III. DEEL OPENBAAR VERVOER

III. DEEL OPENBAAR VERVOER Een van de hoofddoelstellingen van het GewOP inzake mobiliteit is het terugdringen van het gemotoriseerd verkeer met in totaal 20% tegen 2010. Een van de belangrijkste manieren om deze doelstelling te halen, is het vergroten van het aanbod en van de efficiëntie van het openbaar vervoer. Hoewel het aantal MIVB-reizigers sinds 1999 sterk is toegenomen - met ongeveer 50 tot 60% - is het gemotoriseerd verkeer niet gedaald. Dus moet tegen 2010 en daarna het aanbod qua openbaar vervoer sterk worden uitgebreid. Dit geldt vooral tijdens de spitsuren om tegemoet te komen aan de behoeften van nieuwe gebruikers en om de bevolking aan te sporen om meer van het openbaar vervoer gebruik te maken.. Door de reële toename van het aantal reizigers is een groot deel van het MIVB-net in de spitsuren totaal verzadigd. In bussen en trams zitten reizigers zo opeengepakt, dat het rijdend materieel - en vooral het systeem om de deuren te sluiten - regelmatig beschadigd geraakt. De toestand is alarmerend. Het MIVB-aanbod moet op korte termijn worden uitgebreid, onder meer door meer bussen en trams in te zetten. De MIVB heeft een reeks nieuwe bussen, metrostellen en trams besteld (onder meer nieuwe gelede bussen en tramstellen). Ze onderhandelt momenteel ook met het Gewest over een nieuwe bestelling van 165 trams (type 3000 of 4000). Dit nieuwe rollende materieel moet zo snel mogelijk ter beschikking van de klanten staan. Er moeten meer rechtstreekse lijnen tussen de belangrijkste aantrekkingspolen komen en de gemiddelde snelheid moet omhoog, want een hogere reissnelheid betekent ook meer capaciteit op het transportsysteem.. Vanaf 2008 verhoogt met de ingebruikneming van de nieuwe 'Boa'-metrostellen de capaciteit op lijn 1B met ca. 20%. Op lijn 1A zullen treinen met vijf metrostellen worden ingezet in plaats van de huidige vier. En een jaar later wordt het ritme op de lijnen 1A en 1B verhoogd tot één trein per 5 minuten in beide richtingen en per lijn (in plaats van de huidige zes minuten). Dankzij al deze maatregelen zal de capaciteit met ca. 40 tot 45% toenemen. Omstreeks 2011-12 zullen - aldus het BUV - de lijnen 1A en 1B via een automatisch systeem worden uitgebaat, waardoor het ritme kan worden opgedreven tot een trein om de vier minuten per lijn en per richting. Het plan om de metrolijnen 1A en 1B te splitsen om de capaciteit op het gemeenschappelijke traject te verhogen, zou tot 2020 of later worden uitgesteld (hierna een kaart van het plan). Het moet worden genoteerd, dat de Gemeente het gewestelijk verzoek (MIVB) in verband met de financiering (door BELIRIS) van het onderzoek betreffende een Noord-Zuid metro- of premetroverbinding, steunt. Zij steunt dus het principe van een Noord-Zuid metroverbinding onder voorbehoud van de resultaten van het onderzoek, dat zal worden uitgevoerd door BELIRIS. Reacties tijdens de publieke enquête en besluiten: In het kader van de publieke enquête heeft de MIVB gemeld dat er geen enkele nieuwe metroinfrastructuur zal komen op het grondgebied van Schaarbeek tijdens de periode die wordt gedekt door het GMP. Dit beantwoordt aan bepaalde kritieken, die werden geuit in de publieke enquête in verband met de afwezigheid van de metro-infrastructuur, opgenomen in het GMP. Daarom heeft het College er akte van genomen dat er geen enkele metro-infrastructuur zal komen op het grondgebied van Schaarbeek tijdens de periode die wordt gedekt door het GMP. Hoewel de gebruikers met het GEN-project - zoals beschreven in de diagnose - vanaf 2012 geleidelijk