Armoedeconferentie 2015 De eindjes aan elkaar knopen 18 november 2015 Verslag Dit verslag geeft een impressie van de Armoedeconferentie 2015. Via de link armoedeconferentie 2015 zijn volledige versies van het openingswoord, de presentaties en de verslagen van de werkgroepen te lezen. De eindjes aan elkaar knopen Op woensdag 18 november 2015 vond met circa 125 deelnemers de gemeentelijke armoedeconferentie plaats onder de noemer De eindje aan elkaar knopen. Deze titel heeft te maken met de doelgroep minimahuishoudens, die de eindjes aan elkaar moet knopen. Maar het slaat ook op de onderdelen in de armoede-aanpak die nog moeten worden opgepakt en zaken die nog met elkaar verbonden moeten worden. Zowel wat betreft de inhoud van beleid en uitvoering als de samenwerking en afstemming tussen de vele betrokken partijen. 9.30 uur: openingswoord, wethouder armoede, Eric Faassen Verbindingen In zijn openingswoord benadrukt wethouder Faassen, dat het verder versterken van de verbindingen bij de aanpak van armoede de komende tijd belangrijk blijft. Verbindingen met de andere beleidsterreinen, bijvoorbeeld gezondheid, welzijn, zorg, jeugd, werk en inkomen en sport. En daarnaast de samenwerking en afstemming onderling, bijvoorbeeld door middel van het Pact van Capelle. Om zo meer te doen met wat er allemaal al aan voorzieningen en dienstverlening is. Daarbij is het de uitdaging om de kwetsbare Capellenaren voldoende perspectief te bieden om mee te kunnen doen en blijven doen. Met het juiste evenwicht tussen zelfredzaamheid en ondersteuning voor wie dat nodig is. Successen De conferentie besteedt speciaal aandacht aan successen. Het is goed om ook een aantal zaken in de spotlights te zetten die de afgelopen periode gerealiseerd zijn en waar we trots op mogen zijn, aldus de wethouder. Evaluatie Beleidsactieplan aanpak armoede 2013-2016 en nieuw plan In 2016 wordt het Beleidsactieplan aanpak armoede 2013-2016 geëvalueerd in samenspraak met de betrokken partijen. Ook wordt een nieuw plan opgesteld voor de periode tot en met 2020. De uitkomsten van de conferentie worden daar bij meegenomen.
9.35 uur: toelichting op het programma door dagvoorzitter Arnold Weggeman De dagvoorzitter heet iedereen welkom en herinnert zijn eerste activiteiten 10 jaar geleden als raadslid in Capelle, met een motie over een te organiseren armoededag. Inmiddels zijn verschillende conferenties georganiseerd. Tevreden met de grote belangstelling geeft hij vervolgens een toelichting op het programma en de doelen van de dag, namelijk het delen van informatie, kennis en ervaring en eveneens het versterken van de contacten met andere partijen. 9.40 uur: Stand van zaken aanpak armoede in Capelle door Marjan Korsten, beleidsadviseur armoedebeleid gemeente Capelle aan den IJssel Eerst worden de belangrijkste cijfers uit de Armoedemonitor 2015 gepresenteerd. Vervolgens wordt teruggeblikt op een aantal resultaten van 2014 en 2015 en wordt een aantal actiepunten voor 2016 gepresenteerd. Zie de volledige presentatie via de link armoedeconferentie 2015 10.00 uur: Capelse succesnummers Succes 1: Het Eropaf-team Het Eropaf-team is één van de Capelse wijkteams en gaat langs bij bewoners met multiproblematiek. De coaches van het Eropaf-team zoeken samen met bewoners naar oplossingen op het gebied van werk, inkomen, schulden, opvoeding, gezondheid of eenzaamheid. Sinds de start zijn ruim 1.000 huishoudens bezocht en op weg geholpen. Uit recent onderzoek blijkt bovendien, dat van elke euro die de gemeente in het Eropaf-team stopt, er 1,50 wordt terugverdiend. Dit komt bijvoorbeeld doordat er minder mensen een uitkering hebben en er minder huisuitzettingen of schulden