Beleidsnotitie Visie Integrale Kindcentra (IKC) in Lingewaard Ruimte voor talentontwikkeling S. Kolkman December 2015 3
Naam opsteller S. Kolkman Datum vaststelling Team Sociaal Beleid Vastgesteld door Datum en versie december 2015 en 3 Eventueel publicatiedatum **
Inhoudsopgave Samenvatting 4 1. Inleiding 5 2. Startnotitie met uitgangspunten IKC 5 3. Wat is een IKC en waar komt het vandaan? 5 4. Harmonisatie voorschoolse voorzieningen 8 5. Verantwoordelijkheid en rol gemeente 8 Bijlage 1 Landelijke ontwikkelingen 10 Bijlage 2 De situatie in Lingewaard 11 Bijlage 3 Overzicht scholen, voorschoolse voorzieningen, BSO en IKC s in Lingewaard 12 3
Samenvatting Wat willen we bereiken De gemeente Lingewaard en haar partners streven voor elk kind van 0-27 jaar naar het realiseren van optimale ontwikkelingskansen en volwaardig participeren in onze maatschappij binnen zijn/haar mogelijkheden. Uit onderzoek 1 is gebleken dat als we zo vroeg mogelijk starten met duurzaam investeren in (jonge) kinderen, dit er uiteindelijk voor zorgt dat: ze met minder achterstand naar de basisschool gaan; een startkwalificatie halen in het onderwijs; op langere termijn minder afhankelijk zijn van sociale voorzieningen; minder in aanraking komen met justitie en; een hoger inkomen bereiken. Het IKC-concept houdt in dat kinderen binnen de reguliere voorzieningen in Lingewaard die ondersteuning (talenten, taal, zorg, enz.) krijgen die ze nodig hebben om zich optimaal te kunnen ontwikkelen Het kind centraal dus! Vanuit het perspectief van het sociaal domein komt zo ook het uitgangspunt van de gemeentelijke jeugdhulpverlening: zicht op kind en gezin in beeld! Ons streven is dat er in 2018 minimaal in elke kern een IKC is. In de drie grote kernen is dat al gerealiseerd, de focus ligt dus op de drie kleine kernen: Angeren, Doornenburg en Haalderen. Wat gaan we daarvoor doen? De primaire verantwoordelijkheid voor de realisatie van het streefbeeld voor het IKC ligt bij de partners zelf: schoolbesturen, kinderopvang en peuterspeelzaalwerk. De kans op succes in Lingewaard is aanzienlijk, omdat partners zich committeren en bereid zijn tot samenwerking op dit terrein. Dit is in de praktijk al duidelijk zichtbaar, aangezien een groot deel van onze partners onderdeel is van één of meer IKC s in wisselende samenstelling. Ook het besluit om per 1 januari 2017 de voorschoolse voorzieningen te gaan harmoniseren speelt hierbij een belangrijke rol. De gemeente ziet voor zichzelf vooral een regisserende, stimulerende en verbindende rol. In het jeugdbeleid heeft de gemeente een regiefunctie die als gevolg van de transitie jeugdzorg verder is vergroot. De gemeente probeert samen met haar partners de outcome in het sociaal domein te realiseren. Het resultaat moet uiteindelijk zijn dat iedere volwassenen zich zelfstandig kan redden in onze participatiesamenleving. Gemeentelijke regie hierop voeren betekent in de praktijk dat de gemeente regie en beleid moet voeren gericht op het aanbod (waaronder ook sport en cultuur) voor alle kinderen in haar gemeente. De gemeente is bij uitstek de partij om maatschappelijke partijen te verbinden en tot maatschappelijk partner te maken op basis van een gezamenlijke en gedragen visies en doelen. Op initiatief van de gemeente zijn bijvoorbeeld de betrokken partners met elkaar in gesprek gegaan over de verdere ontwikkeling van IKC s. Nu doen wij in dat proces een stapje terug en leggen de bal terug bij het veld! Wat hebben we daarvoor nodig? De ontwikkeling van IKC s gebeurt idealiter van onderop, zo ook in Lingewaard. Gemeentelijke regie betekent daarbij vooral het verbinden van partijen op inhoud en het faciliteren van het proces. E.e.a. is afhankelijk van de lokale situatie en dus maatwerk. Wie goed wil regisseren om dat maatwerk te kunnen realiseren heeft (relatieve) vrijheid nodig voor het beste resultaat. Die is er tot op heden niet door de beperkingen in wet en regelgeving tussen onderwijs en opvang, maar binnen de mogelijkheden die er zijn, pakken wij zoveel mogelijk onze rol en verantwoordelijkheid. Wat mag het kosten? Deze beleidsnotitie brengt geen kosten met zich mee. 1 1 Visie Doorgaande Ontwikkelingslijn 2013: Nobelprijswinnaar James Heckman heeft op basis van langdurig onderzoek in Amerika positieve effecten vastgesteld van investeringen in jonge kinderen. Dit zijn: o.a. betere schoolprestaties, minder misdaad, meer kans op werk, minder uitkeringsafhankelijkheid. Deze positieve effecten zetten zich door in de volgende generatie. Elke geïnvesteerde dollar levert 4 tot 9 dollar rendement op. 4
