Jaarverslag Schiedam Leerplicht Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006-2007 Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007
Jaarverslag Leerplicht 2006/2007 Inhoudsopgave Voorwoord 1 Hoofdstuk 1 Inleiding 2 Hoofdstuk 2 Uitvoering van de leerplichtwet 5 Hoofdstuk 3 Relatie met andere beleidsterreinen en 14 samenwerking in de regio Hoofdstuk 4 Aanbevelingen 16 Samenvatting 19 Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007
Voorwoord Ingevolge artikel 25 lid 1 van de Leerplichtwet 1969, brengt het college van burgemeester en wethouders jaarlijks verslag uit aan de gemeenteraad over de resultaten van de activiteiten van de leerplichtambtenaren over het afgelopen schooljaar. Voor u ligt het jaarverslag Leerplicht 2006/2007. Een belangrijk deel van het verslag betreft de feitelijke cijfers en trends die rond leerplichtactiviteiten in Schiedam te melden zijn. Ook wordt ingegaan op actuele ontwikkelingen op het gebied van leerplicht binnen de Gemeente Schiedam. Ondanks de in het jaarverslag beschreven personele knelpunten én de toename van het belang van leerplicht en de hieruit voortvloeiende acties, is door het personeel van de sectie Leerplicht een flinke inzet geleverd om vorm en inhoud te geven aan de in het verslag beschreven werkzaamheden en ontwikkelingen. Drs. L.E.T. Hulshof Afdelingsmanager Educatie&Welzijn Cluster Maatschappelijke Ontwikkeling Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007 1
Hoofdstuk 1 Inleiding Het verslagjaar was voor Leerplicht Schiedam een moeilijk jaar. Enerzijds was er sprake van een reeds eerdere ingezette trend rond de toename van activiteiten en werkzaamheden en de steeds belangrijkere rol in de ketenbenadering rond de zorg voor leerlingen en het voorkomen van voortijdig schoolverlaten. Anderzijds werd de afdeling Leerplicht het gehele schooljaar geconfronteerd met personele onderbezetting door ziekte en tussentijds vertrek van medewerkers. Deze situatie heeft ondermeer geleid tot een vertraging in de aanbieding van dit jaarverslag en tot een vertraging in de doorlooptijd van dossierbehandeling. Dit laatste heeft, mede door de inzet van extern ingehuurd leerplichtpersoneel en het zorgvuldig prioriteren van af te handelen meldingen, niet geleid tot onverantwoorde situaties en te grote achterstanden in de afhandeling van dossiers. 1.1 Leerplicht: Ontwikkeling in samenhang Leerplicht staat in het middelpunt van de belangstelling. Niet in de laatste plaats als belangrijk instrument om voortijdig schoolverlaten tegen te gaan. Hierbij gaat het niet alleen om handhaven en processen-verbaal schrijven. Juist op preventieve wijze aandacht besteden aan tijdig ingrijpen bij jongeren die dreigen te ontsporen vormt een belangrijk onderdeel van het dagelijks werk. Het is hierbij van belang dat scholen een actief beleid voeren op verzuim. De activiteiten van de leerplichtambtenaren moeten zich dan ook in toenemende mate richten op een versterking van het relatiebeheer met de scholen. Advisering en ondersteuning zijn hierbij belangrijk maar het is ook noodzakelijk om onderwijsinstellingen soms wat nadrukkelijker te wijzen op hun verantwoordelijkheid in de totale keten. 1.2 Leerplicht Schiedam De actuele situatie in het schooljaar 2006/2007 De Leerplichtwet vormt de leidraad voor de werkzaamheden van de leerplichtambtenaren. Ook is de wet genesteld in de missie van de Gemeente Schiedam. In het collegewerkprogramma 2006-2010 Alle Schiedammers worden de volgende ambities genoemd: 1. Vergroting van het aantal jongeren met een startkwalificatie (JEI16) 2. Stimuleren van het melden van (school)verzuim (JEI11) 3. Aanpak voortijdig schoolverlaten (JEI22) Op basis van deze ambities zijn de volgende doelstellingen geformuleerd: Verder realiseren van een sluitende aanpak voor jongeren tot 23 jaar die zodanig geschoold worden zodat zij een duurzaam perspectief op een plek op de arbeidsmarkt hebben. Ontwikkelen van een goede zorgstructuur, een doorlopende schoolloopbaan en een goede aansluiting op de arbeidsmarkt. Voorkomen van de zgn. leerplichtige thuiszitters door tijdige bemiddeling naar het onderwijs of opvangprojecten. Optimale uitvoering van de wettelijke taken op het gebied van de leer/kwalificatieplicht en RMC wetgeving. Direct toezicht op en advisering bij preventief verzuimbeleid op scholen binnen het leerplichtgebied (w.o. verzuimadministratie en verzuimmelding) Voldoende aandacht voor nazorg en relatiebeheer. Tijd en ruimte voor implementatie van de nieuwe ambtsinstructie. Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007 2
1.3 Personele formatie Bij aanvang van het schooljaar bestond de sectie Leerplicht uit twee medewerkers leerplicht (totaal 1.4 formatieplaats) en twee medewerkers leerplichtadministratie (totaal 1,1 formatieplaats). De formatie voor de leerplicht/rmc administratie is, mede door investeringen in een goed geautomatiseerd leerplichtadministratiesysteem en eigen applicatiebeheer, conform datgene wat landelijk gebruikelijk is. Dit gold bij aanvang van het schooljaar niet voor de leerplichtformatie. Een analyse van de formatieomvang in relatie tot de problematiek in Schiedam (als een GSB stad in feite te vergelijken met Rotterdam) en de hiervoor uitgesproken ambities laat zien dat er sprake is van een zware onderbezetting. Deze onderbezetting was reeds structureel maar gedurende het volledige verslagjaar extra actueel doordat één van de leerplichtambtenaren langdurig ziek werd. De gemiddelde norm die de landelijke belangenvereniging voor leerplichtambtenaren Ingrado hanteert is 1 fte op 4500 leerplichtigen. In buurgemeente Rotterdam wordt de norm gehanteerd van 1 fte op 1800 leerplichtigen en in Schiedam functioneren op dit moment 1.4 fte op de 11.773 leerplichtige leerlingen (bron: Jaarverslag Leerplicht 2005/2006) hetgeen neerkomt op 1 fte op 7800 leerplichtige leerlingen. Ook in de buurgemeenten ligt de personeelsformatie beduidend gunstiger dan in onze stad. Zo opereren in Vlaardingen 2 fulltime leerplichtambtenaren op ca. 11.000 leerplichtigen hetgeen neerkomt op een bezetting van 1 fte op 5500 leerplichtigen. In Vlaardingen wordt momenteel eveneens gesproken over mogelijkheden van uitbreiding. In Maassluis is de berekende formatie 1 fte op 4405 leerplichtigen. 