Voorstel aan de Raad Onderwerp : Aanvraag Incidentele aanvullende uitkering WWB 2009 Vergadering d.d. : 8 juli 2010 agendapunt : Portefeuillehouder : M.P. Groffen datum : 15 juni 2010 Zaaknummer : Beslispunt(en): In te stemmen met het aanvragen van de Incidentele Aanvullende Uitkering 2009 ( IAU) bij de Toetsingscommissie van het ministerie van SZW tot een bedrag van 480,845,00. Inleiding Gemeenten zijn financieel verantwoordelijk voor de Wwb. Zij krijgen hiervoor budget van het Rijk, bestaande uit een inkomensdeel en een werkdeel. ( onderdeel van het zgn. Participatiebudget) Het macrobudget voor het inkomensdeel van de Wwb wordt in september van het voorgaande jaar geraamd. Basis hiervoor is de raming van het aantal bijstandsgerechtigden van dat voorgaande jaar. Daarnaast spelen de macro-economische ontwikkelingen een rol en de gevolgen van wijzigingen van rijksbeleid. De raming wordt met het Centraal Planbureau afgestemd. Via verdeelmodellen wordt bepaald welke budgetten elke individuele gemeente ontvangt. Kleine gemeenten, waaronder Woensdrecht, ontvangen hun budget op basis van historische kostenaandelen. Het geld dat gemeenten overhouden van het inkomensdeel mogen ze zelf houden. Een tekort moet de gemeente in principe zelf aanvullen, maar onder bepaalde voorwaarden kan een aanvullende uitkering worden toegekend bij een tekort van meer dan 10%. De gemeente Woensdrecht heeft in 2009 een tekort van 34% op het toegekende budget voor het inkomensdeel 2009 zijnde 1.976.027 Dit betekent dat voor een percentage van 24% ( 480.845,00een verzoek voor een incidentele aanvullende uitkering kan worden ingediend bij de Toetsingscommissie Wet werk en bijstand. Dit verzoek, volgens vastgesteld format, dient vergezeld te gaan met een kopie van de accountantsverklaring bij de gemeentelijke jaarrekening 2008 en de in artikel 10 lid 1 sub b Besluit WWB voorgeschreven rapportage, volgens vastgesteld format, waarin een analyse is gemaakt van de oorzaken van het tekort en van de maatregelen die het college heeft genomen dan wel in de toekomst zal nemen om het tekort terug te dringen. De vastgestelde formats zijn beschikbaar en de benodigde gegevens worden verzameld voor het indienen van de aanvraag. Gelet op het feit dat de aanvraag voor 31 juli 2010 moet zijn ingediend bij de Toetsingscommissie WWB en uw Raad voor die datum alleen nog op 8 juli 2010 besluitvormend bijeen is wordt reeds uw toestemming voor het indienen van de aanvraag gevraagd.
Bestuurlijk kader Ontwikkelingen klantenbestand Het klantenbestand van de gemeente Woensdrecht is na de invoering van de Wet werk en bijstand aan het dalen. Hadden wij op 1 januari 2006 nog 232 klanten met een uitkering, begin 2008 waren dit er 187. Toch zien we dat vanaf 2007 het bestand minder snel afneemt dan verwacht. In 2008 neemt het bestand zelfs weer toe. Op 1 januari 2008 hadden wij 187 uitkeringsgerechtigden, eind 2009 waren dit er 202. In het eerste kwartaal 2010 zijn echter nog besluiten verwerkt met een ingangsdatum voor 1 januari 2010 waardoor dit is opgelopen naar 229. ( deze getallen variëren dus per maand in verband met het verwerken van besluiten). In 2006 hadden we wat dat betreft een hoogtepunt doordat 124 personen uitstroomden naar werk of door een andere reden. In 2007 en 2008 was dit beduidend lager ( 72 respectievelijk 64). In het jaar 2009 waren dit er 66. In percentages uitgedrukt: 2006: 124 personen 2007: 72 (afname van 41,94% t.o.v. 2006) 2008: 64 (afname van 48,39% t.o.v. 2006 en 11,11% t.o.v. 2007) 2009: 66 (afname van 46,77% t.o.v. 2006 en 8,33% t.o.v. 2007 en toename van 3,13% t.o.v. 2008) Te zien is dat ondanks de economische crisis een hogere uitstroom is gerealiseerd mede dankzij de inspanning van de Gemeente Woensdrecht. In 2008 is onze poortwachtersfunctie versterkt door een medewerker te detacheren van het Werkgevers Service Punt in Bergen op Zoom bij de Gemeente Woensdrecht. Dit heeft ook daadwerkelijk geleid tot beperking van de instroom omdat werklozen direct te bemiddelen waren naar een betaalde baan. Dit heeft erin geresulteerd dat voor 17 klanten slechts kort of geen een beroep is gedaan op een uitkering voor levensonderhoud. Zij stroomden direct uit naar betaalde arbeid in loondienst. Desondanks waren er 100 nieuwe klanten die niet direct bemiddelbaar waren naar de arbeidsmarkt en een beroep deden op een WWB uitkering. We zijn in 2009 op een punt beland dat we op de harde kern van ons bestand stuiten. Dit gegeven werd in 2007 en 2008 al zichtbaar. Door de gehouden reingratieonderzoeken en de mogelijkheden op de arbeidsmarkt zijn deze klanten niet of moeizaam te begeleiden naar betaald werk. Voor hen is het hoogst haalbare maatschappelijke participatie. Dat betekent dat deze personen niet zullen uitstromen en aangewezen blijven op een bijstandsuitkering. Wel zijn een begeleid naar vrijwilligerswerk. In 2009 is hierop geanticipeerd door het aantrekken van een Vrijwilligersmakelaar. Door de vrijwilligersmakelaar zijn inmiddels 21 personen begeleid naar vrijwilligerswerk. Op deze wijze dragen zij toch een steentje bij aan participatie in de Woensdrechtse samenleving.