1. Inleiding Voor u ligt de beleidsnotitie Visie Integrale Kindcentra in Lingewaard. Deze is een uitwerking van de op 30 april 2015 vastgestelde startnotitie Visie Integrale Kindcentra. 2. Startnotitie met uitgangspunten IKC In 2012 heeft de gemeenteraad een visie op de doorgaande ontwikkelingslijn vastgesteld. Deze visie luidt: De gemeente Lingewaard en haar partners streven voor elk kind en jongere van 0-27 jaar naar het realiseren van optimale ontwikkelingskansen en volwaardig participeren in onze maatschappij binnen/zijn haar mogelijkheden. De startnotitie is door de gemeenteraad vastgesteld op 30 april 2015. In deze startnotitie zijn de uitgangspunten opgenomen, die een Integraal Kindcentrum (verder IKC) in Lingewaard kenmerken. Deze uitgangspunten zijn in overleg met het veld opgesteld. O.a. op de masterclassbijeenkomst op 6 november 2014 heeft de gemeente veel input ontvangen. Uitgangspunten die een IKC in Lingewaard kenmerken: Eén organisatie 2 met één naam, één aansturing en een interdisciplinair team van medewerkers voor kinderen van 0 t/m 12 jaar (of zelfs 0-14 jaar. VO) en de ouders (één loket). Eén pedagogische en educatieve visie voor de ontwikkeling van het kind, vastgelegd in één beleidsplan voor de hele organisatie. Dagarrangement (met flexibele tijden) voor alle kinderen op het gebied van onderwijs, opvang, (talent-) ontwikkeling, ontspanning en zorg, uitgaande van 52 weken per jaar. Verbinden (voorschoolse voorzieningen met basisschool (intern begeleiders) en basisschool met voortgezet onderwijs, maar ook met andere voorzieningen, zoals logopedie), Verbreden (breed aanbod en brede samenwerking) en Verdiepen (samenwerking op inhoud, opbrengstgericht werken, zelfde thema s/methoden). Doorgaande ontwikkeling van het kind staat centraal, over de grenzen van organisaties heen! Diversiteit i.p.v. uniformiteit! In deze notitie gaan we uitgebreider in op het IKC. Wat is het, waar komt het vandaan en waar gaan we naar toe? En niet onbelangrijk, wat is de rol van de gemeente daarbij en wat verwacht de gemeente van haar samenwerkingspartners? Ook tijdens de raadsbehandeling van de startnotitie in april 2015 werden vragen gesteld over de kwaliteitsindicatoren, de organisatie van een IKC, de rol van de gemeente en de link met jeugdhulpverlening/jeugdzorg. In de komende hoofdstukken krijgt u een antwoord op deze vragen. 3. Wat is een IKC en waar komt het vandaan? Een IKC is een samenwerkingsvorm van in ieder geval basisonderwijs, kinderopvang (voorzieningen voor opvang voor kinderen van 0-4 jaar) en tussen-en naschoolse opvang (4-12 jaar), waarin gewerkt wordt vanuit één pedagogische/didactische visie, onder aansturing van één leiding. Voor deze kindcentra bestaat geen (landelijk) blauwdruk. Het blijft te allen tijde lokaal maatwerk, afgestemd op de specifieke situatie in de buurt of wijk en de vraag/behoeften van kinderen en ouders. Een IKC biedt de juiste randvoorwaarden voor toegankelijke, moderne en op het kind afgestemde opvang, ontwikkeling en onderwijs. Meer informatie over de ontwikkeling van onderwijs en opvang tot IKC s de afgelopen jaren treft u aan in Bijlage 1: Landelijke ontwikkelingen. 2 Bestaande uit minimaal 2 juridische entiteiten 5
