JAARVERSLAG BRABANTSTAD 2014

JAARVERSLAG BRABANTSTAD 2014

INHOUD I Voorwoord 2 II Strategische Agenda BrabantStad 4 III Ontmoeting 12 IV Belangenbehartiging en samenwerking 14 V Communicatie 18 VI Jaarrekening 2014 19 1

I VOORWOORD BRABANTSTAD MOETEN WE VASTHOUDEN, VERZILVEREN EN UITBOUWEN Bert Pauli Voorzitter Stuurgroep BrabantStad 2

Als voorzitter van de Stuurgroep BrabantStad, hét bestuurlijke netwerk van de steden Breda, Eindhoven, Helmond, s-hertogenbosch, Tilburg en de provincie Noord-Brabant, blik ik terug op een jaar vol vernieuwing. Zo namen we, als gevolg van de gemeenteraadsverkiezingen, afscheid van enkele vertrouwde en gewaardeerde gezichten, maar mochten we ook nieuwe bestuurders in ons netwerk verwelkomen. Tevens brachten we, na afronding van Samen Investeren in BrabantStad, de benodigde aanscherping en concretisering aan in onze strategie. Een bijbehorende Werkagenda, inclusief vernieuwende werkwijzen en high impact projecten is op dit moment in ontwikkeling. In de wereld om ons heen gaat het steeds meer om concurrerende regio s. Hiermee is hernieuwde aandacht ontstaan voor de stad en stedelijke netwerken. Het zijn de steden en regio s waar zowel het innovatief en economisch vermogen als de slagkracht zit. Om ons heen zien we stedelijke regio s snel ontwikkelen. Steden benutten elkaars krachten en werken slim samen om snel te kunnen inspelen op veranderende omstandigheden om zich staande te kunnen houden op het mondiale speelveld. In een wereld waar de concurrentie toeneemt, staat ook BrabantStad voor de opgave zichzelf te vernieuwen om adequaat te kunnen inspelen op de veranderende omstandigheden. De werkagenda vormt hiervoor een eerste bouwsteen: door gebruik te maken van de schaal van de gezamenlijke steden kunnen we de agglomeratiekracht en daarmee de internationale concurrentiekracht van Brabant versterken. In dit Jaarverslag leest u welke resultaten ons netwerk afgelopen jaar heeft opgeleverd, hoe eigentijdse vernieuwing is aangebracht in onze Strategische Agenda en geven we een doorkijkje naar wat u in 2015 van onze samenwerking mag verwachten. Bert Pauli Voorzitter Stuurgroep BrabantStad 3

II STRATEGISCHE AGENDA BRABANTSTAD Wil Brabant internationaal concurrerend zijn en blijven, dan is het noodzakelijk duurzaam te investeren in het stedelijk netwerk en de agglomeratiekracht in Brabant te versterken. BrabantStad voorziet daarom haar samenwerking van nieuwe impulsen. De Amerikaanse schrijver en politicoloog Benjamin Barber benadrukte bij zijn bezoek aan BrabantStad het toenemend belang van samenwerkende steden voor het oplossen van de uitdagingen van de eenentwintigste eeuw. Allerlei strategische vragen die voortvloeien uit de ver anderingen in de economie laten zich slechts beantwoorden op 4