zullen kunnen beschikken over een uitstekend transportsysteem, moet het aanbod van de MIVB ingrijpend worden uitgebreid om de klanten correct te kunnen bedienen, om de doelstellingen van het GewOP te halen en om later te komen tot een modale uitwisseling met het GEN. III.1. Metro en GEN: netwerken met een grote capaciteit III.1.1. De metro Hoewel Schaarbeek momenteel niet over een metrostation beschikt, heeft de volledige verzadiging van de metrolijnen 1A en 1B grote gevolgen voor de reizigers in Schaarbeek. Heel wat reizigers gebruiken deze lijnen om vervolgens over te stappen op tram of bus. We hebben bij het station Montgomery tellingen uitgevoerd en vastgesteld dat 740 reizigers van de lijnen 23, 24 en 25 (onder meer afkomstig uit Schaarbeek) overstappen op de lijnen 1A en 1B in de richting van het centrum van de stad. Afbeelding III-1 : Splitsingsprincipe van de metrolijnen 1A en 1B III-66

III.1.2. Het GEN De plannen voor een gewestelijk expressnet (GEN) zouden geleidelijk tussen 2012 en 2018 worden uitgevoerd (zie onderstaande kaart IV.2 van het project in juni 2004, bron NMBS). Het GEN zal een rechtstreekse invloed hebben op Schaarbeek met het Noordstation, het station van Schaarbeek, het station van Meiser en in mindere mate het station van Evere. Er zal moeten aangedrongen worden op een station bij Josaphat wanneer daar het gemengde immobiliënproject op de Josaphatsite zal worden gerealiseerd. Omdat bij het Josaphatproject de nadruk ligt op duurzame ontwikkeling en duurzame mobiliteit, is de uitbouw van een GEN-station op deze site een absolute must. De GEN-stations Verroekhoven en Rogier, die in het GewOP waren gepland, worden door de NMBS momenteel niet overwogen. Het zou nadelig kunnen zijn om de statistisch dichtst bevolkte woongebieden van het Gewest niet te bedienen. Het gaat hier immers om mogelijk belangrijke polen voor toekomstige GEN-klanten en het zijn bovendien belangrijke intermodale knooppunten voor het openbaar vervoer. Het Gewest zal dus druk op de NMBS moeten uitoefenen om de exploitatie van deze stations, die in het GewOP zijn opgenomen, mogelijk te maken, ook al zal de technische uitvoering ervan ingewikkeld en duur zijn. De bewerkstelliging van het GEN zou een modale transfer naar het openbaar vervoer moeten mogelijk maken, maar dat kan alleen wanneer de netwerken van de MIVB en het GEN perfect op elkaar worden afgestemd. Om tot een optimale complementariteit tussen de netwerken van het GEN en de MIVB te komen, moet de capaciteit op bepaalde tram- en buslijnen worden verhoogd (56, 55, 66, 69, 54 en 59). De Gemeente verbindt zich ertoe om, samen met het Gewest, alles in het werk te stellen om snel een uitvoerbaarheidsstudie op stapel te zetten voor de aanleg van de haltes Verboeckhoven en Rogier. Reacties tijdens de publieke enquête en besluiten: In verband met het GEN-station Rogier, hebben bewoners tijdens de publieke enquête gevraagd dat de Gemeente van het Gewest en de NMBS een volledig incidentie-onderzoek zou eisen om de keuze van de vestigingsplaats te kunnen bepalen. Er wordt aan herinnerd dat de situering van dit station is bepaald in het GewOP en dat dergelijke infrastructuur in ieder geval het voorwerp moet uitmaken van een incidentie-onderzoek.. III.2. Het bus- en tramnetwerk III.2.1. Recente en geplande aanpassingen door de MIVB In 2005 werd een nieuw Tram-Busplan goedgekeurd. Dit nieuwe plan voorziet in een grondige reorganisatie van het netwerk (zie Afbeelding III-3 hieronder voor een uittreksel uit dit plan). In het kader van het GewOP heeft het gemeentebestuur