Het IKC-concept houdt in dat kinderen binnen de reguliere voorzieningen die ondersteuning (talenten, taal, zorg, enz.) krijgen die ze nodig hebben om zich optimaal te kunnen ontwikkelen. Hierbij staat het kind altijd centraal! Vanuit het perspectief van het sociaal domein komt zo ook het uitgangspunt van de gemeentelijke jeugdhulpverlening: zicht op kind en gezin in beeld! Dat geeft de mogelijkheid om meer preventief en sneller en gerichter actie te ondernemen bij kinderen met beginnende zorgproblemen. Dat geldt ook voor andere stagnaties in de ontwikkeling, zoals een taalachterstand. Meer inzet op preventie zorg voor snellere regulering van de problemen. Dat heeft vooral een positieve invloed op een stabiele ontwikkeling van kinderen met als bijkomend aspect een mogelijk positief financieel voordeel op zorgbudgetten. In een IKC gaat het uiteraard niet alleen om zorgproblematiek, ook het accent op individuele talentontwikkeling van kinderen wordt verhoogd. En dit heeft weer een positieve invloed op de toekomstige arbeidsmarkt en dus op de nationale economie. De samenhangende pedagogische omgeving van een IKC biedt veel voordelen: Een doorlopende leerlijn: door continuïteit in de pedagogische aanpak en begeleiding van kinderen wordt een betere basis geboden voor de ontwikkeling van kinderen; Een sluitende signaleringsketen: door de structurele samenwerking van de verschillende partners kan beter geanticipeerd worden op ontwikkelingsvragen en/of zorgen; De sluitende dagarrangementen bieden voor ouders meer mogelijkheden om arbeid en zorg te combineren. De versnippering van organisaties, met bijbehorende openingstijden en regels, sluit niet meer aan bij de behoeften van veel ouders; ouders kiezen graag voor service en kwaliteit, ze zoeken één organisatie, waar ze hun kinderen met een gerust hart de gehele dag laten doorbrengen; Het IKC sluit goed aan bij de Nederlandse hedendaagse opvoedingsidealen; kinderen wordt ruimte geboden om zich breed te ontplooien en hun talentent te ontdekken en ontwikkelen. Tot slot zijn er ook efficiency voordelen (bijvoorbeeld met betrekking tot de overlegstructuur) en mogelijkheden tot een verbeterde exploitatie van voorzieningen. Een IKC voor kinderen van 0-12/0-14 jaar is geen doel op zich. Het is een middel. Het ultieme doel is om ieder kind zodanig te begeleiden en te stimuleren dat het haar of zijn eigen plek weet te vinden in een sterk veranderende wereld, een wereld die we nu nog niet kennen. Vandaag de dag noemen we dat talentontwikkeling ieder kind krijgt kansen om zijn vermogens te ontdekken en te ontwikkelen, zodat het een plezierig en waardevol leven kan leiden. In de tussenruimte de ruimte tussen gezin en samenleving van het IKC bereiden kinderen zich voor op die open toekomst en oefenen ze met elkaar in een veilige en uitdagende ruimte om hun toekomst te vormen. Dat vereist maatwerk. Geen kind ontwikkelt zich op dezelfde manier. Pluraliteit is dus een gegeven, het uitgaan van en omgaan met verschillende uitdagingen. Met de organisatie van IKC S onder één leiding komt er een verbetering in de huidige versnippering/knip in: 1. Multidisciplinair samen werken aan een passend ontwikkelingsconcept voor kinderen 2. Vragen en wensen van kind en ouder staan centraal 3. Kwalitatief goed onderwijs opvang - zorg, passend voor ieder afzonderlijk kind 4. Ieder kind krijgt heeft thuisnabij: onderwijs opvang zorg vrije tijd 5. Aansluitend dagarrangement: onderwijs, een onderdeel van een breed team! 6. Samenwerking (intensieve) rondom kinderen en hun ouders 7. Antwoord op vragen om thuisnabije zorg hulp onderwijs opvang vrije tijd. 8. Bijdrage leveren aan sociale cohesie en de leefbaarheid in buurt of wijk 9. Mogelijke achterstanden van kinderen voorkomen en proberen weg te nemen 6