een hogere, regionale schaal. Stedelijke regio s en metropolitane gebieden zijn steeds meer de dragers van een economie die steeds sterker gedreven wordt door internationale competitie. Daadkrachtige bestuurders van steden kunnen volgens Barber sneller en flexibeler maatschappelijke problemen oplossen dan de nationale overheid dat kan. 2.1 CAHIER BRABANTSTAD Geïnspireerd door de burgemeesters van BrabantStad en in opdracht van de Commissaris van de Koning schreef BrabantKennis een essay over de toekomst van BrabantStad: Het Nieuwste Cahier #01 BrabantStad. Dit Cahier beschrijft het in gang zetten van een opwaartse beweging naar metropoolvorming als de grootste uit daging voor BrabantStad. De sporen waarlangs de ontwikkeling van BrabantStad tot een Metropoolregio zou moeten plaatsvinden worden beschreven in een ABC : Aantrekkelijk, Bereikbaar en Concurrerend BrabantStad. Ze zijn een aanscherping van de opgaven uit de Strategische Agenda BrabantStad. Deze opgaven vragen om een kwaliteitsimpuls, een gezamenlijke krachtsinspanning en duidelijke keuzes. Aantrekkelijk BrabantStad Hierbij gaat het om versterking van de arbeidsmarkt in Brabant en het leef- en werkklimaat voor de kenniswerkers. Daarbij horen ook het toenemend belang van short stay voorzieningen, de aanwezigheid van internationaal onderwijs, verbinding en samenwerking met bestaand onderwijs en versterking tot een aansprekend cultuuraanbod. Deze aantrekkelijkheid moet middels een gezamenlijke strategie en aanpak door de BrabantStad-partners worden vergroot. Bijvoorbeeld door de kwaliteit van de spoorzones te bevorderen, zodat de internationale allure vanuit een metropolitaan perspectief wordt versterkt. Bereikbaar BrabantStad Door te investeren in connectiviteit en verbondenheid wordt de bereikbaarheid van BrabantStad verbeterd. Enerzijds gaat het om sociale connectiviteit: slimme connectiviteit compenseert het 5

gebrek aan metropolitane massa en dichtheid van het stedelijk netwerk BrabantStad steden netwerk. Anderzijds gaat het om versterking van de fysieke connectiviteit: een beter openbaar vervoersysteem in BrabantStad om meer massa voor de metropoolregio in wording te realiseren en moeiteloos te kunnen schakelen tussen verschillende vervoersmodaliteiten. Denk bijvoorbeeld aan Eindhoven Airport, Intercity-verbindingen van Schiphol via Eindhoven naar hoge snelheidslijn-knopen in Düsseldorf en Aken en spoorboekloos trein reizen tussen de Brabantse steden. Concurrerend BrabantStad Onze concurrentiekracht kan worden vergroot door een groene economie aan te boren. Het gaat om de transitie naar een circulaire economie: gericht op maximaal hergebruik van producten en grondstoffen. Hierin kan BrabantStad een verbindende en katalyserende rol spelen door slimme netwerken te organiseren zodat vraag en aanbod tussen de steden beter op elkaar worden afge 6

stemd. BrabantStad wordt in die zin een living lab voor stedelijke verduurzaming, werken aan innovatie, ontwikkelen van nieuwe business en versterken van het vestigingsvoorwaarden voor bedrijven. Lokale initiatieven in de steden dienen als vertrekpunt voor de uitrol van innovatie. 2.2 WERKAGENDA In samenspraak met de Commissaris van de Koning en de burgemeesters van BrabantStad en in opdracht van de Stuurgroep BrabantStad is gewerkt aan de aanscherping van de strategie BrabantStad. Het Nieuwste Cahier #01 BrabantStad heeft hierbij als inspiratie gediend. Doel van de aangescherpte strategie is te komen tot realisatie: een concrete Werkagenda waarbij innovatieve projecten via een vernieuwde werkwijze gerealiseerd worden. Met de Werkagenda wordt ingezet op het opschalen van innovaties (massa maken) en het versterken van de complementariteit en connectiviteit tussen de steden. Door de kracht van de samenwerking te benutten werken we versneld aan het versterken van het (internationaal) vestigingsklimaat voor zowel inwoners als bedrijven in Brabant. De werkagenda voegt aan het ABC de D toe: Doen! De Werkagenda is geen statische, maar een rollende agenda, met projecten waar minstens drie BrabantStadpartners zich aan committeren. De Werkagenda bestaat uit startklare doe - en verkennende projecten, die bijdragen aan de Aantrekkelijkheid, Bereikbaarheid en Concurrentiekracht van Brabant(Stad). Met deze Werkagenda gaat BrabantStad in 2015 aan de slag. 2.3 BESTUURLIJKE VAKOVERLEGGEN BrabantStad kent diverse bestuurlijke vakoverleggen waarin enerzijds kennis- en informatie-uitwisseling en onderlinge afstemming centraal staat. Anderzijds is er binnen de kaders van de Strategische Agenda BrabantStad in een aantal vakoverleggen gewerkt aan een aantal Brabant(Stad)-brede trajecten: 7