1.4 Startnotitie Versterking van de leerplichtfunctie In de loop van het verslagjaar werd duidelijk dat de ambities en uitgangspunten, beschreven in het collegewerkprogramma 2006-2010 Alle Schiedammers binnen de hiervoor beschreven personele situatie niet realiseerbaar waren. Eind 2007 werd een startnotitie Versterking van de Leerplichtfunctie vastgesteld. In de startnotitie werden de volgende knelpunten en conclusies geformuleerd: Knelpunten: a. Grote werkdruk (veel zaken) b. Toenemende verdieping van de problematiek (zwaardere zaken) c. Oplopen van de doorlooptijd van afhandeling d. Door voorliggende knelpunten onvoldoende gelegenheid - lopende zaken werkelijk verantwoord en afdoende af te handelen - gemaakte afspraken bij afhandeling te borgen en nazorg te plegen - preventief en outreachend te werken - voor implementatie van vernieuwing en beleid (er is geen beleidsmedewerker leerplicht) e. Door een (te)sterke nadruk op handhaving (noodzakelijk) kan er weinig tot geen aandacht geschonken worden aan andere aspecten van het werkterrein zoals: Relatiebeheer met de scholen, toezicht en controle op verzuimadministratie en verzuimbeleid/melding. Conclusie De conclusie vanuit het voorgaande was duidelijk: Leerplicht Schiedam kan op dit moment noch de wettelijke taken noch de specifieke stedelijke ambitie volledig realiseren. Er ligt teveel werk(druk) bij te weinig formatie en dit is een ongewenste situatie. Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007 3
Aanbevelingen in de startnotitie Versterking van de leerplichtfunctie Versterking van de leerplichtfunctie door uitbreiding van een formatieomvang die meer recht doet aan de lokale ambities en doelstellingen en in overeenstemming is met gemeenten in een vergelijkbare situatie. Concreet betekent dit een noodzakelijke uitbreiding van tenminste 1 fte. Hiermee komt de verdeling op 1 fte op 4700 leerplichtigen. Gelet op het voorgaande is dit een minimale uitbreiding maar moet gezien worden als een eerste streven naar een reële intensivering van de uitvoering van de leerplichttaken. Vaststelling van een nieuwe ambtsinstructie De huidige ambtsinstructie dateert van 11 april 1995. In de leerplichtwet wordt het college van burgemeester en wethouders opgedragen om een instructie vast te stellen voor de leerplichtambtenaar. In 1994 publiceerde de toenmalige LVLA (Landelijke Vereniging Leerplicht Ambtenaren) een modelinstructie welke grotendeels door de Gemeente Schiedam werd overgenomen. De kwaliteit van handhaving van de leerplicht en het lokaal, regionaal en landelijk beleid ten aanzien van het voortijdig schoolverlaten is de laatste 10 jaar duidelijk verbeterd. Een wetswijziging van de leerplichtwet in 1994 en de invoering van de regionale meld en coördinatiefunctie in datzelfde jaar (inmiddels bij wetgeving verankerd) hebben gemeenten belangrijke instrumenten in handen gegeven om hun maatschappelijke zorg voor jongeren vorm te geven. Juist door actuele ontwikkelingen in de afgelopen jaren is er een nieuwe modelinstructie ontwikkeld door de VNG en de LVLA/Ingrado. Met de nieuwe instructie is gekozen voor een ambitieuze en eigentijdse leerplichthandhaving. Door dit model te kiezen als uitgangspunt voor een nieuwe ambtsinstructie voor de leerplichtambtenaren binnen de Gemeente Schiedam, kunnen de lokale ambities op dit beleidsterrein onderstreept en nader ingevuld worden. Uitvoering van de aanbevelingen. Stand van zaken In het schooljaar/verslagjaar 2007/2008 is gestart met het uitvoeren van de aanbevelingen. In het voorjaar 2008 is de personeelsformatie leerplicht met één formatieplaats uitgebreid. Bovendien is bij de Voorjaarsnota 2009 een voorschot genomen door een extra inzet te vragen voor verdere versterking van de leerplichtfunctie. In 2008 zullen voorstellen worden ontwikkeld voor een nieuwe ambtsinstructie. Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007 4
Hoofdstuk 2 Uitvoering van de leerplichtwet 2.1. Inleiding In het begin van het schooljaar 2006-2007 had de sectie Leerplicht nog 36 lopende zaken. Gedurende het schooljaar zijn 501 nieuwe zorgdossiers aangelegd en afgesloten. Aan het eind van het schooljaar zijn 54 dossiers overgedragen naar het schooljaar 2007 2008. Een dossier wordt aangemaakt als niet kan worden volstaan met een eenvoudig advies of doorverwijzing. Per leerling wordt een dossier aangemaakt wat kan bestaan uit meerdere incidenten. Er wordt gesproken van een zorgdossier wanneer individueel advies, bemiddeling of onderzoek door de leerplichtambtenaar noodzakelijk is. De termijn van afhandeling is afhankelijk van de problematiek. In het geval van een verlofaanvraag kan volstaan worden met één gesprek, de afhandeling van problematisch verzuim kan soms enkele maanden duren. 2.2. Totaaloverzicht van het aantal behandelde dossiers: Onderstaande tabel geeft een overzicht van alle behandelde dossiers per schooljaar. 00/01 01/02 02/03 03/04 04-05 05-06 06-07 Afgesloten 384 487 278 397 426 427 501 Lopend 34 58 49 36 26 36 54 Totaal 418 545 327 433 452 463 555 600 500 400 300 200 100 0 00/01 01/02 02/03 03/04 04/05 05/06 06/07 Afgesloten Lopend Totaal Afgesloten 95,00% 90,00% 85,00% Afgesloten 80,00% 00/01 01/02 02/03 03/04 04/05 05/06 06/07 In absolute aantallen is een groei te zien in het aantal behandelde en het aantal afgesloten dossiers. Procentueel is echter sprake van een daling van afgesloten dossiers. Een verklaring hiervoor ligt mogelijk in de formatie die door reeds beschreven omstandigheden kleiner is geworden. De daling is echter in voorgaande jaren reeds zichtbaar, wat kan duiden op een trend. De groei van het aantal Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007 5