10. Actieve deelname van (alle) kinderen aan de samenleving bevorderen 11. Kinderen een goede dagindeling bieden Het IKC impliceert dat er één uitvoerende organisatie is of ontstaat onder één leiding. Dit is de meest gewenste en tevens meest vergaande vorm om menskracht en middelen optimaal in te zetten. Het gewenste eindbeeld kan slechts geleidelijk en gefaseerd gerealiseerd worden, zeker ook wanneer rekening wordt gehouden met de harmonisatie van de voorschoolse voorzieningen. Strikt formeel zijn er tot op heden altijd twee of drie organisaties actief in een IKC, want de financieringsstromen en juridische verschijningsvormen voor onderwijs, kinderopvang en eventueel peuterspeelzaalwerk zijn gescheiden/verschillend. Daarover moet ook gescheiden verantwoording worden afgelegd aan diverse organisaties. Vanuit de optiek van ouders en kinderen zou het IKC als één organisatie moeten functioneren (aan de voorkant) die zich in de directe woonomgeving van de kinderen bevindt. Zolang de wetgeving op dit terrein nog niet wijzigt, participeren er formeel minimaal twee organisaties in één IKC (aan de achterkant). Maar ongeacht de huidige wet- en regelgeving, alle partners binnen een IKC streven naar kwalitatief goede IKC s, die voldoen aan onderstaande criteria: Een basisaanbod voor alle kinderen van 0-12 jaar/0-14 jaar, waarbij er een didactische en pedagogische ontwikkelingslijn is voor alle kinderen. Het realiseren van een sluitend voor- en vroegschoolse educatie voor kinderen van 2-6 jaar, die dit op basis van hun ondersteuningsvraag en de geformuleerde toewijzingscriteria vragen van de voorschoolse voorzieningen en het basisonderwijs. Het realiseren van een warme overdacht van de voorschoolse periode naar de school. Het zo vroeg mogelijk signaleren (vroegsignalering) van ontwikkelingsachterstand of voorsprong en andere ontwikkeling gerelateerde zaken en het kunnen bieden van een passende aanpak/sluitende zorgketen, in samenwerking met andere partijen in de wijk en woonplaats, zoals sport, cultuur en welzijn (vindplaats gericht werken). Breed aanbod van sport, cultuur en welzijn; ook dit zijn belangrijke partners. Het IKC is in een aantal gevallen de stip aan de horizon, het gewenste eindbeeld, maar in een aantal gevallen ook al werkelijkheid. In Lingewaard zijn er inmiddels diverse IKC s ontstaan (zie bijlage 3). Op basis van de startnotitie IKC heeft de gemeenteraad besloten dat het streven van de gemeente Lingewaard is dat er in 2018 in elke kern minimaal één IKC is. Tot op heden zijn alleen in de drie grote kernen, Bemmel, Gendt en Huissen, IKC s gerealiseerd. Inmiddels wordt ook voor de andere drie kernen, Angeren, Doornenburg en Haalderen, hierover door het veld nagedacht. Voorzieningen hoeven geen onderdeel te gaan maken van een IKC; zij kunnen hiertoe niet worden verplicht. Mede als gevolg van alle ontwikkelingen en het besluit van de gemeente Lingewaard om per 1 januari 2017 de voorschoolse voorzieningen te gaan harmoniseren, hebben de volgende betrokken partners op 22 september 2015 in een bijeenkomst met de gemeente besloten verder met elkaar in overleg te gaan over de vorming/doorontwikkeling van IKC s met voorschoolse voorzieningen in alle kernen van Lingewaard. - ATOS (school) - Batavorum (school) - SVPO de Linge (school) - Kinderopvang de Linge - Kinderopvang Zonnekinderen - Kinderopvang SKAR - SVPO de Linge (peuterspeelzaalwerk) Dit overleg heeft op moment van schrijven nog niet plaatsgevonden en de resultaten van die gesprekken kunnen dus ook nog niet worden verwerkt in deze notitie. Een tweede gesprek hierover heeft 17 november 2015 plaatsgevonden. Indien mogelijk zullen de resultaten mondeling verder worden toegelicht bij de raadsbehandeling van deze notitie. Uiteraard worden de uitkomsten ook verwerkt in de beleidsnota over de harmonisatie van de voorschoolse voorzieningen, die medio 2016 wordt aangeboden aan de gemeenteraad. 7
4. Harmonisatie voorschoolse voorzieningen Met de invoering van de wet OKE heeft het Rijk ingezet op de harmonisatie van de wet- en regelgeving van peuterspeelzalen en kinderopvang. De huidige splitsing tussen beide voorschoolse voorzieningen is een onnatuurlijke en levert in de huidige tijd van bezuinigingen ook ongewenste onderlinge concurrentie op. Het harmoniseren van beide voorzieningen is een landelijke ontwikkeling, die zowel voor de ontwikkeling van IKC s als voor een toekomstbestendig aanbod van peuterspeelzaalwerk noodzakelijk wordt geacht. In Lingewaard is op 1 oktober 2015 het besluit genomen om deze twee voorzieningen per 1 januari 2017 te harmoniseren. Doel is een nieuw en transparant stelsel te ontwikkelen dat toegankelijk is voor alle kinderen in Lingewaard. Uitwerking vindt de komende maanden plaats. Specifieke aandacht gaat uit naar toegankelijke en goede voor- en vroegschoolse educatie. Totstandkoming van een goede infrastructuur voor VVE is van groot belang voor de ontwikkeling van een doorgaande ontwikkelingslijn van kinderen van de voorschoolse voorzieningen naar het basisonderwijs. 