Februari 2010 Brancheschets Horeca
Brancheschets Horeca Afdeling Arbeidsmarktinformatie Redactie: Rob de Munnik, Marijke Oosterhuis & Niek Veeken 10-2-2010 Landelijk Bedrijfsadviseur Horeca Patricia Oosthof tel. 020-7514972 Email patricia.oosthof@uwv.nl 1. Structuur van de sector Horeca De sector Horeca omvat (SBI 1993) de deelsectoren: Hotel-restaurants Cafetaria s, lunchrooms, snackbars Hotels, pensions, conferentieoorden IJssalons Jeugdherbergen, kamphuizen Cafés e.d. Kampeerterreinen Kantines Vakantieappartement, bungalowpark Catering Restaurants Bron: CBS 2. Bedrijven en banen van werknemers in de horeca In onderstaand overzicht is een splitsing gemaakt tussen hotels, restaurants, cafés, cafetaria s en overige horeca 1. Tabel 1 Aantal bedrijven naar deelsector 2009 Deelsector Aantal bedrijven Aandeel percentage Hotels 2.480 6% Restaurants 10.415 27% Cafés en dergelijke 9.860 26% Cafetaria s en ijssalons 8.430 22% Overige horeca 7.365 19% Totaal 38.550 100% Bron: CBS Statline, gegevens 2009 1 Omvat kampeerterreinen, verhuur van vakantiehuisjes, kantines en catering. 2
Afbeelding 1 Verdeling bedrijven horeca sector 2009 19% 6% 27% 22% 26% Hotels Restaurants Cafés en dergelijke Cafetaria s en ijssalons Overige horeca Bron: CBS Statline, gegevens 2009 In de horeca zijn bijna 40.000 bedrijven actief. Het grootste aantal bedrijven zitten in de deelsectoren restaurants (27%) en cafés (26%). Cafetaria s hebben met bijna 22% ook een behoorlijk aandeel. Uit de gegevens van CBS blijkt verder dat er de afgelopen jaren een toename was van hotels (zonder restaurant), ook het aantal cafetaria s vertoont een gestage groei. Tabel 2 Aantal banen naar deelsector 2008 Deelsector Aantal bedrijven Aandeel percentage Hotels 51.000 16% Restaurants 101.200 31% Cafés en dergelijke 57.100 18% Cafetaria's en ijssalons 58.900 18% Overige horeca 54.200 17% Totaal Bron: CBS Statline, gegevens 2008 322.400 100% 3
Afbeelding 2 Verdeling banen horeca sector 2008 17% 16% 18% 31% 18% Hotels Restaurants Cafés en dergelijke Cafetaria's en ijssalons Overige horeca Bron: CBS Statline, gegevens 2008 De meeste banen (31%) zijn te vinden bij de restaurants. De overige deelsectoren nemen ieder 16 tot 18% van het totaal voor hun rekening. Volgens de gegevens van het CBS is het aantal banen de laatste twee jaar met 16.000 toegenomen. Deze toename zit vooral bij de cafetaria s en in iets mindere mate bij de restaurants. 3. De beroepsbevolking in de horeca naar geslacht, leeftijd en opleidingsniveau Tabel 3 Geslacht Mannen Vrouwen Leeftijd 15-29 jaar 30-49 jaar 50-65 jaar Beroepsbevolking Horeca naar kenmerken Horeca (%) Alle sectoren (%) 50% 57% 50% 43% 45% 22% 40% 54% 15% 24% Onderwijsniveau Lager onderwijs Middelbaar onderwijs Hoger onderwijs 39% 24% 50% 44% 11% 32% Bron: ROA, 2009, De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014 De mannen en vrouwen zijn gelijk vertegenwoordigd in de horeca. Qua leeftijd wijkt de horeca sterk af. Er zijn veel jongeren en juist weinig ouderen werkzaam in de horeca. In het opleidingsniveau ligt een nadruk op de lagere - en middelbare opleidingen en is er een zeer sterke ondervertegenwoordiging van de hogere opleidingen. 4
4. Opleidingen en beroepen In tabel 4 worden de opleidingen weergegeven die gangbaar zijn in de horeca en in tabel 5 de meest voorkomende beroepen. De opleidingen in tabel 4 zijn opleidingen die frequent worden gevolgd voor een baan in de horeca, echter het aantal baanopeningen en de instroom schoolverlaters hebben niet alleen betrekking op de horecabranche maar op alle sectoren. Tabel 4 Opleidingen in de horeca HAVO/VWO VMBO theoretische leerweg MBO horeca Basisonderwijs VMBO (uiterlijke) verzorging MBO handel VMBO consumptief en levensmiddelentechniek MBO administratie en logistiek MBO verzorging Opleidingen in de Horeca Aandeel Verwachte baanopeningen tot 2014 Bron: ROA, 2009, De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014 