Infra info Infraprojecten beeld Infra-info Rapportage februari 2015 In deze Infra-info Van waterkering naar innovatieve energiedijk 2 Infraprojecten in beeld 3-6 Aanleg verdiepte N31 door Harlingen in volle gang 7 Pilot Shortlist-methode een succes 7 Klaar 8 Onderdoorgang Wolvega 8 Lees online meer: Op 18 december gingen de Haak om Leeuwarden en de Westelijke invalsweg open voor verkeer. Na de openstelling van de wegen is nu het gebied aan de beurt. Lees online het interview met Sjoerd Vrieswijk van de provincie. Onderzoek naar inzet arbeidsmigranten, welke stappen worden gezet? De provincie Fryslân laat een onafhankelijk onderzoek doen naar de inzet van arbeidsmigranten op Friese bouwplaatsen. Met dit diepgravende onderzoek willen wij duidelijk krijgen of de aannemer de cao-verplichtingen naleeft. Iedere werknemer heeft recht op een behandeling zoals in de wet is vastgelegd. Lees in de online Infra-info krant het volledige interview. Brug bij Vierhuis: Voor even middelpunt van civieltechnische sector Op 4 december kwamen constructeurs uit heel Nederland naar het symposium Praktijkproef Friese brug' in Heerenveen. Brug in kwestie is de Ruijtenschildtbrug bij Vierhuis, een betonnen plaatbrug uit 1961. De brug wordt vervangen en is daarmee een ideaal testobject. Want hoe sterk zijn dergelijke oude bruggen? TU Delft, Rijkswaterstaat en provincie Fryslân zoeken het uit met bezwijkproeven. Met verrassend resultaat. Op www.frieseinfrainfo.nl leest u meer, vindt u interessante links, extra foto's en video's.
duurzaamheid De Nieuwe Afsluitdijk Van waterkering naar innovatieve energiedijk Vervoer van de getijdenturbines 2 De Afsluitdijk wordt de komende jaren door het Rijk versterkt. Regionale overheden, samenwerkend als De Nieuwe Afsluitdijk, grijpen dit moment aan om de waterkering om te toveren tot een kraamkamer voor innovatieve, duurzame projecten. Eén van de energieprojecten trok eind november de aandacht, toen Koning Willem Alexander de Blue Energy centrale in Breezanddijk opende. Een belangrijke mijlpaal, maar er staan meer mooie projecten op stapel. Zo willen we de proef met getijdenenergie uitbreiden. De ambities zijn dus onverminderd groot. Bert Wijnsma en Parvin Hoseini zijn sinds begin vorig jaar, namens de provincies Fryslân en Noord-Holland, nauw betrokken bij de duurzame energieprojecten van De Nieuwe Afsluitdijk. Ze zien of spreken elkaar daarvoor wekelijks, laten ze weten. Er speelt veel en er moet ook nog het nodige gebeuren om projecten een stap verder te brengen. In dat proces opereren wij, namens beide provincies, vooral als aanjager en vraagbaak voor de marktpartijen die de projecten uiteindelijk moeten uitvoeren. Voorwaardenscheppend en faciliterend heet dat zo mooi. Ook praten we met één stem de verantwoordelijk gedeputeerden en betrokken gemeenten geregeld bij. Nieuwe technologieën; ondernemers aan zet Duurzame, of hernieuwbare energie, wordt tot op heden vooral opgewekt met waterkrachtcentrales, zonnecollectoren, windturbines, biomassa en aardwarmte. De Nieuwe Afsluitdijk voegt daar nieuwe technologieën aan toe die potentie hebben, maar zich nog moeten bewijzen. We hebben het dan over centrales die respectievelijk op het potentiaalverschil tussen zoet en zout water (Blue Energy) en tussen hoog en laag water draaien (getijdenenergie). De proef met getijdenenergie in Den Oever loopt al een tijdje, vertelt Hoseini. De producent van de turbines, Tocardo, is vijf jaar geleden samen met het Tidal Testing Centre gestart met het ontwikkelen en testen van een onderwaterturbine in een spuikoker. Daarmee is inmiddels zoveel kennis en ervaring opgedaan dat de proef in februari is opgeschaald naar drie turbines. Ook omdat de resultaten bemoedigend zijn. Veelbelovend Tocardo verwacht de techniek op termijn rendabel te maken. Daarvoor moet de onderneming nog wel stappen zetten. Zo heeft ze een grotere proefopstelling nodig. Het vizier is daarbij gericht op het installeren van 15 tot 20 turbines in de spuisluizen bij Kornwerderzand, aldus Wijnsma en Hoseini. Het is een veelbelovende techniek die aansluit bij onze ambities. Vergeet niet dat deze activiteit de nodige werk gelegenheid kan opleveren én een bijdrage levert aan de duurzame ambities van beide provincies. Volgens Wijnsma en Hoseini biedt de onlangs ondertekende samenwerkingsovereenkomst met het Rijk de ruimte om de turbines in Kornwerderzand te plaatsen. De financiering is echter nog niet rond. Hoseini: 15 tot 20 turbines vraagt een fikse investering. De resultaten zijn erg bemoedigend Foto: ANP Blue Energy De minstens zo revolutionaire techniek, het winnen van energie uit het mengen van zoet en zout water (Blue Energy), is het laboratoriumstadium ontstegen. Eind november opende Koning Willem Alexander onder grote publieke belangstelling de proefopstelling in Breezanddijk. Een initiatief van Redstack uit Sneek, Wetsus uit Leeuwarden en membraamleverancier en multinational Fujifilm. Wijnsma noemt de eerste testresultaten bemoedigend. Proefdraaien met zoet en zout zeewater op deze schaal, met alle verontreinigingen