5. Verantwoordelijkheid en rol gemeente De primaire verantwoordelijkheid voor de realisatie van het streefbeeld voor het IKC ligt bij de partners zelf: schoolbesturen, kinderopvang en peuterspeelzaalwerk. De kans op succes in Lingewaard is aanzienlijk, omdat partners zich committeren en bereid zijn tot samenwerking op dit terrein. Dit is in de praktijk al duidelijk zichtbaar, aangezien een groot deel van onze partners onderdeel is van één of meer IKC s in wisselende samenstelling. De gemeente ziet voor zichzelf vooral een regisserende, faciliterende en verbindende rol. De formele positie van de gemeente ten opzichte van de partners is zeer verschillend en de stapeling van regelingen bemoeilijkt tot op heden een efficiënte regie. De mogelijkheden te sturen op kinderopvang zijn zeer beperkt, aangezien deze sector privaat is georganiseerd. Dit geldt ook voor de schoolbesturen, die bekostigd worden door de rijksoverheid. Naast de genoemde voorzieningen bestaan er ook nog andere kleinschalige voorzieningen in Lingewaard, zoals een klein kinderdagverblijf, een niet-gesubsidieerde peuterspeelzaal en gastoudervang. Omdat er ook bij deze voorzieningen sprake is van een private markt, heeft de gemeente daar weinig invloed op. Directe sturing is nu nog wel mogelijk op het gebied van peuterspeelzaalwerk via de subsidie (totdat de harmonisatie van voorschoolse voorzieningen een feit is) en op het gebied van de voorschoolse educatie op basis van de Wet OKE. Daarna kan de gemeente sturen m.b.t. de subsidie danwel inkoop van peuteropvangplaatsen (afhankelijk van de verdere uitwerking) vanaf 2017. Verder heeft de gemeente de rol van extern toezichthouder voor de kinderopvang en peuterpeelzaalwerk op basis van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. Voor het jeugdbeleid als geheel heeft de gemeente een regiefunctie (regisserende rol) die als gevolg van de transitie jeugdzorg verder is vergroot. De gemeente probeert samen met haar partners de outcome in het sociaal domein te realiseren. Het resultaat moet uiteindelijk zijn dat iedere volwassene zich zelfstandig kan redden in onze participatiesamenleving. Gemeentelijke regie hierop voeren betekent in de praktijk dat de gemeente regie en beleid moet voeren gericht op het aanbod voor alle kinderen in haar gemeente. Het werken met en voor kinderen moet in de praktijk binnen de kaders van het sociaal domein, een ongedeelde, ongesegmenteerde werkelijkheid zijn. In tegenwoordige werkelijkheid opereren de partijen noodzakelijkerwijs vanuit hun eigen opdracht en verantwoordelijkheid binnen de gescheiden wet- en regelgeving. De gemeente is de enige partij die het algemeen belang moet afwegen binnen de democratische context (controleerbaar). Op basis van die afweging worden politieke keuzes gemaakt die invloed hebben op de randvoorwaarden van het beleid. De gemeente is mede hierdoor bij uitstek de partij om maatschappelijke partijen te verbinden en tot maatschappelijk partner te maken op basis van een gezamenlijke en gedragen visies en doelen (verbindende rol). 8