Cultuurimpuls Na de afsluiting van het hoofdstuk Culturele Hoofdstad, gaf de Stuurgroep BrabantStad het bestuurlijk vakoverleg Cultuur opdracht tot een verkenning, waarmee kansrijke culturele initiatieven in Brabant een impuls konden krijgen om zo de aantrekkelijkheid van onze provincie te vergroten. Deze verkenning is in 2014 nader uitgewerkt en resulteerde in een fonds: Brabant C. Niet alleen de cultuursector heeft profijt van Brabant C: Brabant C nodigt óók bedrijven en maatschappelijke organisaties nadrukkelijk uit om met innovatieve projecten te komen. Het fonds verstrekt subsidies, garanties, leningen en participaties. Via Brabant C stelt de provincie 25 miljoen euro beschikbaar voor bijzondere culturele projecten. Daarmee kunnen de komende jaren culturele projecten tot maximaal 30 procent worden gefinancierd. Bevorderen (inter) nationale bereikbaarheid Binnen het Netwerkprogramma BrabantStad Bereikbaar werken 8

de BrabantStad-partners samen met NS, ProRail, Rijkswaterstaat Zuid Nederland, het regionaal bedrijfsleven (vertegenwoordigd door NXP) en kennisinstellingen (vertegenwoordigd door TNO) aan de bereikbaarheid van het stedelijk netwerk Brabant(Stad). Het gaat hierbij om snelle en betrouwbare (inter)nationale verbindingen voor personen- en goederenvervoer van en naar economische kerngebieden in Brabant. Het Netwerkprogramma richt zich op het vergroten van de aantrekkelijkheid, bereikbaarheid en de concurrentiekracht van het stedelijk netwerk Brabant(stad). 4 Intelligente Transport Systemen en Regionaal Verkeersmanagement (Smart & Green Mobility) De Samenwerkingsagenda is te vinden op de website: www.brabantstad.nl/samenwerkingsagenda_bereikbaar De Resultatenkaart treft u aan als bijlage. De interactieve variant met projectinformatie is te vinden op de website: www.brabantstad.nl/resultatennwp Samenwerkingsagenda BrabantStad Bereikbaar 2014-2018 In de Samenwerkingsagenda BrabantStad Bereikbaar 2014-2018 hebben de partners hun speerpunten voor deze periode benoemd: 1 Basis op orde: aanpak knelpunten in de infrastructuur (weg, spoor, water, buis, fiets) 2 Goederenvervoer en Logistiek 3 OV-netwerk Brabant: (inter)nationaal spoor, regionaal vervoer, knooppunten, voor- en na transport Internationale Architectuur Biennale Rotterdam (IABR) De ruimtelijke en sociaal-culturele identiteit van BrabantStad wordt weleens symbolisch vergeleken met een mozaïek. Deze unieke samenhang, balans en het contrast tussen stad en land is hét kenmerk dat BrabantStad onderscheidt van andere stedelijke netwerken zoals de Randstad. Maar deze omgeving is aan snelle verandering onderhevig. Oplossingen die 10 jaar geleden zijn gevonden, zijn alweer verouderd. Hoe kunnen we de kracht van de 9

ruimtelijke en sociaal-culturele identiteit van BrabantStad beter inzetten om onze ambitie van top-, kennis- en innovatieregio te behalen? was de vraag die voorlag. Met deze vraag is men aan de slag gegaan tijdens de IABR 2014 URBAN BY NATURE. Het IABRprojectatelier BrabantStad was een van de onderdelen. De uitkomsten uit dit atelier zijn verbeeld in een imposant wandtapijt van 12 bij 3 meter van Brabant(Stad). Het tapijt, gemaakt in het TextielLab te Tilburg, is de vertaling van de resultaten van het onderzoek, waarbij de koppeling tussen natuurgebieden, de steden en landbouw gebieden in Noord-Brabant en de zes nieuwe ontwikkelprincipes letterlijk met elkaar zijn verweven. Met de biënnale hield het echter niet op: een expositie volgde langs de BrabantStad-steden met het tapijt als centraal element. Hierbij werden de resultaten van het ontwerpende onderzoek van IABR - Projectatelier BrabantStad gedeeld met de inwoners van Brabant en is samen gezocht naar nieuwe mogelijkheden om Brabant goed in te richten voor de toekomst. Hiermee werd ingespeeld op de 10

energie van de samenleving en werden inspirerende ideeën opgehaald om te komen tot nieuw ruimtelijk beleid. Naast de BrabantStad-partners waren ook de waterschappen betrokken bij het projectatelier. Een goed voorbeeld van een samenwerking tussen overheden om een verfrissende blik te krijgen op de toekomst. Het bestuurlijk vakoverleg Ruimtelijke Ordening en Wonen begeleidde de inbreng vanuit BrabantStad in het IABR-projectatelier. 11

