Collegebericht Weeknummer: 20 Datum vergadering 17-5-2016 Ambtenaar M. de Ruijter/ E. Joosten Registratienummer Bb16.0042 Telefoonnr. 0255 567581 Portefeuillehouder(s) A. Verkaik E-mailadres mruijter@velsen.nl Bijlagen - Onderwerp: Plan van aanpak maatschappelijke integratie statushouders Geachte leden van de raad, In het kader van de actieve informatievoorziening berichten wij u het volgende: Door de hogere instroom van vluchtelingen in Europa en Nederland, worden gemeenten geconfronteerd met een hogere taakstelling voor het huisvesten van statushouders. Niet alleen de huisvesting, maar met name de maatschappelijke integratie is een belangrijke voorwaarde voor een statushouder om een goede start te kunnen maken en mee te kunnen doen in de Nederlandse samenleving. De uitgangspunten van de gemeentelijke dienstverlening aan statushouders zijn, net als binnen het sociaal domein, het leveren van maatwerk, participatie stimuleren en waar dat van toepassing is één plan met één contactpersoon voor de statushouder (naar het uitgangspunt binnen de jeugdhulp). Het ligt voor de hand dat die contactpersoon iemand van Vluchtelingenwerk is en wanneer de maatschappelijke begeleiding door Vluchtelingenwerk eindigt het sociaal wijkteam (alleen als dat nodig is). Hieronder wordt per thema omschreven: - wat de doelstelling is - hoe de doelstelling wordt bereikt en wie de betrokken partijen zijn - wat de actie- en/ of aandachtspunten zijn Leidraad hierbij is mede het bestuursakkoord dat de VNG eind 2015 sloot met het kabinet en het uitwerkingsakkoord dat 28 april is gesloten tussen deze partijen. Waar mogelijk en nodig worden de extra financiële middelen die bij het sluiten van het uitwerkingsakkoord beschikbaar zijn gesteld, ingezet ten behoeve van de actiepunten genoemd in dit collegebericht. De thema s zijn: 1. Taal en inburgering/ scholing 2. Maatschappelijke begeleiding 3. Gezondheid (fysiek/geestelijk) en zorg 4. Werk en inkomen 5. Vrijwilligerswerk 6. Dagbesteding 7. Onderwijs
In de bijlage wordt onderstaande schematisch weergegeven. 1. Taal en inburgering/ scholing Statushouders leren zo snel mogelijk de Nederlandse taal, normen en waarden, zodat zij zo snel mogelijk in staat zijn om mee te doen. De frequentie van de inburgeringscursussen gaat omhoog. De cursussen die Vluchtelingenwerk Velsen in samenwerking met NL Training verzorgt gaan van 3 dagdelen per week naar 5 dagdelen per week. Hierdoor is er nog ruimte voor de statushouder voor bijvoorbeeld een (beroeps)opleiding, stage of betaalde baan en hoeft de verplichte inburgering de weg naar betaald werk niet in de weg te staan. De cursussen van Vluchtelingenwerk betreffen een combinatie van scholing door een gecertificeerde instelling (NL Training) en informele ondersteuning (taalmaatjes en vrijwilligers van Vluchtelingenwerk die NL Training ondersteunen in de klas). Vluchtelingenwerk is ook bezig met de uitbreiding van het aantal taalklassen. Het gros van de inburgeringsplichtigen volgt de cursussen bij Vluchtelingenwerk. Een kleiner deel volgt de cursussen bij het Nova College of Ad Appel Taaltrainingen. Stichting Welzijn Velsen biedt taalcursussen aan voor statushouders die een extra steuntje in de rug nodig hebben bij het aanleren van de taal. Deze taalcursussen zijn minder professioneel van aard dan de cursussen van Vluchtelingenwerk, Nova of Ad Appel. Ook het verrichten van betaald werk en/of vrijwilligerswerk draagt in belangrijke mate bij aan de inburgering en het meedoen. Daarover meer onder de thema s 4 en 5. Onderzocht wordt of in het kader van het Europees Sociaal Fonds (ESF) in regionaal verband subsidie aangevraagd kan worden voor een pre-inburgeringprogramma. Op regionaal niveau kan worden bepaald of gesprekken met het Nova College en kleinere aanbieders van inburgeringscursussen nodig zijn om de frequentie van de cursussen te verhogen. 