dossiers aan de ene kant en de beperkte formatie aan de andere kant zorgt voor een hogere werkdruk. Om aandacht en kwaliteit van behandeling van elk afzonderlijk dossier te behouden, kunnen minder dossiers in een lopend jaar worden afgesloten. 2.3. De leeftijd van de aangemelde leerlingen Onderstaande tabel geeft een overzicht van de leeftijden van alle gemelde leerlingen. Evenals in het vorige verslagjaar 2005/2006 ligt het zwaartepunt bij de 15,16 en 17 jarigen. Er is echter een duidelijke trend zichtbaar waarbij jongere leerlingen, ingeschreven bij het primair onderwijs, aangemeld worden. Aantal leerlingen 100 90 80 70 60 50 Aantal leerlingen 40 30 20 10 0 Leeftijd in jaren 4 6 8 10 12 14 16 18 2.4 Soort onderwijs van de leerlingen die zijn gemeld: Onderstaande tabel geeft de onderwijssoort weer van de leerlingen die gemeld zijn. De grafiek eronder geeft de onderwijssoort van de zorgdossiers weer. 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Basisonderwijs 177 140 167 Speciaal basisonderwijs 5 8 11 Voortgezet onderwijs 191 219 208 speciaal voortgezet onderwijs 9 15 15 Praktijkonderwijs 33 26 20 Voorwerk 6 9 3 Regionaal opleidings centra 8 30 36 Onbekende herkomst 23 16 17 Zoals uit de tabel te lezen valt, kent het basisonderwijs na een behoorlijke daling van bijna 40 gemelde leerlingen in het voorgaande jaar, nu weer een stijging van bijna 30 leerlingen. Hoewel het aantal gemelde leerlingen van speciaal basisonderwijs zeer gering is, in vergelijking met de grotere onderwijsvormen, stijgt dit de afgelopen jaren wel. Ook de regionale opleidingscentra laten een stijgende trend zien. Het voortgezet onderwijs en Voorwerk kennen beiden na een stijging nu weer een daling. De daling in het praktijkonderwijs zet zich voort. Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007 6
8% 1% 4% 3% 4% 2006-2007 35% Basisonderw ijs speciaal basisonderw ijs Voortgezet onderw ijs speciaal voortgezet onderw ijs Praktijkonderw ijs 43% 2% Voorw erk Regionaal opleidings centra Onbekende herkomst 2.5 Etniciteit van de leerlingen die bij leerplicht zijn gemeld. Onderstaande tabel geeft de etniciteit van de behandelde zorgdossiers weer. De grafiek eronder geeft de waarden in procenten visueel weer van het verslag/schooljaar. Tabel 1 2004-2005 2005-2006 2006-2007 In % van alle dossiers Nederlands 157 156 195 39% Turks 88 97 102 20% Marokkaans 29 23 19 4% Surinaams 24 16 17 3% Antilliaans/Arubaans 46 34 36 7% Overige rijke landen (A2) 8 5 20 4% Overige arme landen (B) 85 105 96 19% Onbekend 15 27 16 4% 501 100% In zijn algemeenheid zijn er geen grote schommelingen t.o.v. voorgaande verslagjaren. Opvallend is de duidelijke toename in gemelde leerlingen met de Nederlandse etniciteit. Tabel 1 laat de verdeling in etniciteit zien van de gemelde leerlingen. Tabel 2 laat zien hoe het aantal gemelde leerlingen zich verhoudt tot hun totale (etnische) doelgroep en een vergelijking met het totaal aantal leerplichtingen. Tabel 2 * Totalen Etniciteit In % v.h.tot.leerplichtigen Nederlands 6370 57% Turks 1784 16% Marokkaans 446 4% Surinaams 503 4,5 % Antilliaans/Arubaans 371 3% Overige rijke landen (A2) 223 2% Overige arme landen (B) 1497 13% Onbekend 76 0,5% 11270 100% * Op verzoek is in dit verslag voor het eerst een overzicht gemaakt van de etniciteit van alle leerplichtigen. Hierdoor wordt het mogelijk het aantal gemelde leerlingen bij leerplicht uit te drukken in % van het totaal. Enige terughoudendheid is in dit verslag nog gerechtvaardigd omdat de gebruikte cijfers in de totaalkolom een inschatting weergeven. De telbestanden op basis waarvan dit jaarverslag is gebaseerd waren niet meer beschikbaar. Bij de totalen etniciteit en leerplichtigen wijken daardoor enigszins af. Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007 7
2.6. Wie melden aan bij leerplicht: De leerplichtambtenaar kan door iedereen worden ingeschakeld. Wanneer een melding binnenkomt van een leerling die niet woonachtig is in de gemeente Schiedam, wordt de melding doorgegeven aan de woongemeente van de leerling. Deze meldingen worden niet geregistreerd door leerplicht, omdat direct bij de melding de melder op de hoogte wordt gesteld en de actie van de leerplichtambtenaar alleen bestaat uit het doorverwijzen. Overzicht van de melders: 2004-2005 2005-2006 2006-2007 School 350 346 402 Ouders 61 61 57 Leerling zelf 5 4 2 Steunpunt onderwijs 3 13 3 Hulpverlening 6 6 6 Voogd 2 2 1 Politie 5 0 0 Leerplicht 10 17 22 Regionale Opleidingscentra ng 5 0 overig 10 9 8 ng = niet geregistreerd Als we naar de drie grootste melders kijken, zien we dat de overgrote meerderheid van de meldingen van scholen komt. Een stijgende lijn blijft zichtbaar. Ouders, hoewel in mindere mate, spelen ook een belangrijke rol als melder. Het aantal door leerplicht gemelde leerlingen kent een lichte stijging. 