WONDEREN, WERK & GELD DE Z A A K DE WET VAN DE VOORZIENIGHEID MARIANNE WILLIAMSON DE AUTEUR VAN TERUGKEER NAAR LIEFDE
Wonderen, Werk & Geld Marianne WilliaMson UitGeverij de Zaak
1 de Wet van de voorzienigheid sommige mensen zien er helemaal uit als winnaars. Misschien ken je hun geheim niet en zou je het wat maar wat graag ontrafelen. ligt het aan hun jeugd? Hun familieconnecties? Hebben ze een of ander verbluffend talent? er zijn evenveel succesvolle mensen op aarde als er redenen zijn voor hun succes, maar één vorm van materiële welvaart is het gevolg van een bijna onwerkelijk charisma, een magische lotsbestemming waarmee sommige mensen lijken rond te lopen. Misschien hebben ze inderdaad iets meegemaakt wat wij meestal associëren met succes hebben, misschien ook niet. Het lijkt wel alsof hun succes het gevolg is van iets anders. dit boek bespreekt dat iets anders en de macht die het ons geeft. Het gaat over een spirituele toestand die niets te maken heeft met wat we hebben meegemaakt, met de opleiding die we hebben genoten, met het succes dat we hebben gehad of met onze mislukkingen. Het bespreekt het ultieme succes en de perfectie van God die in ieder van ons sluimert en waarover we voortdurend volledig kunnen beschikken, of we hier nu al uitdrukking aan geven of niet. 11
Wonderen, Werk & Geld ieder van ons is zwanger van de manifestatie van deze perfectie dat is wie we zijn. Als je jezelf op één lijn brengt met Zijn gedachten gedachten van oneindige liefde voor jezelf en andere mensen krijg je macht over de lagere gedachten van de wereld. Het gaat hier niet om een andere wereldse weg naar succes, maar om een innerlijke weg die een positieve invloed heeft op alle wegen naar succes. Het is een weg naar materiële welvaart, waarbij we gebruik maken van immateriële middelen en de spirituele sleutels tot wereldse macht. doe hier iets mee en sta dit principe toe om te tonen hoe effectief het is. Het gaat er bij goddelijke principes niet om dat je jezelf opoffert, maar dat je een manier vindt die je helpt om je volledig open te stellen voor de oneindige glorie van het universum. die glorie is er. Ze wacht erop om door jou aanvaard te worden. Wat nu volgt is een uitleg van die glorie. ik vertel hoe ze werkt en hoe je er gebruik van kunt maken. Het UniversUM steunt ons Het universum is zo ingericht dat het ons ten dienste staat. de wereld is geen gigantische, liefdeloze en willekeurige uitdrukking van biologische processen, maar een levende uitdrukking van liefde voor al wat leeft. Het universum is wonderbaarlijk. dat hoef je natuurlijk niet te geloven, misschien voelt dat helemaal niet zo voor jou. spirituele wetten zijn niet voor niets goed nieuws. de spirituele waarheid werkt altijd, ook al onttrekt dit zich aan ons blikveld. Het gaat hier om een onzichtbare andere 12
de Wet van de voorzienigheid wereld in een dimensie die onze sterfelijke overstijgt. onze interactie met de spirituele wereld wordt geregeerd door onze gedachten. als we deze waarheid beseffen en bewust ons denken hiernaar inrichten soms zelfs tegen ons gevoel in activeren we deze spirituele kracht. We transformeren onze sterfelijke omstandigheden door onze gedachten erover op één lijn te brengen met de wereld die deze overstijgt. als je jezelf beschouwt als een gevolg van een universum waarin willekeur heerst en waarin er niet van jou gehouden wordt, zul je je leven zo ervaren. als je denk dat je het gevolg bent van een liefdevol universum dat voor jou wil zorgen, zul je je leven op die manier ervaren. de vrije Wil Wat er ook gebeurt in ons leven, wij kiezen steeds hoe we erover willen denken. vaak is het grootste geschenk dat we onszelf kunnen geven de bereidheid om onze manier van denken te veranderen. ook als een situatie schrijnend en onoplosbaar lijkt, kunnen we geloven dat er iets anders mogelijk is, dat dingen kunnen veranderen, dat er een wonder kan gebeuren. en dan gebeurt dat wonder ook. deze eenvoudige verschuiving in ons denken kan totaal veranderen wat er vervolgens gebeurt. onze manier van denken zorgt er op zo n moment voor dat zich allerlei mogelijkheden voordoen die er niet zouden zijn als we niet geloofden dat ze mogelijk waren. de kracht van onze gedachten kan zowel mogelijkheden aantrekken als de kans op een wonderbaarlijke doorbraak teniet doen. 13