zijn. Succes verklaard Peter Bakker is coördinator en Ellen Siegers werkcoach bij het Eropaf-team. Zij geven een verklaring voor hun succes: Een onderzoeksbureau heeft afgelopen zomer bevestigd, dat het belangrijk is om in een vroeg stadium eropaf te gaan en dat je daadwerkelijk achter de voordeur komt. Multidisciplinair samengestelde teams zijn de kracht. Je moet vroeg de samenwerking met alle disciplines aangaan en dat doen wij! Ellen vult aan: Het team is de kracht: je moet heel goed samenwerken mét bevlogenheid. We vullen elkaar goed aan en
zijn er voor elkaar en voor onze klanten. Ik zie ons als een elftal, dat goed moet samenspelen. Alleen zo kun je het EK halen! Nog knopen leggen Welke eindjes moeten nog aan elkaar worden geknoopt? Peter: Er zijn al heel wat knopen gelegd, er is veel samenwerking. We hebben stevige knopen met Havensteder, Buurtkacht, CJG, etc. Er liggen nog wel wat eindjes in de regio, we nodigen wekelijks nieuwe partners uit om kennis te maken. Verder is het belangrijk om de nazorg goed te regelen. We helpen veel mensen op de rit. Maar bij deze kwetsbare mensen is ook de nazorg erg belangrijk! Succes 2: Meldpunt Woningontruimingen Het Meldpunt woningontruimingen is een samenwerkingsverband tussen de gemeente, Havensteder en Buurtkracht. Vanaf 1 oktober 2014 wordt volgens een vast stappenplan gewerkt om woningontruiming van gezinnen met kinderen te voorkomen door middel van voegsignalering en het vroegtijdig ondernemen van actie. Als woningontruiming niet voorkomen kan worden, dan wordt geprobeerd de uitzetting gecontroleerd te laten verlopen, dat wil zeggen dat inzet wordt gepleegd vanuit de hulpverlening richting o.a. een vervolgadres, doorverwijzing naar Centraal Onthaal en voortzetting van onderwijs voor de kinderen. Succes verklaard Tanja Kas, procesregisseur van het meldpunt en Sam Lorjé, incassomedewerker van Havensteder, geven een verklaring voor het succes van het Meldpunt: Het meldpunt is 1 oktober 2014 ontstaan. Via Havensteder worden mensen benaderd om een regeling voor hun huurachterstand te treffen. Als dat niet lukt, gaat het Eropaf-team praten en een plan van aanpak opstellen. Het Meldpunt monitort dat 1 jaar lang. Dat werkt. Bij families waarbij vóór 1 oktober 2014 huurachterstand is ontstaan, zetten we ook het team in en proberen we achterstand in te lopen met hulpinzet. We kijken ook of kinderen wel een goede plek krijgen, zo legt Tanja uit. Sam vult aan: Als er huurachterstanden zijn, gaat Havensteder daar al na de eerste maand op af. We proberen meteen achter de voordeur komen. Vanaf het allereerste begin moet je proberen de achterstand in te lopen! Nog knopen leggen Inkomen en het stabiel krijgen van het inkomen zijn belangrijke zaken. De Belastingdienst bijvoorbeeld verrekent toeslagen met openstaande schulden en daardoor komen mensen soms in de problemen. Ook zouden we graag sneller een bijstandsuitkering willen kunnen aanvragen, zodat de huur betaald kan worden. Verder zou er iets gedaan moeten worden aan jongeren die een studie volgen en schulden hebben. Zij komen nu niet in aanmerking voor schuldhulpverlening. Voor een aantal oplossingen op lokaal niveau hebben we de rijksoverheid nodig, aldus Tanja en Sam. 10.10 uur: De psychologie van de schaarste door dr. Roeland van Geuns, Lector Armoede en Participatie van de Hogeschool van Amsterdam Roeland van Geuns presenteert de nieuwste wetenschappelijke inzichten in de invloed van langdurige armoede op het denken en gedrag van mensen. Ook geeft hij aan hoe in het beleid hiermee rekening gehouden kan worden. De volledige presentatie is in te zien via armoedeconferentie 2015 Onverstandige keuzegedrag Roeland stelt dat armoede leidt tot een korte termijn perspectief, omdat de focus van mensen verandert. Dat is lastig, want arme mensen moeten vaker keuzes maken. Bovendien zijn de keuzes ingewikkelder. Arme