2.7 Indeling van de behandelde dossiers: Bij de behandelde dossiers is de volgende indeling te maken: a. bemiddeling door de leerplichtambtenaar; b. onderzoek door de leerplichtadministratie; c. onderzoek aangaande schoolverzuim, d. verlofaanvragen; e. vrijstellingen; f. schorsing/verwijderingen; ad a. Bemiddeling door de leerplichtambtenaar. Het betreft hier voorvallen waarbij bijvoorbeeld sprake is van (dreigend) schoolverzuim, schoolproblemen of problemen bij de schoolkeuze, waarbij leerplicht een bemiddelende rol heeft gespeeld (exclusief schorsingen, verwijderingen, verlof en vrijstellingen). Hiertoe worden niet gerekend de leerlingen die verzuimd hebben. 00-01 01-02 02-03 03-04 04-05 05-06 06-07 190 185 109 116 127 119 91 De lichte daling van het aantal bemiddelingen in het vorig schooljaar zet zich ook in 2006-2007 voort. De steeds betere zorgstructuur die scholen en instellingen krijgen, kan hierbij een rol spelen. Hierdoor kan namelijk beter worden omgegaan met de problematiek van individuele gevallen en worden vaak oplossingen gevonden, voordat er sprake is van een conflict waarbij de leerplichtambtenaar moet gaan bemiddelen. Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007 8
ad b. Onderzoek door de leerplichtadministratie In een aantal gevallen doet de leerlingadministratie onderzoek. In sommige gevallen neemt de leerlingadministratie het initiatief tot nader onderzoek, in andere gevallen ligt een verzoek vanuit bijvoorbeeld de SVB. - Adresonderzoek Zodra een leerling na meerdere rapellen nog niet reageert, gaat de leerplichtambtenaar zelf op huisbezoek. Wanneer er geen contact kan worden gelegd, vraagt de leerplichtadministratie een adresonderzoek aan bij het GBA. - Toetsing kinderbijslag De leerplichtadministratie kan ook ingeschakeld worden door een andere instelling. Bijvoorbeeld bij twijfel vanuit de SVB over een ouderaanvraag voor kinderbijslag. Zij kan als onderdeel van een toetsing de leerplichtadministratie verzoeken gegevens te verstrekken over het al dan niet ingeschreven staan van een bepaalde leerling op school. De toetsing vindt verder plaats door de SVB. - Schoolarts De leerplichtadministratie werkt in het kader van schoolartsbezoek ook samen met de GGD. Zij stuurt de inschrijfbewijzen van alle leerlingen gedurende een schooljaar door naar de GGD. ad c. Onderzoek aangaande (vermoedelijk, ongeoorloofd) schoolverzuim. De tabel hieronder geeft het totaal aantal leerlingen weer waarbij één of meer keren schoolverzuim is geconstateerd. Schooljaar Basis onderwijs Voortgezet onderwijs MBO (incl. Totaal ROC) 01-02 56 107-163 02-03 25 95-120 03-04 29 128-157 04-05 86 129-215 05-06 103 135 5 243 06-07 117 141 21 279 In het kader van de kwalificatieplicht in de nieuwe leerplichtwet die per augustus 2007 in werking treedt, moet iedereen, dus ook de ROC s, verzuim melden. Vooruitlopend hierop zijn de eerste stappen vorig schooljaar al gezet. Dit jaar laat een duidelijke stijging zien. De verwachting is dat deze stijging zich de komende jaren zal doorzetten. Hierbij moet in gedachte worden genomen, dat deze stijgingen niet altijd een stijging in verzuim hoeven te betekenen maar ook te maken kunnen hebben met de verbreding van de meldingsplicht. ad d. Verlofaanvragen Bij het verlenen van verlof aan leerlingen wordt een terughoudend beleid gevoerd. Een verlofaanvraag moet binnen de regels vallen, anders wordt er geen verlof verleend. Door middel van voorlichtingsbrieven geeft leerplicht aan hoe de directeuren moeten omgaan met de verlofaanvragen. In samenwerking met Vlaardingen en Maassluis is een formulier ontwikkeld dat gebruikt wordt om verlof aan te vragen. Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007 9
De Leerplichtwet kent, buiten ziekte, het voldoen aan religieuze plichten en enkele zeer bijzondere gevallen, twee gronden waarop extra verlof verleend kan worden: De eerste grond is vakantieverlof. Hier moet het beroep van één van de ouders de reden zijn dat men niet in staat is om binnen de reguliere schoolvakantie op vakantie te gaan. Over deze verlofaanvragen wordt altijd door de directeur van de school beslist. Vaak vindt er overleg plaats tussen de directeur van de school en de leerplichtambtenaar. De maximale periode waarvoor door de directeur van de school verlof verleend kan worden is tien aaneengesloten schooldagen per schooljaar. Dergelijk verlof kan per leerling slechts eenmaal per schooljaar worden verleend. Vakantieverlof van meer dan tien schooldagen is nooit mogelijk. De tweede grond is gewichtige omstandigheden. Voor veel voorkomende omstandigheden zijn richtlijnen opgesteld. Verlofaanvragen op deze grond worden door de directeur van een school behandeld indien de aanvraag tien dagen of minder is. Verlofaanvragen van meer dan 10 schooldagen worden door de leerplichtambtenaar in behandeling genomen. 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Aanvragen verlof > 10 dagen 28 14 35 In bovenstaand tabel is een stijging van verlofaanvragen van meer dan 10 dagen te zien. ad e. Vrijstellingen In dit schooljaar zijn 2 aanvragen voor vrijstelling van de volledige of partiele leerplicht verleend. De leerplichtwet 1969 geeft meerdere mogelijkheden voor het geven van vrijstelling. Artikel 3 omvat de vervangende leerplicht waarbij de leerling vanaf 14 jaar onder bepaalde voorwaarden kan gaan werken en leren. Artikel 5 behelst vrijstelling van de inschrijvingsplicht op scholen vanwege a) lichamelijke of psychische gronden van de leerling, b) bezwaren tegen de richting van het onderwijs of c) wanneer een leerling een buitenlandse school bezoekt. Artikel 15 behelst de vrijstelling voor de partiele leerplicht. