Evaluatie Waterbeheerplan 2010-2015 1. Inleiding Deze notitie bevat een tussentijdse evaluatie van het Waterbeheerplan 2010-2015 (hierna: WBP 2010-2015). De evaluatie heeft betrekking op de programma s Waterveiligheid en rampenbestrijding, Voldoende en gezond water, Gezuiverd water en Water en maatschappij. Het programma Bedrijfsvoering maakt (in tegenstelling tot de Perspectiefnota en het Jaarplan) geen onderdeel uit van het WBP 2010-2015. Doel van de evaluatie is een beeld te geven (op hoofdlijnen) van de stand van zaken m.b.t. de realisatie van de gestelde doelen en daarmee van het maatregelenpakket uit het WBP 2010-2015. Daarbij moet bedacht worden dat het werk van het waterschap een continu proces is en dat de doelen zoals deze zijn geformuleerd in het WBP 2010-2015 ook als zodanig zijn benoemd. Daarmee geeft de evaluatie tevens nog input voor het nieuwe Waterbeheerprogramma. Het betreft een intern uitgevoerde evaluatie. In 2012 is in opdracht van het Dagelijks bestuur een doelmatigheidsonderzoek gedaan naar investeringsprojecten i.r.t. de doelstellingen uit het WBP 2010-2015. De conclusie toen was dat plm. 46% van de geplande maatregelen waren gerealiseerd. Bij dit onderzoek is alleen gekeken naar investeringen die voortkomen uit maatregelen. In de thans uitgevoerde evaluatie is gekeken naar alle maatregelen. Daarmee is het totaalbeeld gunstiger dan bij het onderzoek in 2012. De notitie is als volgt opgebouwd. Eerst wordt per WBP-programma de visie geschetst en bij ieder doel de stand van zaken weergeven aan de hand van de activiteiten die aan dit doel zijn gekoppeld. Daarbij wordt vooruitgekeken naar de gehele planperiode, te weten tot eind 2015. Dit betekent dat er nog een zekere verwachting zit in de realisatie van de gestelde doelen. De doelen hebben betrekking op één of meerdere thema s. Vervolgens is een financiële verantwoording opgenomen. Hierin wordt aangegeven in welke mate het WBP 2010-2015 binnen de gestelde financiële kaders is gerealiseerd. De notitie wordt afgesloten met een conclusie waarin de belangrijkste bevindingen zijn opgenomen. 2. Programma 1 Waterveiligheid en rampenbestrijding (thema s primaire keringen, regionale keringen, calamiteitenzorg en muskusrattenbestrijding, Lauwersoog) Het waterschap Noorderzijlvest ziet het zorgen voor veiligheid als zijn belangrijkste opgave. Het realiseert deze veiligheid samen met andere overheden en organisaties. Het heeft een rol in alle stappen van de veiligheidsketen, van het aanleggen van dijken en/of waterberging tot het herstel van schade na hoge waterstanden. Het uitwerken van de samenwerking en de rol van het waterschap in de verschillende stappen van de veiligheidsketen staat in de planperiode centraal. Waar mogelijk worden maatregelen ter bescherming tegen hoge zee- en boezemwaterstanden zo vorm gegeven dat ze bijdragen aan duurzaam waterbeheer, schoon en gezond water en economie. 1
Evaluatie van de doelen Doel 1: Het waterschap is in 2015 een actieve speler in de veiligheidsketen. De eigen rol en houding in de stappen van de veiligheidsketen zijn duidelijk (thema: calamiteitenzorg) Het doel wordt binnen de planperiode gerealiseerd. De rol en de houding in de veiligheidsketen zijn duidelijk. Het waterschap neemt actief deel aan de Veiligheidsregio in de provincie Groningen. Ook met de Veiligheidsregio in Drenthe wordt goed samengewerkt. Er hebben diverse voorlichtingen en oefeningen plaatsgevonden met de andere partners in de veiligheidsregio o.a. in het kader van netcentrisch werken. In 2011 is een Beleidsplan Calamiteitenzorg vastgesteld met daaraan gekoppeld bestrijdingsplannen voor de belangrijkste risicogebieden. Doel 2: Het waterschap draagt zorg voor de waterkeringen zodanig dat deze voldoen aan de vigerende normen. De primaire waterkering is bestand tegen waterstanden