in vergelijking met dit plan verbeteringen voor lijn 25 (vroeger 90) kunnen afdwingen. Afbeelding III-2 : GEN-net - Bron NMBS Bij de uitwerking van het GEN moet een betere toegankelijkheid en een betere inrichting van de halte Meiser worden gegarandeerd. Het nieuwe Tram-Busplan 2008 zal geleidelijk worden uitgevoerd. Het voorziet in een verhoging van het aanbod bussen en trams, zowel qua plaatsen als frequentie en regelmaat. De frequentie van de belangrijkste bus- en tramlijnen wordt geleidelijk op 6 minuten tijdens de spitsuren en 10 minuten in daluren gebracht. Voor Schaarbeek situeren de belangrijkste wijzigingen zich op de volgende lijnen (zie uittreksel uit het MIVB-plan 2007/8 in Afbeelding III-3 en het plan met de voorstellen op onderstaande Kaart III-1): op de grote ringlijnen wordt het aanbod gevoelig uitgebreid met een bijkomende lijn en de inzet van beter materieel (nieuwe trams van het type 3000 van 32 m en zelfs enkele trams van het type 4000). Deze gevoelige uitbreiding van het aanbod op de grote ring maken het mogelijk om efficiënt aan de vraag tegemoet te komen en om de lijnen te versterken met het oog op het toekomstige GEN. III-67

de ingebruikneming van de nieuwe tramlijn 24 tussen het station van Schaarbeek en het station Vanderkindere, bediend door de nieuwe trams van het type 3000 met een grote capaciteit. Sinds maart 2006 wordt deze lijn al deels gebruikt tijdens de spitsuren (van het station van Schaarbeek naar het station van Boendaal). de ingebruikneming van lijn 23 met trams van het type 3000 tot aan het station Vanderkindere. de oude lijn 90 is sinds april 2007 lijn 25 geworden. Ze verbindt Rogier met Boondaal (toekomstige GEN-halte van de NMBS) met trams van het type 3000. Het inzetten van trams van het type 3000 op deze lijn werd onder meer mogelijk na aandringen van het gemeentebestuur bij de MIVB, gelet op het feit dat in het MIVB-plan 2007/8 de lijn 65 niet voorkomt op het traject in de Rogierlaan. Deze onderhandelingen werden eveneens in het kader van GMP gevoerd; dit zijn de eerste concrete realisaties van het GMP. De omlegging van de huidige lijn 52 die de verbinding onderhield met de wijk Liedts- Verboekhoven via de Koninginnelaan en de Fabriekskaai in de richting van Neder-Over- Heembeek (Esplanade). Sinds maart 2006 is deze omlegging van kracht. In juli 2007 werd de lijn omgedoopt tot lijn 4 en omgelegd naar Stalle via het centrum van Ukkel en worden er trams van het type 3000 en 4000 op ingezet. Deze uiterste snelle en efficiënte lijn vermindert echter de capaciteit en de toegankelijkheid van het centrum van Schaarbeek. Er moet dus goed op worden toegezien dat dit wordt gecompenseerd door de capaciteit en de frequentie van de resterende lijnen 55 en 56 te verhogen. Het eindpunt van lijn 55 is Rogier en van lijn 56 Noord met aansluitingen in zuidelijke richting (Noord-Zuid-as via lijnen 3 en 4 met trams van het type 3000 en 4000) op hetzelfde perron. Dit voorstel beperkt de rechtstreekse toegang tot de centraal en zuidelijke gelegen delen van de agglomeratie. Het andere eindpunt van lijn 55 is de NAVO. Op deze lijn zullen volgens onze informatie trams van het type 3000 worden ingezet om de omlegging van lijn 52 (de toekomstige lijn 4) te compenseren. Deze lijn is tijdens de spitsuren erg oververzadigd. Er moet dus voldoende capaciteit en frequentie tijdens de spitsuren worden gegarandeerd. Ook hier mogen we na druk van het gemeentebestuur en van de auteur van het het GMP-project hopen op een verbetering ten opzicht van het plan 2008. Volgens de MIVB zal premetrolijn 