mensen zijn sterk gericht op het oplossen van problemen van nu. Men krijgt een tunnelvisie, de bandbreedte verkleint. Je gaat dingen vergeten en de uitvoerende capaciteit van je hersenen vermindert. Dat leidt bij langdurige armoede zelfs tot een lager IQ met 11 tot 13 punten. Dat is een probleem, want het gemiddelde IQ is 100, laagbegaafdheid is 85. Dus bij een verlaging met 13 punten ontstaan problemen op ook veel andere gebieden. Daardoor ontstaan dus domme of onverstandige keuzes. Gevolgen voor beleid Roeland legt uit hoe in het beleid rekening gehouden kan worden met deze kennis: straffen werkt niet, belonen helpt wel (maar dan moet je het wel goed insteken). voorlichting kan wel werken, mits niet te breed ingezet (zoals Postbus 51). de bandbreedte moet bij arme mensen niet teveel belast worden. Gemeenten kunnen in een brief suggesties doen voor gedrag. Creëer bandbreedte door de inzet van directe inkomensvoorzieningen. vergeten van een afspraak bij Sociale Zaken kun je voorkomen door iemand een paar dagen tevoren een sms-je te sturen. 10.50 uur: Capelse succesnummers Succes 3: Eet- en Doe Mee restaurant Schenkel Het Eet en Doe Mee restaurant is voortgekomen uit één van de wijklunches in de Florabuurt en vindt sinds september 2014 plaats in de locatie van Pameijer aan de Bongerd 14. Het Eet- en Doe Mee restaurant speelt in op de (verborgen) armoede en bijkomende problematiek in de Florabuurt. Tweewekelijks op dinsdag, verzorgt een team van vrijwilligers een verantwoorde gratis budgetmaaltijd voor ca 50 buurtbewoners. Naast gezellig samen eten wordt ook voorlichting gegeven over zaken op het gebied van welzijn, zorg en wonen. Het restaurant is een samenwerkingsverband tussen o.a. de gemeente, Pameijer, Buurtkracht, vrijwilligers, HRC diëtisten praktijk, Kom en Zie Pinkstergemeente, De Schenkelkerk, Jumbo, de Vijverhof en bewoners. Het is daarmee een prachtig voorbeeld van de invulling van welzijn anno 2015. Succes verklaard Flor Restrepo (vrijwilliger) bij het Eet- en Doe Mee restaurant Schenkel verklaart het succes kort en bondig als volgt: Wij serveren met een aantal vrijwilligers maaltijden uit. Met een makkelijke en simpele formule ontvangen we onze gasten met liefde, respect en aandacht. Roy Schrover (manager Pameijer): Behalve om een goede maaltijd, gaat het bij ons restaurant ook om bewustwording over wat gezonde voeding is en wat een gezonde leefstijl oplevert. Nog knopen leggen We willen graag uitbreiden naar een aantal avonden per week en ook willen we de deelnemers mee laten helpen bij de voorbereiding van de maaltijden. Tijdens het natafelen kan er meer interactie plaatsvinden. Ook zoeken we naar nog meer sponsors en betrokken burgers in de wijk, zo geeft Roy aan. Flor vult aan: Belangrijk is dat het niet alleen voor mensen met armoede is, maar ook voor eenzame mensen die bijvoorbeeld ziek alleen thuiszitten. Succes 4: de Armoedecirkel De Armoedecirkel is voortgekomen uit de laatste armoedeconferentie in 2013. Een van de werkgroepen had besloten regelmatig bijeen te blijven komen om ontwikkelingen, signalen en kansen betreffende de aanpak van armoede en schulden te delen in de zogenaamde Armoedecirkel. De cirkel komt nog steeds bijeen. Deelnemers zijn o.a. Buurtkracht, CJG, St. Leergeld, De Zellingen, gemeente, vrijwilligers etc Vanuit de Armoedecirkel is ook het idee naar voren gebracht om in Capelle te zorgen voor een Armoedepact. Dat is gerealiseerd door middel van het Pact van Capelle.