met een overschrijdingskans van 1:4000 jaar en de regionale waterkeringen bieden veiligheid tegen overstromingen met een kans van 1:1000 jaar. (thema s: primaire keringen, regionale keringen, muskusrattenbestrijding, Lauwersoog) Het doel wordt binnen de planperiode gerealiseerd, maar vraagt doorlopend aandacht van het waterschap. Primaire keringen De toetsing van de primaire keringen vindt regulier plaats. De maatregelen naar aanleiding van de tweede toetsing zijn volledig uitgevoerd (hoogwaterbeschermingsprogramma 2). De derde toetsing is uitgevoerd in 2011, de volgende toetsing vindt plaats in 2017. De aanpak van de tekortkomingen (uitvoering versterkingsmaatregelen) vindt plaats binnen het nhwbp. De eerste fase van uitvoering van het nhwbp bestaat voor Noorderzijlvest uit de Projectoverstijgende Verkenning Waddenzeedijken (hierna: POV-W) (Dijkring 6). Daarnaast wordt in 2014/2015 gestart met het eerste uitvoeringsproject (Eemshaven-Delfzijl). In de legger is een zone van 100 meter aan beide zijden van de primaire kering gereserveerd. Regionale keringen Door het realiseren van de waterberging De Onlanden is een grotere veiligheid gegarandeerd voor de inwoners in ons gebied. Toetsing op hoogte en de stabiliteit van de regionale keringen vindt onder anderen plaats binnen de studie Droge Voeten 2050. De eindresultaten van de studie Droge Voeten 2050 zijn medio 2015 bekend. Het waterschap heeft in de planperiode op actieve wijze invulling gegeven aan de zorg voor de regionale keringen. Zo is in de afgelopen periode veel aandacht besteed aan de overdracht van de noordelijke kade van het Eemskanaal van de provincie Groningen naar het waterschap. De eigendom van de Eemskanaalkade is in 2013 overgegaan naar het waterschap waarbij de provincie Groningen zorgt voor de levering van kwalitatief goede ophoog/verbeteringsspecie voor de kade. Uit het door Deltares verrichtte onderzoek naar de gevolgen van aardbevingen voor keringen in Noord-Nederland, in opdracht van het ministerie van Economische Zaken (EZ), blijkt dat een groot aantal keringen verzwaard moeten worden om aardbevingen schadevrij te doorstaan. In mei 2014 is door het algemeen bestuur krediet verstrekt voor het 2
aardbevingsbestendig maken van de Eemskanaalkade in het vak tussen Woldbrug en N33 te Appingedam en Woltersum. Muskusrattenbestrijding In 2011 heeft de overdracht van de muskusrattenbestrijding van de provincie naar het waterschap plaatsgevonden. Op muskusrattenbestrijding wordt extra ingezet om de populatie onder controle te krijgen. De bestrijdingsorganisatie werkt volgens een vastgesteld bestrijdings- en speurplan 2012 t/m 2017. We verwachten met deze inzet de populatie onder controle te krijgen. Uit de jaarrapportage blijkt dat in 2013 de meeste muskusratten van Nederland in het beheergebied van Noorderzijlvest zijn gevangen. Lauwersoog De voorbereiding van besluitvorming over de realisatie van het gemaal Lauwersoog wordt vervolgd binnen het kader van de vorderingen van de studie Droge Voeten 2050. Doel 3: Het waterschap heeft innovatieve kennis en inzichten op het gebied van waterveiligheid en rampenbestrijding (thema s: primaire keringen, regionale keringen, calamiteitenzorg) Het doel wordt gerealiseerd binnen de planperiode. Een groot deel van de uitvoering van de aan dit doel gekoppelde activiteiten vindt plaats in het kader van het Deltaprogramma Waddengebied en het Deltaprogramma Zoetwater. Door het waterschap wordt proactief meegewerkt aan innovatieve ontwikkelingen ten aanzien van de primaire kering. Er is onderzoek gedaan naar de gevolgen van schade door calamiteiten. Dit krijgt een aanvulling vanwege mogelijke effecten aardbevingen op waterhuishoudkundige infrastructuur. Zie ook de eerder genoemde POV-Waddenzeedijk. 