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de verleende vrijstellingen. 00-01 01-02 02-03 03-04 04-05 05-06 06-07 Art.3a 9 6 5 3 Art 3b 1 Art.5. lid a 8 1 1 1 Art.5. lid b 1 1 1 1 1 1 1 Art.5. lid c Art. 15 5 11 1 Er is een duidelijke afname te zien in het aantal verleende vrijstellingen. ad f. Schorsingen en verwijderingen Scholen hebben de mogelijkheid om leerlingen voor een korte tijd (maximaal 5 dagen) te schorsen. Schorsingen van meer dan 1 dag moeten wettelijk gemeld worden bij de inspectie. Scholen hebben ook de mogelijkheid om leerlingen te verwijderen. Wettelijk gezien mag een school pas overgaan tot (definitief) verwijderen indien een andere school bereid is gevonden de leerling toe te laten. Bij verwijdering zijn scholen wettelijk verplicht dit terstond te melden bij Leerplicht. Vanuit leerplicht wordt erop aangedrongen om ook alle schorsingen te melden maar dit gebeurt nog niet door alle Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007 10
scholen. Door de invoering van het leerplichtregistratie systeem LLA4ALL is het sinds 2004 mogelijk om schorsingen en verwijderingen te registreren. Onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal schorsingen en verwijderingen die gemeld zijn bij de Sectie Leerplicht. 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Schorsingen 47 62 67 Verwijderingen 7 11 5 Het aantal schorsingen kent de laatste jaren een stijgende lijn. Dit kan betekenen dat het aantal leerlingen dat in overtreding is, groeit. Echter, ook kan het duiden op striktere naleving van de schoolregels en/of meer meldingen vanuit scholen aan leerplicht. Het aantal verwijderingen fluctueert. 2.8. Schoolverzuim Schoolverzuim is te verdelen in absoluut en relatief verzuim. Bij absoluut verzuim is de leerling niet ingeschreven op een school gedurende een langere periode. Dit is een klein deel van het totale verzuim. Al het overige, de overgrote meerderheid, valt onder relatief verzuim. Dit is ook weer te onderscheiden in verschillende vormen. In de meeste gevallen gaat het om ongeoorloofd verzuim. 2.8.1. Relatief verzuim in het verslagjaar Geoorloofd verzuim 8 Ongeoorloofd verzuim 217 waaronder opgemaakte PV 4 Te Laat Meldingen 14 Uren verzuim 11 Ziekte verzuim 9 Luxe verzuim overig 1 Luxe verzuim zomervakantie 15 Totaal 279 2.8.2. Absoluut verzuim in het verslagjaar In het verslagjaar waren er 21 meldingen van absoluut verzuim ( een stijging ten opzichte van de 14 meldingen uit het jaar daarvoor). Van deze melden werden 2 jongeren actief bemiddelt naar werk, 10 van hen werden via bemiddeling ingeschreven op een nieuwe school. 9 leerlingen keerden terug naar het land van herkomst. 2.9 Leeftijd van de leerlingen die hebben verzuimd Onderstaande grafiek geeft een overzicht van de leeftijden van leerlingen die hebben verzuimd. Het hoogste verzuim ligt vooral in de leeftijdsgroep 14 tot en met 17 jarigen. Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007 11
Aantal leerlingen 50 45 40 35 30 25 20 Aantal leerlingen 15 10 5 0 Leeftijd in jaren 4 6 8 10 12 14 16 18 2.10 Problematisch verzuim In vergelijking met voorgaande schooljaren is het problematisch verzuim zowel bij het VO als het PO toegenomen. Het percentage problematisch verzuim binnen het VO is slechts licht gestegen. Dit kan verklaard worden doordat alle scholen binnen het samenwerkingsverband, zorgadvies teams hebben. Deze bestaan uit leerlingbegeleiders, een medewerker Jeugdzorg, een schoolarts, een medewerker van het Steunpunt Onderwijs en een van de leerplichtambtenaren van de gemeente Schiedam, Vlaardingen of Maassluis. Een leerplichtambtenaar bezoekt dus niet alle zorgadvies teams van alle VO scholen in de regio. Voor de toename van de meldingen binnen het primair onderwijs is geen duidelijke verklaring te geven. Mogelijk heeft de bekendheid van leerplicht bij het primair onderwijs ertoe bijgedragen dat eerder en vaker wordt gemeld. Tevens is er een landelijke tendens in het justitiële circuit, waarbij duidelijk wordt dat de criminaliteit op steeds jongere leeftijd voorkomt. De politie heeft sinds enkele jaren het project STOP voor jongeren van 11 jaar en jonger die met het strafrecht te maken krijgen. 2.11 Luxe verzuim rondom de zomervakantie Onderstaande tabel geeft een overzicht van het verzuim rondom de zomervakantie 00-01 01-02 02-03 03-04 04-05 05-06 06-07 Totaal aantal meldingen 43 9 2 25 7 35 15 proces-verbaal opgemaakt 17 9 1 3-5 6 Het afgelopen schooljaar is zes maal proces verbaal opgemaakt voor het verzuim rondom de zomervakantie. Bij de andere gevallen bleek na onderzoek dat het verzuim gerechtvaardigd was, dan wel dat het verzuim niet proces verbaal waardig was. In deze gevallen hebben de ouders/verzorgers een officiële waarschuwing gekregen. De significante toename in het aantal meldingen van vorig schooljaar heeft zich dit schooljaar niet doorgezet. De meldingen zijn met meer dan de helft afgenomen. Vanuit leerplicht is aan het einde van het schooljaar 2004-2005 een project opgezet waarbij bij het basisonderwijs de scholen gevraagd is extra op te letten bij luxe verzuim rondom de zomervakantie. Dit zou op den duur een effect op ouders gehad kunnen hebben, wat de afname in het aantal meldingen mogelijk verklaart. Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007 12