III DE ONTMOETING Een belangrijke motor achter BrabantStad is de organisatie van de ontmoeting, zowel tussen de bestuurders van BrabantStad onderling, als met externe partijen. De filosofie hierachter is praktisch: elkaar kennen, snel kunnen vinden wanneer nodig en elkaar weten te versterken. Rode draad in deze ontmoetingen vormen de BrabantStad-dinsdagen. BrabantStad organiseert viermaal per jaar deze dag. Hierbij ontmoeten de colleges van Burgemeester en Wethouders en Ge deputeerde Staten elkaar en worden bestuurlijke vraagstukken met elkaar besproken en verbonden. De opzet van de Brabant 12

Stad-dinsdagen is in 2014 vernieuwd: de partners fungeren om en om als gastheer en ontvangen de medebestuurders in hun stad. Hierbij stond, passend bij BrabantStads doel om overheid, onderwijs en ondernemers naar de toekomst steviger te betrekken, telkens een O als thema centraal. Externe sprekers gaven hierover hun visie en gingen in gesprek met de BrabantStad-partners. In dat kader vond in juni de BrabantStad-dinsdag plaats in Breda en stond het thema overheid op de agenda. Medio oktober vond de BrabantStad-dinsdag plaats in de Universiteit van Tilburg en is gesproken over hoe kennis- en onderwijsinfrastructuur in Brabant(Stad) te versterken. In januari 2015 volgt de Helmondse Automotive Campus en zijn diverse ondernemers aanwezig om met bestuurders van gedachten te wisselen over de mogelijkheden van de samenwerking. Eind juni vond de Expeditie BrabantStad plaats. Genodigden waren raads- en statenleden, collegeleden van B&W van de B5-steden en Gedeputeerde Staten, alsook de Brabantse Kamerleden en Europarlementariërs. In één dag trok het gezelschap langs de vijf steden waarbij elke stad een resultaat of kans van de samenwerking liet zien. Tilburg sprak over het belang van een geïntegreerde Brabantse arbeidsmarkt en via de bus is een glimp van de in ontwikkeling zijnde Spoorzone opgevangen. Breda gaf het belang van de samenwerking in BrabantStad op het gebied van bereikbaarheid aan en toonde Via Breda. In Eindhoven stond de aantrekkelijkheid van Brabant voor buitenlandse kenniswerkers centraal en werden de Crystals van Daan Roosegaarde bezocht. In Helmond werd onder andere de Cacaofabriek bezocht en werd een toelichting gegeven op het belang van het versterken van de ruimtelijke structuur van het stedelijk netwerk. In s-hertogenbosch stond de innovatieve economie centraal en gaf PlantLab een presentatie en rondleiding met betrekking tot de innovaties in de agrofood-sector en de meerwaarde hiervan voor Brabant(Stad). Op deze wijze zagen de deelnemers wat onze samenwerking oplevert, welke ambities BrabantStad heeft om Brabant en haar steden en ommeland zo krachtig mogelijk te maken en hoe deze resultaten tot stand komen. 13

IV BELANGEN BEHARTIGING EN SAMEN WERKING BrabantStad is van oudsher een sterke lobby-actor. Gezamenlijk behartigen wij succesvol onze belangen richting het Rijk en Europa. Als zes partners gezamenlijk, verzilveren we samen kansen en wenden we bedreigingen af. In 2014 is BrabantStad de samenwerking met Den Haag en Brussel blijven opzoeken omdat Brabant een belangrijke rol kan en wil spelen bij het realiseren van de rijks- en Europese ambities. 14