3 tot in Schaarbeek kunnen worden doorgetrokken (met volgens het plan 2008 als eindpunt Noord - er zullen nieuwe trams van het type 4000 worden ingezet met een lengte van meer dan 43 meter). Naar zeggen van de MIVB zou lijn 3 na 2008 (timing 1 tot 3 jaar), na heraanleg van de Gallaitstraat en na het bereiken van een meer bestendige gemiddelde snelheid (gedeeltelijk over eigen bedding - zie richtschema), ofwel kunnen worden doorgetrokken naar het station van Schaarbeek (ter vervanging van lijn 56), of naar de NAVO ter vervanging van lijn 55 (op voorwaarde dat ook hier een meer bestendige gemiddelde snelheid wordt gehaald, dat er verkeerslichtenbeïnvloeding komt op het kruispunt Vandevelde/Helmet en dat de Nestor de Tièrestraat, waarbij ook moet worden gebruik gemaakt van verbeteringen van de veiligheid, zowel voor de uitmonding van de aangrenzende straten als voor de oversteekplaatsen voor voetgangers, een zone-30- beveiliging in de nabijheid van de Champagnat-school inclusief. ). Het doortrekken van lijn 3 naar Schaarbeek is van kapitaal belang gelet op de huidige oververzadiging op trams 55 en 56. Bovendien zal het vanaf 2008 de enige lijn zijn die het centrum en het zuiden van Brussel via de Noord-Zuid-tunnel bedient. Op erg lange termijn heeft de MIVB ideeën geopperd om lijn 55 tussen Noord en Bordet te ondertunnelen. Deze erg dure oplossing wordt momenteel nog niet nader onderzocht. Lijn 93 zal Schaarbeek niet langer aandoen. Het plan voorziet in een uitbreiding van lijn 92 op dit traject. Wanneer lijnen 3 en 51 met een grote capaciteit op de Noord-Zuid-as in gebruik zullen zijn, zal lijn 81 de Noordwijk niet langer aandoen. Lijn 94 wordt dan weer doorgetrokken tot Houba de Strooper. Buslijn 45 zal vanuit Roodebeek en Evere de Helmetwijk met het Colignonplein verbinden, waardoor men vanuit deze wijk vlotter naar het gemeentehuis kan. Lijn 65 wordt omgelegd via het Daillyplein en het Sint-Joostplein om uit te komen bij het Centraal station. Deze omlegging is gepland na de heraanleg van het Sint-Joostplein eind 2008. Lijn 54 in Schaarbeek zal het nieuwe nummer 64 krijgen. Het nieuwe eindpunt is de Naamse Poort. Lijn 28 wordt via de Notelaarstraat naar het Daillyplein doorgetrokken. Er komt een nieuwe lijn 79 tussen Schuman en het metrostation Kraainem via Jamblinne de Meux, Diamant en Kolonel Bourg. Op lijn 63 worden vanaf juli 2007 gelede bussen ingezet (toegankelijk voor minder mobiele mensen). Tijdens het weekend komt er een nachtnet met 22 lijnen in Brussel (NOCTIS-netwerk) met openbaar vervoer om de 20 minuten tot 3.30 uur (zie kaart hierna). Dit is ongetwijfeld erg belangrijk om een trouw, jong clientèle op te bouwen, dat zo over een uitstekend alternatief voor de aankoop van een auto zal beschikken. In de loop van 2008/2009 wordt een bijkomende tramlijn in gebruik genomen (lijn 24bis op de onderstaande kaart III-1). Ze zal wellicht lijn 24 tussen NAVO-Meiser-Vanderkindere vervangen. Deze lijn zal gebruikmaken van een nieuwe eigen bedding op de Leopold III-laan. Wel moet er in dit verband op worden toegezien, dat lijn 23 op zich over voldoende capaciteit beschikt om de dienst tussen Meiser en Heizel vlot te laten verlopen. Naar aanleiding van de publieke enquête heeft het College zijn steun uitgesproken voor de aanleg van de nieuwe tramlijn op de Leopold III-laan, op voorwaarde dat ze wordt geëxploiteerd met een lijn, die via de Rogierlaan naar het Noordstation leidt. Hierbij wordt ook vermeld dat dit niet ten koste van tramlijn 25 op de Rogierlaan mag gebeuren, die moet worden versterkt en