2.12 Proces-verbaal Onderstaande tabel geeft een overzicht van de opgemaakte processen verbaal voor ongeoorloofd verzuim met uitzondering van luxe verzuim rondom de zomervakantie. 00-01 01-02 02-03 03-04 04-05 05-06 06-07 Relatief verzuim 23 31 19 22 18 13 24 (waarvan luxe verzuim) 15 1 3 8 2 Absoluut verzuim 0 0 0 0 1 1 0 Na een daling, die twee jaar geleden was ingezet, is dit schooljaar weer sprake van een stijging van het aantal opgemaakte processen verbaal. 2.13 Resultaten na melding van verzuim bij leerplicht Gedurende het gehele schooljaar zijn 279 verzuimmeldingen afgehandeld. Onderstaande grafiek geeft een overzicht van de stand van zaken na de afhandeling van de dossiers. 4% 1% 1% 2% 2% 8% 1% Vetrokken naar andere gemeente Vertrokken naar het buitenland GBA onderzoek Geen school/w erk In behandeling bij RMC en w eer schoolgaand Plaatsing op nieuw e school 81% Plaatsing op een project Schoolgaand Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007 13
Hoofdstuk 3 Relatie met andere beleidsterreinen en samenwerking in de regio 3.1. Inleiding Leerplicht raakt vele beleidsterreinen. De leerplichtambtenaar wordt vaak een spin in het web genoemd, enerzijds door de contacten met de burgers en anderzijds door de medewerking aan beleidsvoorbereiding. Bovendien houden gemeentelijk beleid en uitvoering niet altijd op bij de stadsgrenzen. Dit geldt misschien wel in het bijzonder voor onderwijs. En zeker voor een stad als Schiedam, gelegen tussen de metropool Rotterdam en de waterwegsteden Vlaardingen en Maassluis. De regionale samenwerkingsverbanden nemen door een gekozen regionale aanpak steeds meer toe. En in de aanloop naar en na implementatie van het Centrum voor Jeugd en Gezin komen verschillende beleidsterreinen samen die tot op zekere hoogte een regionale afstemming behoeven. 3.2 Leerplicht en het Steunpunt Onderwijs Leerplicht Schiedam werkt actief samen met het Steunpunt Onderwijs en is betrokken bij: 3. 2.a. Plaatsingsadviescommissie (PAC) De PAC valt onder het Steunpunt Onderwijs, die tevens zorg draagt voor de coördinatie hiervan. De regionale commissie verzorgt de centrale intake en registratie van zorgleerlingen. Zij diagnosticeert individuele leerlingen en stelt handelingsplannen op in samenwerking met het onderwijs. Tevens zorgt de commissie voor de nazorg van deze leerlingen op de school zelf. Naast deskundigen van het Steunpunt nemen ook leerplichtambtenaren van de regio deel aan deze commissie. 3. 2.b. Zorg Advies Team (ZAT) Alle scholen voor voortgezet onderwijs hebben een Zorg Advies Team. In deze teams worden risicoleerlingen besproken, waarbij de (achterliggende) problematiek van de individuele leerling vanuit verschillende invalshoeken wordt bekeken. In deze Zat s spelen Steunpunt Onderwijs, Jeugdplein, Leerplicht, de schoolarts van de GGD en de leerlingbegeleiders van de scholen een prominente rol. 3. 2.c. VMBO actie 2006/2007 Aan het einde van het school/verslagjaar werden alle Schiedamse leerlingen 4 VMBO (zowel binnen Schiedam als daarbuiten) vlak voor de start van het landelijk eindexamen aangeschreven. Allereerst werden de leerlingen succes gewenst bij het komende examen maar vervolgens werd ingegaan op het belang en de (wettelijke) noodzaak om na het behalen van het diploma een vervolgopleiding te gaan volgen. Van de decanen van alle VMBO onderwijsinstellingen werd zorgvuldig geregistreerd wat de vermoedelijke vervolgopleiding van de betreffende leerlingen was. Leerlingen die nog geen vervolgopleiding hadden aangegeven werden actief bemiddeld door de trajectbegeleiders van het Steunpunt Onderwijs. Bij aanvang van het schooljaar 2007/2008 werd vervolgens nagegaan (via een koppeling met de IB groep ) of de betreffende leerlingen inderdaad stonden ingeschreven op de door hen aangegeven vervolgopleiding. Daar waar het leerplichtadministratiesysteem geen actuele schoolinschrijving liet zien werden de betreffende jongeren aangeschreven. Zij konden alsnog hun vervolgopleiding melden. Daar waar melding uitbleef werden de jongeren uitgenodigd door de leerplichtambtenaar. Door beperkingen in de personeelsformatie duurde het echter soms enige tijd voordat de jongeren opgeroepen werden. Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007 14
Toch was deze eerste VMBO actie succesvol. Van de 435 Schiedamse VMBO eindexamenkandidaten bleken uiteindelijk 6 jongeren door leerplicht opgeroepen te moeten worden. De anderen waren eind oktober geplaatst binnen een vervolgopleiding. Ook de opgeroepen leerlingen zijn uiteindelijk via bemiddeling van leerplicht geplaatst. 3.3 Leerplicht en de Regionale Meld- en Coördinatiefunctie (RMC) Het RMC speelt een belangrijke rol in het voorkomen van voortijdig schoolverlaten. Het beleid van de landelijke en lokale overheid is erop gericht het aantal schoolverlaters dat ongekwalificeerd op de arbeidsmarkt komt te verminderen. Het gaat daarbij om jongeren in de leeftijd 17 tot 23 jaar, die bij het verlaten van de school niet aansluitend bij een andere onderwijsinstelling worden ingeschreven en niet over een startkwalificatie¹ beschikken. ( ¹ tenminste diploma Havo/MBO niveau 2) Voor de risico leerlingen is de overstap van het VO naar een Regionale Opleiding Centrum (ROC) een belangrijke stap. Wanneer dit niet goed verloopt of wanneer de leerling hierbij niet goed begeleid wordt, is de kans groot dat de leerling afhaakt binnen het onderwijs en zonder startkwalificatie - gaat werken. De meeste leerlingen die binnenstromen bij het ROC zijn nog leerplichtig. De leerplichtambtenaar is een belangrijke partner om te controleren dat jongeren zich daadwerkelijk inschrijven bij een opleiding. De leerplichtambtenaar is de enige met een sanctiemiddel om jongeren binnen het onderwijs te houden en kan zo ook bemiddelen naar de juiste opleiding. Ook hier is de leerlingenadministratie van de gemeente een belangrijke factor. Enerzijds voor de controle van de inschrijving van leerplichtige leerlingen, anderzijds voor het registreren van het wel of niet behalen van een startkwalificatie. Onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal voortijdig schoolverlaters van de afgelopen twee jaar.. 2005-2006 2006-2007 Totaal aantal 17 tot 23 jaar 5.185 5.185 Geregistreerde VSV 701 680 Geregistreerde VSV als % van 17 23 jarigen 10.0% 13,11% (bron: Landelijke Effectrapportages RMC van het ministerie van OCW) 3. 