RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN 2014 IN DE GEMEENTE Ermelo Plaats : Ermelo Gemeentenummer : 0233 Onderzoeksnummer : 278180 Datum onderzoek : 23 september 2014 Datum vaststelling : 12 februari 2015
Pagina 2 van 16
INHOUDSOPGAVE VOORWOORD.......................................... 5 1 INLEIDING............................................ 6 2 VVE IN DE GEMEENTE ERMELO.............................. 8 3 CONCLUSIES.......................................... 15 Pagina 3 van 16
Pagina 4 van 16
VOORWOORD In de periode 2007-2012 heeft de Inspectie van het Onderwijs een landelijke bestandsopname uitgevoerd naar de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie (vve). Daarna is het signaalgestuurde toezicht op vve in werking getreden. Het signaalgestuurde toezicht vve begon eind 2013 met het versturen van digitale vragenlijsten naar de 315 middelgrote en kleine gemeenten. Voor de 37 grote gemeenten is er tot en met 2015 een apart monitortraject. Op basis van een analyse van de digitale vragenlijsten is besloten om in middelgrote en kleine gemeenten waar risico s ten aanzien van de uitvoering van de wettelijke vve-verplichtingen lijken te bestaan, een onderzoek uit te voeren. Het onderzoek is uitgevoerd in de tweede helft van 2014. Dit rapport beschrijft in hoeverre de gemeente Ermelo in 2014 voldoet aan de eisen ten aanzien van vve en welke veranderingen hebben plaatsgevonden ten opzichte van de bestandsopname. De hoofdinspecteur primair onderwijs en speciaal onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 5 van 16
1 INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar het gemeentelijke beleid ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie (vve) in de gemeente Ermelo in 2014. De aanleiding van het onderzoek is het mogelijk bestaan van risico s ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. De basis van het onderzoek is een digitale vragenlijst die de gemeente heeft ingevuld. De inspectie heeft deze vragenlijst geverifieerd aan de hand van de aangeleverde documenten en de toelichting daarop in een gesprek met betrokkenen van de gemeente. Vervolgens heeft de inspectie de eisen met betrekking tot het vve-beleid beoordeeld en de veranderingen ten opzichte van de bestandsopname in beeld gebracht. Het signaalgestuurde toezicht op de vve-locaties maakt nog geen deel uit van dit onderzoek. De inspectie start na de zomer van 2014 met het signaalgestuurde toezicht op vve op de locaties. De signalen van de GGD zijn leidend om te bepalen welke peuterspeelzalen en kinderdagverblijven met voorschoolse educatie worden bezocht. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Analyse van de beantwoorde digitale vragenlijst in relatie tot de bevindingen tijdens de bestandsopname. Analyse van aanvullend opgevraagde informatie in relevante beleidsdocumenten van de gemeente. Intern overleg met het team Kinderopvang over GGD-toezicht in de gemeente. Een gesprek met de betrokken beleidsambtenaar over het vve-beleid van de gemeente. Beoordeling van vve-beleid van de gemeente Ermelo. Toezichtkader Als basis voor de beoordeling gelden de beoordelingscriteria toezichtkader vooren vroegschoolse educatie voor gemeenten, zoals die te vinden zijn op: Pagina 6 van 16
www.onderwijsinspectie.nl > onderwijssectoren > voor- en vroegschoolse educatie. Opbouw rapport Hoofdstuk 2 geeft een beeld van het vve-beleid op gemeentelijk niveau. Daar wordt ingegaan op de ontwikkeling van de gemeente sinds de bestandsopname (paragraaf 2.1) en op de door de gemeente aangeleverde vve-documenten (paragraaf 2.2). Tenslotte geeft de inspectie in dit hoofdstuk een oordeel over het gemeentelijke vve-beleid (paragraaf 2.3). Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over het vve-beleid in de gemeente Ermelo. Pagina 7 van 16