2. Maatschappelijke begeleiding Statushouders weten zo snel mogelijk hun weg te vinden in de Nederlandse maatschappij. Vluchtelingenwerk Velsen voert voor gemeente Velsen de maatschappelijke begeleiding uit. De begeleiding houdt onder andere in het helpen bij de aanvraag van uitkeringen en toeslagen, afsluiten van verzekeringen, hulp bij de inrichting van de woning, inschrijving bij een huisarts, voorlichting over inburgering, inschrijving van kinderen bij een school en eventuele hulp bij het solliciteren. In het bestuursakkoord verhoogde asielinstroom is afgesproken dat het eenmalige bedrag voor maatschappelijke begeleiding per 1 januari 2016 wordt verhoogd van 1.000,- naar 2.370,-. Dit bedrag kan deels ingezet worden voor arbeidsmarkttoeleiding van de statushouder. In het bestuursakkoord is ook afgesproken dat elke statushouder een participatieverklaringstraject moet afleggen. Vluchtelingenwerk werkt dit momenteel uit als onderdeel van de maatschappelijke begeleiding. Er zal worden bezien of en hoe het participatieverklaringstraject gecombineerd kan worden met het pre-inburgeringsprogramma genoemd onder thema 1.
3. Gezondheid (fysiek/geestelijk) en zorg Elke statushouder weet zijn weg binnen de basisgezondheidszorg te vinden. Vluchtelingenwerk brengt de statushouder in contact met een huisarts in de buurt. Huisartsen zijn als eerste aanspreekpunt binnen de gezondheidszorg de poortwachter voor de statushouder. De huisarts signaleert en verwijst, indien nodig, door. De gemeente en het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) zijn verantwoordelijk voor de aansluiting van passende tweedelijns zorg voor kinderen tot 18 jaar. De gemeente is in het kader van de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) verantwoordelijk voor passende hulp thuis. De koepelorganisatie van de 25 GGD'en in Nederland en de GHOR-bureaus (Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de regio), GGD-GHOR, heeft een concept position paper geschreven ten aanzien van de gezondheid van vluchtelingen. Vijf thema's staan daarin centraal: - Jeugdgezondheidszorg - Infectieziekten en tuberculosebestrijding - Gezondheidsbevordering - Preventie - Monitoring en signalering De GGD heeft dus een belangrijke rol ten aanzien van de publieke gezondheid. De GGD Kennemerland heeft een programma opgezet onder de titel Positieve gezondheid voor statushouders en vluchtelingen in Kennemerland. Dit programma is er op gericht om ziekte, waar mogelijk, te behandelen, maar daarnaast juist ook aandacht te richten op het versterken van iemands veerkracht, zelfregie en de basisgezondheidsvaardigheden. 4. Werk en inkomen Statushouders gaan zo snel mogelijk aan het werk. De verplichte inburgering mag daarbij niet in de weg staan. Betaald werk is namelijk bij uitstek de manier om de Nederlandse taal snel te leren, kennis te maken met de Nederlandse samenleving en mee te doen. IJmond Werkt! is de gemeenschappelijke regeling van de gemeenten Velsen, Beverwijk, Heemskerk en Uitgeest die zorg draagt voor de begeleiding van bijstandsontvangers naar betaald werk. Statushouders met een bijstandsuitkering vallen echter niet binnen de doelgroep van IJmond Werkt! vanwege het feit dat ze het inburgeringstraject nog moeten volgen. Ook binnen de gemeentelijke organisatie is onvoldoende capaciteit om hen naar werk te begeleiden. Onderzocht wordt of, in het kader van het ESF, subsidie aangevraagd kan worden voor de begeleiding van statushouders naar betaald werk. Het Werkbedrijf kan op arbeidsmarktregionaal niveau een rol spelen bij het maken van afspraken tussen gemeenten, re-integratiebedrijven en werknemers- en werkgeversorganisaties over de dienstverlening aan statushouders. Van werkgevers wordt verwacht dat zij zich inspannen om statushouders aan werk te helpen. Dit kan al door middel van stages of een (tijdelijke) aanstelling op basis van social return on investment.