Wonderen, Werk & Geld dat je een vrije wil hebt, betekent dat het je vrij staat om te denken wat je wilt. Wat je niet kunt, is wat onwaar is tot waarheid verheffen of wat waar is onwaar maken. Het universum houdt wel van je. Het universum is wel zo ingericht dat het ons ten dienste staat. en het universum is wel in staat om elke situatie, ellende of gebrek op wonderbaarlijk wijze te transformeren. Wat er ook is gebeurd in je leven, het universum kan je troosten en je probleem oplossen, en het is daartoe bereid. er wordt van je gehouden en het is de bedoeling dat jij je liefde laat stromen. als ons denken vervuld is van oneindige liefde, beschikken we over de macht oneindig veel te creëren. We zijn in staat om op zo n manier te denken dat we alle liefde van de wereld weerspiegelen en aantrekken. deze manier van denken heet de verlichting. de verlichting is geen proces waar we naartoe werken, maar een bepaalde keuze die we elk moment maken. de Wet van de voorzienigheid de verlichting is het antwoord op elk probleem. in elke situatie waarin je een speelbal lijkt van krachten die buiten je controle vallen, kun je je herinneren dat God deel uitmaakt van jouw geest en dat er geen krachten zijn die buiten Zijn controle vallen. aangezien Zijn macht in jou is, bestaan er geen omstandigheden waarin jij machteloos bent. als wat goed is voor jou aan het zicht is onttrokken en je een liefdeloze wereld ziet, kan het universum je boven die situatie optillen en ervoor zorgen dat de overvloed wordt hersteld. Het universum is een uitdrukking van goddelijke perfectie en als zodanig is het in staat om in te grijpen en te corrigeren. als 14
de Wet van de voorzienigheid je je openstelt voor liefde, wordt een gebrek in je leven gecompenseerd en vindt er een positieve verandering plaats. dit is niet alleen theorie; het is een feit. Het universum werkt volgens deze wet. ik noem dit de wet van de Voorzienigheid. Precies zoals er objectieve, waarneembare wetten bestaan waaraan fenomenen in de buitenwereld gehoorzamen, zo zijn er ook objectieve, waarneembare wetten waaraan innerlijke fenomenen gehoorzamen. spirituele wetten zijn niet alleen overtuigingen; ze beschrijven de werking van het bewustzijn. als we deze spirituele wetten eenmaal kennen en begrijpen dat het universum de natuurlijke neiging heeft om alles beter te willen maken, aanvaarden we de steun van God en laten we ons door Hem optillen. GedaCHten kiezen Het gaat er in ons dagelijks leven om dat we gedachten kiezen die de wet van de voorzienigheid activeren in plaats van hem te deactiveren. We deactiveren de wet als we meer geloven in de werkelijkheid van de materiële wereld dan in de werkelijkheid en macht van de liefde. als onze omstandigheden ons verleiden om te denken: ik ben vast niet goed genoeg, er komt geen volgende kans, het gaat eeuwig duren voordat dit in orde komt, of: ik haat degene die hier schuldig aan is, kunnen wonderen die eigenlijk deel uitmaken van de natuurlijke werking van het universum niet tot ons bewustzijn doordringen. elke gedachte die we denken zorgt voor een wonder óf blokkeert het. Het zijn dus onze gedachten over onze omstandigheden en niet de omstandigheden zelf die bepalen of we ze kunnen transformeren. 15