3. Programma 2 Voldoende en gezond water (thema s waterbeheer 21 e eeuw/droge Voeten 2050, waterbeheersing en kunstwerken, bodemdaling, baggeren, vergunningverlening en handhaving, kaderrichtlijn water, beleid en onderzoek (samen met anderen). Onderdeel Voldoende water Bij het dagelijks beheer van het oppervlaktewater en het ondiepe grondwater staan de samenhang, de robuustheid en veerkracht van het systeem als geheel voorop. Het waterschap richt de watersystemen zo in en beheert deze zo dat het zo goed mogelijk kan inspelen op droge en natte perioden. Het ondersteunt met het systeembeheer de functies van het gebied, maar kijkt kritisch naar de ligging van de functies in het watersysteem. Evaluatie van de doelen Doel 1: De robuustheid en de veerkracht van watersystemen zijn behouden en versterkt. De watersystemen zijn daarmee op orde en voldoen aan de werknormen voor wateroverlast van het Nationaal Bestuursakkoord Water (thema s waterbeheer 21 e eeuw/droge Voeten 2050) Het doel wordt gerealiseerd binnen de planperiode, maar zal ook in de toekomst aandacht vragen. 3
Door de eerder genoemde realisatie van De Onlanden (volledig afgerond in september 2014) en de beekherstelprojecten in het Peizer- en Eelderdiep is de robuustheid en de veerkracht verstrekt. In 2013 is volop gewerkt aan het graven van de Koppeling Masloot-Eelderdiep. In 2014 zullen de vispassages, stuwen en duikers worden aangebracht. Binnen de studie Droge Voeten 2050 wordt gekeken naar eventuele aanvullende maatregelen. De eindresultaten van de studie Droge Voeten 2050 zijn medio 2015 bekend. Doel 2: De watersystemen worden goed beheerd. (thema s: waterbeheersing en kunstwerken, kaderrichtlijn water, bodemdaling, vergunningverlening en handhaving, baggeren) Het doel wordt grotendeels gerealiseerd binnen de planperiode. Het doel wordt niet volledig gerealiseerd omdat een deel van de activiteiten in het kader van de aanpak van de verdroging zijn verschoven naar de volgende planperiode (voornamelijk vanwege de herijking van de Ecologische Hoofdstructuur (hierna: EHS) door de provincie). Waterbeheersing en kunstwerken Binnen het thema waterbeheersing en kunstwerken vinden een groot aantal reguliere doorlopende activiteiten plaats (peilbeheer, bediening en onderhoud van kunstwerken, monitoring waterkwaliteit, onderhoud waterlopen, renovatie en vervangen stuwen en inlaten, renovatie kwantiteitsgemalen, aanleg onderhoudspaden). Het BOS HoogWater is in gebruik. Het opstellen van peilbesluiten is in 2012 door het DB gefaseerd. Kaderrichtlijn water (aanpak verdroging) Ten aanzien van de uitvoering van de aanpak van verdroging is het waterschap afhankelijk van de herijking van de EHS door de provincie. Een deel van de activiteiten wordt uitgevoerd in het kader van de studie Droge Voeten 2050. De eindresultaten van de studie Droge Voeten 2050 zijn medio 2015 bekend. De aanpak verdroging Reitdiep Noord is uitgesteld tot na 2015 i.v.m. afhankelijkheid van subsidie en cofinanciering. Bodemdaling Het gemaal en de sluis bij Usquert en het gemaal Selwerd-Paddepoel worden gerealiseerd in de periode 2013-2015. Vergunningverlening en handhaving De activiteiten in het kader van vergunningverlening en handhaving betreffen vooral reguliere, doorlopende werkzaamheden. Jaarlijks wordt het Uitvoeringsprogramma handhaving opgesteld. Het is de bedoeling dat er in 2014 een nieuwe keur wordt vastgesteld en ook nieuwe beleidsregels. De tendens zal zijn dat meer activiteiten onder algemene regels zullen vallen en minder onder de vergunningplicht. Baggeren De activiteiten betreffen voor wat betreft het onderdeel Voldoende water reguliere, doorlopende werkzaamheden. Het baggeren wordt uitgevoerd conform het Waterbodembeleidsplan 2011-2016 en het uitvoeringprogramma Baggeren 2011-2016. 4