4.1 BRABANTSTAD EN BRUSSEL Positionering in Europa BrabantStad positioneert zich in Europa als een innovatief stedelijk netwerk met kennis van vernieuwende governance methodieken. We vergroten hiermee de naamsbekendheid van Brabant(Stad) in Brussel en hebben frequent contact met onder andere de Europese Commissie, het Europees Parlement, de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiging, relevante Europese netwerken en andere stakeholders. Het doel is voortdurend onze belangen in te brengen in de voor BrabantStad-relevante dossiers. HET WERKBEZOEK AAN DE SPOORZONE IN TILBURG LEERT ONS HOE BELANGRIJK NIEUWE ECONOMISCHE VERDIENMODELLEN ZIJN. HET IS VOOR MIJ WAARDEVOLLE INPUT VOOR BIJVOORBEELD DE URBAN AGENDA, WAAR IK MIJ IN HET EUROPEES PARLEMENT VOOR INZET. Matthijs van Miltenburg (Europarlementariër) Urban Agenda In 2014 werkte BrabantStad op verschillende manieren mee aan de voorbereidingen van de European Urban Agenda en leverde zij op gezette tijden haar input. Concreet heeft BrabantStad bijvoorbeeld meegeschreven aan het werkdocument van het ministerie van BZK om de Urban Agenda op de Europese Agenda te plaatsen. OP Zuid BrabantStad werkte mee aan de voorbereidingen van het subsidieprogramma OP-Zuid. Inmiddels is ook een gezamenlijke subsidieaanvraag in voorbereiding met betrekking tot het thema koolstofarme economie. Voor de projecten die niet onder OP-Zuid vallen worden andere mogelijkheden tot gezamenlijke financiering uit fondsen gezocht. BrabantStad heeft een bestuurlijke vertegenwoordiger in de Stuurgroep OP-Zuid. 15

Bouwen aan relaties Er waren in 2014 weer diverse contactmomenten met andere steden en netwerken, de Europese Commissie, de permanente vertegenwoordiging van Nederland en het Europees Parlement. Deze ontmoetingen zijn enerzijds vakinhoudelijk en anderzijds relationeel van aard. 4.2 BRABANTSTAD EN HET RIJK Ook ons Haagse netwerk behield onze aandacht. Zo was er begin 2014 de jaarlijkse ontmoeting met Haagse topambtenaren: het Brabant Diner. Tijdens dit diner stond de Agenda Stad centraal. Daarnaast zijn de actuele ontwikkelingen binnen het Rijk en Brabant besproken. Gedurende het jaar is er regelmatig contact geweest met de Ministeries over onder andere de Agenda Stad, metropoolvorming en het Nederlands voorzitterschap van de Europese Unie. De Prinsjesdagontmoeting in Den Haag, waar bestuurlijk en ondernemend Brabant in gesprek gaat met politiek Den Haag, genoot weer volop belangstelling. 16

BO-MIRT Jaarlijks hebben de provincie Noord-Brabant en het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) een bestuurlijk overleg (BO) met de minister van Infrastructuur en Milieu, mevrouw Schultz van Haegen. In het kader van het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) worden afspraken gemaakt over de aanpak van ruimtelijke opgaven in Brabant en over (de financiering van) diverse projecten. De MIRT-Gebiedsagenda Brabant is de basis voor het overleg. Op 13 november 2014 vond het BO MIRT plaats. De belangrijkste gespreksonderwerpen waren de uitkomsten van het MIRT-onderzoek Brainport Avenue, de bereikbaarheid van Eindhoven Airport en de Ruit Eindhoven Helmond. Het BO MIRT wordt via het gecombineerd overleg programma BrabantStad Bereikbaar / Ruimtelijke Ordening & Wonen mede voorbereid. De bespreekpunten van het BO MIRT zijn dit keer in een breder kader geplaatst. Door de brede ruimtelijke economische context van Brabant toe te lichten, is naast Brainport ook het economisch belang van de andere Brabantse regio s benadrukt. Met name is gewezen op de economische betekenis van Maintenance Valley en de sectoren Agrofood en Logistiek. Daarnaast is de verbinding gelegd met het programma Beter Benutten en is het onderwerp smart mobility als gezamenlijk (Rijk-regio) agendapunt voor de toekomst geagendeerd. De BrabantStad-partners werken naast het BO MIRT ook samen in de voorbereiding van de OV & Spoortafel Zuid. Aan de OV & Spoortafel Zuid vindt, voorafgaande aan het BO MIRT, afstemming plaats met de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu over diverse spoordossiers. De uitkomsten van dit overleg worden door het Rijk meegenomen in de Lange Termijn Spoor Agenda (LTSA). De LTSA beschrijft de gewenste ontwikkeling van het spoor in Nederland voor de periode tot 2030. 17