Wonderen, Werk & Geld de financiële situatie de wet van de voorzienigheid geldt voor elke situatie, maar in dit boek zullen we aandacht besteden aan de werking ervan met betrekking tot geld of het gebrek eraan. in tijden van financiële onzekerheid waarin het extra verleidelijk wordt om meer geloof te hechten aan gebrek in de materiële wereld dan in de overvloed van de spirituele wereld is het heel belangrijk om te beseffen dat we onze gedachten kunnen veranderen. de stapel rekeningen wordt steeds groter. faillissement dreigt. je krijgt geen krediet meer. je kunt geen werk vinden. de chaos wordt steeds groter op allerlei gebieden. op zo n moment heeft iedereen toch behoefte aan wonderen? als je je alleen identificeert met de werkelijkheid van je lichaam en niet met de werkelijkheid van je geest, kun je in de verleiding komen om te denken dat je minder waard bent als je minder welvarend bent. jij bestaat echter niet alleen in de materiële wereld; je bent evengoed een geestelijk wezen zonder beperkingen. de geestelijke wereld kent geen gebrek. de gedachte en het gevoel dat je tekort komt, zijn niet het gevolg van je omstandigheden. als je basisovertuiging is: ik kom tekort en je blijft deze overtuiging herhalen, zul je onbewust steeds opnieuw de omstandigheden in stand houden of creëren die deze overtuiging weerspiegelen. je omstandigheden zijn echter volledig kneedbaar; ze gehoorzamen gewoon aan het dictaat van je gedachten. Wat er ook gebeurt in de materiële wereld, je spirituele werkelijkheid is je onveranderlijke waarheid. als je je dit herinnert, doe je een beroep op de wet van de 16
de Wet van de voorzienigheid voorzienigheid. je bent een liefdevol idee in de Goddelijke Geest. je omstandigheden horen je niet in de verleiding te brengen om iets anders te geloven en dat is ook niet nodig. Het universum bedelft je onder liefde. dat doet het niet naar aanleiding van je daden, maar omdat je bent wie je bent. Zie het universum als een liefdesbrief van God. als je jezelf in overstemming brengt met Zijn gedachten gedachten van oneindige liefde voor jezelf en andere mensen krijg je macht over de manifestatie van lagere gedachten in de wereld. Misschien ziet je situatie in de materiële wereld er op het eerste gezicht inderdaad slecht uit. iemand heeft je benadeeld, je bent verraden of je hebt zelf een enorme fout gemaakt. Het gaat erom wat je nu denkt. Blijf je in het verleden hangen of stel je je nu open voor een wonder? als je jouw gedachten in overeenstemming brengt met die van God, staat het universum telkens weer klaar om overnieuw te beginnen. fouten en verkeerde beslissingen hoeven ons niet van ons stuk te brengen. de mogelijkheid van een correctie is in het universum ingebouwd, precies zoals dat bij een gps ook het geval is. als je een adres geprogrammeerd hebt en anders rijdt dan wordt aangegeven, geeft het navigatiesysteem gewoon een alternatieve route aan. dat doet het universum ook. Misschien dacht je dat je de zaak financieel op orde zou hebben als je een diploma zou halen, een baan zou krijgen of een investering zou doen. toen gebeurde er iets: het ging slecht met de economie, je maakte een fout of iemand anders maakte een fout. de wet van de voorzienigheid verzekert ons op zo n moment dat het universum gewoon een nieuwe route 17
Wonderen, Werk & Geld aangeeft. Waar een gebrek was, zal opnieuw overvloed zijn en wat beschadigd was, wordt geheeld. Het is heel natuurlijk dat er nu vanuit het niets vanuit de bereidheid om wonderen te aanvaarden wonderen gebeuren. Waarom? omdat de perfectie jouw eeuwige thuis is. Het universum is zo geprogrammeerd, dat het je altijd helpt om naar huis terug te keren en daar te blijven als je, om wat voor reden dan ook, gedachten bent gaan denken die ervoor hebben gezorgd dat je bent afgedwaald. Zo geliefd ben je. 18
2 de kracht van Geloof en vertrouwen jaren geleden, toen ik nog maar net begonnen was lezingen te geven, kreeg ik een idee voor een spirituele en muzikale avond dat ik geweldig vond. Het was eigenlijk ook een geweldig idee, maar ik had nog een idee dat minder geweldig was: in plaats van de mensen te vertellen hoe geweldig het zou worden, zou ik ze verrassen als ze er eenmaal waren. ja ja, ik kan geweldig verkopen, ik weet het... nou ja, veel mensen kwamen er dus niet. ik had zo reclame gemaakt dat je mij maar moest vertrouwen op mijn blauwe ogen dat het de moeite waard zou zijn. ik had een groot, prachtig theater afgehuurd; er waren fantastische muzikanten en het was een hele mooie avond. ik kreeg die avond vaak te horen: Goh, als ik geweten had dat het zo geweldig zou zijn, had ik tien vrienden meegenomen! jaja. Geloof en vertrouwen zijn geen theologisch principe; ze zijn een kracht, een mentale en emotionele spier. 19