De ontwikkeling van IKC s gebeurt idealiter van onderop, zo ook in Lingewaard. Gemeentelijke regie betekent daarbij vooral het verbinden van partijen op inhoud en het faciliteren van het proces. E.e.a. is afhankelijk van de lokale situatie en dus maatwerk. Wie goed wil regisseren om dat maatwerk te kunnen realiseren heeft (relatieve) vrijheid nodig voor het beste resultaat. Die vrijheid binnen de wet- en regelgeving is er tot op heden, maar binnen de mogelijkheden die er zijn, pakken wij zoveel mogelijk onze rol en verantwoordelijkheid. Op initiatief van de gemeente zijn bijvoorbeeld de betrokken organisaties met elkaar in gesprek gegaan over de verdere ontwikkeling van IKC s. Nu doen wij in dat proces een stapje terug en leggen de bal terug bij het veld! De nog door de gemeenteraad vast te stellen nieuwe sportnota heeft als motto: Meedoen is belangrijker dan winnen. Dat is het uitgangspunt van het sportbeleid 2016-2020 in Lingewaard. Meedoen betekent dat iedereen mee zou moeten kunnen doen op zijn of haar niveau. Er is aanbod voor iedereen en de drempels om te kunnen sporten zijn zo laag mogelijk. Ook binnen het onderwijs en de voorschoolse voorzieningen komt hiervoor steeds meer aandacht. Kinderen komen via het onderwijs en voorschoolse voorzieningen in aanraking met diverse sporten. Dit geldt ook voor het gemeentelijke cultuureducatiebeleid. Op verschillende manieren wordt aandacht besteed aan drama, kunst, zang muziek enz. Binnen de IKC s spelen sport en cultuur een grote rol, zeker ook in op het naschoolse aanbod. Wij vinden kwaliteit binnen de IKC s erg belangrijk. IKC s kunnen hun kwaliteit zelf beoordelen aan de hand van de kwaliteitskaart Brede School en Integraal Kindcentrum. Vanuit onze gemeentelijke rol kijken wij naar het brede aanbod (bijv. van sport en cultuur) binnen de IKC s, de doorgaande ontwikkelingslijn, Voor- en Vroegschoolse Educatie, de warme overdracht. Ook houdt de GGD toezicht op de kwaliteit van de voorschoolse voorzieningen binnen de IKC s en de Inspectie van het Onderwijs op de basisscholen. Wanneer een school of voorschoolse voorziening (nog) geen onderdeel is van een IKC, doet dat nog niets af aan de kwaliteit van de voorziening. Er zijn verschillende verschijningsvormen van samenwerkende organisaties die werken met en vooral voor kinderen! De notitie Kindcentra 2020, een realistisch perspectief geeft een heel mooi en actueel beeld van de huidige situatie in Nederland en waar we met zijn allen naar toe zouden moeten gaan. De gemeente Lingewaard staat volledig achter het pleidooi voor goede pedagogische voorzieningen voor kinderen met de twee onderstaande kernelementen: 1. Toegangsrecht Ieder kind krijgt recht op toegang tot een minimum aantal uren kinderopvang. Dit toegangsrecht is geldig bij alle voorzieningen voor jonge kinderen (dagopvang, buitenschoolse opvang of een kindcentrum). Daarnaast kunnen ouders die dat nodig hebben, bijvoorbeeld in verband met de combinatie van arbeid en zorg, aanvullende kinderopvang inkopen. 2. Eén organisatie voor ontwikkelen en leren Wettelijke verankering van kindcentra: een kindcentrum is een pedagogische voorziening voor ontwikkeling en educatie van kinderen van nul tot en met twaalf jaar. Vanuit één organisatie kan zowel kinderopvang als primair onderwijs aangeboden worden. Kindcentra kunnen zo doorgaande ontwikkellijnen en rijke dagprogramma s bieden, die een beroep doen op alle talenten van kinderen en kindnabije zorg regelen. Onderwijs- en kinderopvangorganisaties beslissen zelf of zij op willen gaan in een kindcentrum. Graag verwijzen wij u naar: http://www.kindcentra2020.nl/nieuws/boek-kindcentra-2020-de-uitwerking voor de volledige notitie. Het zou mooi zijn als de Rijksoverheid op korte termijn een aantal besluiten 3 gaat nemen over dit belangrijke thema: de optimale (talent)ontwikkeling van kinderen, ons gezamenlijke doel! Gemeente Lingewaard, Team Sociaal Beleid, Susan Kolkman, november 2015 3 O.a. Harmonisatie voorschoolse voorzieningen, Onderwijsachterstandenbudgetten, Gewichtenregeling PO, IKC s, peuteropvang, VVE 9