geëxploiteerd met materieel van hoge capaciteit. Als optie vraagt het College een splitsing of een verlegging van de lijn op het toekomstige stadsgebied Josaphat. Tegelijk met het Tram-Busplan 2008 wordt ook het Vicom 2-programma uitgevoerd (dat in maart 2006 werd goedgekeurd). Dit voorziet in een aantal aanpassingswerken (eigen beddingen, verkeerslichtenbeïnvloeding, eenrichtingsverkeer enz.) om de gemiddelde snelheid van trams en bussen op te drijven. Het is de bedoeling om op prioritaire lijnen een gemiddelde snelheid van meer dan 20 km/u te halen. Op de andere lijnen moet een gemiddelde van 18 km/u worden gehaald. Dit kan wanneer 90% van het hele tramnetwerk over een eigen bedding beschikt, of wanneer via andere maatregelen een vergelijkbare snelheid wordt gehaald (40% voor bussen). In het kader van de prioritaire lijnen, moeten volgens Vicom 2 in Schaarbeek op de volgende lijnen aanpassingen gebeuren om tram-f busbanen te creëren, of dringen zich maatregelen ter hoogte van kruispunten op: as grote ring (Lambermont) lijnen 23, 24 en 25 (momenteel 23 en 25); as Rogier-Paleizenstraat lijn 25 (90); as Gallait-Verboekhoven lijnen 55 en 56; as Gilisquet- Chazal op de toekomstige lijn 64 (momenteel 54). III-68

III.2.2. Voorstellen in het GMP In het kader van de uitvoering van het Plan 2008 en het richtschema stellen we een reeks verbeteringen voor m.b.t. de gemiddelde snelheid en de verhoging van de capaciteit op bepaalde lijnen, en zien we toe op een algemene verbetering van het netwerk: doortrekken van lijn 3 naar Schaarbeek (naar het station van Schaarbeek of lijn 55), op voorwaarde dat de regelmaat en de snelheid toenemen door de aanleg van een eigen bedding in de Gallaitstraat (zie Richtschema, waarin vrije stroken worden voorzien op de Gallaitstraat, tussen de Florisstraat en het Paviljoenplein, en de verbetering van het verkeer op het weggedeelte Rubens-Liedts en op het Paviljoenplein). Wat de Van Ooststraat betreft wordt er slechts een optie in overweging genomen indien de evaluatie van de toestand, na uitvoering van de voorgestelde wijzigingen in de Gallaitstraat, de noodzaak ervan oplegt. Zij bestaat in de aanleg van halve vrije stroken op de Van Ooststraat, beperkt tot 50 m (om het verlies van parkeerplaatsen te beperken), aan de ingang van de kruispunten Paviljoen en Verbroekhoven. De gemiddelde snelheid op lijn 55 of op de toekomstige lijn 3 normaliseren door gebruik van verkeerslichtenbeïnvloeding op het kruispunt Vandevelde/Helmet en door de Nestor de Tièrestraat in te richten als eenrichtingsstraat. De gemiddelde snelheid op de Rogierstraat ter hoogte van het kruispunt met de Haachtsesteenweg verbeteren door het aanleggen van een eigen bedding naar de kruispunten Haachtsesteenweg/Rogierstraat en Rogierstraat/Paleizenstraat (zie onderstaande kaart en het richtschema). Op lange termijn overwegen het BUV en de MIVB de aanleg van een tunnel tussen Noord en de Rogierlaan. Deze technisch complexe en dure tunnel zou op lange termijn kunnen dienen voor een snelle tramverbinding tussen het AZ VUB/Noord/Rogier/Station Meiser/Leopold III/NAVO/station Diegem. Door de afsluiting van de Diamantlaan kan de gemiddelde snelheid van de bussen op de Diamantlaan (lijnen 29, 21,12), maar ook in de volledige Plaskywijk (met inbegrip van lijn 63) omhoog. Bovendien zal de inzet in voorrangsweg van de Diamantlaan en de uitvoering van kleine voorzieningen de commerciële snelheid kunnen verbeteren. Aanleg van op zijn minst busbanen op de kruispunten van de as Leuvensesteenweg: begin Meiser- en Daillyplein. Het Gewest