2 VVE IN DE GEMEENTE ERMELO De gemeente Ermelo heeft een digitale vragenlijst ingevuld. Op basis van de antwoorden heeft de inspectie mogelijke risico s gesignaleerd ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie. De digitale vragenlijst levert informatie over: wel of geen afspraken van de gemeente met de schoolbesturen en de houders over de doelgroepdefinitie, toeleiding, doorgaande lijn en resultaatafspraken; het bereik; de veranderingen bij de aspecten ouderbeleid, integraal vve-programma, externe zorg en interne kwaliteitszorg; het aantal vve-locaties en het aantal locaties waar de GGD tekortkomingen heeft gesignaleerd in het eerste domein (pedagogische praktijk). De beoordeling van het gemeentelijke beleid is gebaseerd op de digitale vragenlijst, opgevraagde gemeentelijke beleidsdocumenten, eventuele aanvullende informatie en het gesprek met de gemeente (zie paragraaf 2.3). Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. 2.1 Ontwikkeling van vve in de gemeente Ermelo sinds de bestandsopname Algemeen. Tijdens de bestandsopname zijn de meeste vve-indicatoren op gemeentelijk niveau aangemerkt als verbeterpunt, dit betreft de indicatoren: 1a1 definitie doelgroepkind, 1a2 bereik, 1a3 toeleiding, 1a4 ouders, 1a6 externe zorg, 1a7 interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen, 1a8 doorgaande lijn, 1b vve-coördinatie op gemeentelijk niveau, 1c systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau, 2a GGD-rapport en 2b gemeentelijk subsidiekader. Pagina 8 van 16
Voor indicator 1a9 Resultaten is een afspraak gemaakt die inhoud dat er op 1 augustus 2013 resultaatafspraken zijn gemaakt. De indicator die destijds als voldoende is aangemerkt, betreft: 1a5 integraal vve-programma gemeentelijk niveau. In de afgelopen periode tussen de bestandsopname in 2012 tot heden heeft de gemeente beperkte vooruitgang geboekt ter verbetering van voor-en vroegschoolse educatie (verder vve). Vooruitgang is geboekt door resultaatafspraken te maken met de voor- en vroegscholen in de gemeente. Deze afspraken lopen van 2014 tot 1 april 2017 maar zijn nog niet gemonitord. Een aantal verbeterpunten die genoemd zijn in de rapportage ten tijde van de bestandsopname zijn op dit moment nog niet opgepakt. De gemeente is zich er van bewust de regie te moeten voeren over de verdere ontwikkeling van vve. Om echter aan veranderingen te kunnen werken wil de gemeente eerst een inventarisatie van vve maken. Vervolgens zal ze nieuw beleid gaan ontwikkelen. Ontwikkelingen waar de gemeente op dit moment aan denkt zijn: - het omzetten van de peuterspeelzalen naar peuteropvang om zodoende de opvang van de peuters in aanmerking te laten komen voor de financiële tegemoetkoming via het Rijksbeleid waardoor ouders betere (financiële) mogelijkheden hebben hun kind(eren) aan te melden voor vve. - het uitvoeren van een pilot voor het opstellen van de doorgaande lijn tussen verschillende voor- en vroegscholen. Vanaf de opname van peuterspeelzalen in het LRKP is één peuterspeelzaallocatie "Ukkie Pukkie" als VVE locatie aangemerkt. Lokaal is hier nog geen definitief besluit over genomen. Verder is het aantal van drie vroegscholen gelijk gebleven. Dit zijn de Goede Herderschool, Prins Bernhard school en de Augustinus. 2.2 Lijst met de vve-documenten die de gemeente Ermelo heeft aangeleverd De gemeente heeft naar aanleiding van dit onderzoek onderstaande documenten toegezonden. - Plan van Aanpak pilot West (versie 18 juni 2014); - Aandacht voor indiening nulmeting resultaatafspraken basisonderwijs VVE (versie 2 april 2014); - Collegebesluit resultaatafspraken (versie 2013); Pagina 9 van 16
- Doelgroepkinderen Ukkie en Pukkie (versie 2013); - Doelgroepkinderen SBPE, 1, 2, 3 en 4 (versies 2013); - Plan van aanpak resultaatafspraken basisonderwijs Ermelo, werkdocument (versie 4 oktober 2012); - Resultaatafspraken basisonderwijs (versie 2012). 2.3 Het gemeentelijk vve-beleid In deze paragraaf geeft de inspectie haar bevindingen weer over het gemeentelijke vve-beleid. Per domein is beschreven op welke punten de inspectie het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de verificatie van de digitale vragenlijst door middel van documentenanalyse en gesprekken met vertegenwoordigers van de gemeente. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van het beeld uit de digitale vragenlijst van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID 1 2 3 4 1A1 1A2 1A3 1A4 1A5 1A6 1A7 1A8 1A9 1B 1C Definitie doelgroepkind Bereik Toeleiding Ouders Integraal vve-programma Externe zorg Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen Doorgaande lijn Resultaten Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau Pagina 10 van 16