4 Leerplicht en de aanpak van Voortijdig Schoolverlaters (VSV) Het beleid om voortijdig schoolverlaten te voorkomen wordt door de gemeenten Schiedam, Vlaardingen en Maassluis gezamenlijk ontwikkeld, aangezien de verschillende scholen voor voortgezet onderwijs in de drie gemeenten leerlingen herbergen uit de regio Nieuwe Waterweg Noord. De gemeenten werken hierbij samen met het samenwerkingsverband Weer Samen Naar School (Voortgezet Onderwijs, regio NWN). De uitvoering van het geformuleerde beleid vindt plaats door Stichting Zorg en het Steunpunt Onderwijs. Binnen één structuur werken leerplichtambtenaren (en leerplichtadministraties) van de drie NWN gemeenten én de trajectbegeleiders van het Steunpunt Onderwijs samen. Hierdoor wordt voorkomen dat er verschillen ontstaan in de benadering van leerplichtige en niet-leerplichtige voortijdig schoolverlaters. Voorbeelden van deze integrale samenwerking is het lidmaatschap van de leerplichtambtenaar van de PlaatsingsAdviesCommissie (PAC) van het Steunpunt Onderwijs, de betrokkenheid van leerplicht bij de intake, doorverwijzing en (traject)begeleiding van jongeren zonder startkwalificatie. In Schiedam worden voortijdige schoolverlaters door de sectie Leerplicht doorverwezen naar de RMCtrajectbegeleiders van het Steunpunt Onderwijs. Leerplicht werkt daarnaast ook samen met andere instellingen en organisaties die betrokken zijn bij preventie van voortijdig schoolverlaten. Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007 15
Hoofdstuk 4 Aanbevelingen (uit: Startnotitie Versterking Leerplichtfunctie) In het collegewerkprogramma 2006-2010 Alle Schiedammers worden de volgende ambities genoemd: 1. Vergroten van het aantal jongeren met een startkwalificatie (JEI 16) 2. Stimuleren van het melden van (school)verzuim (JEI 11) 3. Aanpak voortijdig schoolverlaten ( JEI 22) Om deze ambities te realiseren wil Leerplicht Schiedam: a. Een actieve bijdrage leveren in het realiseren van een sluitende aanpak voor jongeren tot 23 jaar die zodanig geschoold worden zodat zij een duurzaam perspectief op een plek op de arbeidsmarkt hebben; b. Actief participeren in de verdere ontwikkeling van een goede zorgstructuur, een doorlopende schoolloopbaan en een goede aansluiting op de arbeidsmarkt; c. Voorkomen van de zgn. leerplichtige thuiszitters door tijdige bemiddeling naar het onderwijs of opvangprojecten; d. Optimale uitvoering van de wettelijke taken op het gebied van de leer/kwalificatieplicht en RMC wetgeving; e. Direct toezicht op en advisering bij preventief verzuimbeleid op scholen binnen het leerplichtgebied (w.o. verzuimadministratie en verzuimmelding) f. Voldoende aandacht voor nazorg en relatiebeheer naar leerplichtigen, hun ouders/verzorgers en het onderwijsveld; g. Tijd en ruimte voor implementatie van beleid en vernieuwing. Voor de uitvoering van deze werkzaamheden worden de volgende aanbevelingen gedaan: 1.Versterking van de leerplichtfunctie Versterking van de leerplichtfunctie door uitbreiding van een formatieomvang die meer recht doet aan de lokale ambities en doelstellingen en in overeenstemming is met gemeenten in een vergelijkbare situatie. Concreet betekent dit een noodzakelijke uitbreiding van tenminste 1 fte. Hiermee komt de verdeling op 1 fte op 4700 leerplichtigen. Gelet op het voorgaande is dit een minimale uitbreiding maar moet gezien worden als een eerste streven naar een reële intensivering van de uitvoering van de leerplichttaken. 2.Vaststelling van een nieuwe ambtsinstructie De huidige ambtsinstructie dateert van 11 april 1995. In de leerplichtwet wordt het college van burgemeester en wethouders opgedragen om een instructie vast te stellen voor de leerplichtambtenaar. In 1994 publiceerde de toenmalige LVLA (Landelijke Vereniging Leerplicht Ambtenaren) een modelinstructie welke grotendeels door de Gemeente Schiedam werd overgenomen. De kwaliteit van handhaving van de leerplicht en het lokaal, regionaal en landelijk beleid ten aanzien van het voortijdig schoolverlaten is de laatste 10 jaar duidelijk verbeterd. Een wetswijziging van de leerplichtwet in 1994 en de invoering van de regionale meld en coördinatiefunctie in datzelfde jaar (inmiddels bij wetgeving verankerd) hebben gemeenten belangrijke instrumenten in handen gegeven om hun maatschappelijke zorg voor jongeren vorm te geven. Juist door actuele ontwikkelingen in de afgelopen jaren is er een nieuwe modelinstructie ontwikkeld door de VNG en de LVLA/Ingrado. Met de nieuwe instructie is gekozen voor een ambitieuze en eigentijdse leerplichthandhaving. Door dit model te kiezen als uitgangspunt voor een nieuwe ambtsinstructie voor de leerplichtambtenaren binnen de Gemeente Schiedam, kunnen de lokale ambities op dit beleidsterrein onderstreept en nader ingevuld worden. Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007 16