Eén van de deelnemers aan de Armoedecirkel is Ada Veth, coördinator van de Buurtmoeders: De Armoedecirkel is opgericht om het hele jaar door te kunnen pakken. We komen elke 6 weken bijeen om ontwikkelingen, kansen en signalen uit te wisselen en acties op te pakken. 11.00 uur: pauze 11.20 uur: Utrecht inclusief, vernieuwing van de Utrechtse armoedeaanpak 2016-2019, door Sabine Quak, senior beleidsmedewerker Werk en Inkomen van de gemeente Utrecht. Volgend jaar wordt het Capelse Beleidsactieplan aanpak armoede 2013-2016 geëvalueerd. Voor het vervolg wordt gekeken naar hoe andere gemeenten invulling geven aan het armoedebeleid. Zoals de gemeente Utrecht, die net een nieuw actieplan voor de aanpak van armoede heeft met interessante onderdelen als vereenvoudigde minimaregelingen gericht op levensmijlpalen (life events) en de inzet van ervaringsdeskundigen om minima te ondersteunen. De volledige presentatie is in te zien via armoedeconferentie 2015 Utrecht is van plan flink te snoeien in het aantal minimaregelingen. In plaats daarvan komt een beperkter pakket aan armoederegelingen met een eenduidige 125%-inkomensgrens. De basis is de stadspas voor minima (U-pas) en de collectieve ziektekostenverzekering voor minima (CZM). Daardoor kunnen mensen in ieder geval participeren (o.a. sporten) en gezond blijven. Op de U-pas staat ook een aantal voorzieningen voor kinderen. Van het kindbudget kunnen voor de kinderen schoolspullen worden gekocht en kan het schoolreisje worden betaald. Kinderen die naar middelbare school gaan, kunnen een eigen PC kopen of een noodzakelijke fiets. Daarnaast komt er een life event budget: een budget dat burgers een steuntje in de rug kan geven bij zogenaamde levensmijlpalen die een financieel risico met zich meebrengen. Bijvoorbeeld een scheiding en het bereiken van de 18-jarige leeftijd. De bijzondere bijstand dient als vangnet. Omdat veel meer ingezet gaat worden op preventie, zal er minder een beroep gedaan worden op deze voorziening, zo is de gedachte in Utrecht. 12.00 uur: netwerklunch
12.45 14.00 uur: werkgroepen Aan het begin van de middag spreken de deelnemers in vier werkgroepen over de volgende thema s: 1. Capelse knopen 2. aanpak financieel gedrag kinderen en jongeren 3. aanpak armoede en schulden door wijkteams 4. Noodfonds Capelle De uitkomsten van de werkgroepen worden besproken bij de plenaire afsluiting (zie verderop). De volledige verslagen van de werkgroepen zijn in te zien via armoedeconferentie 2015 14.05 uur: plenaire afsluiting De plenaire afsluiting begint met de uitreiking van twee cheques ter waarde van 1.766,- door IT4Kids aan Stichting Leergeld en Voedselbank. Vervolgens krijgt de Voedselbank Capelle het certificaat groen voedselveiligheid uitgereikt door de landelijke Voedselbank. Na de feestelijke uitreikingen is het tijd om de dagopbrengst te bepalen. De werkgroepvoorzitters presenteren de nog te leggen verbindingen (knopen) van hun werkgroep en overhandigen deze aan wethouder Faassen.