DE VVE-CONDITIES 1 2 3 4 2A 2B De inspectie publiceert jaarlijks ook een oordeel over het toezicht dat door de gemeenten op de kinderopvang en peuterspeelzalen wordt uitgevoerd. Voor meer informatie hierover zie www.onderwijsinspectie.nl >onderwijssectoren > Kinderopvang. GGD-rapport Gemeentelijk subsidiekader Toelichting: 1 Verbeterpunten met een afspraak 1a3: Toeleiding Er zijn binnen de gemeente geen afspraken vastgelegd wie er wanneer verantwoordelijk is voor de toeleiding van doelgroepkinderen naar voorschoolse educatie. De inspectie en de gemeente Ermelo spreken af dat bovengenoemde afspraken over toeleiding uiterlijk 1 mei 2015 zijn gemaakt en zijn vastgelegd. 2 Verbeterpunten 1a4. Ouders De gemeente heeft nog geen beleid vastgelegd om ouders als partner te betrekken bij het voorkomen van achterstanden bij peuters. Het ontbreekt verder aan een analyse van de ouderpopulatie en aan concrete doelen en te verwachten resultaten ten aanzien van het ouderbeleid. Daarom is het beleid omtrent ouders als verbeterpunt aangemerkt. 1a6. Externe zorg Het beleid is door de gemeente niet gewijzigd ten opzichte van de bestandsopname. Dat betekent dat het onduidelijk is in het gemeentelijk beleid welke externe zorgstructuren er zijn voor peuters en kleuters. Daarnaast zijn de afspraken en de procedures, alsmede de verantwoordelijkheden voor de zorg aan de kinderen in de voor- en vroegscholen niet vastgelegd. Voor de gemeente is dit een verbeterpunt. 1a7. Interne kwaliteitszorg voor- en vroegscholen De gemeente heeft geen afspraken met de vve-instellingen over de wijze waarop ze hun eigen kwaliteit evalueren, verbeteren en borgen. 1b. Vve-coördinatie Ten opzichte van de bestandsopname heeft op dit punt geen verandering plaatsgevonden. De gemeente heeft geen documenten waarin de coördinatie Pagina 11 van 16
van de verschillende partijen en betrokkenen bij vve en de onderlinge afstemming duidelijk is vastgelegd. Het betreft hier onder andere de wijken, de welzijnsorganisaties, de houders van peuterspeelzalen en kinderdagverblijven en de schoolbesturen. Het plan van aanpak "Pilot doorlopende leerlijn Kind Centraal Ermelo", biedt daarvoor wel mogelijkheden maar een nadere en concrete uitwerking is er (nog) niet. Om die reden merkt de inspectie deze indicator ook nu weer aan als een verbeterpunt. 1c. Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau Op gemeentelijk niveau dienen de afspraken over VVE minimaal één keer per jaar te worden geëvalueerd. Daarbij komen in ieder geval aan bod: de doelgroepbepaling het bereik en de toeleiding de doorgaande lijn de warme overdracht de opbrengsten van VVE Over deze evaluatie en de conclusies met de verbeterpunten horen rapportages beschikbaar te zijn. Die zijn niet geschikbaar. 2A GGD-rapport Op grond van de OKE-wet (art. 2.19, lid 1 van de Wet kinderopvang en kwaliteit peuterspeelzalen) dient de gemeente Ermelo GGD-toezicht uit te laten oefenen op de basiskwaliteit voorschoolse educatie van de peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Úit de gegevens op de website van de voorschool Ukkie en Pukkie blijkt dat er 13 september 2013 voor het laatste een onderzoek heeft geplaats gevonden. Het 8e domein "Voorschoolse Educatie" maakte echter geen deel uit van deze inspectie. De gemeente heeft aangegeven dat op 15 december 2014 een onderzoek, waarvan ook het 8e domein onderdeel zal uit maken, door de GGD zal worden uitgevoerd. Het rapport zal later volgen. De bevindingen zijn nog niet bekend. 2B Gemeentelijk subsidiekader In de gemeente Ermelo wordt subsidie verstrekt aan één aanbieder van VVE (peuterspeelzalen). Niet duidelijk is echter of er concrete afspraken zijn vastgelegd met betrekking tot de voorwaarden voor vve (namelijk: betreffende de groepsgrootte, de kind-leidster ratio, de minimaal tien uren voor het vveaanbod, de kwalificatie en de scholing van de beroepskrachten voor het vveaanbod). Daarnaast moet er ook een scholingsplan zijn voor de VVE-locatie, dat jaarlijks wordt vastgesteld. Pagina 12 van 16