Doel 3: Er is een beter begrip van de effecten van klimaatverandering. (thema: beleid en onderzoek (samen met anderen)) Het doel wordt gerealiseerd binnen de planperiode. De activiteiten die betrekking hebben op het onderzoek naar de effecten van klimaatverandering zijn of worden grotendeels uitgevoerd in het kader van de studie Droge Voeten 2050, het Deltaprogramma Waddengebied en het Deltaprogramma Zoetwater. De studie is uitgevoerd in nauw overleg met diverse belanghebbenden/partners. Onderdeel Gezond water Het waterschap streeft naar een gebiedsgerichte goede kwaliteit van het oppervlaktewater met gezonde en gevarieerde planten- en dierengemeenschappen. De watersystemen zijn zo ingericht dat robuuste natte ecosystemen ontstaan met weinig of geen fysieke barrières voor de verspreiding van planten en dieren. Evaluatie van het doel Doel: Het algemene doel voor de planperiode is dat in alle wateren de goede dan wel de maximaal haalbare ecologische toestand en de daarbij behorende waterkwaliteit is bereikt, conform de doelstelling uit de Beslisnota KRW van Rijn-Noord en Neder-Eems. Dit doel vertaalt het waterschap in drie concrete doelstellingen: a. Schoon en onbelast water; b. Robuuste ecosystemen met zo weinig mogelijk barrières; c. Praktisch toepasbare ecosysteemkennis. (thema s: kaderrichtlijn water, vergunningverlening en handhaving, baggeren, beleid en onderzoek (samen met anderen)) Het doel van het programmaonderdeel Gezond Water is niet volledig gehaald, vanwege de afhankelijkheid van andere bestuurlijke partijen (met name in verband met de herijking van de EHS). De realisatie van dit doel vindt plaats door de uitvoering van het KRW-maatregelenpakket voortvloeiend uit de Beslisnota KRW. Het KRW-maatregelenpakket bestaat uit de aanleg van natuurvriendelijke oevers, de aanleg van vispassages, plaatsing van helofytenfilters op de rwzi s, integrale inrichtingsplannen en gemeentelijke maatregelen. In 2012 zijn een aantal KRW-maatregelen (aanleg van natuurvriendelijke oevers en de plaatsing van twee helofytenfilters) uitgeruild tegen het beekherstel en de inrichting van de Eener- en Langeloosche Stukken. De uitvoering van alle KRW-maatregelen loopt door tot 2021. Hieronder wordt per onderwerp de stand van zaken weergegeven. Natuurvriendelijke oevers Er zijn drie categorieën natuurvriendelijke oevers: aanleg van natuurvriendelijke oevers waar geen EHS is gepland, natuurvriendelijke oevers in EHS-gebieden en de inrichting van oevers middels bomen langs beken. De aanleg van de natuurvriendelijke oevers binnen de EHS is vertraagd in verband met de herijking van het EHS door de provincies. 5
Van de natuurvriendelijke oevers die Noorderzijlvest in de planperiode is tot en met 2013 10% gerealiseerd. Meer dan de helft is belegd in projecten. Dit houdt in dat deze maatregelen (kunnen) worden gerealiseerd. Een deel hiervan wordt gerealiseerd door agrariërs als een groenblauwe dienst. Met het beekherstel en de inrichting het beekherstel en de inrichting van de Eener- en Langeloosche Stukken is in 2013 aangevangen. Volgens planning vindt afronding hiervan plaats in 2014. Daarnaast is in 2013 volop gewerkt aan de uitvoering van het beekherstel rondom de Slokkert en het Groote Diep. Dit beekherstel wordt in 2014 afgerond. Vispassages Vispassages bij de zeegemalen (Noordpolderzijl, Spijksterpompen, de Drie Delfzijlen) en enkele objecten in het achterland zijn in 2013 gerealiseerd. Voor zestien vispassages is het voorontwerp afgerond. Begin 2014 is hiervoor het investeringskrediet ter besluitvorming aan het bestuur voorgelegd. De werkzaamheden lopen door tot in het jaar 2015. Helofytenfilters / nazuiveringen De helofytenfilters / nazuiveringen bij rwzi s zijn niet gerealiseerd. Zie hiervoor paragraaf 4, thema overige rwzi s op pagina 7) Integrale inrichtingsplannen Noorderzijlvest is goed op weg met de uitvoering van de overige maatregelen en de