Bijlage 1 Landelijke ontwikkelingen Sinds het begin van deze eeuw is steeds sprake van een verdergaande beweging in de richting van integratie van voorzieningen voor kinderen tot en met 12 jaar. Genoemd worden enkele belangrijke mijlpalen en voorbeelden. Begin 2002 bracht de Commissie Dagarrangementen haar advies uit aan vijf departementen; de commissie deed voorstellen om onderwijs, opvang en vrije tijd beter af te stemmen op de leefstijl en tijdbesteding van ouders en kinderen. In 2004 startte Operatie Jong, een samenwerkingsverband tussen de ministeries van VWS, OCW, Justitie, BZK en Financiën met als doel aanbevelingen te doen voor een sterk en resultaatgericht jeugdbeleid. Met drie sturingsadviezen onder de titel Koersen op het Kind werd het project in 2006 afgesloten. Koersen op het kind bepleitte om alle regelingen op het gebied van opvang in één hand te brengen, waarbij het kind en zijn ontwikkeling centraal stonden. Dit sloot aan bij de brede school ontwikkeling die geruime tijd eerder was ingezet door VWS en OCW. Onder de brede school verstonden de betrokken ministeries VWS en OCW netwerk van onderwijs, welzijn en zorg voor kinderen en ouders. Een netwerk bestaande uit de school en andere voorzieningen (zorginstellingen, cultuur, sport en bijvoorbeeld politie) met als doel de actieve deelname van kinderen aan de samenleving te bevorderen, kinderen een goede dagindeling te bieden, mogelijke achterstanden weg te nemen en hun sociale competentie te vergroten. In vervolg op de motie Van Aartsen-Bos (2006) werd met ingang van 2007 de voor- en naschoolse opvang de taak van de schoolbesturen (nadat eerder al de tussenschoolse opvang onder de verantwoordelijkheid van de school was gebracht). Als ouders dat willen zijn schoolbesturen verplicht daarvoor een aanbod te doen. Veel scholen zijn begonnen met een vorm van makelaarschap, waarbij een externe partij werd ingehuurd als aanbieder. Met name het zelf aanbieden van buitenschoolse opvang binnen de school begint populair te worden, maar stuit op problemen vanwege de complexe huisvestingsregels. Steeds meer scholen hanteren andere schooltijden of bieden sluitende dagarrangementen aan (zoals de kantoortijdenscholen). Een recente variant vormen de Sterrenscholen, die uitgaan van een nieuwe organisatie van onderwijs en opvang. De afgelopen jaren is een brede coalitie ontstaan van werkgevers, werknemers- en belangenorganisaties die zich inzetten voor doorlopende dagarrangementen voor kinderen. In 2009 ontving staatsecretaris Sharon Dijksma het advies Nieuwe tijden in onderwijs & opvang: een advies van het veld aan de regering. Een jaar later bracht de Taskforce/Onderwijs zijn eindrapport uit. De Taskforce met onder meer vertegenwoordigers van kinderopvang, schoolbesturen, ouders, werkgevers en werknemersorganisaties pleitte voor de oprichting van kindcentra, waarin kinderen van 0-12 de hele dag werden begeleid en adviseerde de integratie van geldstromen van peuterspeelzaalwerk, kinderopvang en VVE om integrale voorzieningen mogelijk te maken. De VNG diende een petitie in samen met de G32 gemeenten waarin gepleit wordt voor een ongedeelde basisvoorziening voor kinderen 0-12 jaar. Tot begin 2013 liep het landelijke stimuleringsproject Andere Tijden in Onderwijs en Opvang, dat kennis bundelt en initiatieven ontwikkelt. In 2010 bracht de Klankbordgroep Integrale Kindcentra waarin een aantal belangrijke partners uit de wereld van onderwijs, kinderopvang op persoonlijke titel waren vertegenwoordigd, op verzoek van het ministerie van OCW, het rapport Op weg naar het integraal kindcentrum uit. Het rapport beschrijft de belemmeringen en oplossingen om kinderopvang en onderwijs dichter op elkaar te organiseren. Voortbouwend op de petitie van de VNG en het Project Andere Tijden besloot een aantal gemeenten niet langer te wachten en zelf een begin te maken met de realisatie van kindcentra. 10