3 Voldoende 1a2. Bereik Op grond van het aantal 4- en 5-jarigen met een leerlinggewicht op 1 oktober 2009 zou de gemeente Ermelo 27 kindplaatsen moeten creëren op de voorscholen. - Bereik 2012 is dat er 33 kinderen deelnamen aan het vve-programma. - Bereik 2013 is dat er 48 kinderen deelnamen aan het vve-programma. Uit deze gegevens blijkt niet hoeveel kindplaatsen gerealiseerd moeten worden volgens de eigendoelgroepdefinitie van de gemeente. Deze indicator wordt als voldoende beoordeeld. 1a5. Integraal vve-programma De gemeente Ermelo heeft gekozen voor een integraal VVE-programma in de voorscholen (zie eerder toegezonden beleidsdocumenten ten tijde van de bestandsopname). Het gebruik van een kindvolgsysteem, als middel om de ontwikkeling te volgen en het aanbod te plannen, hoort hiervan onderdeel uit te maken. Er zijn volgens de gemeente geen aanpassingen in dit beleid aangebracht. 1a8. Doorgaande lijn De betrokken partijen hebben afspraken gemaakt over de warme overdracht. Het gaat om zowel een schriftelijke als mondelinge overdracht van doelgroepkinderen van de voorschool naar de basisschool. Er is een overdrachtsformulier ontwikkeld om de doorgaande lijn te versterken tussen de voorscholen naar de basisscholen. Verder heeft de gemeente een pilot uitgevoerd om een doorgaande leerlijn uit te werken. De afronding daarvan vindt momenteel plaats. 1a9. Resultaten De gemeente heeft concrete resultaatafspraken gemaakt met zowel de voor- als de vroegscholen. De afspraken lopen van 2014 tot en met 2017. Monitoring heeft nog niet plaatsgevonden. 4 Voorbeeld voor anderen 1a1. Definitie doelgroepkind Alle kinderen in de gemeente Ermelo in de leeftijd van 2 tot 4 jaar, met een (risico op een) taalachterstand in het Nederlands en die door hun opvoeding of omgeving onvoldoende worden voorbereid op het leren op school behoren tot de vve-doelgroep. Mondeling is door de gemeente aangegeven dat dezelfde doelgroepdefinitie tevens geldt voor de kleuters. Pagina 13 van 16
Pagina 14 van 16
3 CONCLUSIES De inspectie heeft op het niveau van de gemeente het beleid voor de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Ermelo beoordeeld. Dit vanwege mogelijke risico s ten aanzien van de uitvoering van wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie. Conclusies gemeentelijk vve-beleid Uit het onderzoek blijkt dat de gemeente Ermelo zich op een aantal wettelijke eisen heeft verbeterd ten opzichte van de bestandsopname in 2012. Op één punt heeft de gemeente echter ook een achteruitgang laten zien. Dit betreft indictaor 1a3, toeleiding. Verbeteringen betreffen de indicatoren 1a1, 1a2, 1a8 en 1a9. Het is voor de gemeente Ermelo noodzakelijk om zich verder te verbeteren. Op acht onderdelen is het vve-beleid namelijk nog van onvoldoende niveau. De inspectie ziet op die onderdelen nog mogelijkheden voor verdere verbetering van het vve-beleid in de gemeente Ermelo en gaat er vanuit dat de gemeente deze samen met de houders van de peuterspeelzalen, de locaties met voorschoolse educatie en de basisscholen oppakt. Verbeterafspraken 1a3 Toeleiding. Verbeterpunten 1a4 Ouderbeleid 1a6 Externe zorg 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen 1b Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau 1c Systematische evaluatie en verbetering op gemeentelijk niveau 2a GGD-toezicht 2b Gemeentelijk subsidiekader Voldoende oordelen 1a2 Bereik 1a5 Integraal vve-programma 1a8 Doorgaande lijn 1a9 Resultaatafspraken Voorbeelden voor anderen 1a1 Definitie doelgroepkind Pagina 15 van 16
Vervolgafspraak: - Er zijn binnen de gemeente geen afspraken vastgelegd wie er wanneer verantwoordelijk is voor de toeleiding van doelgroepkinderen naar voorschoolse educatie. De inspectie en de gemeente Ermelo spreken af dat bovengenoemde afspraken over toeleiding uiterlijk 1 mei 2015 zijn gemaakt en zijn vastgelegd. - Signaalgestuurd toezicht: de inspectie zal begin 2015 opnieuw een vragenlijst sturen naar de middelgrote en kleine gemeenten en een inschatting maken van mogelijke risico s. Tevens worden daarbij de uitkomsten van eventuele locatieonderzoeken meegenomen. Op grond van de analyses wordt opnieuw bekeken in welke gemeenten in 2015 een onderzoek plaatsvindt. Pagina 16 van 16