Wonderen, Werk & Geld Mijn ouders waren van Houston naar los angeles gevlogen om erbij te kunnen zijn en na afloop kwamen ze me in de kleedkamer feliciteren. ik barstte in tranen uit toen mijn vader zijn armen om me heen sloeg. och pappa, wat een mislukking! zei ik door mijn tranen. Waar heb je het over? riep hij uit. Het was fantastisch! ja, maar er waren niet genoeg mensen, klaagde ik. ik heb $10.000 verspeeld! nou ja, lieve schat, zei hij. op de eerste plaats ben ik trots op je dat je $10.000 had om kwijt te raken en ik ben trots op je dat je dat geld geriskeerd hebt om zoiets moois te doen. als iemand hier moeilijk over gaat doen, zeg je gewoon dat je dit verlies kunt hebben. de volgende dag en de dagen erna bleef een vriendin, een zangeres die die avond had opgetreden, doorzagen over mijn financiële verlies. in plaats van met haar mee te doen en even wanhopig te zijn, bracht ik het advies van mijn vader in praktijk en zei ik steeds: toni, ik kan dit verlies hebben. ik zei het zo vaak dat ik het zelf ging geloven en zij op den duur ook. ik had op dat moment geen controle over het verleden, maar wel over mijn manier van omgaan met wat er was voorgevallen. ik had inderdaad een fout gemaakt, maar het universum zou me daar niet aan houden. Hoe ik nu dacht, zou bepalen of ik de kant op ging van financieel herstel of een tegenovergestelde richting insloeg. ik kon dit zien als een bewijs van een totale mislukking en ellende, of als een kans om mezelf te vergeven en een wonder te aanvaarden. Wat ik op dat moment bovenal nodig had, was geloof en vertrouwen namelijk dat ik verder kon en dat ik er uiteindelijk volledig bovenop zou komen. 20
de kracht van Geloof en vertrouwen de invloed van Geloof en vertrouwen op ons leven Geloof en vertrouwen zijn geen theologisch principe; ze zijn een kracht, een mentale en emotionele spier. Ze zijn een aspect van het bewustzijn, een functie van de geest. Het standpunt dat we over iets innemen, is een uiting van ons geloof dat iets al dan niet goed zal gaan. ons probleem is dat ons geloof in mislukking gigantisch is en dat we te weinig vertrouwen stellen in wonderen. ons geloof is een enorme kracht. We vergroten de kracht van iets door meer te geloven in de kracht ervan. Precies zoals bij een spier, wordt ons geloof sterker als we vaker geloven en zwakker als we dat niet doen. als ons denken steeds geleid wordt door liefde en haar kracht, wordt het een buitengewoon grote macht die ons leven kan transformeren. Het is niet genoeg dat spirituele kracht bestaat; we moeten er echt in geloven en erop vertrouwen dat we deze kracht kunnen gebruiken in ons voordeel. Geloof en vertrouwen beïnvloeden ons psychisch en emotioneel welbevinden, wat weer veel invloed heeft op de manier waarop we gebeurtenissen in ons leven interpreteren. stel dat er een stapel rekeningen voor je ligt en je weet niet of je ze ooit kunt betalen, of dat je wordt achtervolgd door schuldeisers, of dat je bang bent om je huis kwijt te raken. als je gekweld wordt door beelden over je financiële moeilijkheden, de economie en de problemen die je elke dag moet overwinnen, kun je gaan denken dat je financiële toestand alleen nog maar kan verslechteren. Het lijkt gemakkelijker om te geloven in financiële ellende dan in de mogelijkheid van financieel herstel. Geloof en vertrouwen zijn echter niet blind; ze zijn visionair. vertrouwen op een goede afloop betekent niet dat je je ogen 21