Werkgroep Capelse knopen Nog te leggen verbindingen: 1. meer aandacht voor taalontwikkeling (taalachterstand is belangrijke oorzaak van armoede). 2. taboe op en onbekendheid met armoede doorbreken. Enerzijds m.b.t. mensen uit de doelgroep die te maken hebben met schaamte, anderzijds is een grote groep Capellenaren die vrijwel geheel onbekend is met (het leven van) de doelgroep. 3. aansluiten bij talenten van mensen. Zorg voor omstandigheden waarin men zich kan ontplooien. 4. versterk de samenwerking. Geen concurrentie tussen organisaties, stap juist op andere organisaties af! Werkgroep financieel gedrag kinderen / jongeren Nog te leggen verbindingen: 1. het aanbod moet een combinatie zijn van preventie en van oplossingen van individuele problemen. 2. de aanpak moet ook (meer) op de ouders worden gericht, vanwege hun rol als opvoeder. 3. betrek de doelgroep zelf (jongeren) bij het kiezen van instrumenten, bij het bepalen van de vraagbehoefte en kijk of je jongeren als ervaringsdeskundigen kunt inzetten. 4. zorg voor een doorgaande leerlijn. Start al op de basisschool met preventie. Werkgroep aanpak armoede wijkteams Nog te leggen verbindingen: 1. zorg voor een juiste verhouding tussen eigen verantwoordelijkheid (en maatschappelijke schade) versus maatschappelijke verantwoordelijkheid / ondersteuning: - overnemen (d.w.z. meer en voor langere duur) ondersteuning bij niet-kunners die niet-leerbaar zijn. Voor deze groep instrumenten inzetten als budgetbeheer en bewindvoering. - ruimte voor ondersteuning aan niet-kunners die leerbaar zijn. 2. stel slimme vragen om te investeren in de motivatie van mensen, anders komen ze niet verder. 3. zorg voor voldoende expertise aan de voorkant (o.a. in wijkteams) en voor voldoende aandacht voor het nazorgtraject. Werkgroep Noodfonds Capelle Nog te leggen verbindingen: 1. bij recidive niet te rigide handelen (Schuldhulpverlening kent een uitsluitingstermijn van 3 jaar) 2. bij specifieke situaties de wachttijden bij aanvragen van voorzieningen verkorten om zo de toegang tot voorliggende voorzieningen te verbeteren / vergemakkelijken 3. praten helpt: maak afspraken met de ketenpartners (o.a. Evides, Eneco) over vroegsignalering en vervolgacties, vergelijkbaar zoals is gedaan bij het Meldpunt woningontruimingen.
Evaluatie De deelnemers is gevraagd een evaluatieformulier in te vullen. In totaal zijn 53 (vrijwel geheel) ingevulde evaluatiefomulieren aan het einde van de bijeenkomst ingeleverd. Dit levert het volgende beeld op: Tevreden Neutraal Ontevreden Opzet van de bijeenkomst 98% 2% 0% De presentaties 96% 4% 0% De werkgroepen 70% 25% 4% De locatie/zaal 87% 11% 0% Voor 98% van de respondenten heeft de bijeenkomst aan de verwachting voldaan. Voor 2% niet. Over de mate waarin men inbreng heeft kunnen geven is 94% tevreden. Voor het overgrote deel van de deelnemers was de conferentie voor herhaling vatbaar. Men was met name tevreden over de sprekers, de aankleding, heldere informatie en men ziet de conferentie als een bijdrage aan de kennis over armoede en de toepasbaarheid in de praktijk. Een aantal van de aanbevelingen: - bredere doorverbinding naar andere thema s sociaal domein - ook na de conferentie een follow-up (in kleinere verbanden) - meer interactief - meer resultaat gerichte informatie van het voorgaande jaar