van dien, is natuurlijk anders dan in het lab. Zo liepen de membranen vol met organisch materiaal en verstopten waterpokken de zout water inlaat. Inmiddels zijn die problemen opgelost en gaat het testen en optimaliseren verder. In deze fase onderzoeken ze ook de ecologische effecten van de winning op het Wad en IJsselmeer. In De Nieuwe Afsluitdijk (DNA) werken de provincies Fryslân en Noord-Holland en de gemeenten Hollands Kroon, Súdwest-Fryslân en Harlingen samen in het programma DNA. Ze stelden samen een ambitieuze agenda op met innovatieve projecten voor duurzame energie, ecologie, recreatie en toerisme. De partners brengen betrokken overheden, bedrijven en (kennis)instellingen bij elkaar en ondersteunen hen - ook via werkgroepen - bij het rondkrijgen van de projecten, vergunningen en financiën. Infra-info / februari 2015
Artist impression N31 Harlingen Hier werken we aan een mooi en bereikbaar Fryslân! 18 Holwerd 2 Dokkum 21 1 Hallum 3 29 37 4 Harlingen 34 Franeker 17 24 26 5 6 8 3 Leeuwarden 7 Burgum 2 2 16 36 22 20 14 25 15 13 12 23 31 Drachten 10 25 Bolsward Grou 32 Nij Beets 12 27 Sneek 35 33 Gorredijk 33 Workum 30 Woudsend 19 Joure 9 38 13 Heerenveen 33 Oosterwolde Appelscha 10 28 25 11 1 Wolvega werken aan de weg werken aan het water werken aan het spoor gebiedsontwikkeling Lemmer 1 Hoofdvaarweg Lemmer - Delfzijl 2 De Centrale As 3 Extra sneltrein Groningen - Leeuwarden 4 N31 Traverse Harlingen 5 Haak om Leeuwarden 6 Westelijke invalsweg 7 Drachtsterweg en omgeving 8 Station Werpsterhoeke 9 Knooppunt Joure 10 N381 Drachten - Drentse grens 11 Onderdoorgang Om den Noort (Wolvega) 12 De Nieuwe Afsluitdijk 13 Investeringsagenda Drachten Heerenveen 14 Skieding (N358) 15 Uterwei (N358) 16 Kootstermolen - Kootstertille 17 Bolsward - Leeuwarden (N359) 18 Hallum - Holwerd (N357) 19 Fietsroute Sneek - Woudsend 20 Lutkepost - Augustinusga 21 Fietspad Stroobossertrekweg 22 Turborotondes bij op- en afritten Drachten Noord 23 Froonackerdyk (N384) 24 Van Harinxmakanaal 25 Rotondes op- en afritten Frieschepalen, Bolsward, Wolvega Naast deze projecten hebben PS nog eens 18 miljoen geïnvesteerd in het aanpassen van kleine verkeersonveilige punten. 26 Brug Dronrijp 27 Van Panhuysbrug 28 Ruijtenschildtbrug 29 Brug Tzummarumervaart 30 Sluis Workum 31 Pikmar Grou 32 Natuurcompensatie Polderhoofd kanaal Nij Beets 33 Opwaarderen Turfroute 34 Stationsbrug Franeker 35 Heafeart 36 Gebiedsontwikkeling Skûlenboarch - Westkern 37 Kom Twijzel 38 Rotstergaastweg 3
17 infraprojecten in beeld >> Planning Hoofdvaarweg Lemmer - Delfzijl stationsbrug franeker n358 lutkepost-augustinusga N31 Traverse Harlingen Haak om Leeuwarden 2015 2016 1 e kwrt 2 e kwrt 3 e kwrt 4 e kwrt 1 e kwrt 2 e kwrt 3 e kwrt 4 e kwrt brug Burgum brug Burgum westelijke invalsweg Station Werpsterhoeke Drachtersterweg en omgeving GU Knooppunt Joure onderdoorgang Wolvega Brug Stroomkanaal lemmer GU = gunning contracten GB = gronden beschikbaar = start uitvoering (deel)projecten = ingebruikname = vertraagd = risico op vertraging = (voor) op schema hoofdvaarweg Lemmer - Delfzijl www.lemmer-delfzijl.nl stationsbrug franeker www.fryslan.frl/stationsbrug N358 Lutkepost-Augustinusga www.fryslan.frl/lutkepost N31 TRAVERSE HARLINGEN www.n31harlingen.nl Haak om Leeuwarden www.vrij-baan.nl taakstellend budget = 10 mln. binnen budget risico op overschrijding overschrijding 137,8 mln. (betreft het Friese deel) 7,8 mln. 4 mln. 149 mln. 149,7 mln. ingebruikname 2025 januari 2016 november 2015 eind 2017 december 2014 grond in eigendom projectrisico s (grond voor brug Burgum en kanaalaanpassing) Vertraging door procedures. Er moeten met het Rijk nog definitieve afspraken worden gemaakt. Afhankelijk van de prioriteitstelling binnen het Rijk. Niet van toepassing Op dit moment geen risico s voorzien. Onttrekken van grondwater in nabijheid van woningen en vuilstort. 90% Uitvoeringsrisico s door technische complexiteit. De drie verschillende overheden werken samen in één alliantie. De provincie draagt het financiële risico, maar zit niet alleen aan het stuur. Haak is open, invalswegen nog niet klaar. Risico op aanvullende maatregelen om de bereikbaarheid in de nieuwe situatie te garanderen. Planvorming voor sloop en herstel gebieden rondom Haak nog niet gereed. 4 Het project ligt financieel en qua planning op koers. De werkzaamheden voor de brug Burgum en de bochtafsnijding liggen op schema. Het milieu-effectrapport voor Skûlenboarch/ Westkern is inmiddels door Provinciale Staten vastgesteld. In het vervolg daarop is het provinciaal inpassingsplan in voorbereiding genomen. Dit is in de loop van 2015 gereed en wordt dan in procedure gebracht. De investeringsmiddelen voor de vervanging van de bruggen Kootstertille en Skûlenboarch zijn, samen met de bruggen in Groningen, inmiddels opgenomen in de begroting van het Rijk. Er moeten nog afspraken gemaakt worden over het definitieve jaar van uitvoering. De rijksbegroting gaat uit van de periode 2017-2023. Bestuurlijk is afgesproken dat de bruggen uiterlijk in 2020 zijn vervangen. De eerste van de zes