Definitie Payneen Martin (1986, 1993): Skin tearsvroeger en nu NVKVV-congres 29 en 31 maart 2011 De Bruyker Lynn Wondzorgspecialist Verpleegkundige I1 Gezondheidszorg Oostkust A skin tear is a traumatic wound occurring principally on the extremities of older adults, as a result of friction alone or shearing and friction forces which separate the epidermis from the dermis (partial thickness wound) or which separate both the epidermis and the dermis from the underlying structures (full thickness wound) Een skin tear is een traumatische wonde die hoofdzakelijk voorkomt op de ledematen van oudere mensen, als resultaat van een wrijving of door schuivende en wrijvende krachten die de epidermis van de dermis scheiden (partial thickness) of die zowel de epidermis, als de dermisscheiden van de onderliggende weefsels (full thickness wound). (Payne en Martin, 1993) 29/03/2011 2 Classificatie skin tears Payne-Martin Classification System for Skin Tears Skin Tears Categorie I Skin tears zonder weefselverlies Wondranden volledig terug tegen elkaar te leggen Geen huid verloren gegaan 29/03/2011 3 29/03/2011 4
Skin Tears Categorie Ia Skin tearsvan het lineaire type Lineaire type = lijntje Epidermis en dermisals één laag van onderliggende structuren losgetrokken. Onderliggende weefsels worden zichtbaar. Scheurranden niet verplaatst. = wonde die zich voordoet als een huidscheur, meestal in een plooi, een rimpel of een groef van de huid FransMeuleneire 29/03/2011 5 29/03/2011 6 Skin Tears Categorie Ib Skin tearsvan het flaptype = winkelhaak = opperhuid is meestal triangulair losgerukt Epidermis en dermis van elkaar gescheiden Geen weefselverlies: dermistot op min. 1mm van de wondrand door de epidermale flap te bedekken. Losgerukte huidflap na het trauma vaak opgerold. 29/03/2011 7 29/03/2011
Skin Tears Categorie II Skin tears met gedeeltelijk weefselverlies (with partial tissue loss) Opnieuw twee deelcategorieën Onderscheid niet eenvoudig Gebaseerd op de mate van beschadiging of verlies van de epidermale flap. Skin Tears Categorie IIa Skin tears met gering weefselverlies Maximum 25% van de skin tearkan niet meer door de huidflap bedekt worden Dus: minimum 75% van het huiddefect kan opnieuw door de flap bedekt worden 29/03/2011 9 29/03/2011 10 Skin Tears Categorie IIb Matig tot groot weefselverlies Tussen 25% en 75% van de skin tearkan niet meer door de huidflap bedekt worden Dus meer dan 25% van de flap, maar niet de gehele flap, is tijdens of na het ontstaan van het letsel verdwenen Meer vochtproductie, voornamelijk de eerste vier dagen niet-klevende, absorberende verbanden gebruiken 29/03/2011 11 29/03/2011 12
Skin Tears Categorie III Volledig weefselverlies Volledige epidermale flap (huidflap) is verloren gegaan Bij het initiële trauma, later tijdens de wondzorg of t.g.v. van necrose van het huidflapje Is eigenlijk een open wonde met granulatieweefsel Meer vochtproductie, voornamelijk de eerste vier dagen niet-klevende, absorberende verbanden gebruiken 29/03/2011 13 29/03/2011 14 Observatie skin tear Plaats op het lichaam cfr. doorbloeding Grootte, vorm en diepte van de skin tear % weefselverlies Plaats van de steel van de skin tear Omliggende huid Bloeding / vochtproductie Flap: opgekruld, opgedroogd, gerafeld,? 29/03/2011 15 29/03/2011 16
Greta De Meyst 29/03/2011 17 Behandeling skin tears 29/03/2011 Vroeger Vroeger 2. Wegsnijden huidflap 1. Bloot laten Korst laten op komen Wonde wordt dan d office categorie III Wondhelingstijd wordt hierdoor aanzienlijk verlengd Hoe langer wondheling, hoe groter kans op infecteren Groter defect dat moet geëpithelialiseerd worden Lelijker litteken Gevaar voor ontwikkelen infectie onder de korst Gevaar voor secundaire infectie door bloot laten Granulatieweefsel moet onder korst door Lelijker litteken Harde korst op fragiele huid kan makkelijk terug inscheuren en opnieuw gaan bloeden 29/03/2011 18 Greta De Meyst Jan Vandeputte 19 29/03/2011 20