grotere integrale plannen. Voor het grootste deel zijn deze uitgevoerd. Voor een deel van deze maatregelen zijn andere organisaties als trekker aangewezen (zoals het Groninger Landschap). Gemeentelijke maatregelen Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de realisatie van de gemeentelijke opgaven, wel wordt hier door het waterschap over gerapporteerd. Voor gemeenten is het afkoppelen van verhard oppervlak de belangrijkste maatregel om het aantal overstorten vanuit de riolering naar het oppervlaktewater te reduceren. Al deze maatregelen van de gemeenten zijn in uitvoering of gerealiseerd. De aanleg van de Ecologische Verbindingszone Paterswoldse Meer Drentse Aa (samenwerking met de provincie Groningen en de gemeente Haren) is nog niet gerealiseerd. KRW-onderzoeken In de planperiode zijn in het kader van de realisatie van de KRW-opgave in samenwerking met andere partijen onderzoeken verricht (deels in het kader van het Deltaprogramma Zoetwater). In het kader van de vismigratie is tijdens de planperiode geparticipeerd in het internationale project Living North Sea. 4. Programma 3 Gezuiverd water (thema s rwzi Garmerwolde, overige rwzi s, rioolgemalen en persleidingen, waterketen en stedelijke wateropgaven, duurzaamheid en energie, beleid en onderzoek (samen met anderen) 6
Het waterschap realiseert zich dat er winst in kwaliteit en geld is te halen door de zuivering en het transport van het afvalwater in een waterketenbenadering aan te pakken en de relaties met andere waterbeheerthema s daarin mee te nemen. Het wil in de planperiode de samenwerking met de partijen in de waterketen versterken. Evaluatie van de doelen Doel 1: Rioolwater wordt duurzaam behandeld (thema s: rwzi Garmerwolde, overige rwzi s, rioolgemalen en persleidingen) Het waterschap is op de goede weg om het rioolwater duurzaam te behandelen. Rwzi Garmerwolde De rzwi Garmerwolde is technisch opgeleverd en presteert als geheel presteert volgens de prognose, wat betekent dat aan de lozingseisen wordt voldaan. De Nereda installatie presteert nu volgens de prognoses. Overige rwzi s Uit variantenstudies is gebleken dat het kosteneffectiever is om een aantal rwzi s samen te voegen in plaats van afzonderlijk te renoveren. De samenvoeging vindt in de volgende planperiode plaats. De activiteiten die betrekking hebben op helofytenvelden of nageschakelde technieken (helofytenfilters / nazuiveringen) worden niet uitgevoerd. De zuiveringen voldoen aan de lozingseisen, waardoor er geen noodzaak bestaat na te zuiveren. Daarnaast staat niet vast dat helofytenfilters het gewenste resultaat opleveren. Het convenant MJA3-afspraken (Meerjaren Afspraken Energiezorg 2011) heeft geleid tot uitvoering van het Energie-Efficiency Plan 2009 2012, en een nieuw Energie-Efficiency Plan 2013-2016. Het SER Energieakkoord uit 2013 is namens de Unie van Waterschappen door de VNG ondertekend. Met plm. 43% eigen energieopwekking scoort het waterschap boven het landelijk gemiddelde (28%). Rioolgemalen en persleidingen Renovatie van rioolgemalen vindt doorlopend plaats. Het vervangen van de telemetrie van de rioolgemalen wordt conform plan afgerond in de eerste maanden van 2014. De afgelopen twee jaar zijn onze persleidingen geïnventariseerd. Op basis van deze inventarisatie wordt vanaf 2014 invulling geven aan het beheer van onze transportleidingen en worden een aantal leidingen gedeeltelijk gerenoveerd. Doel 2: De samenwerking in de waterketen is versterkt en de waterketen is geoptimaliseerd (thema: waterketen en stedelijke wateropgaven) Er is een begin gemaakt met de realisatie van de samenwerking in de waterketen. Voor de invulling van het doel zijn belangrijke stappen gezet. Het doel is nog niet volledig gerealiseerd. In de planperiode zijn meerdere optimalisatiestudies uitgevoerd. Er gaan nog een aantal OASstudies plaatsvinden. Hierover zijn afspraken met gemeenten gemaakt. Met de DALgemeenten en de BMWE-gemeenten zijn afvalwaterakkoorden afgesloten. In 2014 worden er afvalwaterakkoorden afgesloten in de clusters Westerkwartier, Groningen-stad en Kop van 7
