogen, willen we je heel expliciet vragen om dit niet te doen. De regeling geldt immers enkel voor -12-jarigen. Dat betekent dat bij een verhoging de +12-jarigen sowieso meer zullen betalen. Daarnaast komt de regeling, door het complexe systeem via de belastingaftrek, vooral mensen ten goede die al een redelijk inkomen hebben. Bij een verhoging tref je dus ook nog eens de mensen die het al niet gemakkelijk hebben. Verhoog dus zeker niet de kampprijs op basis van deze regeling!
De praktische regeling Welke activiteiten komen in aanmerking? In principe komen alle activiteiten waarvoor apart betaald wordt in aanmerking. Lidgeld komt dus zeker NIET in aanmerking. Je bent echter niet verplicht om voor elke activiteit een attest uit te reiken. FOS Open Scouting raadt aan om enkel attesten uit te reiken na weekends en kampen. Dit houdt het administratieve werk voor jullie wat binnen de perken. Hoe? Om de kosten te kunnen aftrekken, moeten de ouders over een bewijs beschikken voor de belastingadministratie. Daarvoor hebben ze een attest nodig van de organisator (jullie dus). BIJLAGE Voorbeeldattest inzake uitgaven voor de opvang van kinderen van minder dan 12 jaar. Het attest voor jouw eenheid kan je bij de jeugddienst van je gemeente verkrijgen. Het attest wordt normaal gezien door je gemeentelijke jeugddienst aan jullie bezorgd. Vraag na bij je jeugddienst hoe dit in jouw gemeente wordt aangepakt. Het attest bestaat uit twee vakken. Vak 1 wordt door de jeugddienst ingevuld. Daarin bevestigt de gemeente dat jullie een erkende jeugdbeweging zijn. Vak 2 moeten jullie zelf voor elk kind invullen. Hierna geef je dit attest aan de ouders. In sommige gemeenten verstuurt de jeugddienst dit voor jullie naar de ouders. Hou steeds alle deelnemerslijsten bij voor een mogelijke belastinginspectie. Wanneer? Ouders kunnen de kosten voor deelname aan kampen en weekends in 2010 inbrengen op hun belastingsbrief van 2011. Je moet de ingevulde attesten hiervoor aan de ouders bezorgen vóór 1 maart 2011. Je kan ook gewoon standaard na elk kamp en weekend elke deelnemer een attest bezorgen. TIP 1: gebruik het attest meteen ook als bewijs van deelname. Ouders kunnen het attest dan mogelijks meteen gebruiken voor een eventuele terugbetaling van de ziekenfondsen of werkgevers. TIP 2: Laat de gegevens van de schuldenaar door de ouders zelf invullen. Zo vermijd je heel wat opzoekwerk. TIP 3: Vraag na bij de jeugddienst op welke manier jouw gemeente dit aanpakt! Probeer samen te werken met de jeugdraad en jeugddienst om een manier te vinden die voor alle betrokkenen zo weinig mogelijk administratieve last geeft. MEER INFO Meer informatie over deze procedure vind je op www.jeugdbeleid.be. een website van de Vlaamse overheid, waar je vanwege de overheid ook meer informatie vindt over heel deze regeling. Of bij je jeugddienst natuurlijk.
N o 5 Medische fiche Papieren Een medische fiche is een klein medisch dossier van elk lid. Het is een absolute must om een volledig en correct ingevulde medische fiche van alle leden in je bezit te hebben vooraleer je op weekend of op kamp vertrekt. In dit document verzamel je belangrijke informatie over de lichamelijke toestand van je leden: Hebben ze een allergie of een chronische aandoening (zoals astma)? Hoe staat het met hun inentingen? Wat met bedplassen of hyperventilatie? Zijn ze onlangs ziek geweest? Wie is de huisarts?... Eenheid Admibundel Op kamp - 11 De informatie die op de medische fiche staat, kan op crisismomenten van groot belang zijn. Kijk er dus op toe dat ze goed wordt ingevuld en bewaar ze op een bereikbare, afgesproken plaats. Als er zaken zijn vermeld op de medische fiche die je niet kent, zoals aandoeningen of medicijnen, dan praat je hier best over met de ouders en de andere leid(st)ers, zodat iedereen de medische fiche begrijpt en kan gebruiken. OPGELET: Het bijhouden van medische fiches van de leden kan een inbreuk zijn op de privacywetgeving. Volgens de letter van de wet is het verzamelen, bijhouden en opslaan van persoonsgebonden gevoelige informatie verboden zonder toestemming van de Commissie ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Medische gegevens, zoals op de gekende medische fiches op een kamp, behoren daar zeker toe. De fiches worden door de Belgische privacycommissie toegestaan op enkele voorwaarden: Je mag de gegevens niet invoeren of opslaan in een computerbestand. Je moet de fiches na het kamp dadelijk vernietigen. Je mag immers geen geschiedenis van de medische toestand van de deelnemers bijhouden. Je moet dus ieder jaar nieuwe fiches laten maken. Enkel de ouders of voogd van kinderen jonger dan zestien mogen de gegevens aanleveren. Slechts één verantwoordelijke persoon per kamp heeft inzagerecht in de fiches. Deze persoon bewaart de fiches op een verzekerde plaats, liefst achter slot. BIJLAGE Voorbeeld van een medische fiche Ouderlijke toestemming Voor buitenlandse kampen is het aangeraden om voor je minderjarige leden een bewijs van ouderlijke toestemming mee te nemen. Daarmee kan je bewijzen dat de scouts & gidsen die je mee hebt, toevertrouwd zijn aan jouw zorgen. Dit kan van pas komen als je in een probleemsituatie met politiecontroles terechtkomt. Er bestaan geen Belgische of internationale procedures/formulieren die de ouderlijke toestemming voor reizen van minderjarigen vastleggen. Het is dus niet verplicht om dit document mee te nemen. Een jeugdbewegingsuniform blijkt vaak voldoende te zijn om problemen op te lossen. Toch neem je het formulier beter mee voor eventuele
noodgevallen. Het kan nuttig zijn de toestemming op te stellen in een gangbare wereldtaal, zoals Engels. De handtekening(en) onder deze verklaring moet(en) normaal gezien ook "voor echt verklaard" worden door de gemeente. BIJLAGE Voorbeeld van een formulier voor ouderlijke toestemming Colofon Een realisatie van FOS4U. Met steun van de Vlaamse Gemeenschap Verantwoordelijke uitgever: FOS Open Scouting vzw David Berg Kortrijksesteenweg 639, 9000 Gent www.fosopenscouting.be 2010 FOS Open Scouting