Vroeger 3. Hechten huidflap met draad of steristrips Verhoogde spanning (tractie) op de wondnaad èn de gezonde, omliggende huid Groot gevaar voor opnieuw inscheuren huid Steri-strips: gevaar voor creëren nieuwe skin tear bij verwijderen van de strips Hechten huidflap met draad of met steri-strips = UIT DEN BOZE!!! 29/03/2011 21 29/03/2011 22 Zelfde patiënt: skin tearliknie werd gehecht, skin tear li bovenarm werd met Mepitel verzorgd Knie: flap necroseerde door tractie van de hechtingen Gevolg: huidgreffe in tweede tijd bovenarm: volledig gereëpithelialiseerd na één week 29/03/2011 23 29/03/2011 24
Vroeger 4. Behandeling skin tear met iso-betadine tulle Kleeft na 24u zèèrvaak in de wonde. Zeker wanneer skin tear nagebloed heeft of minder vocht is gaan produceren Lostrekken ingedroogd verband = nieuwe skin tear Vaak nieuwe bloeding bij verbandwissel Bij niet geïnfecteerde wonde is iso-betadine NIET nodig PIJN!! GretaDe Meyst AZ Alma AZ Alma 29/03/2011 25 29/03/2011 26 Vroeger 5. Behandeling skin tear met droog gaascompres Gaascompreskleeft na 24u quasi altijd in de wonde Zeker wanneer skin tear nagebloed heeft of minder vocht is gaan produceren Lostrekken droog compres = wonde terug open Zeer vaak nieuwe bloeding bij verbandwissel PIJN!! 29/03/2011 27 29/03/2011 28
Vroeger 6. Behandeling skin tear met vetgaascompres Vetgaascompres kleeft iets minder makkelijk in de wonde, maar toch komt het regelmatig voor Zeker wanneer skin tear nagebloed heeft of minder vocht is gaan produceren Lostrekken ingedroogd vetgaascompres = wonde terug open rijten Geert Vanwalleghem 29/03/2011 29 29/03/2011 Geert Vanwalleghem 30 Vroeger 7. Skin tear bedekken met polyurethaanfolie Type Tegaderm, Opsite,. Bij lostrekken grote kans op nieuwe skin tear PU-folie laten hangen tot ze vanzelf loskomt? Ja, maar vuile bedoening, losse randen Niet ideaal zo nog vochtverlies na aanbrengen PU-folie 29/03/2011 31 29/03/2011 32
Vroeger 8. Vastkleven verband skin tear met kleefpleister Durapore, Fixomull, Leukoplast,. Bij lostrekken zeer grote kans op nieuwe skin tear NIET gebruiken bij verzorging skin tear Wel verband fixeren met zwachtel, peha-haft, netje, 29/03/2011 33 29/03/2011 34 Behandeling skin tears Hoe dan wel een skin tear verzorgen??? 1. Stelpen bloeding 2. Bij opgekrulde flap: fysiocompressen op skin tear Verweekt flap een beetje zodat die nadien beter op zijn plaats teruggelegd kan worden. 29/03/2011 35 29/03/2011 36
Behandeling skin tears Hoe dan wel een skin tear verzorgen??? 1. Stelpen bloeding 2. Bij opgekrulde flap: fysiocompressen op skin tear Verweekt flap een beetje zodat die nadien beter op zijn plaats teruggelegd kan worden. 3. Wegspoelen van bloedresten en eventueel wegsnijden van DOOD weefsel. Bij voorkeur met fysio. GretaDe Meyst 29/03/2011 37 29/03/2011 38 Behandeling skin tears Hoe dan wel een skin tear verzorgen??? 1. Stelpen bloeding 2. Bij opgekrulde flap: fysiocompressen op skin tear Verweekt flap een beetje zodat die nadien beter op zijn plaats teruggelegd kan worden. 3. Wegspoelen van bloedresten en eventueel wegsnijden van DOOD weefsel. Bij voorkeur met fysio. 4. Cfr. Literatuur: bij optreden skin tear toch éénmalig ontsmetten. CONTACTTIJD respecteren! 5. Terugleggen van de flap: zo minutieus mogelijk! 6. Flap fixeren met een verband (zie verder) 7. Verband bij voorkeur fixeren met een zwachtel. 8. Dagelijkse inspectie van de wonde, d.w.z. minimum de zwachtel lossen tijdens de verzorging. 9. Nieuwe wondzorg afhankelijk van de vochtproductie en van het gekozen verband Kies verband zo dat het minstens 24u ter plaatse kan blijven!! 10. Bij dreigende infectie (kritische kolonisatie), eventueel overschakelen op ontsmetten en/of antimicrobieel verband. 11. Eventueel compressietherapie bij oedemateuze onderbenen Enkel na akkoord van de arts!! 29/03/2011 39 29/03/2011 40