Wonderen, Werk & Geld sluit voor een probleem of obstakels ontkent, maar dat je een oplossing affirmeert. als je gelooft dat jouw bestaan gekenmerkt wordt door financiële catastrofes omdat je dagelijkse omstandigheden dit in je oren lijken te schreeuwen, is dat een machtig geloof. je geloof werkt dan tegen je. als je je financiële problemen daarentegen ziet voor wat ze werkelijk zijn een tijdelijk afdwalen van de perfectie van de liefde in een sterfelijke wereld, dat in werkelijkheid helemaal niet plaatsvindt omdat alleen de liefde werkelijk bestaat bewerkstelligt je geloof wonderen. je energie, gedachten en emoties ontsnappen aan een keurslijf en je stelt je open voor de wonderen die komen gaan. een wonder is niets anders dan een verschuiving in je denken, die tot gevolg heeft dat je andere ervaringen krijgt. als deze verschuiving in je manier van zien plaatsvindt en je bereid bent om de uiterlijke verschijning te doorzien, komen er nieuwe mogelijkheden die je helpen om verder te komen. je ziet meer dan wat er gebeurt: je ziet ook wat er kan gebeuren en maakt zo ruimte voor die mogelijkheden. Geloof en vertrouwen zijn macht. Ze veranderen je leven door jou te veranderen. Met jezelf samenzijn verandert totaal. je vertrouwen is nu gestoeld op iets dat in jou, maar niet van jou is, en je gelooft dat dit iets voor jou kan doen wat je niet zelf kunt doen. je zinkt niet weg in slachtofferbewustzijn een toestand die nog meer omstandigheden uitnodigt waarin je je een slachtoffer kunt voelen en krijgt een positievere instelling, wat tot gevolg heeft dat er meer positieve dingen gebeuren in je leven. ons geloof en vertrouwen bepalen rechtstreeks wat er gebeurt. 22
de kracht van Geloof en vertrouwen de uitspraak in de bijbel: Zalig zijn zij die niet zien en toch geloven betekent: Machtig zijn zij die zich blijven herinneren wie ze zijn ook als de omstandigheden ze zouden kunnen verleiden om anders te denken. Het is niet zo moeilijk om te vertrouwen op de oneindige overvloed van God als er 1.000.000 op je bankrekening staat, maar het is heel belangrijk om te beseffen dat iets wat zichtbaar is altijd begonnen is als iets wat onzichtbaar was. als het zicht slecht is en een piloot kan de horizon niet zien, denkt hij niet dat de horizon verdwenen is. als het zicht slecht is, vertrouwt hij op zijn instrumenten, want die kunnen de situatie beter inschatten dan hij. Geloof en vertrouwen zijn als vliegen met behulp van instrumenten: je ziet de mogelijkheden niet, maar weet dat ze er zijn. Geloven in liefde of Geloven in angst Geloven en vertrouwen betekent niet alleen dat je weet dat de liefde er altijd is; je beseft ook dat wat geen liefde is niet werkelijk bestaat! ja, natuurlijk, het is er wel in onze drie dimensionale werkelijkheid rekeningen, executie verkopen, faillissementen, ontslagen worden, een recessie maar die werkelijkheid is niet de ultieme werkelijkheid. je kunt een beroep doen op de ultieme waarheid als jou duidelijk voor ogen staat wat waarheid is en wat illusie. de liefde is werkelijk en verder bestaat er niets. Uit elke gedachte die we denken, blijkt ons geloof in liefde óf ons geloof in angst. Geloof in liefde: ik heb geen baan in deze wereld, maar God bepaalt mijn rol op aarde. ik ben hier om lief te hebben en om van te houden en dat bepaalt mijn waarde. Mijn waarde in 23
Wonderen, Werk & Geld het universum wordt niet bepaald door afwijzing in de wereld. God ziet mij voor vol aan, daar kan geen materieel gebrek afbreuk aan doen. ik vergeef me mijn vergissingen en ik vergeef andere mensen hun vergissingen. ik geef deze toestand aan Hem over en heb er een absoluut vertrouwen in dat de werkelijkheid wonderbaarlijk verandert terwijl ik dit zeg. Geloof in angst: ik ben een volledige mislukking. ik ben te oud om een baan te kunnen vinden, ze nemen alleen maar jongere mensen aan. Het duurt nog jaren voordat het beter gaat met de economie. er zijn geen banen meer. Het systeem is verrot. ik heb er niets van terecht gebracht. die en die hebben me een loer gedraaid. ik kan die rekeningen nooit betalen. ik raak mijn huis vast kwijt. ik geef het op. Het heeft allemaal geen zin. Het is te laat. ik heb de zaak verpest. Het is de