Medisch beroepsgeheim René Heylen, M.D., Ph.D. Licentiaat in de Rechten Medisch Coördinator Urgentiegeneeskunde Ziekenhuis Oost-Limburg Artikel 458 Strafwetboek Geneesheren, heelkundigen, officieren van gezondheid, apothekers, vroedvrouwen en alle andere personen die uit hoofde van hun staat of beroep kennis dragen van geheimen die hun zijn toevertrouwd, en deze bekendmaken buiten het geval dat zij geroepen worden om in rechte of voor een parlementaire onderzoekscommissie getuigenis af te leggen en buiten het geval dat de wet hen verplicht die geheimen bekend te maken, worden gestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot zes maanden en met een geldboete van honderd tot vijfhonderd euro. Art. 458 Sw.: medisch beroepsgeheim Het medisch beroepsgeheim is van fundamenteel belang voor het genot van het recht op een privéen gezinsleven gewaarborgd door Art. 8 EVRM Uit respect voor de vertrouwelijkheid van gezondheidsgegevens: van belang voor de privacy van de patiënt van belang om het vertrouwen van patiënten in het medisch beroep en in de gezondheidsvoorzieningen in zijn geheel te behouden 1
Art. 458 Sw.: personeel toepassingsgebied Art. 458 Sw. bedreigt met strafsancties de geneesheren, heelkundigen, officieren van de gezondheid die de geheimen bekend maken waarvan zij door hun beroep kennis hebben. Art. 458 Sw.: materieel toepassingsgebied Kennisname door het beroep Geheimen Toevertrouwd: niet letterlijk interpreteren Opzettelijke bekendmaking opzet vereist onzorgvuldigheid of onachtzaamheid is niet strafbaar bekend maken - ook meedelen aan één persoon 2
Gelding van de zwijgplicht Art. 458 geldt tegenover iedereen, behoudens de wettelijk bepaalde uitzonderingen: niet tegenover de patiënt zelf niet tegenover de naaste verwanten van de toestemmingsonbekwame patiënt die in zijn plaats toestemming dienen te verlenen Wettelijke uitzonderingen Getuigenis in recht of voor een parlementaire onderzoekscommissie De keuze ligt bij de arts, voor zover het beroepsgeheim geldt en voor zover het niet wordt afgewend van zijn doel, nl. de vertrouwelijkheid van medische persoonsgegevens waarborgen en aan iedereen de toegang tot de gezondheidszorg in volle vertrouwen waarborgen Wettelijke verplichtingen tot bekendmaking: Besmettelijke of seksueel overdraagbare ziekten Art. 95, 1 Verzekeringswet Uitzonderingen naar aanleiding van welbepaalde rechtspraak Uitzonderingen naar aanleiding van adviezen Orde van Geneesheren 3
De zwijgplicht bestaat evenmin tegenover collega s en andere gezondheidswerkers die gegevens nodig hebben om de patiënt te onderzoeken of verder te behandelen. Het is vanzelfsprekend in het belang van de patiënt dat zijn medische gegevens vrij kunnen doorstromen in het preventieve en curatieve gezondheidszorgcircuit. Gedeeld beroepsgeheim = sui generis figuur voor beroepsgeheim in teamverband Vijf cumulatieve voorwaarden gedeeld beroepsgeheim: 1. door het beroepsgeheim gebonden hulpverleners 2. hulpverlener(s) aan wie informatie meegedeeld wordt moet(en) betrokken zijn bij de concrete hulpverlening + moet(en) optreden met dezelfde finaliteit 3. de communicatie moet noodzakelijk zijn in het licht van de continuïteit of de kwaliteit van de hulp 4. belang van de patiënt dienen 5. patiënt moet behoorlijk geïnformeerd zijn over de doorgifte (Nationale Raad: ook toestemming patiënt is vereist) De term gedeeld geheim : leidt tot misverstanden en zelfs tot inbreuken op het beroepsgeheim. Bijvoorbeeld: doorgeven van medische gegevens aan een arts die met de behandeling van de patiënt niets te maken heeft. 4
Doorslaggevend is de (stilzwijgende) toestemming van de patiënt. Maar die toestemming volstaat op zich niet omdat het beroepsgeheim geen zaak is van de patiënt alleen. Er is bovendien vereist dat de arts aan wie de gegevens worden doorgegeven, betrokken is bij de diagnosestelling of de behandeling van de patiënt en dat niet meer gegevens worden meegedeeld dan nodig. Toestemming van patiënt zelf als rechtvaardigingsgrond? 1. Rechtsleer a. civilisten: ja, indien vrije, geïnformeerde, specifieke, uitdrukkelijke, voorafgaande toestemming b. penalisten: neen 2. Rechtspraak geen eenduidigheid 3. Nationale Raad Orde der Geneesheren lange tijd: neen (artikel 64 Code) recent: vrije, uitdrukkelijke en geïnformeerde toestemming patiënt kan bevrijdend werken (Adviezen Nationale Raad 30 april en 29 oktober 2011) KB 3 mei 1999 (AMD) als beperkte rechtvaardigingsgrond: AMD 1. Meedelen van gegevens door de huisartsbeheerder AMD aan geneesheer-specialist (artikel 4, 1): toestemming van de patiënt alle nodige en nuttige gegevens 2. Meedelen van gegevens door huisarts/geneesheerspecialist aan huisartsbeheerder AMD (artikel 4, 2): alle nodige en nuttige gegevens tenzij verzet van de patiënt 5