Verder is in 2009 het leerwerkloket geopend om met name jongeren te begeleiden, matchen en te motiveren om vooral de opleiding af te maken of een ander vak te kiezen. Dit ter voorkoming van nieuwe instroom in de bijstand. Alhoewel er in 2009 veel mutaties zijn geweest in het uitkeringsbestand is de omvang desondanks gestegen Oorzaak hiervan is, dat een groot deel van de klanten uit het bestand geen arbeidsmogelijkheden heeft. Daarnaast is een groot deel van het bestand niet of zeer moeilijk bemiddelbaar vanwege de leeftijd (45+) en medische en/of psychische belemmeringen. Het overige deel van het bestand is met behulp van reïntegratiemiddelen bemiddelbaar op middellange of lange termijn, maar kent allerlei drempels om door te stromen naar de arbeidsmarkt (inburgerings/aphabetiseringstrajecten, ontbreken kinderopvang, medische en/of pscychische belemmeringen en het ontbreken van relevanteopleiding/ werkervaring). De daling van het bestand als gevolg van actieve arbeidsbemiddeling zal moeten worden gerealiseerd uit de beperkte groep die bemiddelbaar is voor arbeid op de korte, middellange of lange termijn. Mutaties binnen doelgroep die niet bemiddelbaar zijn voor arbeid zijn vrijwel niet beïnvloedbaar (bereiken leeftijd 65+, vermogen, verhuizing, relatie, overlijden). Reïntegratie De arbeidsmogelijkheden van de cliënten worden regelmatig onderzocht en indien nodig met behulp van een medisch onderzoek. Daar waar enige arbeidsmogelijkheden aanwezig zijn worden reïntegratie-instrumenten ingezet teneinde uitstroom naar arbeid te bereiken. Deze reïntegratie-instrumenten variëren van herstelbegeleiding (bij herstel van ziekte), vrijwilligerswerk/sociale activering, motivatietrainingen, sollicitatietrainingen, werkervaringsplaatsen, (taal)opleidingen, jobcoaching, jobhunting, loonkostensubsidies tot kinderopvang. De reïntegratietrajectenheel intensief en worden op maat afgestemd op de cliënt. Indien een standaardproduct niet aansluit bij de behoefte, is het mogelijk een bijzonder product aan te bieden. Verder is in 2008 en 2009 de poortwachtersfunctie versterkt door een medewerker te detacheren bij het Werkgever Servicepunt. Dit heeft geresulteerd in het feit dat 17 inwoners niet of maar een zeer beperkte periode een beroep hebben gedaan op een uitkering voor levensonderhoud. Een groot deel van de doelgroep is moeilijk bemiddelbaar. Het ontbreken van een opleiding of recente werkervaring, de beperkte beheersing van de Nederlandse taal of medische beperkingen blijken drempels voor de arbeidsmarkt. Zeker in tijden van een hoge werkloosheid is/wordt de kans op een baan steeds kleiner. Door het inzetten van de vrijwilligersmakelaar in 2009 met als taak het werven van vrijwilligerswerk en het matchen van klanten/ zijn van deze groep 21 personen aan de slag gegaan als vrijwilliger. Daarnaast zijn er vanuit het Regionaal Ketenoverleg ( UWV en Gemeente Woensdrecht, Bergen op Zoom en Steenbergen) projecten ontwikkeld op het gebied van Werkzoekenden vanaf 45 jaar en ouder, de het Jeugd Taskforce Team ( JTT) die zich richt op jongeren van 18 tot 27 jaar.