Friese bruggen is in uitvoering, brug Burgum. De studie naar de technische varianten voor de bruggen Kootstertille en Skûlenboarch is afgerond. Deze informatie is actief met de omgeving besproken. We zullen met het Rijk afspraken maken over de financiering en daarmee de start van het werk. De drie resterende bruggen, Spannenburg, Ald Skou en Uitwellingerga moeten uiterlijk 2025 klaar zijn. Hierover moeten met het Rijk nog afspraken worden gemaakt. De brug Burgum is onderdeel van contract Midden 2 van De Centrale As. Informatie over de brug is ook verkrijgbaar bij het informatiecentrum van De Centrale As (Stinswei 1a, Garyp). De Stationsbrug Franeker verkeert in slechte staat. Belangrijke onderdelen hebben hun technische levensduur overschreden waardoor de brug niet meer aan de veiligheidseisen voldoet. Besloten is naast renovatie, de brug ook gedeeltelijk te vernieuwen om de gewenste doorvaarbreedte te realiseren. Op verzoek van de gemeente wordt de brug een meter breder. Er ligt een relatie met het Franeker Waddenpoort project (voorheen Kanaalzone) van de gemeente. Het Friese Merenproject is ook bij de ontwikkeling van de Waddenpoort betrokken. Hoewel de brug de hoogste prioriteit heeft, wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met de werkzaamheden van Franeker Waddenpoort. Er is en wordt goed afgestemd met de omgeving en belangenpartijen. Het werk is inmiddels aanbesteed. De aannemer voert de verdere voorbereiding uit. De verwachting is dat in april/mei 2015 wordt gestart met de daadwerkelijke uitvoering van de brug. Uiterlijk januari 2016 is de nieuwe Stationsbrug klaar. Het wegvak Lutkepost - Augustinusga is een deel van de N358, gelegen tussen de A7 (Frieschepalen) en Buitenpost. Ook de projecten Uterwei en Skieding maken hier deel van uit. Doel van het project is de veiligheid en de doorstroming verbeteren. De directe aansluitingen op de weg worden verwijderd en gebundeld op de rotonde bij Buitenpost. Verder wordt de aansluiting Izermieden verder van de brug gebracht om de zichtlijnen te verbeteren. Tevens wordt de aansluiting Blauforleat verwijderd en wordt de bocht ten zuiden van Lutkepost flauwer. Om de doorstroming te verbeteren wordt de hoofdrijbaan verbreed en komen er landbouwpasseerstroken. De kabels en leidingen zijn inmiddels verlegd en de uitvoering is gestart. Naar verwachting zijn de werkzaamheden in oktober 2015 klaar. Het werk voor de bouw van de verdiepte ligging in de Traverse N31 Harlingen is gegund aan Ballast Nedam. Op dit moment werkt Ballast Nedam het ontwerp, de bouwlogistiek en de aanpak uit in een degelijk uitvoeringsplan. Het werk buiten start na de zomer. De technische risico s liggen bij Ballast Nedam. Zij komen hiervoor met oplossingen. Deze onderdelen worden specifiek getoetst door deskundigen vanuit de alliantie (gemeente, rijk en provincie). Waar nodig worden specialisten van ingenieursbureaus ingeschakeld. Voor de grondverwerving wordt, naar het zich laat aanzien, in drie á vier gevallen tot feitelijke onteigening overgegaan. In de uitvoeringsplanning is hier rekening mee gehouden. Er ligt een belangrijke financiële afhankelijkheid met het doorgaan van de Vismigratierivier (VMR) als onderdeel van De Nieuwe Afsluitdijk. De afvoer van de overtollige grond (ca. 600.550 m3) uit de Traverse Harlingen is namelijk voorzien als levering aan de VMR. Binnen de N31 wordt voor dit risico een reservering van 4,9 miljoen aangehouden. Het Perseverantiaterrein grenst aan de toekomstige N31. Dit ernstig vervuilde terrein moet gesaneerd worden. Bekeken wordt of een groter deel van dit terrein gesaneerd kan worden om hier toekomstige stadsontwikkelingen mogelijk te maken. De kans van slagen wordt vergroot door de aankoop van grond. Vanaf 5 januari is het nieuwe projectbureau gevestigd aan de Kanaalweg 14 in Harlingen. Het bijbehorende informatiecentrum wordt binnenkort officieel geopend voor het publiek. Op 18 december is de Haak in gebruik genomen. De openstelling verliep succesvol. Het gebruik voldoet aan de verwachtingen. Na de openstelling zijn weinig problemen ondervonden. Momenteel vinden de afrondende werkzaamheden plaats. Parallelwegen worden nu aangelegd en pompinstallaties worden aangesloten op definitieve stroomvoorziening. Deze werkzaamheden worden in het tweede kwartaal afgerond. De eerste fase van de gebiedsontwikkeling (Marsum e.o.), is volop in uitvoering. Deze fase bestaat uit realisatie van een vaarweg naar Marsum (Dm) en het realiseren van doorvaarbare duikers en een zelfbedieningssluis. Gebiedsontwikkeling fase 2 (Deinum, Boksum en Ritsumasyl) wordt aanbesteed en er wordt naar verwachting na de zomer gestart met de uitvoering. De plannen voor het opruimen en herinrichten van de gebieden tussen Marsum en Leeuwarden en het Van Harinxmakanaal worden uitgewerkt. De planvoorbereiding gebeurt in overleg met de lokale betrokkenen en de betreffende gemeenten. Naar verwachting wordt deze herinrichting in 2016 uitgevoerd. Infra-info / februari 2015