Verwachte instroom schoolverlaters tot 2014 Knelpunten persooneelsvoorziening in perspectief Arbeidsmarkt- 2014 15% 166.000 133.300 enige goed 15% 138.600 47.100 groot goed 13% 18.000 19.600 enige redelijk 7% 40.500 118.200 geen slecht 6% 41.100 36.200 enige redelijk 3% 40.800 49.000 vrijwel geen matig 3% 600 8.600 geen slecht 3% 25.400 36.500 vrijwel geen matig 3% 42.700 46.500 enige redelijk Voor de grootste horecaopleiding, MBO horeca, worden er enkele knelpunten op het gebied van personeelsvoorziening verwacht en zijn de arbeidsmarktperspectieven voor schoolverlaters redelijk. Tabel 5 Beroepen in de horeca Hulpkrachten horeca en verzorging Interieurverzorgers Bedrijfshoofden horeca Verzorgend personeel Receptionisten en administratieve employees Cafe- en snackbarhouders Beroepen in de Horeca Aandeel Verwachte baanopeningen tot 2014 Bron: ROA, 2009, De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014 Knelpunten persooneelsvoorziening in 2014 31% 58.600 groot 22% 48.800 enige 16% 3.300 groot 10% 65.100 groot 4% 29.100 groot 4% 1.800 groot Voor veel beroepen in de horeca worden grote knelpunten verwacht op het gebied van personeelsvoorziening in 2014. De algemene conclusies uit het onderzoek van ROA 2 voor de horeca zijn: Het aandeel van personen in de horeca met alleen basisonderwijs of praktijkgericht VMBO neemt af. Het aandeel van personen in de horeca met VMBO tl neemt juist toe. Bij de beroepen neemt het aandeel van de bedrijfshoofden en verzorgend personeel in de horeca af. Het aandeel van de receptionisten en administratieve employees neemt juist toe. 2 De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2014 5
5. Verwachtingen en prognoses Door UWV-Werkbedrijf zijn in 2009 prognoses opgesteld. Door de snel veranderende economische ontwikkeling is het zaak de ontwikkeling van de werkgelegenheid en vacatures met enige voorzichtigheid tegemoet te treden. Afbeelding 3 laat zien dat van 2005 tot 2008 er sprake is van een aanzienlijke toename van het aantal banen. In 2009 en 2010 neemt de toename af, al is er nog wel sprake van een bescheiden groei van het aantal banen. Afbeelding 3 Ontwikkeling banen Horeca (x1000) 310 305 300 295 290 285 280 275 270 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Voor de ontwikkeling van de vacatures in de horeca is het beeld minder slecht dan de ontwikkeling in de totale economie. In 2009 zullen de vacatures flink terugvallen, net als voor het totaal van de sectoren. In 2010 is te verwachten dat de horeca zich beter herstelt dan het totaal van de sectoren. Afbeelding 4 Ontwikkeling van vacatures Horeca (2005=100) 140% 120% 100% 80% 60% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Horeca en catering Totaal 6
6. Vacatures in 2009 In het onderzoek vacatures in Nederland 2009 3 wordt de horecabranche samengevoegd met de handel. Omdat de sectoren niet zo heel veel verschillen, zijn de resultaten op beide sectoren van toepassing. Afbeelding 5 Vervulde vacatures naar kenmerken dienstverband Werkervaring gevraagd Geen werkervaring gevraagd Vast Tijdelijk met uitzicht op vast Tijdelijk Korter dan een half jaar Half tot een jaar Langer dan een jaar Korter dan 12 uur 12-31 uur 32 uur of meer 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Handel en Horeca Totaal Uit afbeelding 5 blijkt dat: Er verhoudingsgewijs veel vacatures zijn waarvoor geen werkervaring wordt gevraagd; Er vaker sprake is van tijdelijke contracten; De duur van de contracten vaker dan gemiddeld voor korte duur zijn; Het relatief vaker deeltijdbanen zijn. 3 De resultaten van dit onderzoek hebben betrekking op de gehele Nederlandse vacaturemarkt 7