Bijlage 2 De situatie in Lingewaard Voorschoolse voorzieningen (15-10-2015) Op dit moment zijn er in Lingewaard de volgende voorschoolse voorzieningen en vormen van formele kinderopvang: 11 peuterspeelzalen en 17 kinderdagverblijven (incl. groepen peuteropvang). Kinderopvang en peuterspeelzaalwerk werken voor dezelfde leeftijdsgroep en beide zijn verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het jonge kind en de voorbereiding op de basisschool. Ze doen dat echter onder verschillende financiële regelingen. Door bezuinigingen op het peuterspeelzaalwerk en groei van de kinderopvang heeft enige jaren geleden een verschuiving plaatsgevonden van peuterspeelzaal naar opvang. Door de bezuiniging op de kindertoeslag voor ouders staat echter de kinderopvang onder druk en loopt de capaciteit terug. Hierdoor trekt het peuterspeelzaalwerk weer iets aan. Buitenschoolse opvang wordt aangeboden op 18 locaties, verder is er gastouderopvang (122 gastouders). Doorlopende leerlijnen en kwaliteit Voorschoolse educatie (VVE) wordt in Lingewaard zowel aangeboden door peuterspeelzalen als door kinderopvangvoorzieningen. Vroegschoolse educatie wordt niet specifiek aangeboden door de schoolbesturen op alle scholen in Lingewaard. De gemeente werkt samen met betrokken partijen aan de totstandkoming van een goed en toegankelijk aanbod en aan doorlopende leerlijnen. Zicht op de kwaliteit van VVE heeft de gemeente momenteel naar aanleiding van de bestandopnamen VVE in Lingewaard van de onderwijsinspectie. Er zijn resultaatafspraken gemaakt voor de vroegschoolse educatie en op welke wijze deze gemeten worden. Er is vaak sprake van een warme overdracht, met de LOV-procedure als nuttig instrument. Een doorlopende leer- en ontwikkelingslijn is daarmee niet altijd gerealiseerd, omdat kindvolgsystemen en voor- en vroegschoolse programma s nog niet altijd op elkaar aansluiten. 11
Bijlage 3 Overzicht scholen, voorschoolse voorzieningen, BSO en IKC s in Lingewaard Hieronder het overzicht van de verschillende voorzieningen per kern. Als er voorzieningen met dezelfde kleur onder elkaar staan, zit men al in één gebouw/heel dicht bij elkaar/wordt er al nauw samengewerkt. De zes IKC s zijn geel/vet gearceerd. ANGEREN Basisschool Peuterspeelzaal Kinderdagverblijf BSO SVPO de Linge Marang Pinkeltje Kinderopvang SKAR De Torteltuin Krullevaarsnest BEMMEL Basisschool Peuterspeelzaal Kinderdagverblijf BSO SVPO de Linge De Borgwal SVPO de Linge Pius X SVPO de Linge Donatushof SVPO de Linge Mikado Het Olifantenbos Kinderopvang de Linge Kinderopvang Mikado ATOS IKC De Regenboog Kinderopvang SKAR De Hobbit De Frodo s SVPO de Linge Hummelhonk Kinderopvang de Linge Peuteropvang Hummelhonk T. van Engen & H. van t Oerke Het Oerkind Engen Zonnekinderen De Wolkenwereld De Wolkenwereld Kinderopvang SKAR Drakenburcht DOORNENBURG Basisschool SVPO de Linge De Doornick Kinderopvang SKAR SVPO de Linge Peuterspeelzaal Kinderdagverblijf BSO Gijsje Fort Toverrijk GENDT Basisschool Peuterspeelzaal Kinderdagverblijf BSO SVPO de Linge IKC De Vonkenmorgen IKC De Vonkenmorgen Kinderopvang De IKC De IKC De Vonkenmorgen Linge Vonkenmorgen Kinderopvang Zonnekinderen De Sterrenregen De Sterrenregen ATOS IKC De Tichelaar Kinderopvang Zonnekinderen IKC De Tichelaar IKC De Tichelaar HAALDEREN Basisschool Peuterspeelzaal Kinderdagverblijf BSO SVPO de Linge De Wieling Peuterhofje Kinderopvang SKAR De Papegaai Het Piratennest 12
HUISSEN Basisschool Peuterspeelzaal Kinderdagverblijf BSO HUISSEN LOOVELDEN Batavorum IKC Binnenstebuiten: De Boemerang SVPO de Linge IKC Binnenstebuiten: Dikkie Dik Kinderopvang Zonnekinderen IKC Binnenstebuiten: De IKC Binnenstebuiten: De Volle Maan Volle Maan HUISSEN T ZAND Batavorum IKC Het Sterrenbos Kinderopvang Zonnekinderen IKC Het Sterrenbos IKC Het Sterrenbos SVPO de Linge De Zandkabouter (16) HUISSEN CENTRUM Batavorum IKC De Abacus Kinderopvang SKAR Twinkel Toy Toy OT EN SIEN ATOS Het Holthuus Kinderopvang SKAR Toverspan SVPO de Linge Het Drieluik t Blägehofke Kinderopvang de Kinderopvang de BSO het Drieluik Linge Vlindertuin HUISSEN OVERIG Kinderopvang SKAR De Toverbal Kinderopvang SKAR Sportburcht Kinderopvang Zonnekinderen De Zon De Zon R. Bootsma & L. van Benjamin der Meijde 13
Bronnen: - SIHP Visiedocument kindcentrum 2013 - Rapport Brede School keuringen, gemeente Almere, september 2014 - www.boeiend-kinderopvang.nl - Gemeente Lingewaard, Visie Doorgaande Ontwikkelingslijn 0-27 jaar, oktober 2013 - Startnotitie Visie Integrale Kindcentra in Lingewaard, april 2015 - VNG concept-notitie Kindcentra en de positie van gemeenten, september 2015 - Notitie Kindcentra 2020, oktober 2015 14