WAT HEEFT U NODIG OM MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD IN TE KOPEN? RESULTATEN BEHOEFTE-INVENTARISATIE MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD INKOPEN 1
PIANOo en NEVI hebben onderzoek gedaan naar de toepassing en randvoorwaarden op gebied van maatschappelijk verantwoord inkopen (MVI). Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van het plan van aanpak MVI Overheden 2015-2020, in samenwerking met masterstudent Dylan Voncken van de Erasmus Universiteit, onder begeleiding van dr. Jolien Grandia. Het onderzoek is uitgestuurd naar contactpersonen van PIANOo en NEVI, werkzaam bij een publieke organisatie en betrokken bij inkoop. Type organisatie in % Rijksoverheid Provincie Gemeente Waterschap ZBO Onderwijs Academisch Ziekenhuis Overig Functie binnen organisatie in % In totaal hebben 205 contactpersonen van PIANOo en NEVI een vragenlijst ingevuld. Daarnaast hebben verdiepende interviews plaatsgevonden met 23 publieke inkoopprofessionals van 13 verschillende overheden. Dit is een weergave van de belangrijkste resultaten. Het volledige onderzoek is op te vragen bij PIANOo: info@pianoo.nl Inkoper Inkoopadviseur Inkoopmanager Contractmanager Categoriemanager Opdrachtgever Bestuurder Beleidsmedewerker Projectleider Jurist Overig 2
MVI EEN STAP VERDER: VAN AMBITIE NAAR TOEPASSING 5 4 3 2 Ambitie n en toepassing n van verschillende MVI-thema s Wat is de ambitie van de organisaties op de MVI-thema s? Geen ambitie (1) zeer hoge ambitie (5) Hoe vaak worden onderstaande thema s daadwerkelijk toegepast in de inkooptrajecten? Nooit (1) altijd (5) Organisatorische randvoorwaarden POSITIEVE INVLOED OP DE TOEPASSING VAN MVI: + + MVI maakt onderdeel uit van het inkoopbeleid + + Er is een overkoepelende duurzaamheidsstrategie + + De doelstellingen zijn bekend door de hele organisatie 1 Milieuvriendelijk Biobased Circulair Social return Internationaal Innovatiegericht Toelichting: Dit is de gemiddelde ambitie en de daadwerkelijke toepassing volgens de respondenten op de verschillende thema s. Opvallend is dat er op alle thema s een verschil is tussen de ambitie en de daadwerkelijke toepassing, voor de thema s circulair inkopen en biobased inkopen is dit verschil het grootst. Respondenten geven aan ook met name op deze thema s behoefte te hebben aan extra kennis. De mate van toepassing is volgens de respondenten voornamelijk afhankelijk van de type productgroep (tastbaarheid van het onderwerp en de impact op MVI), en daarmee samenhangend de volwassenheid van de markt. Organisatorische randvoorwaarden NEGATIEVE INVLOED OP DE TOEPASSING VAN MVI: MVI leeft niet bij budgethouder en bestuurder MVI heeft geen prioriteit binnen de organisatie Er is onwetendheid wat de (strategische) mogelijkheden zijn op gebied van MVI Er is onvoldoende tijd en geld beschikbaar 3
SAMENWERKING MVI is een thema dat de hele organisatie aangaat. Steun van bestuurders en budgethouders is cruciaal voor MVI. In organisaties waar er commitment is van het bestuur, wordt MVI vaak als strategisch middel ingezet om beleidsdoelstellingen te realiseren. MVI is een onderwerp van de gehele organisatie, niet iets waar inkoop alleen maar over gaat Wanneer MVI niet is ingebed in de organisatie, ben je als inkoper een roepende in de woestijn 4
DE BETEKENIS VAN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD INKOPEN VOLGENS INKOOPPROFESSIONALS Duurzaam inkopen Rekening houden met meer dingen dan alleen prijs en kwaliteit Een balans tussen people, planet en profit Niet alleen kijken naar wat je nu koopt, maar ook naar de langetermijneffecten op gebied van milieu, sociaal en economisch vlak 5
Belangrijke informatiebronnen bij toepassing MVI Openbare informatie zoals website PIANOo/NEVI Collega s Netwerk bij andere overheidsorganisaties Bijeenkomsten en congressen Experts zoals adviesbureaus/advocatenbureaus Opleidingen en trainingen 0% 20% 40% 60% 80% 100% Toelichting: Naast openbare informatie zoals de websites van PIANOo en NEVI, blijkt het vergaren van informatie bij collega s intern en binnen het netwerk van andere overheidsorganisaties een belangrijke informatiebron. KENNIS EN INFORMATIEBRONNEN In de voorbereidingsfase en specificatiefase ondervinden de respondenten de meeste belemmeringen. Dit zijn dan ook de fasen waarin de behoefte aan kennis het grootst is. Uit de interviews komt naar voren dat ook in de contractfase nog kansen liggen. Veel organisaties geven aan dat contracten op hoofdlijnen worden gemonitord, maar niet specifiek op de MVI-doelstellingen. Als je niet controleert, wordt het toepassen om het toepassen. Voorbereidingsfase Specificatiefase Selectiefase Contractfase Gebruikersfase 6
WAAR HEBBEN RESPONDENTEN BEHOEFTE AAN? - Extra praktijkvoorbeelden waarbij MVI is ingezet om strategische beleidsambities te realiseren, ter inspiratie voor bestuurders en interne budgethouders. - Intervisiebijeenkomsten waar praktijkervaring wordt gedeeld met collega s. - Een platform dat helpt met het spoedig beantwoorden van vragen over MVI. - Een vergelijking van de prestaties van de eigen organisaties met andere organisaties (benchmark) en monitoring op MVI. HOE ZIEN RESPONDENTEN DE TOEKOMST VAN MVI? - MVI zal steeds belangrijker worden. - Het langetermijndenken wordt steeds belangrijker. - Er komt meer aandacht voor de sociale thema s. - Monitoring en contractmanagement zal steeds meer gericht zijn op het meten van impact. - MVI wordt een natuurlijk onderdeel van het vak inkoop. Quotes en data zijn afkomstig van geïnterviewden uit het kwalitatief onderzoek 7