Sluizen bij Kornwerderzand Westelijke invalsweg www.vrij-baan.nl Station Werpsterhoeke www.vrij-baan.nl Drachtsterweg en omgeving www.vrij-baan.nl Knooppunt Joure www.knooppuntjoure.nl onderdoorgang Wolvega www.fryslan.frl/spoorwegen brug stroomkanaal LEMMER www.fryslan.frl/brugstroomkanaal 90 mln. 30 mln. waarvan 21 mln. voor de onderdoorgangen (fase 1) en 9 mln. voor station en voorzieningen (fase 2) 92,3 mln. 75,2 mln. (incl. Langwarder Wielen) 12 mln. (waarvan 10,5 mln. RSP-gelden en 1,5 mln. bijdrage van de gemeente) 10 mln. december 2014 / 2016 (fase 1/fase 2) eind 2016 (betreft onderdoorgangen) voorjaar 2016 eind 2017 begin 2016 eind 2015 90% Niet van toepassing Vertraging grondaankoop in de tweede fase van het project. Waardoor de tweede fase in de tijd verder uitloopt. Fase 1 (provincie) functioneert niet volwaardig, zolang fase 2 (gemeente) niet gereed is. Dat kan om aanvullende maatregelen vragen. Voorbereidende werkzaamheden niet tijdig gereed. Onvoldoende reizigersaanbod waardoor de haalbaarheid van het station (fase 2) onder druk komt te staan. Een hoofdwaterleiding doorkruist het projectgebied. Het bouwen in een stedelijke omgeving vraagt om extra maatregelen om overlast te beperken. Dit kan tot hogere kosten leiden. De weg en de vaarweg blijven tijdens de werkzaamheden open met risico op hogere kosten en vertraging. Uitvoeringsrisico s door technische complexiteit. Taakstelling wordt niet gehaald. De drie verschillende overheden werken samen in één alliantie. De provincie draagt het financiële risico, maar zit niet alleen aan het stuur. Op dit moment geen projectrisico s. Op dit moment geen risico s voorzien. De Westelijke invalsweg is op 18 december gelijktijdig met de openstelling van de Haak om Leeuwarden in gebruik genomen. Daarmee is eerste fase afgerond. Omdat de tweede fase nog niet gereed is, ontstaan er verkeersopstoppingen. Er zijn maatregelen getroffen om dit probleem te beheersen. Dit in de vorm van monitoring en dynamisch verkeersmanagement. De tweede fase van de Westelijke invalsweg, tussen de Zwettestraat en het Stephenson viaduct, wordt door de gemeente Leeuwarden uitgevoerd. Het project bevindt zich momenteel in grondverwerving (onteigening) en wordt naar verwachting in 2017 afgerond. Grondverwerving duurde langer dan verwacht. De grond is eind oktober 2014 verworven en de aanbestedingsprocedure is eind 2014 gestart. De openstelling van de onderdoorgangen staat gepland voor december 2016. Dit is nog op tijd voor de extra (vierde) trein die gaat rijden tussen Leeuwarden en Meppel; de onderdoorgangen dienen als veiligheidsmaatregel voor deze intensiteitsverhoging. De aanbestedingsprocedure voor beide onderdoorgangen is gestart. Een hoofdwaterleiding doorkruist het projectgebied. De marktpartijen moeten aangeven of zij de waterleiding willen laten liggen of dat deze verlegd moet worden. De voorbereidende werkzaamheden zijn gegund. In 2015 wordt verder gewerkt aan de realisatie van het aquaduct in de Drachtsterweg, inclusief de verdiepte ligging. Daarnaast wordt aan de zuidzijde de fiets- en sloepenonderdoorgang Wiarda uitgevoerd. Aan de verdiepte ligging ten zuiden van het kanaal is in 2014 hard gewerkt, er zijn drie viaducten gerealiseerd en het grootste deel van de verdiepte ligging is uitgegraven. De werkzaamheden op dit gedeelte lopen erg voorspoedig en liggen ruim voor op planning. Verder wordt er gewerkt aan de voorbereiding van de laatste inrichtingsvraagstukken en het zonnepaneel eiland. Deze zullen naar verwachting 2016/2017 gerealiseerd worden. Bij de bouw van het aquaduct in de Drachtsterweg is vertraging ontstaan. Er wordt gewerkt aan het zuidelijk deel in het kanaal. Dit heeft circa acht maanden vertraging opgeleverd, waardoor het onmogelijk was om vanaf 15 september 2014 (na het vaarseizoen) te starten met de bouw van het tweede deel van het aquaduct in het kanaal, voor het beweegbare deel van de brug. Vanaf dat moment zou een hoogtebeperking voor het scheepvaartverkeer gelden. Ingebruikname staat nu gepland in het tweede kwartaal van 2016. De eerdere planning was gericht op ingebruikname in het vierde kwartaal van 2015. De procedure van de aanbesteding van het werk voor Joure is gestart. In januari zijn vijf aannemers geselecteerd. De ondertunneling van de Hollandiastraat wordt als een optie in het contract uitgevraagd. Na aanbesteding kunnen gemeente en provincie hierover beslissen. Bij de grondverwerving worden drie of vier onteigeningen verwacht. De procedure is hiervoor gestart. In de uitvoeringsplanning is hiermee rekening gehouden. De component gebiedsontwikkeling bestaat voor Joure uit het toevoegen van diverse initiatieven aan het project. Deze zijn: de verdieping van de Langwarderwielen, entree Joure (incl. mini busstation), opruimen en slopen bestaande A7, hergebruik van de geluidswal en het onderhoudswerk aan de A6. Met gemeente en het Rijk zijn hierover duidelijke (financiële) afspraken gemaakt. Ook zijn er aanvullende bijdragen afgesproken. Er is een goede grip op de belangrijkste risico s. Rijkswaterstaat heeft als aanbestedende dienst een belangrijk aandeel in de uitvoering van het werk en