Daarnaast zijn we in 2007 gestart met het Opstap Diensten Centrum. Hierin zijn de drie O s ( overheid, onderwijs en ondernemingen) samengebracht om door een intensieve samenwerking van partijen arbeidsmarktparticipatie mogelijk te maken. Een voorbeeld hiervan is het Rangeerplein traject Een ander initiatief wat is opgestart is een 5 tal burgers vanuit de Sinti en Roma cultuur te brengen naar een zelfstandige bestaansvoorziening. Dit is een zeer intensief traject. Zij zullen naar verwachting in 2010 uitstromen naar zelfstandigheid. Dit is een groot voorbeeld voor de doelgroep Sinti-Roma binnen de Gemeente Woensdrecht. Verder is ook extra aandacht besteed aan werkzoekenden die vanuit een werkloosheidssituatie een eigen onderneming wilde beginnen. Dit heeft instroom in bijstand voor levensonderhoud WWB voorkomen. Taakstelling huisvesting Statushouders Jaarlijks krijgt iedere gemeente een taakstelling huisvesting statushouders opgelegd door het Ministerie van Justitie. De taakstelling wordt bepaald aan de hand van het aantal inwoners van een gemeente en het te verwachten aantal nieuwe vergunninghouders. Vanaf 2007 is daarbij nog een tweede taakstelling gekomen met betrekking tot de Regeling afwikkeling nalatenschap oude vreemdelingenwet (Generaal pardon). Van deze groep inwoners beheersen weinigen de Nederlandse taal en ontbreekt het aan een relevantie opleiding / werkervaring. In 2008 en 2009 zijn extra inspanningen verricht op het plaatsten ( huisvesting) van asielzoekers/vergunninghouders in het kader van de Pardon regeling. De taakstelling was voor de Pardonregeling 37 personen. Er resteert nog een taakstelling van 2. Voor de reguliere taakstelling vanaf 2007 moesten er 207 personen worden gehuisvest. Hiervan moeten er nog 9 worden gerealiseerd. Deze burgers hebben voor hun inkomen in veel gevallen een beroep gedaan op een uitkering.. Argumenten en kanttekeningen Ondanks alle inspanningen om uitgaven op het inkomensdeel te beperken, danwel te voorkomen zijn de uitgaven op het inkomensdeel van de Wet werk en bijstand sterk toegenomen. Op grond van de regeling Incidentele aanvullende uitkering WWB zal een bedrag van 480.845,00 worden aangevraagd bij het ministerie van SZW. De Toetsingscommissie zal beoordelen of de Gemeente Woensdrecht vervolgens in aanmerking komt voor deze extra uitkering voor 2009. De Toetsingscommissie WWB zal de aanvraag toetsen aan: 1. de gemeente in het betreffende begrotingsjaar te maken heeft gehad met een uitzonderlijke situatie op de lokale arbeidsmarkt, waarmee bij de vaststelling van het gemeentebudget geen rekening is gehouden. 2. de kwaliteit van het gevoerde beleid op de rechtmatigheid van de uitvoering van de WWB en de doeltreffendheid van het gevoerde beleid.
Met het oog op het eerste criterium zijn gegevens ontvangen van het UWV werkbedrijf; deze Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie treft u bijgevoegd aan. Uit deze rapportage blijkt dat het aantal NWW (niet werkende werklozen) in West-Brabant in 2009 sneller gestegen is dan landelijk. Uit de gegevens blijkt dat dat ook voor Woensdrecht opgaat. De stijging van het aantal WWB-ers bij de gemeente Woensdrecht is conform dit beeld. Voor een verdere motivering van de uitzonderlijkheid zijn wellicht nog nadere gegevens nodig. Het verzoek aan de toetsingscommissie dient echter wel voor 31 juli 2010 te zijn ontvangen. Daarom wordt verzocht toestemming te verlenen voor het indienen van de aanvraag. Wij zullen u t.z.t. informeren over de aard en strekking van de ingediende aanvraag. Middelen Opbouw Incidentele aanvullende uitkering WWB 2009 Toegekend budget Inkomensdeel WWB 2009 1.976.027,00 Uitgaven Inkomensdeel WWB 2009 2.654.475,00 Tekort 678.448,00 Eigen risico ( 10 %) inclusief toegekende budget 2.173.630,00 Aan te vragen aanvullende uitkering 480.845,00 Burgemeester en wethouders van Woensdrecht, de secretaris, de burgemeester, A.P.E. Baart MBA M.A. Fränzel