V COMMUNICATIE In de luwte van de aanscherping van de strategie heeft communicatie zich toegespitst op de communicatie rondom lopende processen, inspirerende ontmoetingen, representatie, relevante ontwikkelingen en samenwerking en ondersteuning bij de productie van uitgaven als het Cahier BrabantStad. We gebruiken social media om onze primaire- en secundaire doelgroepen en andere stakeholders te informeren over relevante ontwikkelingen binnen ons stedelijk netwerk. De BrabantStadwebsite vormt hierin de centrale spil: dáár is alle informatie en nieuws te vinden. In 2015 zal de communicatie zich vooral richten op de Werkagenda 2015-2020, voorvloeiende uit de aanscherping van de strategie. 18

VI JAARREKENING 2014 * Algemene kosten programmamanagement Huur kantoor Brussel Externe inhuur EU-adviseur Public Affairs & Belangenbehartiging Netwerken (Eurocities, Forum voor Stedelijke Regio s) Belangenbehartiging (incl. evenementen) Procesmanagement en Communicatie BrabantStad-dinsdagen Expeditie BrabantStad Procesmanagement Huisstijl, website, drukwerk, publicaties en nieuwsbrieven 7.237 81.010 88.247 15.820 13.896 29.716 13.666 5.348 7.555 11.072 37.641 * In deze jaarrekening zijn de uitgaven voor reguliere activiteiten van Brabant- Stad opgenomen. De reguliere uitgaven van BrabantStad worden op basis van de gemaakte kosten achteraf gedeclareerd bij de BrabantStadpartners, waarbij elke partner 1/6 deel bijdraagt. BrabantStad bouwt dus geen reserves op. De uitgaven voor het Netwerkprogramma Brabantstad Betreikbaar zijn niet in de Jaarrekening opgenomen en worden apart verrekend. Totaal 155.604 Bijdrage per partner 25.934 19

COLOFON BRABANTSTAD Brabantlaan 1 5216 TV s-hertogenbosch Postbus 90151 5200 MC s-hertogenbosch Telefoon (073) 680 83 10 E-mail Website Twitter brabantstad@brabant.nl www.brabantstad.nl @BrabantStad Ontwerp Van Riet Ontwerpers Tekst Programmabureau BrabantStad Fotografie Erik van der Burgt / Verbeeld Willeke Machiels (foto Benjamin Barber) 20

RESULTATENKAART NETWERKPROGRAMMA BRABANTSTAD BEREIKBAAR DE BRABANTSTAD PARTNERS WERKEN IN HET KADER VAN HET NETWERK PROGRAMMA BRABANTSTAD BEREIKBAAR SAMEN MET HET RIJK, NS EN PRORAIL AAN SNELLE EN BETROUW BARE VERBINDINGEN VOOR Kijk voor de digitale versie van deze kaart op: www.brabantstad.nl/ resultatennwp PERSONEN- EN GOEDERENVERVOER Steden Hoofdwegennet Regionaal wegennet Spoorweg Waterweg NAAR DE ECONOMISCHE KERN- Vliegveld GEBIEDEN IN BRABANT(STAD). Nieuw aan te leggen TYPE PROJECTEN Goederen PROJECTEN BRABANT BREED MAINTENANCE VALLEY L OGISTIEKE AGENDA BRABANT Knooppunten P&R VOORZIENINGEN FIETS Openbaar Vervoer BINNENHAVENS VERKEERSMANAGEMENT Weg O NTWIKKEL AGENDA OV-NETWERK BRABANT LANGE TERMIJN SPOOR AGENDA Gebiedsontwikkeling BETER BENUTTEN BRABANT

BRABANTSTAD Brabantlaan 1 5216 TV S-HERTOGENBOSCH Telefoon (073) 680 83 10 E-mail brabantstad@brabant.nl Website www.brabantstad.nl Twitter @BrabantStad