de provincie draagt het financiële risico; vandaar ook de alliantie als samenwerkingsvorm. Technische risico s zijn scherp in het contract verwoord en zijn binnen het contract bij de aannemer belegd. Daarnaast worden de risico s in de uitvoering proactief gevolgd en wordt specifiek getoetst vanuit het contractbeheer van de samenwerkende partijen. Er rijden stapsgewijs meer treinen tussen Leeuwarden en Zwolle. Vanaf de dienstregeling 2014 is gedurende de hele dag een derde trein per uur gaan rijden tussen Leeuwarden en Meppel. Vanaf de dienstregeling 2017 gaan er op dit traject vier treinen per uur rijden. Hiervoor moet een aantal overwegen veiliger worden gemaakt of opgeheven. De spoortunnel Om den Noort in Wolvega is er daar één van. Voor een veilige ontsluiting van het fietsverkeer is eind 2014 besloten om naast de westelijke fly-over ook een fly-over voor de fietsers aan de oostkant van de onderdoorgang te realiseren. De onderdoorgang wordt naar verwachting april 2016 geopend. Het project kan binnen het budget gerealiseerd worden. Het werk is in januari gestart. De starthandeling vond 2 februari plaats. Met bewoners zijn afspraken gemaakt over de situatie tijdens de bouw en over de geluidsschermen. De handbediende grote ophaalbrug over het Stroomkanaal, in de N359 bij Lemmer, verkeert in slechte staat. Bovendien voldoet de brug niet meer aan zijn huidige en gewenste functie. Daarom komt er een geheel nieuwe brug. De vormgeving van de nieuwe brug past bij het Ir. D. F. Woudagemaal, monument op de UNESCO Werelderfgoedlijst. In november 2014 startte de aannemer de werkzaamheden. 5
>> 17 infraprojecten in beeld Planning N359 Lemmer* 2015 2016 1 e kwrt 2 e kwrt 3 e kwrt 4 e kwrt 1 e kwrt 2 e kwrt 3 e kwrt 4 e kwrt * Hangt af van voorkeursvariant. Nu nog niet bekend. Extra sneltrein Groningen - Leeuwarden (12 contracten worden gegund in de periode 2014-2016) GU GU GU GU gebiedsontwikkeling De Centrale As gebiedsontwikkeling N381 Drachten - Drentse grens heafeart de nieuwe afsluitdijk GU GU = gunning contracten GB = gronden beschikbaar = start uitvoering (deel)projecten = ingebruikname = vertraagd = risico op vertraging = (voor) op schema legenda zie pagina 4 N359 lemmer www.fryslan.frl/n359lemmer Budget nog onbekend extra SNELTREIN GRONINGEN - LEEUWARDEN www.projectesgl.nl gebiedsontwikkeling DE CENTRALE AS www.decentraleas.nl gebiedsontwikkeling N381 Drachten - Drentse grens www.n381.nl heafeart www.fryslan.frl/heafeart 0,6 mln. De Nieuwe Afsluitdijk www.deafsluitdijk.nl nog onbekend 166,9 mln. (Inclusief bijdrage van provincie Groningen en Landelijk Verbeterprogramma Overwegen) najaar 2018 396 mln. medio 2016 188,8 mln. eind 2015 voorjaar 2016 250 miljoen (waarvan 82.5 miljoen (fase 1) nu geregeld is. Fries aandeel in fase 1 is 17.8 miljoen. 2020 Afhankelijk van de te maken tracékeuze Nog onbekend* 90% 95% Niet van toepassing Niet van toepassing Nog geen projectrisico s bekend. Planning staat onder druk, onder andere vanwege besluitvorming overheden en ruimtelijke procedure (Tracéwet). Overschrijding van het budget. * Tussen Zuidhorn en Hoogkerk wordt het spoor verdubbeld. Ook voor het keerspoor in Zuidhorn moet grond worden aangekocht. Vrijwillige kavelruilprocessen slagen niet, waardoor we gebiedsontwikke lingsprojecten moeten bijstellen. Uitvoeringsrisico s door technische complexiteit. Tegenvallende opbrengsten verkoop gebouwen en percelen, waardoor financiële problemen kunnen ontstaan. Kans op claims m.b.t. regelingen van nutsbedrijven. Door interpretatie verschillen van de provinciale regeling voor het verleggen van kabels en leidingen. Vrijwillige kavelruilprocessen slagen niet waardoor we gebiedsontwikkelings projecten moeten bijstellen. Kans op claims m.b.t. regelingen van nutsbedrijven. Door interpretatieverschillen van de provinciale regeling voor het verleggen van kabels en leidingen. Vertraging door uitloop van de uitvoeringsplanning van de aannemer. Contractvorm is risico voor budget. Financiering voor de sluis Kornwerderzand. Besluitvorming winddossier. 6 Op de Rondweg (N359) in Lemmer heeft het wegverkeer in toenemende mate problemen met de doorstroming. Na een intensief samenwerkingstraject, met gemeente en omgeving, zijn er vier varianten uitgewerkt: een Noord-, Midden-, Basis- en Zuidvariant. In oktober 2014 hebben Provinciale Staten gekozen voor de basisvariant met een plus voor de verkeerveiligheid en leefbaarheid. De plus wordt wederom samen met de omgeving uitgewerkt. In de eerste helft van 2015 worden de voorstellen voor de plus voorgelegd. In het convenant RSP-ZZL is voor de spoorverbinding een bedrag opgenomen van 120 miljoen, prijspeil 2007. Prijspeil 2014 is echter 128,9 miljoen, inclusief BTW. Vanuit de provincies Groningen, Fryslân en het Landelijk Verbeterprogramma Overwegen is dit bedrag opgehoogd tot 166,9 miljoen, inclusief BTW. Van het totale budget van 120 miljoen (prijspeil 2007) dat het Rijk beschikbaar heeft voor de spoorverbinding Leeuwarden-Groningen is tot en met 2014 8,4 miljoen besteed aan voorbereiding en planontwikkeling. Gekozen