Drenthe. De samenwerking met andere partijen in de waterketen is in de huidige planperiode geïntensiveerd. Doel 3: Er is nieuwe kennis ontwikkeld om goedkoper te kunnen zuiveren (thema: duurzaamheid en energie, beleid en onderzoek (samen met anderen)) Voor de invulling van het doel zijn belangrijke stappen gezet. Met andere waterschappen wordt actief kennis gedeeld. Zoals actieve deelname in projecten voor het terugwinnen van grondstoffen (energiefabriek) en slibstrategie (slib als grondstof). 5. Programma 4 water en maatschappij (onderdelen water en ruimtelijke ordening, water en economie en leven met water) (thema s: beleid en onderzoek (samen met anderen), waterbewustzijn (informatie, communicatie, educatie, internationale samenwerking), vaarwegbeheer en recreatie, waterketen en stedelijke wateropgaven) Onderdeel: water en ruimtelijke ordening (thema s: beleid en onderzoek (samen met anderen), waterketen en stedelijke wateropgaven) Bij het uitvoeren van zijn taken maakt het waterschap gebruik van de fysieke leefomgeving. Het beheert de watersystemen zo dat het gebruik van de ruimte wordt ondersteund, nadat in de ruimtelijke ordening keuzes voor dit gebruik zijn gemaakt. Het waterschap versterkt de positie van water als medeordenend principe door zijn inbreng in ruimtelijke planvorming te versterken. Evaluatie van de doelen Doelen: Het waterschap ontwikkelt en ontsluit informatie en kennis voor gebiedsprocessen. Het waterschap participeert in gebiedsprocessen en brengt kennis en informatie in. De doelen worden gerealiseerd binnen de planperiode. Participatie in de ontwikkeling van (gebiedsgerichte) plannen van derden en toetsing van plannen van derden is een continu proces. In 2014 is de beleidsnotitie Water & Ruimte opgesteld. De beleidsnotitie Water & Ruimte vervangt de huidige notitie Stedelijk Water van Noorderzijlvest uit 2006. De nieuwe beleidsnotitie vormt het beleidskader voor waterbeheer in bebouwd gebied en de advisering daarover richting betrokken partijen. De uitwerking van de principes van functie volgt peil wordt meegenomen in de studie Droge Voeten 2050 en het Deltaprogramma Zoetwater. Onderdeel: water en economie (thema s beleid en onderzoek (samen met anderen), vaarwegbeheer en recreatie (waaronder bruggen)) De economische betekenis van water neemt toe. Dat is voor het waterschap Noorderzijlvest aanleiding om de relatie tussen water en economie in dit beheerplan als zelfstandig thema te 8
benoemen. Dat waterbeheer economische implicaties heeft is geen nieuw gegeven. Nieuw voor het waterschap is wel dat het in de planperiode naast de kosten van projecten nadrukkelijk ook de maatschappelijke baten in de planvorming wil betrekken. Het wil participeren in duurzame gebiedsontwikkelingen met een watercomponent die zich niet alleen richten op de inrichting van een gebied maar ook op het genereren van economische meerwaarde. Terreinen die daarvoor kansen bieden zijn wonen, recreatie en energie. Evaluatie van de doelen Doel 1: Het waterschap zoekt met zijn partners duurzame antwoorden op aan water gerelateerde maatschappelijke vraagstukken. (thema: beleid en onderzoek (samen met anderen)) Het doel wordt gerealiseerd binnen de planperiode. Het beleid ten aanzien van water en economie wordt gerealiseerd middels ecosysteemdiensten. Er is een aanzet gemaakt voor de maatschappelijke kosten en batenanalyse (in uitvoering). Getracht wordt om dit te combineren met de realisatie van de ecosysteemdiensten. In 2014 is de beleidsnotitie Groenblauwe diensten vastgesteld. Vanuit het waterschapsperspectief