Afbeelding 6 Vervulde vacatures naar persoonskenmerken Man Vrouw Jonger dan 25 jaar 25-39 jaar 40-54 jaar 55 jaar en ouder Etnische minderheid Geen etnische minderheid Basisonderwijs VMBO HAVO, VWO MBO HBO, WO Had een baan Nee, zat zonder werk Nee, was schoolverlater Nee, is student Geen werk/ wel uitkering Geen werk/ geen uitkering 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Handel en Horeca Totaal Uit afbeelding 6 blijkt dat in de sector handel en horeca: De aangenomen kandidaten vaak jonger zijn dan 25 jaar; Relatief meer mensen worden aangenomen met lagere opleidingen en er een ondervertegenwoordiging is van de hogere opleidingen; Veel studenten worden aangenomen. 7. Horeca beroepen: Top 20 vacatures en aanbod (NWW korter dan 6 maanden werkloos) Bij UWV WERKbedrijf staan de volgende aantallen vacatures en werkzoekenden korter dan 6 maanden geregistreerd. 8
Tabel 6 November 2009 Medewerker bediening horeca Medewerker cafetaria, counter Medewerker uitgifte horeca Kok Aziatisch Huishoudelijk medewerker (hotel, instelling) Keukenassistent Zelfstandig werkend kok Afwasser Medewerker bedrijfsrestaurant Basiskok Bedrijfsleider/ondernemer klein horecabedrijf (inclusief Barkeeper Medewerker bediening horeca (luxe restaurant) Keukenhulp instelling Chef-kok klein restaurant Kok Zuid-Europees Eerste medewerker bediening horeca Pizzabakker Chef-kok luxe restaurant Kok Balkan, Turks, Grieks Top 20 vacatures en NWW <6 maanden Aantal openstaande vacatures NWW < 6 maanden 888 2178 425 342 409 631 341 119 229 944 206 840 194 330 152 165 111 905 98 394 58 261 45 322 37 167 33 136 27 87 26 37 21 187 18 50 17 44 16 27 De selectie omvat alleen de zogenaamde horecaberoepen. De vacatures kunnen ook uit andere sectoren dan de sector horeca afkomstig zijn. Bovendien zullen grotere horecainstellingen ook vacatures hebben van meer administratieve of logistieke aard. Uit tabel 6 4 blijkt dat er veel vacatures zijn voor beroepen als medewerkers voor bediening, cafetaria en uitgifte. Voor medewerker bediening horeca en medewerker uitgifte horeca is er ook voldoende aanbod bij het UWV ingeschreven. Echte krapte zit bij beroepen waarvoor in verhouding veel vraag en weinig aanbod is zoals medewerker cafetaria en kok Aziatisch. afbeelding 7 Vacatures en aanbod (UWV) Horeca 2009 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 Januari Maart Mei Juli September November vacatures aanbod Afbeelding 7 laat zien dat de ontwikkeling van vraag en aanbod in de horeca bij het UWV WERKbedrijf betrekkelijk gelijkmatig is verlopen. Alleen in september is een (korte) opleving van de vraag. Daarna zakte de vraag wat in bij een langzaam oplopend aanbod. 4 Voor actuele vraag en aanbod cijfers zie branchemonitorpagina op Intranet. 9
8. Ontwikkeling WW uitkeringen 2009 De instroom en uitstroom in de WW zal doorgaans in de pas lopen met de algemene economische ontwikkeling. Hieronder is het beeld te zien van de ontwikkeling van WW rechten in de WW sector horeca in 2009. De linkeras geeft de waarden aan voor de stand van de (lopende) WW rechten. De rechteras geeft de waarden aan voor de in- en uitstroom. De instroom neemt toe in juli en in oktober-december. De uitstroom is alleen in april boven het niveau van instroom gekomen. Afbeelding 8 Ontwikkeling WW Horeca 2009 1.800 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 Januari Maart Mei Juli September November nieuw recht beeindigd recht lopend recht 9. Links Arbeidsmarktinformatie van Kenniscentra Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (KBB's) - trends http://www.kansopwerk.nl/templates/mercury.asp?page_id=1473 - rapporten http://www.kansopwerk.nl/templates/mercury.asp?page_id=1475 http://www.horeca.org/ Koninklijk Horeca Nederland is dé brancheorganisatie voor de horecaondernemer. www.svh.nl Horeca branche instituut (ondernemen, werken, leren) http://www.kenniscentrumhoreca.nl/pages/default.aspx Bedrijfschap horeca en catering www.stagemarkt.nl Informatie over stages en leerbanen. www.cbs.nl Doorklikken naar statline voor meer statistische gegevens http://www.werk.nl/portal/page/portal/werk_nl/werknemer/meer_weten/kansen_vergroten/kans %20verkennen Informatie over de kans op werk 10