is voor een aanpak waarmee de bouwwerkzaamheden van het spoor binnen de gemeente Leeuwarden in 2017 worden afgerond (vóór Culturele Hoofdstad 2018). Dit brengt een risico met zich mee. Deze aanpak werkt namelijk alleen als de aanpassing van de stationsomgeving door de gemeente Leeuwarden vóór 1 juli 2017 gereed is. Op 1 december is de nieuwe variant van de onderdoorgang bij Hurdegaryp gecommuniceerd met belangstellenden en inwoners van Hurdegaryp e.o. In augustus start de inspraak van de OTB/ MER procedure. De maatregelen die binnen het project worden uitgevoerd zijn uitgelegd in een filmpje. Deze is te vinden op www.projectesgl.nl. Tussen 15 en 19 oktober is de spooronder doorgang bij Feanwâlden succesvol geplaatst. Het daadwerkelijke inschuiven van de onderdoorgang trok ruim 300 bezoekers. De activiteiten werden door 26.000 bezoekers via de webcam gevolgd. In Noord 2 (Dokkum - Feanwâlden) wordt nog druk gewerkt aan de aanleg van de weg. Met name bij de Doniawei waren er wat tegenslagen die ondertussen zijn opgelost. Voor de gebiedsontwikkeling zijn 39 van de 77 maatregelen uit de eerste fase in uitvoering, waarvan de meesten onderdeel zijn van een groter wegencontract. Het programma voor Kansen in Kernen is gereed. De dekking is op een haar na geregeld. Besluitvorming wordt verwacht in voorjaar 2015. De eerste uitvoeringsovereenkomst is getekend (herinrichting Garyp). De rondweg Garyp (deelgebied Zuid 1) is op 16 januari opengesteld voor het verkeer. Onder grote belangstelling opende gedeputeerde Poepjes, samen met de wethouders van de betrokken gemeenten, de weg. De benodigde weidevogelcompensa tie is met behulp van de agrariërs uit het gebied ingevuld. Gedeputeerde Kramer onthulde een informatie bord over de weidevogelcompensatie. De compensatie was voorwaarde voor de openstelling. Aansluitend wordt het KiK-project Garyp dit jaar uitgevoerd. Eind 2014 zijn twaalf kavelruilprojecten afgerond. De minnelijke verwerving van grond ligt hiermee op schema. Ook de onteigening gaat volgens planning. De kavelruilprocessen lopen door tot het eerste kwartaal van 2015. Het project staat er zeer rooskleurig voor. Zoals verwacht valt het project goedkoper uit. In 2015 wordt het projectbudget daarom naar beneden bijgesteld. Deze bijdrage gaat naar de RSP-taakstelling. Eind 2014 namen Provinciale Staten een motie aan om een huifkartunnel te realiseren bij de oversteek van de N381 in de Oude Willem/Tilgrupsweg. Gedeputeerde Staten geven uitvoering aan deze motie. Op basis van de samenwerkingsovereenkomst met de gemeenten wordt meer geïnvesteerd in het gebied dan eerder afgesproken. Onder andere in de Turfroute, samen met het Friese Merenproject en in Masterplan Appelscha (samen met gemeente Oosterstellingwerf). Deze projecten maken deel uit van de quick wins van het programma Wurkje foar Fryslân. Er zijn twee gebiedsontwikkelingsprojecten in uitvoering genomen: recreatiepaden Drents-Friese Wold en Infrastructurele maatregelen onderliggend wegennet. Begin 2015 is het eerste themamagazine uitgebracht over de herinrichting van de omliggende wegen van de N381 Drachten-Drentse grens, DE PLUS. Dit magazine kwam mede door input vanuit de omgeving tot stand. Onder andere dorpsbelangen en de informatieavonden leverden input. Het magazine is te vinden op de projectwebsite. De provinciale vaarweg langs de Deelen, de Heafeart/Nije Pompsleat, wordt in het najaar van 2015 gebaggerd. Dit gebeurt over een lengte van bijna tien kilometer. Het werk start na de zomer. Het werk wordt met een zogenaamd UAV-gc contract op de markt gebracht. Daarin staat beschreven wat het eindresultaat moet zijn. De aannemer mag zelf - binnen bepaalde randvoorwaarden - bepalen hoe dat gebeurt. Dit baggerwerk is een van de velen dat in een kort tijdsbestek wordt uitgevoerd. Andere onlangs gerealiseerde baggerwerken zijn: het Dokkumer Grutdjip, een gedeelte van de Turfroute, een gedeelte van de vaarweg naar Drachten, de Alde Lune, de Harnzer Feart, de Pikmar en kern Grou. De voorbereiding van de projecten die gekoppeld worden aan het Rijkscontract (fase 1) is afgerond. Voor al deze projecten zijn samenwerkingsovereenkomsten opgesteld. Het gaat om de projecten: Vismigratierivier, recreatief fietspad (route vasteland - Kornwerderzand en Monument - Den Oever), opwaardering Monument en buitenruimte, stromingsenergie. Hiermee is een belangrijke mijlpaal gehaald. Deze overeenkomsten, inclusief de daarbij horende financiële dekkingsvoorstellen, zijn op 21 januari 2015 in Provinciale Staten van Fryslân behandeld en goedgekeurd. De voorbereiding van de aanbesteding wordt dit jaar afgerond. De aanbesteding van het Rijk voor deze projecten start in het laatste kwartaal van 2015. De minister geeft de regio de ruimte om de plannen voor de sluis bij Kornwerderzand verder uit te werken. De verwachting is dat er in het tweede kwartaal van 2015 tot definitieve afspraken kan worden gekomen met het Rijk. De discussie rondom windenergie loopt nog. Er is nog geen duidelijkheid over de mogelijke gevolgen voor De Nieuwe Afsluitdijk. Infra-info / februari 2015