zijn groenblauwe diensten waarbij maatschappelijke organisaties of particulieren een vrijwillige bijdrage leveren aan de realisatie van waterschapdoelen (en andere overheidsdoelen), tegen een financiële vergoeding en/of beleidsruimte en/of mogelijkheden voor bedrijfsontwikkeling. Met het instrument groenblauwe diensten kunnen waterschapsdoelen op een kosteneffectieve wijze en met maatschappelijk draagvlak worden gerealiseerd. Het waterschap streeft ernaar dat in 2016 het werken met groenblauwe diensten in zijn volle omvang staat. In de uitvoeringsperiode vanaf 2014 wordt hier gericht naar toegewerkt, vooral door doelbewust in de praktijk aan de slag te gaan. Doel 2: Het waterschap stelt een recreatieagenda op en voert deze uit (thema: vaarwegbeheer en recreatie) Het doel wordt niet gerealiseerd binnen de planperiode. Voor de ontwikkeling van het beleid inzake water en reactie zijn geen financiën en geen capaciteit beschikbaar. De aan dit doel gekoppelde activiteiten zijn doorgeschoven naar de volgende planperiode. Vaarwegbeheer vindt doorlopend plaats. De uitvoering van de taak vaarwegbeheer lift grotendeels mee met de activiteiten die voor het kwantiteitsbeheer worden ontplooid, er zijn geen aparte voorzieningen getroffen. In de huidige planperiode zijn vier bruggen gerenoveerd en afgestoten. Het renoveren en afstoten van bruggen is een continu proces. Onderdeel: Leven met water (thema waterbewustzijn (informatie, communicatie, educatie, incl. internationale samenwerking)) 9
Communicatie en educatie worden steeds belangrijker voor het waterschap. Om een vooraanstaande positie als maatschappelijke partner in te nemen moet het zich ontwikkelen tot een transparante, meer naar buiten gerichte organisatie. Burgers en maatschappelijke partners verwachten van het waterschap dat het duidelijk maakt wat het doet en waarom het dat doet. Een basisvoorwaarde is dat het waterschap toegankelijk is voor de buitenwereld. Het moet makkelijk zijn te bereiken en vergunningen moeten bijvoorbeeld elektronisch zijn aan te vragen. Verder moet het waterschap in crisissituaties onmiddellijk informatie kunnen verstrekken over de situatie en eventueel wat mensen kunnen doen. Het waterschap geeft dit in de planperiode vorm. Evaluatie van de doelen Doel 1: Het waterschap reageert adequaat op calamiteiten en levert de direct benodigde informatie. Het doel wordt gerealiseerd binnen de planperiode. Met betrekking tot calamiteitencommunicatie is sprake van een continue professionaliseringsslag. Het calamiteitencommunicatieplan is in 2013 herschreven en afgestemd op het calamiteitenplan. Doel 2: Het waterschap informeert de omgeving op transparante wijze. Het doel wordt gerealiseerd binnen de planperiode. Tijdens de planperiode is persbeleid opgesteld. Er zijn richtlijnen voor het gebruik van social media opgesteld. Er is een educatiepool opgezet met een aantal vaste jaarlijks terugkerende onderdelen (de maatschappelijke stage, deelname aan de GeoWeek). Ook worden er excursies en rondleidingen aangeboden. Per jaar worden in ieder geval één of twee publieksevenementen georganiseerd. Doel 3: Het waterschap is toegankelijk voor de samenleving met onder andere de e-overheid. Het doel wordt gerealiseerd binnen de planperiode. In 2014 wordt een nieuwe website opgeleverd. Met het gebruik van internet wordt ingezet op klantvriendelijkheid door middel van een digitaal loket om hiermee het aantal telefonisch gestelde vragen af te vangen. Noorderzijlvest is aangesloten op het landelijke Omgevingsloket waarbij burgers digitaal vergunningen kunnen aanvragen. 6. Evaluatie op financiële paragraaf In het WBP 2010-2015 zijn de te verwachten ontwikkelingen ten aanzien van de lasten tot en met het jaar 2013 in beeld gebracht. Tevens is daarbij aangegeven wat de verwachtingen zijn ten aanzien van de investeringen tot en met het jaar 2013 en de tariefontwikkeling voor de taken watersysteembeheer en zuiveren. 10