5. Vrijwilligerswerk Zolang een statushouder nog geen werk heeft, stage loopt of een opleiding volgt, participeert hij of zij door het verrichten van vrijwilligerswerk. Als betaald werk nog niet haalbaar is gaan de arbeidsdeskundige en de klantmanager van de afdeling Werk, Inkomen en Zorg met de statushouder in gesprek over zinvol vrijwilligerswerk dat zoveel mogelijk aansluit bij de interesses en competenties van de statushouder. Stichting Welzijn Velsen kan met het Servicecentrum Vrijwilligerswerk de matching verzorgen tussen vrijwilliger en organisatie. De ESF-subsidie die mogelijk beschikbaar komt voor begeleiding naar werk kan ook ingezet worden voor begeleiding naar vrijwilligerswerk. 6. Dagbesteding De combinatie van het volgen van de inburgeringscursus en het verrichten van vrijwilligerswerk maakt dat statushouders een zinvolle en leerzame dagbesteding hebben. Statushouders weten de voorzieningen die in het kader van vrijwilligerswerk worden aangeboden te vinden. Er is een samenhangend aanbod voor statushouders. Met name nadat bekend werd dat het Missiehuis gebruikt zou worden voor de huisvesting van statushouders, nam het aantal initiatieven vanuit de samenleving om iets te betekenen voor de bewoners van het Missiehuis enorm toe. Dit betrof zowel maatschappelijke organisaties als individuen die zich bij Vluchtelingenwerk en/ of Stichting Welzijn Velsen hebben aangemeld als vrijwilliger. Stichting Welzijn Velsen speelt hierin een centrale rol door middel van Servicecentrum Vrijwilligerswerk. Vluchtelingenwerk blijft coördinator van vrijwilligers in het kader van de maatschappelijke begeleiding en taal/inburgering. Momenteel wordt samen met Stichting Welzijn Velsen en Vluchtelingenwerk bepaald hoe het aanbod van de organisaties en vrijwilligers op een andere manier ingezet kan worden. De statushouders die niet in het Missiehuis komen, zullen tenslotte wel nog steeds een woning moeten krijgen in Velsen. 7. Onderwijs Kinderen leren de Nederlandse taal en stromen zo snel mogelijk door naar het regulier onderwijs. Vluchtelingenwerk helpt ouders en kinderen bij het vinden van een geschikte school. In het kader van Passend Onderwijs is de basis- /middelbare school verantwoordelijk voor taalonderwijs als dat nodig is. Het taalonderwijs voor kinderen is al goed georganiseerd in Velsen. Kinderen tussen de tweeëneenhalf en vier jaar vallen onder de gemeentelijke doelgroepcriteria voor Vroeg- en Voorschoolse Educatie (VVE). VVE wordt uitgevoerd door de peuterspeelzalen.
Kinderen tussen de vier en zes jaar gaan meestal direct naar het reguliere basisonderwijs. In sommige gevallen gaan ze naar ITK Haarlem. De (moeder)school waar het kind is ingeschreven draagt dan de kosten. Kinderen van zes jaar en ouder die korter dan een jaar in Nederland zijn, kunnen gebruik maken van de Internationale Taalklassen (ITK) in Heemskerk of Haarlem. Zijn kinderen langer dan een jaar in Nederland dan hebben zij vaak al (taal)onderwijs gevolgd in het AZC of de noodopvang. Zij gaan dan, net als de vier en vijfjarigen naar het reguliere/speciaal basisonderwijs. Kinderen in de leeftijd van het voortgezet onderwijs kunnen gebruik maken van de Internationale Schakelklassen (ISK) in Heemskerk of Haarlem. Gemeenten in de regio's IJmond en Zuid-Kennemerland dragen gedeeltelijk bij aan de bekostiging van de ISK's en ITK's. Schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor de toeleiding van kinderen naar de ISK dan wel ITK. Op dit moment is uitbreiding van het aantal klassen noodzakelijk. Hierover wordt ambtelijk en bestuurlijk op regionaal niveau gesproken. Naar aanleiding van een motie wordt in Velsen momenteel onderzoek gedaan naar nut en noodzaak van een ITK in Velsen. Daarnaast wordt er op dit moment een onderzoek gedaan naar het huisvesten van een ISK op verzoek van de