schuld van de premier. Het is de schuld van deze partij. Het is de schuld van de bedrijfswereld. Het is de schuld van de vakbond. Het is de schuld van de rijken. Het is de schuld van de armen. Gedachten van angst deactiveren de wet van de voorzienigheid. Waarom? omdat ze liefdeloos zijn. Het zijn aanvalsgedachten en wonderen zijn uitsluitend het gevolg van liefdevolle gedachten. alleen de liefde geeft ons de kracht om lagere gedachten en lagere uitingen in de sterfelijke wereld te overstijgen. alleen de liefde geeft ons de goddelijke macht om ons leven een nieuwe richting te geven. de wonderen van de liefde worden elk moment gecreëerd, niets uit het verleden kan dat tegenhouden. Zo werkt het universum nu eenmaal. je geloof in de liefde bepaalt de kracht van de liefde niet, het bepaalt wat je ervaart van deze 24
de kracht van Geloof en vertrouwen kracht. je kunt het licht niet uitdoen, je kunt alleen je handen voor je ogen houden en klagen dat het donker is in de kamer. Het licht van de liefde en van nieuwe mogelijkheden brandt eeuwig in het universum. als je daarop vertrouwt, zul je wonderen meemaken. je kunt ook vertrouwen op wereldse illusies en eindeloos veel gebrek ervaren. een les Uiteindelijk kwam ik die $10.000, die ik vele jaren geleden in los angeles verloor, volledig te boven. ik kan niet zeggen dat ik geen fouten meer heb gemaakt op financieel gebied, maar wel dat ik de les van mijn vader van die avond nooit meer vergeten ben: namelijk dat ik het verlies kon hebben. of ik nu een fout maakte of andere mensen maakten fouten die gevolgen hadden voor mij; ik heb geleerd dat wat uit angst voortkomt een houdbaarheidsdatum heeft. We kiezen allemaal hoe we denken over iets wat ons overkomt en als we naar een situatie kijken terwijl we in wonderen geloven, kijken we met de ogen van God en beschikken we over Zijn macht. als je beseft dat je een spiritueel wezen bent, dat God de enige bron is van je macht en dat het universum is ingericht om aan je behoeftes te voldoen, stel je je open voor wonderen. je oefent macht uit over de sterfelijke wereld door te beseffen dat ze jou niet in haar greep heeft. toevallig zit je naast iemand die op zoek is naar iemand met jouw vaardigheden en je een baan aanbiedt. vanuit het niets bedenk je een geweldig nieuw project en zonder enige inspanning vind je er financiers voor. totaal onverwacht wordt er geld op je rekening gestort door iemand die jou al vele jaren dat bedrag schuldig was. Waarom? omdat er een rijk 25
Wonderen, Werk & Geld van onbegrensde creativiteit bestaat achter de menselijke geest in de Geest van God. dit is geen fantasie, maar de spirituele werkelijkheid van het universum. als je ervoor kiest om dit niet te geloven, is dat jouw keuze. als je ervoor kiest om dit wel te geloven, is dat jouw wonder. Het universum is geprogrammeerd om de oneindige mogelijkheden van jouw creativiteit en vreugde te manifesteren middels jou. dat zal helemaal nooit veranderen. volgens God ben je nooit te oud en schiet je nooit tekort. volgens Hem word je niet bepaald door wat je hebt meegemaakt of door mislukkingen. er is geen fout die je niet kunt goedmaken en er is geen fout die je niet kunt corrigeren als je vergeeft en verder gaat met je leven. je Bent GeZeGend je materiële omstandigheden zijn niet in staat een spaak te steken in het kosmische wiel dat jou zegent. je bent eeuwig letterlijk elk moment gezegend. op elk moment, wat er in het verleden ook is voorgevallen, biedt het universum je oneindig veel mogelijkheden die jouw welzijn bevorderen en daar gaat het maar mee door. als je dat nu niet kunt zien als jouw wanhoop en zorgen je het zicht ontnemen en je helemaal geen vertrouwen meer kunt opbrengen in God laat mijn geloof en vertrouwen je dan nu tot steun zijn. als een geest zich verbindt met een ander waar of wanneer dit ook gebeurt kan hij of zij zich bevrijden van zijn ketenen en het zoete rijk betreden waar alle moeilijkheden worden opgelost en hij overnieuw kan beginnen. 26