Enkele stelregels bij verzorging skin tears Stelregel 1: Behouden van de huidflap Zo minutieus mogelijk terugleggen huidflap!!! Neem er je tijd voor!!! Tijd is dèsleutel tot succes bij verzorging skin tear Wat bij geen tijd? - Bedekken met fysiocompressen - Max 2-3u (compres mag niet uitdrogen!) Voordeel fysiocompres? Huidflap wordt week: makkelijker terugleggen flap 29/03/2011 41 29/03/2011 42 Stelregel 2: Eerste wondzorg = ontsmetten Skin tear = traumatische wonde Kans op binnendringen bacteriën in de wonde tijdens het trauma + vaak fragielere patiënten met multipathologie = grotere kans op infectie DUS: bij eerste wondzorg bij voorkeur ontsmetten Volgende wondzorgen Ontsmetten NIET nodig tenzij kritisch gekoloniseerde patiënt Stelregel 3: Atraumatischverband kiezen Zeer fragiele huid rond skin tear Beschermen wondomgeving is zeer belangrijk - Huidbeschermer type Cavilon, Silesse, - Atraumatisch verband in functie van vochtverlies vb: Flaminal /Mepitel, Tegaderm Absorbent, Reskin, Mepilex, Sanoskin Net, Weeg voordelen ieder verband in iedere situatie af Bij zeer groot vochtverlies: eventueel zelfs gewone bedekkende compressen 29/03/2011 43 29/03/2011 44
Huidrandbeschermer Altijd!!!! Beschermt gezonde huid - tegen inwerking vocht - tegen kleefpleisters Flaminal Hydro/Forte in combinatie met Mepitel /Melolin Zeer veelgebruikte combinatie dag van vandaag voor behandeling skin tears Dure combinatie Wel goede resultaten Veel nabloeden of zeer veel vochtproductie: minder geschikt verband Dagelijkse inspectie onder zwachtel, wondzorg hoeft slechts om de 7 dagen te gebeuren 29/03/2011 45 29/03/2011 46 Flaminal Hydro/Forte in combinatie met Mepitel /Melolin Mepitel = inert materiaal Flaminal Hydro in meeste gevallen Flaminal Forte bij aanwezigheid geel beslag of bij iets grotere vochtproductie Flaminal kan witte korst geven door neerslaan alginaten verwijderen door goed vochtig te maken. DUN laagje Flaminal is voldoende! 29/03/2011 47 29/03/2011 48
29/03/2011 49 29/03/2011 50 Sanoskin Net Minder duur dan Mepitel Ook goede resultaten Een met transparante hydrogel gecoat geweven polyester net Tot 15x zijn eigen gewicht absorberen Droge gel kleeft aan droge huid, bij contact met vocht kleeft het niet meer Bacteriostatisch Kan meerdere dagen ter plaatse blijven 29/03/2011 51 29/03/2011 52
Schuimverband Voor skin tear mèt vochtproductie Moet in principe tot 4 dagen ter plaatse kunnen blijven anders te duur verband, andere oplossing zoeken Kies altijd de atraumatische schuimverbanden: -Mepilex : Safetac technologie, Mepitellaagaan wondcontactzijde. Ook in Lite versie - Biatain soft hold, Allevyn Non- adhesive, Allevyn Lite, Sanoskin Foam, Tegaderm Foam, 29/03/2011 53 29/03/2011 54 Tegaderm Absorbent Bovenkant = ademende PU-film Kern = transparant acrylaat polymeer wondkussen Onderkant : geperforeerde PU-film met hydrofiele polyacrylaat kleefstof Kan wondexsudaat opvangen en vasthouden Hogere absorptiecapaciteit dan hydrocolloïden Toch blijft wondinspectie mogelijk Onbeperkte draagtijd - tot loskomen verband - tot vervangen nodig is cfr wondconditie - tot verzadigd Mechanische bescherming tegen nieuwe skin tears 29/03/2011 55 29/03/2011 56
Reskin Zacht, bi-elastisch silicone adhesief verband met lycra toplaag Ademend, laat vocht verdampen Mechanische bescherming Wondrandvriendelijk Laat inspectie van de wonde toe Kan 5 dagen ter plaatse blijven Absorptiecapaciteit? 29/03/2011 57 29/03/2011 58 Verbandfixatie Cambric zwachtel Crêpe windel Bij voorkeur met een zwachtel Peha-haft kan ook, maar opletten met patiënten die zeer sterke cortisonehuid hebben Peha-haft bevat latex! Bestaat wel latexvrije vorm 29/03/2011 59 Peha-haft Bandafix 29/03/2011 60
Dit is het resultaat dat we hopen te bekomen!!! ZO MOET HET DUS NIET!! 29/03/2011 61 29/03/2011 62 Iedere skin tear die voorkomen wordt, Is er één die niet behandeld moet worden!!! Preventie blijft belangrijker dan de goede verzorging van een skin tear!!! Dank U voor Uw Aandacht 2000-2009 Groundspeak Inc. 29/03/2011 63 29/03/2011 64
Zijn er nog Vragen?? 29/03/2011 65