VRK-regio. Hoe en wie De jeugdgezondheidszorg (JGZ) indiceert op basis van de gemeentelijke doelgroepcriteria kinderen voor Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE). Vluchtelingenwerk helpt ouders en kinderen bij het vinden van een geschikte school. Schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor de toeleiding van kinderen naar de Internationale Taalklas (ITK) dan wel Internationale Schakelklas ( ISK). Velsen kent een goede basisstructuur om kinderen te ondersteunen bij het leren van de Nederlandse taal: - Kinderen tussen de tweeëneenhalf en vier jaar vallen onder de gemeentelijke doelgroepcriteria voor Vroeg- en Voorschoolse Educatie (VVE). VVE wordt uitgevoerd door Stichting Welzijn Velsen in de peuterspeelzalen en vier scholen ontvangen extra middelen als vroegschool. - Kinderen tussen de vier en zes jaar gaan naar het regulier basisonderwijs. - Kinderen tussen de 6-13 jaar, die korter dan een jaar in Nederland zijn, volgen onderwijs aan de Internationale Taalklassen (ITK) in Heemskerk of Haarlem. In een jaar volgen zij zeer intensief taalonderwijs, daarna kunnen zij op een verantwoorde manier instromen in het reguliere basisonderwijs. 1 - Kinderen in de leeftijd van het voortgezet onderwijs kunnen gebruik maken van de Internationale Schakelklassen (ISK) in Heemskerk of Haarlem. Hierna kunnen zij instromen in het regulier basisonderwijs. Gemeenten in de regio's IJmond en Zuid-Kennemerland dragen bij aan de exploitatiekosten van de ITK's. 2 Door de toename van het aantal vluchtelingen ontstaat er extra druk op met name het onderwijs. Uitbreiding van het aantal klassen bij de ITK Haarlem en Heemskerk heeft recentelijk 1 Zijn kinderen langer dan een jaar in Nederland dan hebben zij vaak al (taal)onderwijs gevolgd in het AZC of de noodopvang. Zij gaan dan, net als de vier en vijfjarigen naar het reguliere/speciaal basisonderwijs.) 2 De ISK kent een andere vorm van bekostiging, omliggende gemeenten dragen hier niet bij in de kosten.
plaatsgevonden. Voor de ISK Haarlem is er tijdelijke ruimte voor uitbreiding van een aantal groepen gevonden. Ambtelijk en bestuurlijk wordt het capaciteitsvraagstuk op regionaal niveau gemonitord en besproken. Naar aanleiding van een motie wordt in Velsen onderzoek gedaan naar nut en noodzaak van een ITK in Velsen. Daarnaast wordt er op dit moment een onderzoek gedaan naar het huisvesten van een ISK in Velsen op verzoek van de VRK-regio. Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Velsen
Bijlage Wie? Actie/ aandachtspunten Taal en inburgering/ scholing Statushouders leren zo snel mogelijk de Nederlandse taal, normen en waarden - Nova College - Ad Appel Taal trainingen - Regiogemeenten ESF-subsidie voor preinburgeringsprogramma Maatschappelijke begeleiding Statushouders weten zo snel mogelijk hun weg te vinden in de Nederlandse maatschappij. Participatieverklaring Gezondheid (fysiek/ geestelijk) en zorg Elke statushouder weet zijn weg binnen de basisgezondheidszorg te vinden. - CJG - GGD Programma Positieve gezondheid voor statushouders en vluchtelingen in Kennemerland van GGD Kennemerland Werk en inkomen Statushouders gaan zo snel mogelijk aan het werk. - Gemeente - Werkbedrijf ESF-subsidie voor arbeidsmarkttoeleiding Rol Werkbedrijf bij maken van afspraken tussen gemeenten en werkgevers Vrijwilligerswerk Geen werk/ opleiding? > vrijwilligerswerk - Stichting Welzijn Velsen ESF-subsidie voor arbeidsmarkttoeleiding mede inzetten voor begeleiding naar vrijwilligerswerk Dagbesteding Statushouders hebben een zinvolle en leerzame dagbesteding - Stichting Welzijn Velsen Inzet aanbod vrijwilligers(organisaties Missiehuis) Onderwijs Kinderen leren de Nederlandse taal en stromen zo snel mogelijk door naar het regulier onderwijs. - Scholen - Regiogemeenten Uitbreiding taalklassen Onderzoek naar ITK/ISK in Velsen