Uitvoering en tijdpad Januari 2008 April 2008 Mei 2008 Uitbreiding leerplichtformatie met 1 fte (voor 2008 te bekostigen uit de post Onvoorzien van de gemeentebegroting. Gevraagde extra inzet Voorjaarsnota 2009: Uitbreiding leerplichtformatie met 2 fte ( waarvan 1 fte reeds gehonoreerd zie hiervoor -) De derde leerplichtambtenaar is benoemd. 3 e kwartaal 2008 Ontwikkeling nieuwe ambtsinstructie Gemeente Schiedam. 3 e kwartaal 2008 Ontwikkeling intern plan van aanpak rond de verdere uitwerking van de werkprocessen binnen de sectie Leerplicht van de afdeling Educatie&Welzijn. 4 4 kwartaal 2008 Vaststelling Begroting 2009 en uitbreiding leerplichtformatie met 1 fte extra Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007 17
Samenvatting In Hoofdstuk 1 Inleiding wordt in het kort ingegaan op de actuele situatie bij de uitvoering van de leerplichtwet in het school/verslagjaar. Het school/verslagjaar 2006/2007 was een moeilijk jaar voor de sectie Leerplicht van de Gemeente Schiedam. Gedurende het grootste gedeelte van het jaar was er sprake van een personele onderbezetting. Behalve deze onderbezetting werd vastgesteld dat de formatieomvang niet in verhouding was met het aantal leerplichtigen in onze stad. Waar in omliggende steden sprake is van een verhouding van 1 fte op ca. 1800 leerlingen (Rotterdam) 5500 leerlingen (Vlaardingen) 4405 leerlingen (Maassluis) tonen berekeningen in Schiedam aan dat hier sprake is van 1 fte op ca. 7800 leerlingen. Gelet op het voorgaande ontstaan er knelpunten en een te grote belasting en werkdruk. De ambities uit het collegewerkprogramma en geformuleerde doelstellingen kunnen in onvoldoende mate gerealiseerd worden. Het College stelt begin 2008 een korte startnotitie vast. In de notitie worden de gemeentelijke ambities herbevestigd, de knelpunten bij de uitvoering daarvan geformuleerd en aanbevelingen gedaan ter versterking van de leerplichtfunctie. In Hoofdstuk 2 (Uitvoering van de leerplichtwet) wordt stilgestaan bij de uitvoering van alle taken uit de leerplichtwet. Door het weergeven van cijfermateriaal ontstaat een statistisch jaarbericht en zijn vergelijkingen met voorgaande jaren te trekken. Trends worden zichtbaar en bezien kan worden of gekozen beleid effectief is of dat nieuw of aanvullend beleid nodig is. Op 1 oktober 2006 waren er 11.296 leerplichtige leerlingen in Schiedam. Dit was een afname van 477 leerlingen t.o.v. het verslagjaar 2005/2006. Van 33 (partieel) leerplichtigen werd een onderzoek absoluut verzuim uitgevoerd door de leerplichtadministratie en/of de leerplichtadministratie omdat er geen officiële schoolinschrijving bekend was. Uiteindelijk bleken 6 leerplichtigen (nog) geen inschrijving te hebben. Deze werden in de loop van het verslagjaar allen ingeschreven/bemiddeld. Er werden 36 lopende zaken vanuit het schooljaar 2005/2006 meegenomen. Aan het einde van het verslagjaar werden 54 dossiers overgedragen naar het nieuwe schooljaar. In het verslagjaar werden 501 nieuwe zorgdossiers aangelegd. Een toename van 74 dossiers. Conclusie is dat er per verslagjaar meer nieuwe dossiers zijn aangemaakt en meer dossiers binnen dat verslag niet konden worden afgesloten. De verdeling van etniciteit bij de gemelde leerlingen is gevarieerd. Er is een toename van gemelde leerlingen met een Nederlandse nationaliteit (van 156 naar 195). Er is een stijging van het aantal meldingen vanuit het basisonderwijs (van 140 naar 167). Er is een daling in het aantal bemiddelingen van de leerplichtambtenaar bij dreigend schoolverzuim. (Van 119 naar 91) zulks onder invloed van de steeds beter wordende zorgstructuur in het onderwijs. Er lijkt een toename te zijn van het aantal keren schoolverzuim maar het is heel goed mogelijk dat door de aandacht voor en de verbreding van de meldingsplicht (o.a. voor het eerst bij de MBO instellingen in het schooljaar 2006/2007 geadministreerd) deze verhoging een vertekend beeld geeft. Het (luxe) verzuim rond de zomervakantie is inzet geweest van een leerplichtactie in het schooljaar 2004/2005. Het aantal meldingen van dit type verzuim liep aanvankelijk op maar laat in het verslagjaar een daling zien. Het vermoeden bestaat dat de acties van leerplicht én de scholen effect beginnen te krijgen. Wel werd 6 keer een proces verbaal opgemaakt voor dit luxe verzuim. Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007 18
Er is een toename van het aantal opgemaakte processen verbaal inzake verzuim (excl het hiervoor genoemde luxe verzuim rond de zomervakantie). Van 13 naar 21. Er was in het verslagjaar geen enkel proces verbaal inzake absoluut verzuim (= niet ingeschreven staan als leerplichtige) In het verslagjaar was sprake van een flinke toename van het aantal verzoeken voor een verlof voor > dan 10 dagen. (Van 14 naar 35 verzoeken). Er is een duidelijke afname van het aantal verleende vrijstellingen van de volledige of partiele leerplicht. (Van 11 naar 1) Er is een lichte toename van het aantal schorsingen (van 62 naar 67) maar een afname van het aantal verwijderingen (van 11 naar 5) In Hoofdstuk 3 wordt de relatie van Leerplicht Schiedam met andere (gemeentelijke, landelijke) beleidsterreinen gelegd en wordt ook gekeken naar de samenwerking in de regio. In Hoofdstuk 4 worden op basis van een eerder vastgestelde startnotitie rond de noodzakelijke versterking van de leerplichtfunctie de gemeentelijke ambities genoemd en aangegeven op welke wijze deze gerealiseerd moeten worden. Hierbij worden aanbevelingen gedaan en een tijdpad gegeven voor de nadere uitwerking hiervan. Jaarverslag Leerplicht Schiedam: Statistisch jaaroverzicht schooljaar 2006/2007 19