onderzoekt de aanleg van een eigen bedding te delen met fietsers over het volledige traject van de Leuvensesteenweg (van Sint-Joost tot Meiser). Het Gewest onderzoekt ook de volledige herinrichting van het Meiserplein met het oog op beter werkende transportsystemen (ook bussen). hier reeds voorbijkomen.het alternatief dat in overweging wordt genomen is de doorgang via de Voltairelaan en de Maarschalk Fochlaan. De wijziging van de haltes op het Liedtsplein (haltes 55 en 56 in de Gallaitstraat) en de rijrichting in de Gallaitstraat (eenrichtingsverkeer) zorgt voor een betere beheersing van het gemotoriseerde verkeer en het voetgangersverkeer en leidt tot meer verkeersveiligheid (voor meer details zie Richtschema voorzieningen Gallaitstraat). Een MIVB-halte inrichten op de Lambermontlaan ter hoogte van de brug waaronder tramlijn 55 (Helmetsesteenweg) rijdt. Een trap en eventueel een lift garanderen een gemakkelijke verbinding met het toekomstige sportcomplex van Schaarbeek (in aanbouw). Het Meiserplein en het kruispunt Reyers/Diamant blijven een grote uitdaging voor de mobiliteit in het Gewest op het vlak van toegankelijkheid en gemiddelde snelheid van het openbaar vervoer. De MIVB plant op middellange termijn een tunnel tussen Meiser en de Leopold III-laan die ook in verbinding staat met lijn 25 (op het bovengrondse spoor). Er zijn ook plannen om de busbanen te verbeteren (voor meer details zie Richtschema Meiserplein). Het Cambio-systeem (carsharing) biedt een geloofwaardig alternatief voor verplaatsingen met de auto. We hebben voorstellen geformuleerd om het aantal Cambio-stations te verhogen (zie hoofdstuk IV). Een verlenging van bus 60 (actuele eindhalte : Ambiorixsquare) in de richting van het Daillyplein. Dit voorstel spruit voort uit een vraag van de bewoners en hierdoor zou de Daillywijk beter verbonden zijn met de Schumanwijk en het zuiden van Brussel (namelijk Ukkel, zie ook hieronder de reacties van de publieke enquête). De Gemeente komt in dialoog met de MIVB naar aanleiding van fase 3. Op die manier zijn de door de MIVB gewenste voorzieningen (Helmetsesteenweg, Van Ooststraat of Gallaitstraat) onderworpen aan een belangrijke capaciteits- en frequentietoename, zowel op lijn 55 als op lijn 92. Het Gewest zal worden verzocht om samen met de betroffen operatoren MIVB en de Lijn de functionaliteit te onderzoeken van betere aansluitingen tussen hun respectievelijke stopplaatsen. Voor lijn 59 voorziet het contract van de wijk Lehon-Kessels een kleine busstrook op de Wijnheuvelenstraat, bij het naderen van het Rogier-kruispunt in de richting van Sint-Joost. Op korte en middellange termijn moet de capaciteit van (bijna) verzadigde lijnen worden verhoogd: 55, 56, 65, 54, 66, 92, 93, 29 en 23 (tussen Meiser en Heizel na de ingebruikneming van '24bis'). Ingebruikneming op korte termijn van een verbinding met het openbaar vervoer tussen Dailly en Colignon en een betere verbinding tussen de wijk Terdelt-Gilisquet en Colignon Zo stellen wij ook de uitbreiding van lijn 28 voor in de richting van het Colignonplein (zie onderstaande kaart). In fase 3 zal er naar een alternatief tracé worden gezocht voor de doorgang in de G. Eenensstraat, zowel voor lijn 28 als voor de bussen van De Lijn die III-69

Afbeelding III-3 : Tram-Busplan 2007/2008 Bron : STIB III-70

Afbeelding III-4 : plan van het NOCTIS-netwerk Bron : STIB : http://www.stib.irisnet.be/pdfrep/mapnoctis.pdf III-71

Kaart III-1 : voorstellen en plannen voor aanpassingen aan het MIVB-netwerk III-72

Kaart III-2: samenvatting voorstellen openbaar vervoer III-73