Harlingen, verbonden stad in 2018 Aanleg verdiepte N31 door Harlingen in volle gang Laatste stukje autoweg De verdiepte N31 bij Harlingen is het laatste stukje ontbrekende vierbaansweg tussen Leeuwarden, Harlingen en Amsterdam. Hiervoor wordt twee kilometer nieuwe autoweg aangelegd, inclusief ongelijkvloerse kruisingen, waaronder de spoorwegovergang en een aquaduct onder het Van Harinxmakanaal. De aanbesteding is gegund en de voorbereiding is in volle gang. September 2015 gaat de schop de grond in. Eind 2017 wordt de N31 Traverse in Harlingen opgeleverd. Vanaf dan is de havenstad een geheel, beter bereikbaar en biedt ze volop kansen voor ontwikkeling langs de nieuwe verkeersader. We smeden de stad weer tot één geheel. Bovendien lossen we de flessenhals op door de wegverdubbeling en de bouw van het aquaduct onder het Van Harinxmakanaal. Aan het woord is Gosse Schriemer die als vertegenwoordiger van de provincie Fryslân in het projectteam zit dat het megaproject voorbereidt en uitvoert. Hij bewaakt het budget, is verantwoordelijk voor de gebiedsontwikkeling en de contactpersoon van provinciaal programmamanager Sieds Hoitinga. Aan elkaar groeien Laatste spreekt van een bijzonder project. Meest opvallend is natuurlijk dat de vierbaans autoweg vijf meter onder het maaiveld komt te liggen. Als je er een dak overheen legt, heb je bij wijze van spreken een twee kilometer lange tunnel. Inclusief het aquaduct onder het Van Harinxmakanaal. Doordat de weg straks verdiept ligt, kunnen beide stadshelften een geheel gaan vormen. Daarom ziet de projectorganisatie graag dat het aangrenzende Spaansen terrein ontwikkeld en het Perseverantia terrein (geheel) gesaneerd wordt. Volgens planning gaat de nieuwe verkeersader eind 2017 open voor verkeer. Daarmee is de Friese havenstad klaar voor de toekomst. Mooi voor het jaar van de Culturele Hoofstad. Laat de bezoekers maar komen, besluit Schriemer. Meer over de N31 Harlingen in de online editie. Gosse Schriemer (l) en Sieds Hoitinga midden- en kleinbedrijf Pilot shortlist-methode een succes Wat vinden aannemers van de proef? Lees het online! Sinds april 2013 is de nieuwe Aanbestedingswet van kracht. Deze verplicht de provincie tot het objectief selecteren van aannemers voor onderhandse aanbesteding. Dus ook voor infraprojecten. Reden voor de provincie om eind 2013 een pilot te starten met zogenaamde shortlists. Ruim een jaar na dato kijkt Henk Woudstra van de provincie terug op de proef. Een shortlist is een lijst waarop aannemers zich inschrijven om in aanmerking te komen voor een infraklus van de provincie. Elke lijst is gekoppeld aan een thema. Zo kende de pilot 27 lijsten met thema s die varieerden van betonwerken tot maaien hekkelklussen. Objectief en helder Om kleine aannemers ook een kans te geven, maken we binnen een aantal thema s twee lijsten: één voor werken van een halve tot vijf ton, en een lijst voor klussen vanaf vijf ton tot anderhalf miljoen euro. Werken tot een halve ton zijn enkelvoudig. Deze worden 1-op-1 gegund en evenredig verdeeld over de gegadigden. Wél van invloed is de afstand tussen de vestigingsplaats van het bedrijf en de opdrachtlocatie. Hoe dichterbij, hoe beter", vertelt Woudstra van de afdeling Infraprojecten, Gebiedsinrichting en Natuur. Hij kijkt zeer tevreden terug op het verloop van de proef. De selectie is nu volledig objectief. En helder. Aannemers waarderen die duidelijkheid. Ander voordeel is dat bij de digitale inschrijving al een eerste schifting plaatsvindt. Voor bedrijven die geen ISO- en tevredenheidsverklaring kunnen overleggen, is aanmelden niet mogelijk. Shortlist zelfregulerend Aan het begin van de pilot vond een loting plaats die de aanvankelijke ranking van de lijsten bepaalde. In regionale media en online op aanbestedingsplatformen riepen we partijen op zich in te schrijven. Ruim 140 bedrijven gaven hieraan gehoor. Inmiddels zijn er nog zo n 110 over, een mooie score, aldus Woudstra. Ook nu kunnen bedrijven zich nog aanmelden voor één of meer lijsten. Nieuwe inschrijvers starten weliswaar onderaan, maar schuiven vanzelf omhoog. Na elke aanbesteding verandert namelijk de ranking. Woudstra legt uit: Voor elk groot werk worden de drie tot vijf hoogst genoteerde partijen uitgenodigd. De winnende inschrijver is bij een volgende procedure als eerste geplaatst. Maar de nummer vier in de uitslag gaat bijvoorbeeld naar de één na laatste plek. Daarnaast hebben prestaties invloed op de ranking. Dat blijkt een flinke stimulans voor het leveren van kwaliteit. Iets dat voorafgaand aan de pilot een aandachtspunt was. Mogelijk breder ingezet In januari 2015 is de pilot geëvalueerd en als geslaagd beoordeeld. De shortlist-methode wordt nu omgezet in permanent beleid en bovendien breder ingezet. Ook de inkoop van diensten en leveringen zal mogelijk via shortlists verlopen. 7