Investeringen Om de in het WBP 2010-2015 genoemde maatregelen uit te voeren werd in het plan voor de periode 2010 2013 een saldo investeringsbedrag verwacht van in totaal 141,6 miljoen (gemiddeld 36,5 miljoen per jaar). In werkelijkheid is in de periode 2010-2013 98,9 miljoen besteed (gemiddeld 24,7 miljoen per jaar). Met andere woorden; 70% van het verwachte investeringsbedrag is ook daadwerkelijk gerealiseerd. Bij de realisatie dient te worden opgemerkt dat door voortschrijdend inzicht, nieuwe ontwikkelingen en gevolgen van calamiteiten, hiervoor ook andere projecten zijn uitgevoerd dan in het WBP 2010-2015 stonden opgenomen. Lastenstijging en tariefstijging In het WBP 2010-2015 werd voor het jaar 2013 een stijging van de saldo lasten en baten verwacht van 17% ten opzichte van het jaar 2009 ( 63,7 miljoen). De daadwerkelijke stijging van saldo lasten en baten was met 6% fors lager ( 57,7 miljoen). Door de geringere lastenstijging zijn de te verwachte tarieven uiteindelijk ook fors lager uitgevallen. Enerzijds heeft deze relatief geringe stijging te maken met lagere investeringen, waardoor de kapitaallasten lager uitvielen. De voornaamste reden van de lagere tarieven zijn echter de effectiviteits- en efficiencyslagen die de afgelopen jaren zijn gemaakt. Verlaging van het goederen en diensten budget en stabilisering c.q. verlaging van de personeelskosten hebben de stijging van de tarieven weten te beperken. In onderstaande tabel zijn de tarieven van 2009 weergegeven afgezet tegen de te verwachte tarieven in 2013 volgens het WBP 2010-2015 en tegen de werkelijke tarieven zoals deze in 2013 golden. Zowel de tarieven watersysteemheffing (ingezetenen, ongebouwd) als de tarieven zuiveringsheffing (per v.e.) zijn ten opzichte van hetgeen in het WBP 2010-2015 werd verwacht 9% tot 15% lager. Een voorbeeld: een huishouden met een eigen woning (woz-waarde 200.000) zou volgens de verwachting in het WBP 2010-2015 in 2013 388 aan waterschapsbelasting betalen. In werkelijkheid betaalde dit huishouden met een bedrag van 346 aan waterschapsbelasting 11% minder. Heffing Tarief Tarief WBP 2010-2015 Werkelijke tarief 2009 2013 Stijging % 2013 Stijging % Ingezetenen 52,38 61,56 17,5 % 56,12 7,1 % Ongebouwd 49,87 / ha 60,66 / ha 21,6 % 51,33 / ha 2,9 % Zuiveringsheffing 60,12 / v.e. 69,84 / v.e. 16,2 % 62,62 / v.e. 4,2 % Samenvatting financiën - in de periode 2010 2013 is 98,9 miljoen aan investeringsprojecten uitgegeven. Dit is 70% van het investeringsbedrag zoals opgenomen was in het WBP 2010-2015; - de tarieven in 2013 zijn 3% tot 7% gestegen ten opzichte van het jaar 2009. Dit is 9% tot 15% lager dan verwacht werd in het WBP 2010-2015. 7. Conclusies Een groot gedeelte van de in het WBP 2010-2015 opgenomen activiteiten is gerealiseerd, een beperkt deel van de activiteiten loopt door tot in de volgende planperiode. De realisatie van activiteiten vindt (met name in programma 1 en 2) plaats in samenwerking met andere (bestuurlijke) partijen in gezamenlijke projecten (zoals de studie Droge Voeten 2050, het Deltaprogramma Waddengebied en het Deltaprogramma Zoetwater, realisatie van KRW-doelstellingen). 11
Oorzaken voor het niet realiseren van activiteiten zijn met name herprioritering, afhankelijkheid van andere (bestuurlijke) partijen en het ontbreken van financiële middelen. Daarnaast heeft voortschrijdend inzicht geleid tot het op een andere wijze realiseren van de gestelde doelen. Dit is met name het geval bij programma 3. Het merendeel van de doelen wordt binnen de planperiode geheel of gedeeltelijk gerealiseerd. De tarieven voor watersysteemheffing en zuiveringsheffing waren in het jaar 2013 9% tot 15% lager dan verwacht werd in het WBP 2010-2015. 12