Klaar! Herinrichting Kom Twijzel De tweede helft van het afgelopen jaar werkten de provincie Fryslân en de gemeente Achtkarspelen samen aan de herinrichting van de dorpskom van Twijzel. En met resultaat. De weg werd veiliger en Twijzel kreeg een stukje van haar dorpse karakter terug. Gedeputeerde Sietske Poepjes nam de vernieuwde kom in het najaar officieel in gebruik met een feestelijke opening. De N355 is een belangrijke route voor het doorgaand verkeer tussen Leeuwarden, Buitenpost en Groningen. De weg loopt dwars door de dorpskern van Twijzel. Dat zorgde voor overlast en onveilige situaties. Provincie en gemeente pakten dat probleem samen aan met een herinrichting en opknapbeurt van de parallelwegen, fietspaden en bermen in de dorpskom. De herinrichting en de maximumsnelheid van 30 km/uur in de kern zorgen voor minder overlast en een veiligere verkeerssituatie. De aangepaste straatverlichting en meer groen versterken het oorspronkelijke, dorpse karakter van Twijzel. Rondweg Garyp geopend Vrijdagmiddag 16 januari werd de rondweg Garyp voor het verkeer geopend. Gedeputeerde Sietske Poepjes nam de officiële handeling voor haar rekening. Collega-gedeputeerde Johannes Kramer onthulde het paneel dat informatie geeft over het weidevogelgebied. De nieuwe rondweg is onderdeel van de Centrale As. Leerlingen van CBS De Wrâldpoarte fleurden de opening op met zelf versierde doeken. De dagen er voor konden fietsers en wandelaars de drie kilometer lange enkelbaans weg al verkennen. De opening was ook het startsein van het project Kansen in Kernen, waarbij de inwoners van Garyp meedenken en praten over de inrichting van de nu verkeersluwe dorpskern. Onderdoorgang Wolvega Straks soepel doorrijden In april van 2016 is hij klaar; de onderdoorgang Om den Noort in Wolvega. Ruim een half jaar voordat er ieder uur twee Intercity s en twee Sprinters overheen rijden. Nu nog gaan er drie van Leeuwarden, via Wolvega, naar het Zuiden. In 2013 waren dat er nog maar twee. De extra Sprinters zorgen voor een betere verbinding, maar vergen ook aanpassingen aan spoor en overgangen, aldus Hans Offermans, programmamanager Spoor van de provincie. De nieuwe onderdoorgang zorgt ervoor dat automobilisten, fietsers en voetgangers het spoor straks veilig en snel kunnen passeren. Voor de huidige spoorwegovergang staat het verkeer vaak vast. Een vierde trein in 2017 zou de drukte én onveiligheid vergroten. Dat constateerde ook gemeente Weststellingwerf, die de plannen voor een veiliger passage in 2010 initieerde. Overleg met de provincie en ProRail zorgde voor een definitief plan en de huidige samenwerking, vertelt Oscar Verbree, projectleider namens de gemeente. Drie-eenheid Al vanaf het begin zijn we een mooie drie-eenheid, zegt Offermans. Ieder kent zijn taken en we weten elkaar goed te vinden. Oscar en zijn collega s zijn actief betrokken bij de uitvoering die ProRail verzorgt. Wij als provincie zijn eindverantwoordelijk, maar hoeven dankzij de soepele wisselwerking niet dagelijks op locatie te zijn. We hebben volop vertrouwen in de aanpak van de gemeente en ProRail. Dat de stuurgroep tot dusverre al haar beslissingen unaniem kon nemen, zegt genoeg. Veel zeggenschap omwonenden Offermans prijst onder meer de persoonlijke benadering van omwonenden gedurende het proces. Daarvoor organiseerde de gemeente diverse informatie- en inspraakavonden. Verbree: Bewoners spraken onder meer hun voorkeur uit voor het type geluidswal: een grondwal met bosschage. Ook overleggen we met buurtbewoners over de herinrichting van een tijdelijke weg. Deze weg doet dienst van april tot eind 2015 en wordt daarna ingericht als groenvoorziening. Lokale kennis van grote waarde Er staat in Wolvega veel te gebeuren op een betrekkelijk klein oppervlak. De lokale kennis van de gemeente komt daarbij goed van pas. Het stelt de stuurgroep in staat om, behalve met omwonenden, ook rekening te houden met specifieke verkeersdeelnemers en andere belangen. Zo verplaatst het fietspad aan de noordkant van de huidige overgang, niet voor niets naar de zuidkant van de onderdoorgang. Hierdoor hoeven scholieren op weg naar het Linde College niet meer Om den Noort over te steken. Sneller en veiliger dus, legt Verbree uit. Fietsers die de weg alsnog willen kruisen, nemen de fly-over aan de west- of oostzijde van de spoorlijn. In 2014 legde men al kabels en leidingen in het plangebied. Ook moesten er zo n tachtig bomen worden gekapt. In januari van dit jaar startte uitvoerder Mobilis met de aanleg van de onderdoorgang, die medio april 2016 gereed is. 8 Colofon Infra-info is een uitgave van de provincie Fryslân en verschijnt drie keer per jaar. Redactie provincie Fryslân, afdeling Complexe Infraprojecten, (058) 292 46 40, infrainfo@fryslan.nl / afdeling Infraprojecten, Gebiedsinrichting en Natuur (N). Teksten, ontwerp en productie Schrijfburo Terwisscha & Wagenaar en GH+O communicatie en creatie. Fotografie provincie Fryslân. Oplage 700 exemplaren. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, gekopieerd of vermenigvuldigd op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de provincie Fryslân. Aan deze rapportage kunnen geen rechten worden ontleend. Ga naar www.frieseinfrainfo.nl voor de digitale versie van deze krant met vele extra's. Infra-info / februari 2015